Ewolucja polskiego ustawodawstwa o drogach publicznych w okresie powojennym. Dlaczego potrzebna jest nowa ustawa? dr inż.

Transkrypt

1 Ewolucja polskiego ustawodawstwa o drogach publicznych w okresie powojennym. Dlaczego potrzebna jest nowa ustawa? dr inż. Jerzy Duda

2 OKRES PO ODZYSKANIU NIEPODLEGŁOŚCI 1919 W kilkanaście tygodni po odzyskaniu niepodległości w 1918 r., kwestie zarządu dróg zostały uregulowane Dekretem Naczelnika Państwa z dnia 7 lutego 1919 r. w sprawie tymczasowych przepisów o zarządzie kołowymi drogami (Dz. Pr. nr 14 poz. 149 z 1919 r.) grudnia 1920 r. wydano ustawę o budowie i utrzymaniu dróg publicznych w Rzeczpospolitej Polskiej (Dz. Ust. R.P. nr 6, poz. 32 z 1921 r.) Rozporządzeniem Prezydenta Rzeczpospolitej z dnia 21 maja 1932 r. sprawy drogowe przekazane zostały do zakresu działania Ministra Komunikacji. Organem MK do spraw drogowych był Departament Dróg Kołowych, który dzielił się na Wydział Ruchu Drogowego oraz Wydział Budowy i Utrzymania Dróg Kołowych

3 Ogólne dane dotyczące dróg i komunikacji 1. DŁUGOŚĆ DRÓG /Ogółem stan 1922 r./ ok km w tym dróg państwowych km dróg wojewódzkich km 2. STAN DRÓG Dróg państwowych bitych i brukowanych km Dróg wojewódzkich km Długości dróg podawane były w przybliżeniu bowiem nie było statystyki, a długość dróg powiatowych i gminnych nie była ustalona 3. LICZBA SAMOCHODÓW około szt. W tym samym czasie w Belgii było , w Niemczech , w Anglii , a w Stanach Zjednoczonych

4 Główne punkty ustawy W ustawie założono cztery kategorie dróg: drogi państwowe, mające znaczenie ogólnopaństwowe i uznane za takie przez Sejm, drogi wojewódzkie, mające znaczenie ekonomiczno-komunikacyjne dla województw i zaliczone do tej kategorii przez uchwałę wojewódzkiego związku samorządowego, drogi powiatowe, mające znaczenie ekonomiczno-komunikacyjne dla powiatów i zaliczone do tej kategorii przez uchwałę powiatowego związku samorządowego, drogi gminne, do których należą drogi publiczne nie zaliczone do jednej z trzech poprzednich kategorii, a uznane za drogi gminne uchwałą rady gminnej, względnie miejskiej oraz ulice i place miejskie uznane w trybie powyższym.

5 ROK 1948 NOWELA USTAWY O BUDOWIE I UTRZYMANIU DRÓG PUBLICZNYCH W RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Z DNIA 10 GRUDNIA 1920 ROKU spowodowana dekretem P.K.W.N z dnia 23 listopada 1944 roku o organizacji i zakresie działania samorządu terytorialnego, który wyłączył z zakresu działania samorządu terytorialnego sprawy dróg państwowych i wojewódzkich 1. DŁUGOSC DRÓG /ogółem stan 1945/ km dróg państwowych km w tym o dwóch jezdniach 733 km dróg lokalnych km STAN NAWIERZCHNI dróg państwowych o naw. nieulepszonej i gruntowej 70% km dróg lokalnych 98,5 % km MOTORYZACJA: liczba pojazdów ogółem szt w tym prywatnych szt 4. LICZBA MIAST 706, w tym powyżej 100 tys. 16

6 Cele nowelizacji ustawy w/ posła sprawozdawcy po pierwsze usunięcie luk, jakie powstały w podstawach prawnych administracji drogowej po wejściu w życie dekretu z dnia 23 listopada 1944 r o organizacji i zakresie działania samorządu terytorialnego; po drugie - usunięcie dwutorowości w gospodarstwie drogami publicznymi przez rozciągnięcie mocy obowiązującej ustawy z dnia 20 grudnia 1920 roku o budowie i utrzymaniu dróg publicznych wraz z późniejszymi zmianami na obszar całego państwa po trzecie - należyte uporządkowanie stanu prawnego dróg publicznych w ogólności, a na Ziemiach Odzyskanych w szczególności przez dokonanie właściwej ich klasyfikacji zależnie od obecnego znaczenia z punktu widzenia ogólnopaństwowego, względnie ekonomiczno komunikacyjnego po czwarte - utworzenie jednolitej organizacyjnie i sprawnie działającej administracji na wszystkich drogach publicznych na terenie całego Państwa.

