BEZPRAWNE PRAKTYKI NARUSZAJĄCE ZBIOROWE INTERESY PASAŻERÓW W TRANSPORCIE KOLEJOWYM UWAGI DE LEGE LATA I DE LEGE FERENDA

Transkrypt

1 Urząd Transportu Kolejowego BEZPRAWNE PRAKTYKI NARUSZAJĄCE ZBIOROWE W TRANSPORCIE KOLEJOWYM Karol Kłosowski Urząd Transportu Kolejowego Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu

2 W TRANSPORCIE KOLEJOWYM RATIO LEGIS Art. 14b ust. 1 u.o.t.k.: Zakazane jest stosowanie bezprawnych praktyk naruszających zbiorowe interesy pasażerów w transporcie kolejowym, w szczególności naruszających przepisy ustawy Prawo przewozowe w zakresie wymogu podawania do publicznej wiadomości rozkładu jazdy dla przewozu osób, taryf i cenników, wykonywania umowy przewozu z uwzględnieniem obowiązku zapewnienia podróżnym odpowiednich warunków bezpieczeństwa i higieny oraz użycia środków transportowych odpowiednich do danego przewozu Art. 14b ust. 2 u.o.t.k.: W przypadku naruszenia zakazu, o którym mowa w ust. 1, Prezes UTK wydaje decyzję, o której mowa w art. 13 ust. 6 [u.o.t.k.] Str. 2

3 W TRANSPORCIE KOLEJOWYM RATIO LEGIS Art. 13 ust. 6 u.o.t.k.: W przypadku stwierdzenia naruszenia przepisów, decyzji lub postanowień z zakresu kolejnictwa, Prezes UTK wydaje decyzję określającą zakres naruszenia oraz termin usunięcia nieprawidłowości Str. 3

4 W TRANSPORCIE KOLEJOWYM PRZESŁANKI Art. 14b ust. 1 u.o.t.k.: BEZPRAWNOŚĆ DZIAŁANIA DZIAŁANIE GODZI W ZBIOROWE W TRANSPORCIE KOLEJOWYM BEZPRAWNA PRAKTYKA NARUSZAJĄCA ZBIOROWE Str. 4

5 W TRANSPORCIE KOLEJOWYM PODMIOTY??? Art. 14b ust. 1 u.o.t.k. DZIAŁANIE GODZI W ZBIOROWE W TRANSPORCIE KOLEJOWYM PASAŻEROWIE BEZPRAWNA PRAKTYKA NARUSZAJĄCA ZBIOROWE Str. 5

6 W TRANSPORCIE KOLEJOWYM PODMIOTY??? Art. 14b ust. 1 u.o.t.k. U.o.t.k. nie precyzuje katalogu podmiotów objętych obowiązkiem przestrzegania zakazu stosowania bezprawnych praktyk naruszających zbiorowe interesy pasażerów w transporcie kolejowym. DZIAŁANIE GODZI W ZBIOROWE M.in.: - przewoźnicy kolejowi, W - zarządcy infrastruktury, TRANSPORCIE - właściciele i zarządcy dworców kolejowych. KOLEJOWYM Str. 6

7 BEZPRAWNOŚĆ -> brak definicji bezprawności w u.o.t.k. -> art. 24 u.o.k.i.k.: DZIAŁANIE 1. Zakazane jest stosowanie bezprawnych praktyk GODZI naruszających W zbiorowe interesy konsumentów 2. Przez praktykę naruszającą zbiorowe interesy ZBIOROWE konsumentów rozumie się godzące w nie sprzeczne z prawem lub dobrymi obyczajami zachowanie przedsiębiorcy ( ). Definicja bezprawności na gruncie u.o.k.i.k.: W TRANSPORCIE -> sprzeczność z obowiązującym porządkiem KOLEJOWYM prawnym, rozumianym jako normy prawa powszechnie obowiązującego, a także nakazy i zakazy wynikające z zasad współżycia społecznego i dobrych obyczajów, -> taka cecha działania, która polega na jego sprzeczności z normami prawa lub zasadami współżycia społecznego, bez względu na winę, a nawet świadomość sprawcy Str. 7

