PREZES URZĘDU OCHRONY KONKURENCJI I KONSUMENTÓW DELEGATURA URZĘDU OCHRONY KONKURENCJI I KONSUMENTÓW w Warszawie

Transkrypt

1 PREZES URZĘDU OCHRONY KONKURENCJI I KONSUMENTÓW DELEGATURA URZĘDU OCHRONY KONKURENCJI I KONSUMENTÓW w Warszawie RWA-61-24/11/AŻ Warszawa, dn. 14 grudnia 2012 r. DECYZJA RWA-38/2012 I. Na podstawie art. 27 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 16 lutego 2007 r. o ochronie konkurencji i konsumentów (Dz. U. Nr 50, poz. 331 ze zm.), stosownie do art. 33 ust. 6 tej ustawy, po przeprowadzeniu postępowania administracyjnego w sprawie stosowania praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów, wszczętego z urzędu przeciwko Polskiemu Bankowi Spółdzielczemu w Wyszkowie - działając w imieniu Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów, 1. uznaje się za naruszającą zbiorowe interesy konsumentów praktykę stosowaną przez Polski Bank Spółdzielczy w Wyszkowie polegającą na stosowaniu we wzorach umownych postanowień wzorców umów, które zostały wpisane do rejestru postanowień wzorców umowy uznanych za niedozwolone, o którym mowa w art Kodeksu postępowania cywilnego, poprzez zawarcie postanowień o treści: a. Oświadczenie o wypowiedzeniu uważa się za skutecznie doręczone po upływie 7 dni od dnia nadania w urzędzie pocztowym ( 49 ust. 2 Ogólnych warunków otwierania i prowadzenia przez Polski Bank Spółdzielczy w Wyszkowie rachunków bankowych w złotych w walutach wymienialnych dla osób fizycznych, 36 ust. 4 Regulaminu otwierania i prowadzenia rachunków oszczędnościowych płatnych na każde żądanie w walutach wymienialnych dla osób fizycznych), b. ( ) Wypowiedzenie uważa się za doręczone po upływie 14 dni od dnia nadania listu poleconego, wysłanego na ostatni adres wskazany Bankowi przez Posiadacza rachunku ( 22 ust. 1 Regulaminu otwierania i prowadzenia rachunków oszczędnościowych POL- Efekt w złotych dla osób fizycznych), c. ( ) List ten uznaje się za doręczony po upływie 7 dni od jego wysłania przez Bank na ten adres ( 11 ust. 2 Regulaminu dla posiadaczy rachunków oszczędnościowo rozliczeniowych POL-Konto Senior), d. Posiadacz rachunku oświadcza, że wyciągi ( ) będzie uważał za doręczone również w przypadku gdy ich fizycznie nie odbierze po upływie 7 dni od chwili gdy Bank ( ) wyśle listem zwykłym wyciąg o którym mowa na adres wskazany w ust. 3 pkt 2 niniejszego paragrafu ( 7 ust. 4 Umowy Nr /2007 o prowadzenie rachunku oszczędnościowego POL-Efekt, 7 ust. 4 Umowy Nr /2007 o prowadzenie rachunku oszczędnościowo rozliczeniowego POL-Konto, 7 ust. 4 Umowy Nr /2006 o prowadzenie rachunku oszczędnościowo rozliczeniowego POL-Konto Senior, 7 ust. 4 Umowy Nr /2007 o prowadzenie rachunku oszczędnościowo rozliczeniowego POL-Konto Student), e. Wszelkie pisma kierowane przez Bank do Posiadacza rachunku na ostatni wskazany przez niego adres do korespondencji uważa się za doręczone ( 57 Ogólnych warunków otwierania i prowadzenia przez Polski Bank Spółdzielczy w Wyszkowie rachunków

2 bankowych w złotych w walutach wymienialnych dla osób fizycznych, 47 Regulaminu otwierania i prowadzenia rachunków oszczędnościowych płatnych na każde żądanie w walutach wymienialnych dla osób fizycznych), f. Posiadacz lokaty oświadcza, że wyciągi przekazywane w sposób, o którym mowa w ust. 1, 2 i 3 lub nieodebrane będzie uważał za doręczone łącznie z Wyciągi bankowe będą ( ) przekazywane przez Bank drogą pocztową (listem zwykłym) na adres ( ) ( 5 ust. 4 i ust. 3 pkt 2 Umowy o prowadzenie rachunków bankowych w złotych i w walutach wymienialnych), g. Posiadacz/Współposiadacz rachunku oświadcza, że wyciągi ( ) będzie uważał za doręczone, łącznie z Posiadacz rachunku oświadcza, że: ( ) życzy sobie by: wyciągi bankowe przekazywane były drogą pocztową ( ) na adres ( ) ( 5 ust. 3 i ust. 2 pkt 2 Umowy Nr o prowadzenie rachunku oszczędnościowego płatnego na każde żądanie w walutach wymienialnych zwanym dalej rachunkiem walutowym), h. Bank zastrzega sobie prawo zmiany postanowień niniejszych Ogólnych warunków lub regulaminów określających zasady funkcjonowania poszczególnych rodzajów rachunków ( 56 ust. 1 Ogólnych warunków otwierania i prowadzenia przez Polski Bank Spółdzielczy w Wyszkowie rachunków bankowych w złotych w walutach wymienialnych dla osób fizycznych), i. Bank zastrzega sobie prawo zmiany postanowień niniejszego Regulaminu ( 26 ust. 1 Regulaminu otwierania i prowadzenia rachunków oszczędnościowych POL-Efekt w złotych dla osób fizycznych, 60 ust. 1 Regulaminu dla posiadaczy rachunków oszczędnościowo rozliczeniowych POL-Konto, 11 ust. 1 Regulaminu dla posiadaczy rachunków oszczędnościowo rozliczeniowych POL-Konto Senior, 27 ust. 1 Regulaminu rachunków płatnych na każde żądanie w złotych potwierdzonych książeczką oszczędnościową), j. Bank zastrzega sobie prawo zmiany postanowień Regulaminu ( 46 ust. 1 Regulaminu otwierania i prowadzenia rachunków oszczędnościowych płatnych na każde żądanie w walutach wymienialnych dla osób fizycznych), k. ( ) Zmiany zakresu i wysokości stosowanych stawek opłat i prowizji związanych z obsługą rachunków podawane są na bieżąco do wiadomości publicznej w formie wywieszenia informacji dotyczących tych zmian w pomieszczeniach Oddziałów Banku przeznaczonych do obsługi klientów łącznie z Tabela prowizji i opłat Polskiego Banku Spółdzielczego w Wyszkowie udostępniana jest w Banku na każde żądanie Posiadacza rachunku ( 13 ust. 2 i 4 Umowy Nr /2007 o prowadzenie rachunku oszczędnościowego POL-Efekt, 13 ust. 2 i 4 Umowy Nr /2007 o prowadzenie rachunku oszczędnościowo rozliczeniowego POL-Konto, 13 ust. 2 i 4 Umowy Nr /2006 o prowadzenie rachunku oszczędnościowo rozliczeniowego POL-Konto Senior, 13 ust. 2 i 4 Umowy Nr /2007 o prowadzenie rachunku oszczędnościowo rozliczeniowego POL-Konto Student), l. Bank może wypowiedzieć Umowę z ważnej przyczyny, którą może być w szczególności: ( ) ( 21 Regulaminu otwierania i prowadzenia rachunków oszczędnościowych POL- Efekt w złotych dla osób fizycznych), m. Bank może wypowiedzieć Umowę tylko z ważnych powodów, a w szczególności: ( ) ( 38 Regulaminu otwierania i prowadzenia rachunków oszczędnościowych płatnych na każde żądanie w walutach wymienialnych dla osób fizycznych), n. Bank nie ponosi odpowiedzialności za szkody spowodowane okolicznościami niezależnymi od niego, a w szczególności działaniem siły wyższej ( 10 ust. 3 Umowy Nr /2007 o prowadzenie rachunku oszczędnościowego POL-Efekt, 10 ust. 3 Umowy Nr /2007 o prowadzenie rachunku oszczędnościowo rozliczeniowego POL-Konto, 10 ust. 3 Umowy Nr /2006 o prowadzenie rachunku oszczędnościowo rozliczeniowego POL- Konto Senior, 10 ust. 3 Umowy Nr /2007 o prowadzenie rachunku oszczędnościowo rozliczeniowego POL-Konto Student), 2

