Jak ograniczyć straty powodziowe

Transkrypt

1 Jak ograniczyć straty powodziowe Roman Konieczny Paweł Madej Małgorzata Siudak Biuro ds. Współpracy z Samorządami Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej Kraków Strategie zmniejszania strat Trzymać powódź z daleka od ludzi środki techniczne - zbiorniki retencyjne, poldery, suche zbiorniki p.powodziowe, obwałowania itd. Trzymać ludzi z daleka od powodzi środki nietechniczne - ograniczenie rozwoju na terenach zalewowych, przepisy budowlane itd. Nauczyć się Ŝyć z powodzią środki nietechniczne - systemy ostrzeŝeń i reagowania na powódź, przygotowanie do powodzi, edukacja itd. 1

2 Co moŝna zrobić by zmniejszyć straty powodziowe? Na poziomie państwa? Administracja rządowa Strategia działania, prawo, techniczne środki ochrony (planowanie i budowa duŝych obiektów ochrony przeciwpowodziowej), konserwacja koryt oraz renaturyzacja rzek... Ubezpieczenia powodziowe Zaplanowanie i wdroŝenie systemu ubezpieczeń od katastrof naturalnych... Państwowa SłuŜba Hydrologiczno- Meteorologiczna Utrzymywanie systemu monitoringu i osłony kraju przed katastrofami naturalnymi 2

3 Co moŝna zrobić by zmniejszyć straty powodziowe? U siebie - w gminie? Zadania proponowane dla samorządów Odprowadzenie wód i dbałość o zachowanie naturalnej retencji Ograniczanie zabudowy na terenach zalewowych Systemy ostrzegania mieszkańców Plany ograniczania skutków powodzi dla gmin i miejscowości Edukacja i szkolenia 3

4 Odprowadzenie wód i lokalna retencja Konserwacja melioracji Tworzenie lokalnej retencji Konserwacja koryt Utrzymanie naturalnej retencji Ograniczanie zabudowy na terenach zalewowych W wielu krajach wprowadza się podział terenów zalewowych na strefy zasięgu powodzi i uruchamia róŝne mechanizmy ograniczania zabudowy na tych terenach. Strefa A Strefy zalewów powodziowych Trasa powodzi Strefa A Ograniczenia Zakaz jakiejkolwiek zabudowy na trasie powodzi Zakaz budowy obiektów zwiększających zagroŝenie w strefie A (szpitale, szkoły, składowiska odpadów, magazyny środków chemicznych itd.) Ustalenie warunków, jakie muszą spełniać inne obiekty w strefie A 4

5 Dom na terenach zalewowych RZGW wyznacza strefy zagroŝenia powodziowego (gminy powinny wprowadzić te strefy do planów zagospodarowania przestrzennego lub przynajmniej do studium). Mo liwe rozwiązanie przepisy lokalne max. powódź Mo liwe problemy przed zabudową po zabudowie Prawo Budowlane (2002 r.) Wg tej ustawy budynki mieszkalne powinny być wznoszone poza zasięgiem zagroŝeń, takich jak powodzie, osuwiska i inne, chyba, Ŝe spełniają one pewne wymagania zwiększające odporność na te zagroŝenia. System ostrzeŝeń powodziowych Lista zagroŝonych J.Kowalski W.Koza S.Zuta L.Sanka S.Zieba S.Abram L.Waliński W.Marta K.Bies B.Biela J.Klasa

6 Plan ograniczania skutków powodzi Przykład wsi Gorzanów Powódź w 1997 roku 135 hektarów gruntów 81 domów mieszkalnych 100 budynków gosp. 50 km dróg gm. i powiat. 2 mosty zerwane 2 mosty uszkodzone Ewakuowano ok. 300 osób. Łączne straty - 13 mln zł. Porozumienie Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej, Regionalny Zarząd Gospodarki Wodnej we Wrocławiu, Starostwo Powiatowe w Kłodzku, Urząd Miasta i Gminy Bystrzyca Kłodzka Grupa robocza Sołtys, Ochotnicza StraŜ PoŜarna, radny gminny, Tow. Przyjaciół Gorzanowa, ksiądz, przedstawiciele: gminy, powiatu. Lokalne problemy Plan ograniczania skutków powodzi dla wsi Gorzanów Młynówka 6