8 BEZPRAWNOŚĆ -> o bezprawności działania decyduje całokształt okoliczności konkretnego stanu faktycznego (wyrok SN z 8 maja 2002 r., I PKN 267/2001), -> istnieje wówczas, gdy nie zachodzi żadna ze DZIAŁANIE szczególnych okoliczności usprawiedliwiających określone działanie, tj. działanie dozwolone przez obowiązujące GODZI W przepisy, wykonywanie prawa podmiotowego, zgoda pokrzywdzonego oraz działanie ZBIOROWE w obronie uzasadnionego interesu (wyrok SN z 19 października 1989 r., II CR 419/89), -> bez znaczenia pozostaje strona podmiotowa W czynu przedsiębiorcy (wina), jak i stopień winy (umyślność lub nieumyślność), a także sama TRANSPORCIE świadomość istnienia naruszonych norm prawnych (doktryna za orzeczeniem SN z 6 grudnia 1967 r., II CR 318/67), KOLEJOWYM -> wówczas, gdy przewoźnik nie dopełnia ciążącego na nim obowiązku (decyzja Prezesa UOKiK z 31 grudnia 2008 r., RKT-61-73/08/AW) Str. 8

9 BEZPRAWNOŚĆ -> [bezprawne praktyki] muszą być wymierzone w uprawnienia, jakie konsumentom [pasażerom] przyznają obowiązujące przepisy prawa (uchwała Sądu Najwyższego z 13 lipca 2006 r., III SZP 3/06) DZIAŁANIE GODZI W -> Podróżny konsument jest słabszą stroną ZBIOROWE umowy przewozu, co wynika z jej charakteru. Jest to bowiem umowa typu adhezyjnego i ów podmiot nie może w żaden sposób wpłynąć na treść jej postanowień. Może jedynie zgodzić się na proponowane warunki, a jedyną dostępną alternatywą jest rezygnacja z zawarcia umowy, a zatem z podróży. W Tym większego znaczenia nabierają więc reguły odpowiedzialności kontrahenta profesjonalnego TRANSPORCIE przewoźnika, którego staranność w prowadzeniu działalności przewozowej musi być oceniana KOLEJOWYM z uwzględnieniem jej zawodowego charakteru. To zaś implikuje znacząco wyższe wymagania i musi wpływać na zakres odpowiedzialności (wyrok Trybunału Konstytucyjnego z 2 grudnia 2008 r., K 37/07) Str. 9

10 ZBIOROWY INTERES -> brak definicji na gruncie u.o.t.k., -> art. 24 ust. 1 u.o.k.i.k.: zbiorowe interesy konsumentów, DZIAŁANIE -> doktryna na gruncie u.o.k.i.k.: GODZI W ZBIOROWE O tym, czy dane zachowanie przedsiębiorcy godzi w zbiorowy czy indywidualne interes pasażerów, decydują cechy tego zachowania: czy jest to zachowanie dotyczące (skierowane do) potencjalnie nieograniczonej liczby pasażerów. Ich interes W może podlegać kwalifikacji jako zbiorowy również w przypadkach, w których doszło do naruszenia TRANSPORCIE praw jednego lub kilku pasażerów, a także w ramach praktyki wymierzonej w interesy tylko pewnej KOLEJOWYM określonej grupy podróżnych, bowiem potencjalnie taka praktyka może właśnie dotyczyć dużo szerszego grona pasażerów dotychczas niedotkniętych działaniami przewoźnika kolejowego (A. Stawicki, E. Stawicki, Ustawa o ochronie konkurencji i konsumentów. Komentarz, Warszawa 2011) Str. 10

11 ZBIOROWY INTERES -> doktryna na gruncie u.o.k.i.k.: Idea ochrony interesów zbiorowych (kolektywnych) dopełnia wspólnotowy model ochrony konsumentów [pasażerów]. Charakterystyczne dla prawa wspólnotowego DZIAŁANIE jest przekonanie, że błędem jest redukowanie realizacji praw konsumentów [pasażerów] tylko GODZI do W perspektywy skargi indywidualnego konsumenta [pasażera]. To przekonanie, że problem ochrony ZBIOROWE praw konsumentów [pasażerów] nie jest tylko kwestią ochrony jednostki, oznacza pojawienie się wątku aksjologicznego ujmującego kwestię ochrony konsumentów [pasażerów] jako dowartościowanie mniejszościowej grupy ludności. Ochrona w takim wypadku nie wiąże się z konkretną sytuacją indywidualną, W lecz z zagrożeniem abstrakcyjnym. (C. Banasiński, E. Piontek, Ustawa o ochronie konkurencji TRANSPORCIE i konsumentów. Komentarz, Warszawa 2009) KOLEJOWYM Str. 11