3 o. Wszelkie sprawy sporne wynikłe z niniejszej Umowy rozstrzyga sąd powszechny właściwy dla siedziby Banku ( 19 i 22 Umowy Nr /2007 o prowadzenie rachunku oszczędnościowego POL-Efekt, 21 Umowy Nr /2007 o prowadzenie rachunku oszczędnościowo rozliczeniowego POL-Konto, 19 i 22 Umowy Nr /2006 o prowadzenie rachunku oszczędnościowo rozliczeniowego POL-Konto Senior, 19 i 22 Umowy Nr /2007 o prowadzenie rachunku oszczędnościowo rozliczeniowego POL-Konto Student, 10 Umowy o prowadzenie rachunków bankowych w złotych i w walutach wymienialnych oraz 16 Umowy Nr o prowadzenie rachunku oszczędnościowego płatnego na każde żądanie w walutach wymienialnych zwanym dalej rachunkiem walutowym), co stanowi naruszenie art. 24 ust. 2 pkt 1 w zw. z art. 24 ust. 1 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów i stwierdza się zaniechanie jej stosowania z dniem 23 sierpnia 2010 r. w odniesieniu do praktyki określonej w pkt. I.1.k oraz I.1.n, z dniem 21 grudnia 2011 r. w odniesieniu do praktyki określonej w pkt. I.1.a I.1.j, I.1.l., I.1.m., I.1.o.; 2. uznaje się za naruszającą zbiorowe interesy konsumentów praktykę stosowaną przez Polski Bank Spółdzielczy w Wyszkowie polegającą na stosowaniu we wzorcu umownym zatytułowanym: Umowa Nr o prowadzenie rachunku oszczędnościowego płatnego na każde żądanie w walutach wymienialnych zwanym dalej rachunkiem walutowym postanowienia o treści: Koszty związane z przekazywaniem wyciągów bankowych drogą pocztową ponosi Posiadacz rachunku, które jest niezgodne z przepisem art Kodeksu cywilnego i stanowi naruszenie art. 24 ust. 2 w zw. z art. 24 ust. 1 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów i stwierdza się zaniechanie jej stosowania z dniem 21 grudnia 2011 r. II. Na podstawie art. 106 ust. 1 pkt 4 ustawy z dnia 16 lutego 2007 r. o ochronie konkurencji i konsumentów (Dz. U Nr 50, poz. 331 ze zm.), stosownie do art. 33 ust. 6 tej ustawy, po przeprowadzeniu postępowania administracyjnego w sprawie stosowania praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów, wszczętego z urzędu przeciwko Polskiemu Bankowi Spółdzielczemu w Wyszkowie - działając w imieniu Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów, nakłada się na Polski Bank Spółdzielczy w Wyszkowie karę pieniężną w wysokości: zł (słownie: czterdzieści cztery tysiące osiemset pięćdziesiąt dziewięć złotych), płatną do budżetu państwa, z tytułu naruszenia zakazu, o którym jest mowa w art. 24 ust. 2 pkt 1 w związku z art. 24 ust. 1 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów, w zakresie opisanym w punkcie I.1. sentencji niniejszej decyzji; zł (słownie: osiem tysięcy sześćset dwadzieścia siedem złotych), płatną do budżetu państwa, z tytułu naruszenia zakazu, o którym jest mowa w art. 24 ust. 2 w zw. z art. 24 ust. 1 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów, w zakresie opisanym w punkcie I.2. sentencji niniejszej decyzji. UZASADNIENIE Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów Delegatura UOKiK w Warszawie (dalej również: Prezes UOKiK, Prezes Urzędu, Delegatura UOKiK w Warszawie) przeprowadził postępowanie wyjaśniające (sygn. RWA-405-1/10/AŻ) mające na celu m.in. kontrolę wzorców umów stosowanych przy zawieraniu z konsumentami umów rachunku bankowego przez banki spółdzielcze mające siedzibę na terenie województwa mazowieckiego. 3

4 W toku prowadzonego postępowania wyjaśniającego Prezes Urzędu wystąpił m.in. do Polskiego Banku Spółdzielczego w Wyszkowie (dalej także: Bank) o przesłanie aktualnie stosowanych wzorców umownych przedkładanych konsumentom przy zawieraniu umów rachunku bankowego. Po dokonaniu analizy otrzymanych wzorców umownych zatytułowanych: 1. Ogólne warunki otwierania i prowadzenia przez Polski Bank Spółdzielczy w Wyszkowie rachunków bankowych w złotych i w walutach wymienialnych dla osób fizycznych, 2. Regulamin otwierania i prowadzenia rachunków oszczędnościowych POL-Efekt w złotych dla osób fizycznych, 3. Umowa Nr /2007 o prowadzenie rachunku oszczędnościowego POL-Efekt, 4. Regulamin dla posiadaczy rachunków oszczędnościowo rozliczeniowych POL-Konto, 5. Umowa Nr /2006 o prowadzenie rachunku oszczędnościowo rozliczeniowego POL- Konto, 6. Regulamin dla posiadaczy rachunków oszczędnościowo rozliczeniowych POL-Konto Senior, 7. Umowa Nr /2006 o prowadzenie rachunku oszczędnościowo rozliczeniowego POL- Konto Senior, 8. Umowa Nr /2007 o prowadzenie rachunku oszczędnościowo rozliczeniowego POL- Konto Student, 9. Regulamin rachunków płatnych na każde żądanie w złotych potwierdzonych książeczką oszczędnościową, 10. Umowa Nr o prowadzenie rachunków bankowych w złotych i w walutach wymienialnych, 11. Regulamin otwierania i prowadzenia rachunków oszczędnościowych płatnych na każde żądanie w walutach wymienialnych dla osób fizycznych, 12. Umowa Nr o prowadzenie rachunku oszczędnościowego płatnego na każde żądanie w walutach wymienialnych zwanym dalej rachunkiem walutowym, Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów Delegatura UOKiK w Warszawie, stwierdził, iż mogło dojść do naruszenia art. 24 ust. 2 pkt 1 w zw. z art. 24 ust. 1 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów, jak również art. 24 ust. 2 w zw. z art. 24 ust. 1 tej samej ustawy wobec czego wszczęcie postępowania w związku z podejrzeniem stosowania przez Polski Bank Spółdzielczy w Wyszkowie praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów stało się konieczne i uzasadnione. Z uwagi na powyższe, Prezes UOKiK postanowieniem z dnia 30 grudnia 2011 r. wszczął postępowanie w związku z podejrzeniem stosowania przez Bank praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów polegających na: I. stosowaniu we wzorcach umownych postanowień wzorców umów, które zostały wpisane do rejestru postanowień wzorców umowy uznanych za niedozwolone, o którym mowa w art Kodeksu postępowania cywilnego poprzez zawarcie postanowień o treści: 1. Oświadczenie o wypowiedzeniu uważa się za skutecznie doręczone po upływie 7 dni od dnia nadania w urzędzie pocztowym, 2. ( ) Wypowiedzenie uważa się za doręczone po upływie 14 dni od dnia nadania listu poleconego, wysłanego na ostatni adres wskazany Bankowi przez Posiadacza rachunku, 3. ( ) List ten uznaje się za doręczony po upływie 7 dni od jego wysłania przez Bank na ten adres, 4