7 ROK 1962 USTAWA O DROGACH PUBLICZNYCH Z DNIA 29 MARCA 1962 ROKU Główne przyczyny zmian ustawy: a/ Ustawa z 1950 r o terenowych organach jednolitej władzy państwowej zdecydowała, że wszystkie drogi na terenie miasta, a więc także drogi państwowe, przekazane zostały pod bezpośredni zarząd władz miasta b/ w 1950 roku nastąpiła zmiana podziału administracyjnego kraju. Poza zmianami nazw niektórych województw utworzono trzy nowe: koszalińskie, zielonogórskie i opolskie c/ utworzenie 3 czerwca 1950 roku Ministerstwa Gospodarki Komunalnej, które objęło swym działaniem całokształt gospodarki miejskiej, także w zakresie dróg, ulic i placów, mostów, wiaduktów i innych obiektów służących komunikacji w osiedlach z wyjątkiem jezdni dróg przelotowych oraz mostów i wiaduktów na tych drogach w osiedlach wiejskich i w miastach nie stanowiących powiatów. W zakres działania wchodziło także oświetlenie ulic i placów,

8 Główne przyczyny nowelizacji ciąg dalszy d/ Uchwała nr 688 Prezydium Rządu z dnia 29 września 1951 roku w sprawie reorganizacji gospodarki na drogach publicznych. Utworzenie Ministerstwa Transportu Drogowego i Lotniczego oraz Centralnego Zarządu Dróg Publicznych e/ wydanie w 1956 roku Dekretu o podziale dróg publicznych na dwie kategorie państwowe i lokalne

9 Ogólne dane dotyczące dróg i motoryzacji 1. DŁUGOŚĆ DRÓG / Ogółem w 1965 r / km dróg państwowych km dróg lokalnych km / w stosunku do 1945 roku zmniejszono ogólną długość dróg państwowych, a wzrosła o prawie km ogólna długość dróg lokalnych/ 2. LICZBA POJAZDÓW SAMOCHODOWYCH szt. W tym samochodów osobowych szt. 3. LICZBA MIAST ( stan 1965) 891, w tym; 5 miast wydzielonych, 76 miast powiatowych, 659 pozostałych miast oraz 132 osiedla/ / W 1954 roku utworzono odrębna kategorię jednostek administracyjnych pod nazwa osiedli miejskich. W okresie status ten otrzymały 162 osiedla/ 4. LICZBA WOJEWÓDZTW 17

10 cele uchwalenia nowej ustawy/ w/g ówczesnego ministra / a / dla uniknięcia ujemnych skutków rozdrobnienia zaistniała konieczność pogodzenia słusznej zasady wiązania gospodarki na poszczególnych kategoriach dróg z odpowiednią co do stopnia zainteresowania dana kategorią drogi władzą centralna lub terenową z zasadą koncentracji umożliwiającą tworzenie silnych jednostek administracji drogowej zdolnych do stosowania postępowych metod gospodarowania, wszędzie tam, gdzie ze względu na dobro gospodarki jest to możliwe ( przykłady zmniejszenia ilości kategorii dróg z Francji i szeregu krajów demokracji ludowej) b/ pozostawienie dróg zakładowych, które będą pozostawały pod państwowym nadzorem organów do spraw drogowych prezydiów powiatowych rad narodowych, a budowa, przebudowa i utrzymanie tych dróg należeć będzie do zakładów.. Wprowadzenie dróg zakładowych rozszerza źródła finansowania gospodarki na drogach o znaczeniu lokalnym.. c/ Nowa ustawa rozgranicza w sposób nie budzący wątpliwości kompetencje w zakresie gospodarki drogowej pomiędzy Ministrem Komunikacji i Ministrem Gospodarki Komunalnej, jak również pomiędzy Ministrem Komunikacji a prezydiami rad narodowych

11 Cele ustawy 1962 roku wg ministra (ciąg dalszy) d/ ustawa realizuje słuszną dla tej dziedziny zasadę właściwy gospodarz dla danej drogi e/ postanowienia ustawy stwarzają dogodne warunki dla dalszego rozwoju całości gospodarki drogowej. Umożliwiają one utrzymanie mocnych, na zasadach rozrachunku gospodarczego opartych jednostek służby drogowej plany centralnego, a jednocześnie umożliwiają skoncentrowanie całej uwagi prezydiów rad narodowych i ich organów do spraw drogowych w gospodarce na drogach lokalnych.

12 Ważne inne ( wybrane) zmiany w ustawie 1962 r. określenie drogi publicznej (to droga, z której mogą korzystać lecz zgodnie z jej przeznaczeniem wszyscy na równych prawach) wprowadzenie pojęcia pasa drogowego wraz z przepisami jego ochrony uprawnienia zarządów dróg do zamykania lub ograniczania ruchu na drodze wprowadzenie obowiązku oczyszczania dróg w granicach zabudowy ciągłej i skupionej wysokości kar za naruszenie poszczególnych postanowień ustawy.