7 Plan ograniczania skutków powodzi dla wsi Gorzanów proponowane rozwiązania Plan poprawy stanu koryta Nysy Kłodzkiej i dopływów (RZGW, Starostwo Powiatowe, WZMiUW, mieszkańcy) System ostrzegania (Starostwo Powiatowe, UMiG Bystrzyca Kłodzka, Gorzanów, mieszkancy) Doradztwo co moŝna zrobić, by być przygotowanym do powodzi (Starostwo, UMiG Bystrzyca Kłodzka) Edukacja dzieci (szkoła w Gorzanowie) Plan ewakuacji dla Gorzanowa 7

8 StraŜnicy powodziowi Zadania straŝników ostrzegać sąsiadów aktualizować numery telefonów udostępniać informację doradzać, jak moŝna ochronić dom i dobytek Problemy z reagowaniem Czy moŝesz sam zmniejszyć swoje straty? proent procent przed powodzią podczas powodzi Jestem Nie jestem procent Kto moŝe ci pomóc? 0 państwo gmina ja sam (w oparciu o badania przeprowadzone po powodzi w 1997 roku) Czy przed 1997 rokiem wiedziałeś, Ŝe mieszkasz na terenach zagroŝonych? tak nie Wieś 1 Wieś 2 Nikt nas nie poinformował, Ŝe moŝe być tak źle. Nie wiem czemu, bo ludzie między sobą mówili, Ŝe moŝe być powódź, ale mnie nawet nie przyszło do głowy, Ŝe to dotrze aŝ tutaj. relacja jednego z mieszkańców 8

9 Pasywność zagroŝonych mieszkańców Przyczyny niechęci do ewakuacji Jakie są przyczyny niechęci ludzi do ewakuacji? Brak wiedzy o zagroŝeniu Brak pewności, Ŝe pozostawiony dobytek będzie chroniony. Większość ludzi mówi o lęku o pozostawiony dobytek. Brak rzetelnej informacji, jak będzie on chroniony powodował, Ŝe ludzie zostawali w domach. Brak punktów ewakuacji w kaŝdej miejscowości. Często w gminie jest tylko jeden punkt ewakuacji. Ludzie niechętnie oddalają się od pozostawionego domu i dobytku. Brak wiedzy o źródłach ostrzeŝeń i sposobach zachowania Z badań wynika, Ŝe ludzie nie wiedzieli nic o sposobach ostrzegania, nie znali dróg ewakuacji i punktów ewakuacyjnych. Polska - systemy reagowania Podstawowe informacje o planach reagowania: 64% powiatów posiada plany reagowania kryzysowego na wypadek powodzi, 87,5-95,99% powiatów zakłada, Ŝe w czasie kryzysu podstawą łączności będzie telefonia stacjonarna, ale tylko 35-42% powiatów opracowało plany na wypadek przerw w dostawach prądu, gazu, wody czy przerwania łączności w powiatach przeznacza się na bezpieczeństwo średnio około 80 groszy na mieszkańca Zawartość planów reagowania: większość badanych gmin opracowało (głównie po powodzi 1997) mapy zalewów, podstawowym elementem lokalnych planów reagowania jest zorganizowana ewakuacja plany gminne (równieŝ powiatowe i wojewódzkie) nie zawierają planu działań prewencyjnych plany traktują zagroŝonych ludzi przedmiotowo - w Ŝadnym z działań nie są oni partnerami do współpracy Dobre przykłady: wyznaczanie dróg oraz miejsc ewakuacji samochodów, sprzętu i zwierząt, uwzględnienie organizacji pomocy sąsiedzkiej w planach reagowania, działania informacyjne i edukacyjne - wydawnictwa Badania Departamentu Bezpieczeństwa Powszechnego r., badania i analizy IMGW - projekt OSIRIS 9