5 4. Posiadacz rachunku oświadcza, że wyciągi ( ) będzie uważał za doręczone również w przypadku gdy ich fizycznie nie odbierze po upływie 7 dni od chwili gdy Bank ( ) wyśle listem zwykłym wyciąg o którym mowa na adres wskazany w ust. 3 pkt 2 niniejszego paragrafu, 5. Wszelkie pisma kierowane przez Bank do Posiadacza rachunku na ostatni wskazany przez niego adres do korespondencji uważa się za doręczone, 6. Posiadacz lokaty oświadcza, że wyciągi przekazywane w sposób, o którym mowa w ust. 1, 2 i 3 lub nieodebrane będzie uważał za doręczone łącznie z Wyciągi bankowe będą ( ) przekazywane przez Bank drogą pocztową (listem zwykłym) na adres ( ), 7. Posiadacz/Współposiadacz rachunku oświadcza, że wyciągi ( ) będzie uważał za doręczone, łącznie z Posiadacz rachunku oświadcza, że: ( ) życzy sobie by: wyciągi bankowe przekazywane były drogą pocztową ( ) na adres ( ), 8. Bank zastrzega sobie prawo zmiany postanowień niniejszych Ogólnych warunków lub regulaminów określających zasady funkcjonowania poszczególnych rodzajów rachunków, 9. Bank zastrzega sobie prawo zmiany postanowień niniejszego Regulaminu, 10. Bank zastrzega sobie prawo zmiany postanowień Regulaminu, 11. ( ) Zmiany zakresu i wysokości stosowanych stawek opłat i prowizji związanych z obsługą rachunków podawane są na bieżąco do wiadomości publicznej w formie wywieszenia informacji dotyczących tych zmian w pomieszczeniach Oddziałów Banku przeznaczonych do obsługi klientów łącznie z Tabela prowizji i opłat Polskiego Banku Spółdzielczego w Wyszkowie udostępniana jest w Banku na każde żądanie Posiadacza rachunku, 12. Bank może wypowiedzieć Umowę z ważnej przyczyny, którą może być w szczególności: ( ), 13. Bank może wypowiedzieć Umowę tylko z ważnych powodów, a w szczególności: ( ), 14. Bank nie ponosi odpowiedzialności za szkody spowodowane okolicznościami niezależnymi od niego, a w szczególności działaniem siły wyższej, 15. Wszelkie sprawy sporne wynikłe z niniejszej Umowy rozstrzyga sąd powszechny właściwy dla siedziby Banku, co może stanowić naruszenie art. 24 ust. 2 pkt 1 w zw. z art. 24 ust. 1 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów. II. stosowaniu we wzorcu umownym zatytułowanym: Umowa Nr o prowadzenie rachunku oszczędnościowego płatnego na każde żądanie w walutach wymienialnych zwanym dalej rachunkiem walutowym postanowienia o treści: Koszty związane z przekazywaniem wyciągów bankowych drogą pocztową ponosi Posiadacz rachunku, które jest niezgodne z przepisem art Kodeksu cywilnego (dalej również jako: k.c.), co może stanowić naruszenie art. 24 ust. 2 w zw. z art. 24 ust. 1 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów. Pismem z dnia 30 grudnia 2011 r. Bank został zawiadomiony o wszczętym postępowaniu, jak również wezwany do udzielenia informacji i złożenia dokumentów w przedmiotowej sprawie. W odpowiedzi na zawiadomienie Prezesa Urzędu, Bank w piśmie z dnia 12 stycznia 2012 r. odniósł się do postawionych zarzutów. Bank w swoim piśmie wskazał, iż nie stosuje praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów. Bank podniósł, iż wszystkie wskazane w postanowieniu o wszczęciu niniejszego postępowania klauzule zostały zmienione i nie noszą aktualnie znamion klauzul abuzywnych. Na dowód swojego twierdzenia, Polski Bank Spółdzielczy w Wyszkowie przedłożył nowe wzorce umowne. 5

6 W piśmie z dnia 30 kwietnia 2012 r. Bank wskazał daty dzienne wprowadzenia każdego z nowych wzorców umownych. Polski Bank Spółdzielczy w Wyszkowie oświadczył, że praktyki zakwestionowane w postanowieniu o wszczęciu niniejszego postępowania nie przejawiają się w żadnym wzorcu umownym stosowanym przez Bank w obrocie konsumenckim. Bank dodatkowo wskazał, iż datami dziennymi zaprzestania stosowania każdej z praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów jest data dzienna wprowadzenia nowych wzorców umownych. Polski Bank Spółdzielczy w Wyszkowie dokonał przeglądu stosowanych w obrocie konsumenckim wzorców umownych, w wyniku czego znalazł jeden dodatkowy przypadek stosowania klauzuli tożsamej z postanowieniem z rejestru niedozwolonych klauzul umownych wskazanym w postanowieniu o wszczęciu niniejszego postępowania. Bank wskazał, iż przedmiotowe postanowienie wpisane było w treści wzorca zatytułowanego: Regulamin usługi SMS. Klauzula brzmiała: Bank zastrzega sobie prawo zmiany postanowień niniejszego Regulaminu. Bank podniósł, iż klauzula ta została usunięta w dniu 18 kwietnia 2012 r. Uchwałą Zarządu Nr 40/2012. W swoim wystąpieniu z dnia 30 kwietnia 2012 r. Bank wniósł o niestosowanie wobec niego sankcji przewidzianych w przedmiotowym postępowaniu z uwagi na: 1. nieznaczną skalę prowadzonej działalności, 2. fakt, iż dotychczas nie zdarzyła się sytuacja, w której Bank wykorzystywałby w stosunku do klientów swoją uprzywilejowaną pozycję wynikającą z klauzul niedozwolonych. 3. okoliczność niezwłocznego usunięcia z wzorców umownych niedozwolonych klauzul, objętych niniejszym postępowaniem. W toku postępowania Polski Bank Spółdzielczy w Wyszkowie wskazał wysokość obrotu Banku obliczonego na podstawie rachunku zysków i strat za rok Bank został zawiadomiony o zakończeniu zbierania materiału dowodowego w niniejszym postępowaniu oraz o możliwości zapoznania się z materiałem zgromadzonym w aktach sprawy w siedzibie Delegatury UOKiK w Warszawie. Strona niniejszego postępowania nie skorzystała z prawa do zapoznania się z materiałem zgromadzonym w aktach sprawy. Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów ustalił, co następuje: Polski Bank Spółdzielczy w Wyszkowie został zarejestrowany w Krajowym Rejestrze Sądowym pod numerem i prowadzi działalność m.in. w zakresie przyjmowania wkładów pieniężnych płatnych na żądanie lub z nadejściem oznaczonego terminu oraz prowadzenie rachunków tych wkładów i w zakresie prowadzenia innych rachunków bankowych. Przy zawieraniu z klientami, będącymi konsumentami w rozumieniu art kodeksu cywilnego, tj. osobami fizycznymi dokonującymi czynności prawnej niezwiązanej bezpośrednio z ich działalnością zawodową lub gospodarczą, umów rachunku bankowego Bank posługuje się wzorcami umownymi w rozumieniu art. 384 kodeksu cywilnego, zatytułowanymi: 1. Ogólne warunki otwierania i prowadzenia przez Polski Bank Spółdzielczy w Wyszkowie rachunków bankowych w złotych i w walutach wymienialnych dla osób fizycznych (data wprowadzenia: 29 grudnia 2005 r., ostatnia zmiana: 5 kwietnia 2007 r.), 2. Regulamin otwierania i prowadzenia rachunków oszczędnościowych POL-Efekt w złotych dla osób fizycznych (data wprowadzenia: 14 grudnia 2007 r.), 3. Umowa Nr /2007 o prowadzenie rachunku oszczędnościowego POL-Efekt (data wprowadzenia: 14 grudnia 2007 r.), 4. Regulamin dla posiadaczy rachunków oszczędnościowo rozliczeniowych POL-Konto (data wprowadzenia: 29 września 2006 r.), 5. Umowa Nr /2006 o prowadzenie rachunku oszczędnościowo rozliczeniowego POL- Konto (data wprowadzenia: 13 września 2007 r., ostatnia zmiana: 7 grudnia 2009 r.), 6