13 ROK 1985 USTAWA O DROGACH PUBLICZNYCH Główne przyczyny zmian ustawy a/ Wprowadzenie reformy administracji publicznej, likwidacja powiatów oraz utworzenie w miejsce 17, 49 województw b/ dezaktualizacja zapisów ustawy z 1962 roku c/ konieczność powiązania drogownictwa z zagospodarowaniem przestrzennym kraju oraz jasne ustalenie zasad wzajemnego oddziaływania środowiska naturalnego na sieć drogową i odwrotnie, jak również określenie służebnej roli sieci drogowej dla społeczeństwa i gospodarki narodowej. d/ krytyczna ocena systemu zarządzania drogami, w którym istniały trzy piony nie współpracujące ze sobą - pion dróg państwowych podporządkowany Ministrowi Komunikacji - pion dróg miejskich podporządkowany resortowi Gospodarki Komunalnej później wielokrotnie zmieniającemu nazwę ( Ministerstwo Gospodarki Terenowej i Ochrony Środowiska) - pion dróg lokalnych podporządkowany radom narodowym ( nadzorowany przez Ministra Komunikacji)

14 Ogólne dane dotyczące dróg 1. DŁUGOŚĆ SIECI DRÓG / Ogółem stan 1983/ km Dróg państwowych km W tym autostrad 171 km dróg ekspresowych 220 km dróg lokalnych km 2. STAN NAWIERZCHNI O nawierzchni nieulepszonej i gruntowej Drogi krajowe 3668 km (5,4 %) Drogi lokalne km (67%/) 3. LICZBA MIAST 812 Długość dróg w miastach ogółem km W tym o nawierzchni gruntowe km 4. LICZBA POJAZDÓW (wskaźnik nasycenia w 1991 r. 6,26 miesz. / samochód) samochodów osobowych (1985) szt. Ciężarowych szt Autobusów szt

15 WYBRANE CELE UCHWALENIA NOWEJ USTAWY wprowadzenie nowych kategorii dróg publicznych, nawiązując do podziału administracyjnego kraju tj. krajowe, wojewódzkie, gminne i lokalne miejskie, zakładowe wprowadzenie słowniczka i definicji ważniejszych elementów technicznych związanych z drogami i obiektami mostowymi tak aby nie było dowolnych interpretacji pojęć wprowadzenie pojęć autostrady i drogi ekspresowej zapewnienie zgodności ustaleń ustawy o drogach publicznych i ustawy o systemie rad narodowych i samorządu terytorialnego rozstrzygnięcie kompetencji ministra komunikacji i ministra administracji, gospodarki przestrzennej oraz wojewódzkich rad narodowych i rad narodowych stopnia podstawowego uporządkowanie spraw organizacji drogownictwa. Przyjęto za podstawę organizacje ministra komunikacji, która po przeprowadzonych w 1975 roku zmianach dobrze zdała egzamin, utworzenie Generalnej Dyrekcji Dróg Publicznych stworzenie nowej kategorii dróg gminnych, to jest kategorii dróg, która wcześniej nie miała ustaleń prawnych wprowadzenie kategorii dróg niepublicznych czyli wewnętrznych

16 ROK 1985 LIKWIDACJA MINISTERSTWA ADMINISTRACJII I GOSPODARKI PRZESTRZENNEJ, KTÓRE ZGODNIE Z UCHWALONĄ USTAWĄ O DROGACH PUBLICZNYCH BYŁO CENTRALNYM ORGANEM DLA DRÓG MIEJSKICH LATA USTAWA O SAMORZĄDZIE TERYTORIALNYM, USTAWA O TERENOWYCH ORGANACH RZADOWEJ ADMINISTRACJI OGÓLNEJ I PODZIALE ZADAŃ I KOMPETENCJI ( TZW. PILOTAŻ), USTAWA O ZMIANIE ZAKRESU DZIAŁANIA NIEKTÓRYCH MIAST ROK 1999 USTAWA O WPROWADZENIU ZASADNICZEGO PODZIAŁU TERYTORIALNEGO PAŃSTWA ( DZ. U. NR 96, poz. 603 i NR 104, poz. 656). WPROWADZENIE W NOWELIZOWANEJ USTAWIE O DROGACH PUBLICZNYCH CZTERECH KATEGORII DRÓG ROK 2002 UTWORZENIE MINISTERSTWA INFRASTRUKTURY, DEPARTAMENTU DRÓG PUBLICZNYCH ORAZ GENERALNEJ DYREKCJI DRÓG PUBLICZNYCH I AUTOSTRAD

17 Dziękuję za uwagę. Szczegółowe informacje znajdują się w materiałach Forum