10 Ograniczanie skutków powodzi w domu Ocena jakie jest zagroŝenie Jak głęboka moŝe być woda, czy jest szybko płynąca, czy najpierw zalewa okolicę a potem dom, itd (źródła informacji: rodzina, sąsiedzi) Jakie sa przewidziane w planie gminny sposoby ostrzegania, jakie miejsca ewakuacji, drogi ewakuacji itd.. (źródła informacji: gminne centrum reagowania) Czy moŝna coś zrobić wcześniej by ograniczyć straty Zmiana urządzenia domu, przygotowanie domu do powodzi (metoda na sucho, na mokro ) Jak reagować na ostrzeganie Skąd brać informacje o sytuacji? Co zabrać z domu? Jak będziemy się ewakuować? Jak będziemy się kontaktować? Co zrobić przed wyjściem z domu? Co robić po powrocie do domu? Co przewiduje plan dla gminy? Edukacja i informowanie Edukacja Informowanie Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej w Krakowie Internet Plany ewakuacji samorząd lokalny OstrzeŜenia Programy, konkursy, filmy, broszury 10

11 Co moŝna zrobić by zmniejszyć straty powodziowe? U siebie - w domu? Jak sobie radzić z budynkami? Przeniesienie obiektu Podniesienie obiektu na palach Wyburzenie obiektu Zabezpieczenie wnętrza obiektu przed zniszczeniem przez wodę Zabezpieczenie obiektu przed dostępem wody do wnętrza (uszczelnienie) Podniesienie obiektu na ścianach Zabezpieczenie obiektu wałem ziemnym lub ścianką przeciwpowodziową 11

12 Zabezpieczenie domu na sucho Elementy uszczelnienia domu tymczasowe lub stałe osłony na drzwi wejściowe, ogrodowe i piwniczne zewnętrzna izolacja murów cegłą ceramiczną lub innym uszczelnieniem do wys. wody 1% zabezpieczenie kanalizacji i odwodnień przed cofaniem się ścieków i wody Zabezpieczenie domu na mokro Plusy: Zapewnia bezpieczeństwo budynku i dobytku Niskie koszty (niŝsze od innych metod) Łatwość wdroŝenia, w sensie technicznym KOSZT: Koszt zabezpieczenia na mokro budynku o wymiarach 12m na 8m z płytkim podpiwniczeniem o głębokości 1,2 m wynosi około 3250 USD. Dla 2 krotnie większej głębokości wynosi 3 razy więcej. Minusy: Konieczność konserwacji Ograniczenia wykorzystania przestrzeni domowej Konieczność wypompowania wody zaraz po powodzi Konieczność odkaŝania po powodzi Zawilgocenie domu 12

13 Obwałowania i ścianki stałe Zwiększenie stabilności muru poprzez specjalny fundament Nachylenie skarp 1:2 lub 1:3 Pompa do odprowadzania wody Zabezpieczenie (zawór zwrotny) na kanalizacji Obwałowania i ścianki stałe Najczęściej stosowane rozwiązania w Polsce: montaŝ zaworów na sieci kanalizacyjnej uszczelnienie domu przed dostępem wody Budowa ścianek osłonowych 13

14 Metody zabezpieczania Pola aktywności mieszkańców Odprowadzenie wody z okolic domu (rynny i rury spustowe, nachylenie terenu od domu, odprowadzenie wody z okolic domu itd.) Przygotowanie domów i dobytku do powodzi (stosowanie materiałów wodoodpornych, stosowanie osłon na okna i drzwi, instalacja elektryczna, i inne metody) Organizacja Ŝycia w domu na terenach zagroŝonych (wartościowe sprzęty i dobytek na wyŝszych kondygnacjach, Przygotowanie do ewakuacji (rodzinny plan ewakuacji: co zabrać z sobą, kiedy i gdzie się ewakuować ) Likwidacja skutków powodzi (powrót do domu i przystosowanie go do Ŝycia: sprawdzenie konstrukcji, sprawdzenie instalacji, woda pitna, higiena, itd.) 14

15 Sukces zaleŝy od współpracy 15