7 6. Regulamin dla posiadaczy rachunków oszczędnościowo rozliczeniowych POL-Konto Senior (data wprowadzenia: 29 września 2006 r.), 7. Umowa Nr /2006 o prowadzenie rachunku oszczędnościowo rozliczeniowego POL- Konto Senior (data wprowadzenia: 13 września 2007 r., ostatnia zmiana: 7 grudnia 2009 r.), 8. Umowa Nr /2007 o prowadzenie rachunku oszczędnościowo rozliczeniowego POL- Konto Student (data wprowadzenia: 14 grudnia 2007 r., ostatnia zmiana: 7 grudnia 2009 r.), 9. Regulamin rachunków płatnych na każde żądanie w złotych potwierdzonych książeczką oszczędnościową (data wprowadzenia: 29 grudnia 2005 r., ostatnia zmiana: 18 listopada 2008 r.), 10. Umowa Nr o prowadzenie rachunków bankowych w złotych i w walutach wymienialnych (data wprowadzenia: 23 sierpnia 2007 r., ostatnia zmiana: 7 grudnia 2009 r.), 11. Regulamin otwierania i prowadzenia rachunków oszczędnościowych płatnych na każde żądanie w walutach wymienialnych dla osób fizycznych (data wprowadzenia: 12 lutego 2004 r.), 12. Umowa Nr o prowadzenie rachunku oszczędnościowego płatnego na każde żądanie w walutach wymienialnych zwanym dalej rachunkiem walutowym (data wprowadzenia: 13 września 2007 r., ostatnia zmiana: 7 grudnia 2009 r.). Prezes UOKiK ustalił, iż Bank we wzorcu umownym zatytułowanym: Umowa Nr o prowadzenie rachunku oszczędnościowego płatnego na każde żądanie w walutach wymienialnych zwanym dalej rachunkiem walutowym stosował postanowienie o treści: Koszty związane z przekazywaniem wyciągów bankowych drogą pocztową ponosi Posiadacz rachunku, podczas gdy art Kodeksu cywilnego stanowi, iż Bank jest obowiązany przesyłać posiadaczowi co najmniej raz w miesiącu bezpłatnie wyciąg z rachunku z informacją o zmianach stanu rachunku i ustaleniem salda, chyba że posiadacz wyraził pisemnie zgodę na inny sposób informowania o zmianach stanu rachunku i ustaleniu salda. Prezes UOKiK ustalił także, iż w treści wzorców umownych stosowanych przez Polski Bank Spółdzielczy w Wyszkowie w obrocie z konsumentami znajdowały się postanowienia o treści: 1. Oświadczenie o wypowiedzeniu uważa się za skutecznie doręczone po upływie 7 dni od dnia nadania w urzędzie pocztowym ( 49 ust. 2 wzorca umownego zatytułowanego: Ogólne warunki otwierania i prowadzenia przez Polski Bank Spółdzielczy w Wyszkowie rachunków bankowych w złotych w walutach wymienialnych dla osób fizycznych i 36 ust. 4 wzorca umownego o nazwie: Regulamin otwierania i prowadzenia rachunków oszczędnościowych płatnych na każde żądanie w walutach wymienialnych dla osób fizycznych), 2. ( ) Wypowiedzenie uważa się za doręczone po upływie 14 dni od dnia nadania listu poleconego, wysłanego na ostatni adres wskazany Bankowi przez Posiadacza rachunku ( 22 ust. 1 wzorca umownego zatytułowanego: Regulamin otwierania i prowadzenia rachunków oszczędnościowych POL-Efekt w złotych dla osób fizycznych), 3. ( ) List ten uznaje się za doręczony po upływie 7 dni od jego wysłania przez Bank na ten adres ( 11 ust. 2 wzorca umownego o nazwie: Regulamin dla posiadaczy rachunków oszczędnościowo rozliczeniowych POL-Konto Senior), 4. Posiadacz rachunku oświadcza, że wyciągi ( ) będzie uważał za doręczone również w przypadku gdy ich fizycznie nie odbierze po upływie 7 dni od chwili gdy Bank ( ) wyśle listem zwykłym wyciąg o którym mowa na adres wskazany w ust. 3 pkt 2 niniejszego paragrafu ( 7 ust. 4 wzorca umownego zatytułowanego: Umowa Nr /2007 o prowadzenie rachunku oszczędnościowego POL-Efekt, 7 ust. 4 wzorca umownego o nazwie: Umowa Nr /2007 o prowadzenie rachunku oszczędnościowo rozliczeniowego POL-Konto, 7 ust. 4 wzorca umownego zatytułowanego: Umowa 7

8 Nr /2006 o prowadzenie rachunku oszczędnościowo rozliczeniowego POL-Konto Senior oraz 7 ust. 4 wzorca umownego o nazwie: Umowa Nr /2007 o prowadzenie rachunku oszczędnościowo rozliczeniowego POL-Konto Student), 5. Wszelkie pisma kierowane przez Bank do Posiadacza rachunku na ostatni wskazany przez niego adres do korespondencji uważa się za doręczone ( 57 wzorca umownego zatytułowanego: Ogólne warunki otwierania i prowadzenia przez Polski Bank Spółdzielczy w Wyszkowie rachunków bankowych w złotych w walutach wymienialnych dla osób fizycznych, 47 wzorca umownego o nazwie: Regulamin otwierania i prowadzenia rachunków oszczędnościowych płatnych na każde żądanie w walutach wymienialnych dla osób fizycznych), 6. Posiadacz lokaty oświadcza, że wyciągi przekazywane w sposób, o którym mowa w ust. 1, 2 i 3 lub nieodebrane będzie uważał za doręczone łącznie z Wyciągi bankowe będą ( ) przekazywane przez Bank drogą pocztową (listem zwykłym) na adres ( ) ( 5 ust. 4 i ust. 3 pkt 2 wzorca umownego zatytułowanego: Umowa o prowadzenie rachunków bankowych w złotych i w walutach wymienialnych), 7. Posiadacz/Współposiadacz rachunku oświadcza, że wyciągi ( ) będzie uważał za doręczone, łącznie z Posiadacz rachunku oświadcza, że: ( ) życzy sobie by: wyciągi bankowe przekazywane były drogą pocztową ( ) na adres ( ) ( 5 ust. 3 i ust. 2 pkt 2 wzorca umownego o nazwie: Umowa Nr o prowadzenie rachunku oszczędnościowego płatnego na każde żądanie w walutach wymienialnych zwanym dalej rachunkiem walutowym), 8. Bank zastrzega sobie prawo zmiany postanowień niniejszych Ogólnych warunków lub regulaminów określających zasady funkcjonowania poszczególnych rodzajów rachunków ( 56 ust. 1 wzorca umownego zatytułowanego: Ogólne warunki otwierania i prowadzenia przez Polski Bank Spółdzielczy w Wyszkowie rachunków bankowych w złotych w walutach wymienialnych dla osób fizycznych), 9. Bank zastrzega sobie prawo zmiany postanowień niniejszego Regulaminu ( 26 ust. 1 wzorca umownego zatytułowanego: Regulamin otwierania i prowadzenia rachunków oszczędnościowych POL-Efekt w złotych dla osób fizycznych, 60 ust. 1 wzorca umownego o nazwie: Regulamin dla posiadaczy rachunków oszczędnościowo rozliczeniowych POL-Konto, 11 ust. 1 wzorca umownego zatytułowanego: Regulamin dla posiadaczy rachunków oszczędnościowo rozliczeniowych POL-Konto Senior oraz 27 ust. 1 wzorca umownego o nazwie: Regulamin rachunków płatnych na każde żądanie w złotych potwierdzonych książeczką oszczędnościową), 10. Bank zastrzega sobie prawo zmiany postanowień Regulaminu ( 46 ust. 1 wzorca umownego zatytułowanego: Regulamin otwierania i prowadzenia rachunków oszczędnościowych płatnych na każde żądanie w walutach wymienialnych dla osób fizycznych), 11. ( ) Zmiany zakresu i wysokości stosowanych stawek opłat i prowizji związanych z obsługą rachunków podawane są na bieżąco do wiadomości publicznej w formie wywieszenia informacji dotyczących tych zmian w pomieszczeniach Oddziałów Banku przeznaczonych do obsługi klientów łącznie z Tabela prowizji i opłat Polskiego Banku Spółdzielczego w Wyszkowie udostępniana jest w Banku na każde żądanie Posiadacza rachunku ( 13 ust. 2 i 4 wzorca umownego zatytułowanego: Umowa Nr /2007 o prowadzenie rachunku oszczędnościowego POL-Efekt, 13 ust. 2 i 4 wzorca umownego o nazwie: Umowa Nr /2007 o prowadzenie rachunku oszczędnościowo rozliczeniowego POL-Konto, 13 ust. 2 i 4 wzorca umownego zatytułowanego: Umowa Nr /2006 o prowadzenie rachunku oszczędnościowo rozliczeniowego POL-Konto Senior, 13 ust. 2 i 4 wzorca umownego o nazwie: Umowa Nr /2007 o prowadzenie rachunku oszczędnościowo rozliczeniowego POL-Konto Student), 8