12 ZBIOROWY INTERES Na gruncie u.o.k.i.k.: -> różnica pomiędzy naruszeniem interesów indywidualnych konsumentów [pasażerów] a ich interesów zbiorowych polega na tym, że przy tych DZIAŁANIE pierwszych bezprawne działania podejmowane przez przedsiębiorcę są kierowane przeciwko konkretnemu GODZI W adresatowi i tylko wobec niego wywołują skutek prawny, a nie także wobec innych niezindywidualizowanych ZBIOROWE podmiotów Sąd Najwyższy: W -> stwierdzenie naruszenia indywidualnego TRANSPORCIE interesu konsumentów [pasażerów] nie wyklucza uznania, że dochodzi równocześnie do naruszenia zbiorowego KOLEJOWYM interesu konsumentów (wyrok SN z 26 lutego 2004 r., III SK 2/04) Str. 12

13 ZBIOROWY INTERES Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów: -> naruszenie zbiorowego interesu konsumentów [pasażerów] następuje z zasady w przypadkach odnoszących się do nieokreślonego, szerokiego DZIAŁANIE kręgu osób, a nie zdefiniowanej grupy konsumentów [pasażerów] i ich indywidualnych interesów GODZI W (wyrok SOKiK z 20 listopada 2006 r., XVII Ama 39/06) ZBIOROWE Doktryna: W -> Do naruszenia zbiorowego interesu pasażerów TRANSPORCIE konieczne jest, żeby działanie przedsiębiorcy było skierowane nie do konkretnej osoby, lecz KOLEJOWYM do adresata, którego nie sposób z góry indywidualnie oznaczyć. Przy czym zaistnienie przesłanki naruszenia zbiorowego interesu pasażerów nie jest bezpośrednio uzależnione od liczby pasażerów, których interesy zostały rzeczywiście naruszone wskutek działań przedsiębiorcy. Istotne jest to, że przedmiotowe działanie może zagrozić, przynajmniej potencjalnie, interesom szerokiego kręgu nieprofesjonalnych uczestników rynku. (K. Kohutek, Ustawa o ochronie konkurencji i konsumentów. Komentarz, Warszawa 2008) Str. 13

14 ZBIOROWY INTERES Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów: DZIAŁANIE GODZI W -> [za takie można uznać działanie] wymierzone ZBIOROWE w interesy zbiorowe konsumentów [pasażerów], czyli odnoszące się do obecnych, przyszłych i potencjalnych konsumentów [pasażerów], gdy będzie naruszać prawa nieograniczonej i bliżej nieokreślonej liczy konsumentów [pasażerów] (wyrok SOKiK z 22 lipca 2009 r., XVII Ama 26/09) W TRANSPORCIE KOLEJOWYM Str. 14

15 ZBIOROWY INTERES Art. 24 ust. 3 u.o.k.i.k: DZIAŁANIE GODZI W Nie jest zbiorowym interesem konsumentów ZBIOROWE suma indywidualnych interesów konsumentów. O tym, czy naruszony został interes zbiorowy, W nie zawsze przesądza kryterium ilościowe, ponieważ niekiedy jeden ujawniony przypadek naruszenia TRANSPORCIE prawa konsumenta może być przejawem stosowanej praktyki naruszającej interes zbiorowy KOLEJOWYM (Decyzja Prezesa UOKiK z 31 marca 2014 r., RKT-61-19/13/AW) Str. 15

16 W TRANSPORCIE KOLEJOWYM UWAGI DE LEGE FERENDA PREZES UOKiK u.o.k.i.k DZIAŁANIE GODZI W ZBIOROWE W TRANSPORCIE KOLEJOWYM PREZES UTK u.o.t.k Str. 16

17 Dziękuję za uwagę à Urząd Transportu Kolejowego Al. Jerozolimskie 134, Warszawa