9 12. Bank może wypowiedzieć Umowę z ważnej przyczyny, którą może być w szczególności: ( ) ( 21 wzorca umownego zatytułowanego: Regulamin otwierania i prowadzenia rachunków oszczędnościowych POL-Efekt w złotych dla osób fizycznych), 13. Bank może wypowiedzieć Umowę tylko z ważnych powodów, a w szczególności: ( ) ( 38 wzorca umownego o nazwie: Regulamin otwierania i prowadzenia rachunków oszczędnościowych płatnych na każde żądanie w walutach wymienialnych dla osób fizycznych), 14. Bank nie ponosi odpowiedzialności za szkody spowodowane okolicznościami niezależnymi od niego, a w szczególności działaniem siły wyższej ( 10 ust. 3 wzorca umownego zatytułowanego: Umowa Nr /2007 o prowadzenie rachunku oszczędnościowego POL- Efekt, 10 ust. 3 wzorca umownego o nazwie: Umowa Nr /2007 o prowadzenie rachunku oszczędnościowo rozliczeniowego POL-Konto, 10 ust. 3 wzorca umownego zatytułowanego: Umowa Nr /2006 o prowadzenie rachunku oszczędnościowo rozliczeniowego POL-Konto Senior oraz 10 ust. 3 wzorca umownego o nazwie: Umowa Nr /2007 o prowadzenie rachunku oszczędnościowo rozliczeniowego POL-Konto Student), 15. Wszelkie sprawy sporne wynikłe z niniejszej Umowy rozstrzyga sąd powszechny właściwy dla siedziby Banku ( 19 i 22 wzorca umownego zatytułowanego: Umowa Nr /2007 o prowadzenie rachunku oszczędnościowego POL-Efekt, 21 wzorca umownego o nazwie: Umowa Nr /2007 o prowadzenie rachunku oszczędnościowo rozliczeniowego POL-Konto, 19 i 22 wzorca umownego zatytułowanego: Umowa Nr /2006 o prowadzenie rachunku oszczędnościowo rozliczeniowego POL-Konto Senior, 19 i 22 wzorca umownego o nazwie: Umowa Nr /2007 o prowadzenie rachunku oszczędnościowo rozliczeniowego POL-Konto Student, 10 wzorca umownego zatytułowanego: Umowa o prowadzenie rachunków bankowych w złotych i w walutach wymienialnych oraz w 16 wzorca umownego o nazwie: Umowa Nr o prowadzenie rachunku oszczędnościowego płatnego na każde żądanie w walutach wymienialnych zwanym dalej rachunkiem walutowym). W rejestrze niedozwolonych klauzul umownych prowadzonym przez Prezesa Urzędu na podstawie art. 479 (45) k.p.c. zostały wpisane następujące klauzule: 1. Korespondencję uważa się za doręczoną po upływie 7 dni od daty wysłania na ostatni podany przez kredytobiorcę adres do korespondencji postanowienie uznane za niedozwolone wyrokiem z dnia 18 listopada 2009 r. (sygn. akt XVII AmC 351/09) i wpisane do rejestru niedozwolonych klauzul umownych prowadzonego przez Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów pod pozycją 1861, 2. Pisemne zawiadomienie o dokonanych zmianach uważa się za doręczone po upływie 14 dni od daty wysłania na ostatni podany przez Abonenta adres do korespondencji postanowienie uznane za niedozwolone wyrokiem z dnia 29 stycznia 2010 r. (sygn. akt XVII AmC 692/09) i wpisane do rejestru niedozwolonych klauzul umownych prowadzonego przez Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów pod pozycją 1906, 3. Pisemne zawiadomienie o dokonanych zmianach wraz z podaniem dnia ich wejścia w życie uważa się za doręczone po upływie 14 dni od daty wysłania na ostatni podany przez Klienta adres do korespondencji postanowienie uznane za niedozwolone wyrokiem z dnia 24 lutego 2010 r. (sygn. akt XVII AmC 787/09) i wpisane do rejestru niedozwolonych klauzul umownych prowadzonego przez Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów pod pozycją 1954, 4. Korespondencję uważa się za dostarczoną po upływie 14 dni od daty wysłania postanowienie uznane za niedozwolone wyrokiem z dnia 17 czerwca 2010 r. (sygn. akt XVII AmC 1486/09) i wpisane do rejestru niedozwolonych klauzul umownych 9

10 prowadzonego przez Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów pod pozycją 2042, 5. Pismo wysłane do Kredytobiorcy na ostatni znany Bankowi adres korespondencyjny uważa się za doręczone postanowienie uznane za niedozwolone wyrokiem z dnia 2 listopada 2009 r. (sygn. akt XVII AmC 1287/09) i wpisane do rejestru niedozwolonych klauzul umownych prowadzonego przez Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów pod pozycją 1826, 6. Wszelkie pisma kierowane przez Bank do posiadacza rachunku według ostatnich danych i na ostatni wskazany przez niego adres uważa się za skutecznie doręczone postanowienie uznane za niedozwolone wyrokiem z dnia 10 lutego 2011 r. (sygn. akt XVII AmC 730/10) i wpisane do rejestru niedozwolonych klauzul umownych prowadzonego przez Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów pod pozycją 2360, 7. Wszelkie pisma kierowane do Posiadacza rachunku na ostatni, wskazany przez niego adres uważa się za doręczone postanowienie uznane za niedozwolone wyrokiem z dnia 9 czerwca 2011 r. (sygn. akt XVII AmC 710/10) i wpisane do rejestru niedozwolonych klauzul umownych prowadzonego przez Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów pod pozycją 2492, 8. Bank zastrzega sobie prawo zmiany niniejszego regulaminu postanowienie uznane za niedozwolone wyrokiem Sądu Ochrony Konkurencji i Konsumentów z dnia 24 kwietnia 2003 r. (sygn. akt XVII AmC 33/02) i wpisane do rejestru niedozwolonych klauzul umownych prowadzonego przez Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów pod pozycją 93, 9. PKO - bp podaje do wiadomości obowiązujące stawki prowizji i opłat przez wywieszenie w Oddziałach PKO - bp Taryfy oraz udostępnia Taryfę na życzenie posiadacza rachunku postanowienie uznane za niedozwolone wyrokiem Sądu Ochrony Konkurencji i Konsumentów z dnia 30 września 2002 r. (sygn. akt XVII AmC 47/01) i wpisane do rejestru niedozwolonych klauzul umownych prowadzonego przez Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów pod pozycją 32, 10. Bank może wypowiedzieć Umowę tylko z ważnych powodów, a w szczególności postanowienie uznane za niedozwolone wyrokiem z dnia 10 grudnia 2009 r. (sygn. akt XVII AmC 1582/09) i wpisane do rejestru niedozwolonych klauzul umownych prowadzonego przez Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów pod pozycją 1928, 11. Bank może wypowiedzieć Umowę tylko z ważnych powodów, a w szczególności ( ) postanowienie uznane za niedozwolone wyrokiem z dnia 29 listopada 2010 r. (sygn. akt XVII AmC 1457/09) i wpisane do rejestru niedozwolonych klauzul umownych prowadzonego przez Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów pod pozycją 2152, 12. Bank może wypowiedzieć Umowę tylko z ważnych powodów, a w szczególności postanowienie uznane za niedozwolone wyrokiem z dnia 14 października 2010 r. (sygn. akt XVII AmC 1497/09) i wpisane do rejestru niedozwolonych klauzul umownych prowadzonego przez Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów pod pozycją 2268, 13. Bank może wypowiedzieć umowę z ważnych przyczyn, w szczególności ( ) postanowienie uznane za niedozwolone wyrokiem z dnia 28 kwietnia 2011 r. (sygn. akt XVII AmC 757/10) i wpisane do rejestru niedozwolonych klauzul umownych prowadzonego przez Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów pod pozycją 2554, 10

11 14. Bank nie odpowiada za straty spowodowane okolicznościami niezależnymi od Banku postanowienie uznane za niedozwolone wyrokiem z dnia 15 lutego 2010 r. (sygn. akt XVII AmC 741/09 do XVII AmC 747/09) i wpisane do rejestru niedozwolonych klauzul umownych prowadzonego przez Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów pod pozycją 1938, 15. Wszelkie spory rozstrzygać będzie Sąd dla M. Katowic postanowienie uznane za niedozwolone wyrokiem Sądu Ochrony Konkurencji i Konsumentów z dnia 12 stycznia 2005 r. (sygn. akt XVII AmC 13/04) i wpisane do rejestru niedozwolonych klauzul umownych prowadzonego przez Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów pod pozycją 397. Prezes Urzędu ustalił ponadto, iż z dniem 23 sierpnia 2010 r. Polski Bank Spółdzielczy w Wyszkowie wprowadził do obrotu konsumenckiego nowe wzorce umowne zatytułowane: Ogólne warunki otwierania i prowadzenia przez Polski Bank Spółdzielczy w Wyszkowie rachunków bankowych w złotych i w walutach wymienialnych dla osób fizycznych, Regulamin otwierania i prowadzenia rachunków oszczędnościowych POL-Efekt w złotych dla osób fizycznych, Umowa Nr /2007 o prowadzenie rachunku oszczędnościowego POL-Efekt, Regulamin dla posiadaczy rachunków oszczędnościowo rozliczeniowych POL-Konto, Umowa Nr /2006 o prowadzenie rachunku oszczędnościowo rozliczeniowego POL-Konto, Umowa Nr /2006 o prowadzenie rachunku oszczędnościowo rozliczeniowego POL-Konto Senior, Umowa Nr /2007 o prowadzenie rachunku oszczędnościowo rozliczeniowego POL-Konto Student. Z dniem 15 września 2010 r. Bank wprowadził wzorzec umowny zatytułowany: Regulamin rachunków płatnych na każde żądanie w złotych potwierdzonych książeczką oszczędnościową, a z dniem 21 grudnia 2011 r. wprowadził wzorce umowne zatytułowane: Regulamin dla posiadaczy rachunków oszczędnościowo rozliczeniowych POL-Konto Senior, Umowa Nr o prowadzenie rachunków bankowych w złotych i w walutach wymienialnych, Regulamin otwierania i prowadzenia rachunków oszczędnościowych płatnych na każde żądanie w walutach wymienialnych dla osób fizycznych, Umowa Nr o prowadzenie rachunku oszczędnościowego płatnego na każde żądanie w walutach wymienialnych zwanym dalej rachunkiem walutowym. Nowe wzorce umowne zastąpiły wzorce poprzednio obowiązujące. Prezes UOKiK ustalił, iż określone powyżej nowe wzorce umowne wprowadzone przez Polski Bank Spółdzielczy w Wyszkowie nie zawierają zakwestionowanych przez Prezesa Urzędu w niniejszym postępowaniu postanowień. Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów zważył, co następuje: Naruszenie interesu publicznoprawnego Podstawą zastosowania przepisów ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów jest uprzednie stwierdzenie przez Prezesa UOKiK, iż w wyniku stosowania praktyki naruszającej zbiorowe interesy konsumentów zagrożony został interes publicznoprawny. Zgodnie z art. 1 ust. 1 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów, ustawa ta określa warunki rozwoju i ochrony konkurencji oraz zasady podejmowanej w interesie publicznym ochrony interesów przedsiębiorców i konsumentów. Przepis ten przesądza o przynależności niniejszej ustawy do dziedziny prawa publicznego, jak również o wyłączeniu możliwości podejmowania przez Prezesa Urzędu działań w celu ochrony interesów indywidualnych czy grupowych. W toku postępowania i przy wydawaniu decyzji Prezes Urzędu jest zatem rzecznikiem interesu publicznego. Rola ta wynika nie tylko z celu ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów, lecz również z jednej z naczelnych zasad postępowania administracyjnego, tj. zasady uwzględniania interesu społecznego i słusznego interesu obywateli, określonej w art. 7 k.p.a. Wobec powyższego, wykazanie wystąpienia zagrożenia interesu publicznoprawnego w danej sprawie stanowi podstawową przesłankę warunkującą możliwość jej rozstrzygania w oparciu o przepisy ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów. 11

12 W ocenie Prezesa Urzędu, niniejsza sprawa ma charakter publicznoprawny, albowiem wiąże się z ochroną interesu wszystkich konsumentów, którzy są lub będą klientami Polskiego Banku Spółdzielczego w Wyszkowie. Należy przy tym zauważyć, że interes publicznoprawny przejawia się także w postaci zbiorowego interesu konsumentów. Innymi słowy, naruszenie zbiorowego interesu konsumentów stanowi jednocześnie naruszenie interesu publicznoprawnego. Wobec powyższego uzasadnione było podjęcie przez Prezesa Urzędu w niniejszej sprawie działań przewidzianych w ustawie o ochronie konkurencji i konsumentów. Naruszenie zakazu z art. 24 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów Zgodnie z art. 24 ust. 1 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów zakazane jest stosowanie praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów. Ust. 2 tego artykułu definiuje tę praktykę jako godzące w zbiorowe interesy konsumentów bezprawne działanie przedsiębiorcy. Zbiorowe interesy konsumentów podlegają zatem ochronie przed wymierzonymi w nie naruszeniami, polegającymi na sprzecznych z prawem działaniach przedsiębiorców. Ustawodawca w art. 24 ust. 2 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów podał przykładowe zachowania przedsiębiorców, które naruszają zbiorowe interesy konsumentów. Pierwszą z trzech pozycji otwartego katalogu zakazanych praktyk stanowi stosowanie postanowień wzorców umów, które zostały wpisane do rejestru postanowień wzorców umowy uznanych za niedozwolone, o którym mowa w art Kodeksu postępowania cywilnego. W świetle powyższego, dane zachowanie może zostać uznane za praktykę naruszającą zbiorowe interesy konsumentów, gdy spełnione są równocześnie trzy przesłanki wyinterpretowane z art. 24 ust. 1 i 2 ww. ustawy: 1. kwestionowane działanie jest działaniem przedsiębiorcy, 2. zachowanie przedsiębiorcy nosi znamiona bezprawności, 3. praktyka godzi w zbiorowe interesy konsumentów. Ad 1. Strona postępowania (przedsiębiorca) Zakaz naruszenia zbiorowych interesów konsumentów odnosi się do przedsiębiorców. Art. 4 pkt 1 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów zawiera legalną definicję przedsiębiorcy, zgodnie z którą pod tym pojęciem rozumie się przedsiębiorcę w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (tj. Dz. U r. Nr 220, poz ze zm.), a także: (a) osobę fizyczną, osobę prawną, a także jednostkę organizacyjną nie mającą osobowości prawnej, której ustawa przyznaje zdolność prawną, organizującą lub świadczącą usługi o charakterze użyteczności publicznej, które nie są działalnością gospodarczą w rozumieniu przepisów o swobodzie działalności gospodarczej, (b) osobę fizyczną wykonującą zawód we własnym imieniu i na własny rachunek lub prowadzącą działalność w ramach wykonywania takiego zawodu, (c) osobę fizyczną, która posiada kontrolę, w rozumieniu pkt 4, nad co najmniej jednym przedsiębiorcą, choćby nie prowadziła działalności gospodarczej w rozumieniu przepisów o swobodzie działalności gospodarczej, jeżeli podejmuje dalsze działania podlegające kontroli koncentracji, o której mowa w art. 13, (d) związek przedsiębiorców w rozumieniu pkt 2 na potrzeby przepisów dotyczących praktyk ograniczających konkurencję oraz praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów. Przedsiębiorcą, zgodnie z art. 4 ust. 1 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej, jest osoba fizyczna, osoba prawna i jednostka organizacyjna niebędąca osobą prawną, której odrębna ustawa przyznaje zdolność prawną wykonująca we własnym imieniu działalność gospodarczą. Działalnością gospodarczą, w myśl art. 2 ww. ustawy, jest zarobkowa działalność wytwórcza, budowlana, handlowa, usługowa oraz poszukiwanie, rozpoznawanie i wydobywanie kopalin ze złóż, a także działalność zawodowa, wykonywana w sposób zorganizowany i ciągły. 12

13 Podmiot będący stroną niniejszego postępowania posiada status przedsiębiorcy w rozumieniu powołanego powyżej art. 4 pkt 1 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów, gdyż jest spółdzielnią wpisaną do Krajowego Rejestru Sądowego, prowadzącą działalność gospodarczą we własnym imieniu. Tym samym oznacza to, iż zachowanie Polskiego Banku Spółdzielczego w Wyszkowie podlega kontroli dokonywanej na podstawie ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów. Ad 2. Bezprawność działań Polskiego Banku Spółdzielczego w Wyszkowie Bezprawność jest taką cechą działania, która polega na jego sprzeczności z normami prawa lub zasadami współżycia społecznego, bez względu na winę, a nawet świadomość sprawcy. Dla ustalenia bezprawności działania wystarczy ustalenie, że określone zachowanie koliduje z przepisami prawa (por. J. Szwaja (red.): Ustawa o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji, Komentarz, Wydawnictwo CH BECK, Warszawa 2000, s ). Prezes Urzędu oceniając zachowanie Polskiego Banku Spółdzielczego w Wyszkowie pod kątem ewentualnego naruszenia przepisów zakazujących stosowania praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów, musi stosować inne akty prawa powszechnie obowiązującego i na ich podstawie stwierdzić, czy działanie przedsiębiorcy było bezprawne. Zgodnie z art. 87 Konstytucji Rzeczpospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. (Dz. U. Nr 78, poz. 483) źródłami powszechnie obowiązującego prawa Rzeczypospolitej Polskiej są: Konstytucja, ustawy, ratyfikowane umowy międzynarodowe oraz rozporządzenia. Źródłami powszechnie obowiązującego prawa Rzeczypospolitej Polskiej są na obszarze działania organów, które je ustanowiły, akty prawa miejscowego. W przypadku praktyki opisanej w punkcie I.1. sentencji decyzji bezprawność działań przedsiębiorcy wynika bezpośrednio z naruszenia przepisu art. 24 ust. 2 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów. Jak wskazał SOKiK w wyroku z dnia 25 marca 2004 r. (sygn. akt XVII Ama 51/03), w oparciu art. 24 ust. 2 można sformułować samoistną przesłankę bezprawności, jeżeli ustali się, że przedsiębiorca stosował postanowienia wzorców umów, które zostały wpisane do rejestru postanowień wzorców umowy uznanych za niedozwolone, o którym mowa w art k.p.c. zatem wykazanie, że przedsiębiorca wprowadził do obrotu wzorzec umowny zawierający postanowienia o treści już wpisanej do rejestru niedozwolonych postanowień umownych stanowi wystarczającą przesłankę do uznania bezprawności działania tego przedsiębiorcy. Należy bowiem podnieść, iż stosowanie postanowienia, które po uznaniu go przez SOKiK za niedozwolone zostało wpisane do rejestru niedozwolonych postanowień umownych, jest prawnie zakazane. Prawomocny wyrok SOKiK wydany po przeprowadzeniu kontroli abstrakcyjnej wzorca umowy, wskazujący treść postanowień wzorca umowy uznanych za niedozwolone i zakazujący ich wykorzystywania ma od chwili wpisania uznanego za niedozwolone postanowienia wzorca umowy do rejestru niedozwolonych klauzul umownych skutek wobec osób trzecich (art k.p.c.). Przepis tego artykułu rozszerza zatem prawomocność wyroku wydanego w sprawie o uznanie postanowień wzorca umowy za niedozwolone na osoby trzecie. Artykuł ten dotyczy rozszerzonej prawomocności materialnoprawnej w znaczeniu podmiotowym. Chodzi o grupę przypadków takiej prawomocności, w których wyrok z powodu szczególnego charakteru przedmiotu procesu ma powagę rzeczy osądzonej dla wszystkich i przeciwko wszystkim. Przepis bowiem wyraźnie stanowi, iż wyrok ma skutek wobec osób trzecich, od chwili wpisania uznanego za niedozwolone postanowienia wzorca umowy do rejestru, wywołuje więc skutek erga omnes 1. Przepis art k.p.c. stanowiąc, iż wyrok ma skutek wobec osób trzecich, nie ogranicza w żaden sposób kategorii tych podmiotów. Lege non distinguente, wyrok ma skutek wobec wszystkich, tzn. zarówno wobec przedsiębiorcy, który klauzulę wprowadził do swoich wzorców umów, jak i do każdego innego przedsiębiorcy, posługującego się taką klauzulą w stosowanych przez siebie wzorcach umów. Należy zatem przyjąć, że wyrok SOKiK od chwili wpisania klauzuli do rejestru prowadzonego przez Prezesa UOKiK wywiera skutek względem wszystkich uczestników obrotu, co oznacza, że żaden z podmiotów uczestniczących w obrocie prawnym nie może posługiwać się przedmiotowym postanowieniem. Sąd Najwyższy w uchwale 1 H. Ciepła, Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz. T. II, wydanie 3, s

14 z dnia 13 lipca 2006 r. (sygn. akt III SZP 3/06) jednoznacznie wskazał, iż stosowanie postanowień wzorców umów o treści tożsamej z treścią postanowień uznanych za niedozwolone prawomocnym wyrokiem Sądu Okręgowego w Warszawie Sądu Ochrony Konkurencji i Konsumentów i wpisanych do rejestru, o którym mowa w art k.p.c. może być uznane w stosunku do innego przedsiębiorcy za praktykę naruszającą zbiorowe interesy konsumentów. Tym samym SN przesądził, iż stosowanie klauzuli tożsamej z klauzulą wpisaną do rejestru niedozwolonych klauzul umownych, przez innego przedsiębiorcę, który nie był stroną lub uczestnikiem postępowania zakończonego wpisaniem danej klauzuli do rejestru, stanowi praktykę naruszającą zbiorowe interesy konsumentów. Należy przy tym podkreślić, iż dla uznania, że klauzula wpisana do rejestru i klauzula z nią porównywana są tożsame nie jest konieczna dokładna literalna identyczność tych postanowień. Rozbieżność użytych wyrażeń, zmiana szyku zdania czy zastosowanie synonimów nie eliminuje abuzywnego charakteru ocenianego postanowienia. By zaistniała możliwość uznania dwóch postanowień za tożsame wystarczy, by hipoteza zapisu kwestionowanego w toku postępowania w sprawie praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów mieściła się w hipotezie klauzuli wpisanej do rejestru. Nie jest konieczna literalna zgodność porównywalnych klauzul. Głównym czynnikiem przesądzającym powinien być, zdaniem Sądu, zamiar, cel jakiemu ma służyć kwestionowana klauzula. Jeśli jest on zgodny z celem utworzenia klauzuli uznanej za niedozwoloną, można uznać, iż obie są tożsame (wyrok SOKiK z dnia 25 maja 2005 r. sygn. akt XVII AmA 46/04). Stanowisko to znalazło również potwierdzenie w uchwale SN z dnia 13 lipca 2006 r., sygn. akt III SZP 3/06, w której Sąd ten argumentował, iż stosowanie klauzuli o zbliżonej treści do klauzuli wpisanej do rejestru, która wywołuje takie same skutki, godzi przecież tak samo w interesy konsumentów, jak stosowanie klauzuli identycznej co wpisana do rejestru. W odniesieniu do praktyki opisanej w punkcie I.2. sentencji niniejszej decyzji Prezes Urzędu zastosował przepisy Kodeksu cywilnego. Art k.c. stanowi bowiem, iż Bank jest obowiązany przesyłać posiadaczowi co najmniej raz w miesiącu bezpłatnie wyciąg z rachunku z informacją o zmianach stanu rachunku i ustaleniem salda, chyba że posiadacz wyraził pisemnie zgodę na inny sposób informowania o zmianach stanu rachunku i ustaleniu salda. Prezes Urzędu ocenił zatem postanowienia wzorców umowy stosowanych przez Polski Bank Spółdzielczy w Wyszkowie także pod kątem ich zgodności z ww. przepisem Kodeksu cywilnego. Odnosząc powyższe uwagi do przedmiotowej sprawy należy zauważyć, co następuje: Ad I.1.a., I.1.b., I.1.c., I.1.d. sentencji decyzji Polski Bank Spółdzielczy w Wyszkowie w 49 ust. 2 wzorca umownego zatytułowanego: Ogólne warunki otwierania i prowadzenia przez Polski Bank Spółdzielczy w Wyszkowie rachunków bankowych w złotych w walutach wymienialnych dla osób fizycznych i w 36 ust. 4 wzorca umownego o nazwie: Regulamin otwierania i prowadzenia rachunków oszczędnościowych płatnych na każde żądanie w walutach wymienialnych dla osób fizycznych stosował postanowienie o treści: Oświadczenie o wypowiedzeniu uważa się za skutecznie doręczone po upływie 7 dni od dnia nadania w urzędzie pocztowym, w 22 ust. 1 wzorca umownego zatytułowanego: Regulamin otwierania i prowadzenia rachunków oszczędnościowych POL-Efekt w złotych dla osób fizycznych stosował postanowienie o treści: ( ) Wypowiedzenie uważa się za doręczone po upływie 14 dni od dnia nadania listu poleconego, wysłanego na ostatni adres wskazany Bankowi przez Posiadacza rachunku, w 11 ust. 2 wzorca umownego o nazwie: Regulamin dla posiadaczy rachunków oszczędnościowo rozliczeniowych POL-Konto Senior stosował postanowienie o brzmieniu: ( ) List ten uznaje się za doręczony po upływie 7 dni od jego wysłania przez Bank na ten adres, a w 7 ust. 4 wzorca umownego zatytułowanego: Umowa Nr /2007 o prowadzenie rachunku oszczędnościowego POL-Efekt, w 7 ust. 4 wzorca umownego o nazwie: Umowa Nr /

15 o prowadzenie rachunku oszczędnościowo rozliczeniowego POL-Konto, w 7 ust. 4 wzorca umownego zatytułowanego: Umowa Nr /2006 o prowadzenie rachunku oszczędnościowo rozliczeniowego POL-Konto Senior oraz w 7 ust. 4 wzorca umownego o nazwie: Umowa Nr /2007 o prowadzenie rachunku oszczędnościowo rozliczeniowego POL-Konto Student stosował postanowienie: Posiadacz rachunku oświadcza, że wyciągi ( ) będzie uważał za doręczone również w przypadku gdy ich fizycznie nie odbierze po upływie 7 dni od chwili gdy Bank ( ) wyśle listem zwykłym wyciąg o którym mowa na adres wskazany w ust. 3 pkt 2 niniejszego paragrafu. W opinii Prezesa UOKiK, treść wskazanych powyżej postanowień, jest tożsama z treścią postanowień: Korespondencję uważa się za doręczoną po upływie 7 dni od daty wysłania na ostatni podany przez kredytobiorcę adres do korespondencji postanowienie uznane za niedozwolone wyrokiem z dnia 18 listopada 2009 r., w sprawie o sygn. akt XVII AmC 351/09, wpisane do rejestru niedozwolonych klauzul umownych pod numerem 1861, Pisemne zawiadomienie o dokonanych zmianach uważa się za doręczone po upływie 14 dni od daty wysłania na ostatni podany przez Abonenta adres do korespondencji postanowienie uznane za niedozwolone wyrokiem z dnia 29 stycznia 2010 r., w sprawie o sygn. akt XVII AmC 692/09, wpisane do rejestru niedozwolonych klauzul umownych pod numerem 1906, Korespondencję uważa się za dostarczoną po upływie 14 dni od daty wysłania postanowienie uznane za niedozwolone wyrokiem z dnia 17 czerwca 2010 r., w sprawie o sygn. akt XVII AmC 1486/09, wpisane do rejestru niedozwolonych klauzul umownych pod numerem 2042, Pisemne zawiadomienie o dokonanych zmianach wraz z podaniem dnia ich wejścia w życie uważa się za doręczone po upływie 14 dni od daty wysłania na ostatni podany przez Klienta adres do korespondencji postanowienie uznane za niedozwolone wyrokiem z dnia 24 lutego 2010 r., w sprawie o sygn. akt XVII AmC 787/07, wpisane do rejestru niedozwolonych klauzul umownych pod numerem W uzasadnieniu do ostatniego z przywołanych wyroków, Sąd wskazał, iż tak sformułowane postanowienie daje pozwanemu uprawnienie do jednostronnej oceny doręczenia korespondencji konsumentom. Nie jest zgodne z art k.c., w myśl którego oświadczenie woli, które ma być złożone innej osobie, jest złożone z chwilą, gdy doszło do niej w taki sposób, że mogła zapoznać się z jego treścią. Ocena prawidłowości oświadczeń woli złożonych w powyższy sposób stanowi wyłącznie uprawnienie sądu, tutaj takie uprawnienie nadaje sobie pozwany, co jest rażąco sprzeczne z obowiązującymi przepisami i nieuczciwe w stosunku do konsumentów, gdyż bazuje na ich niskiej znajomości przepisów prawa. Jak wskazał Sąd, zakwestionowana klauzula może ponadto spowodować, że konsument nawet czasowo nieobecny pod wskazanym adresem, może nie mieć świadomości treści adresowanej do niego korespondencji. Kwestionowana klauzula jako wprowadzająca w błąd co do przysługujących konsumentom uprawnień, wywołująca jego błędne przekonanie, wykorzystująca niewiedzę, narusza dobre obyczaje i w sposób sprzeczny z nimi kształtuje prawa i obowiązki konsumentów. Godzi również w równowagę kontraktową, powodując przewagę po stronie pozwanego, czym rażąco narusza interesy konsumentów. Postanowienia kwestionowane przez Prezesa Urzędu w niniejszym postępowaniu należy uznać za tożsame z klauzulami wpisanymi do rejestru co do skutku i celu tj. w zakresie jednostronnej oceny przez Bank skuteczności składanych oświadczeń woli i godzenia w równowagę kontraktową. Przedmiotowe postanowienia, podobnie jak postanowienia wpisane do rejestru niedozwolonych klauzul umownych, przewidują jednostronną ocenę doręczenia korespondencji konsumentom, co zostało przez Sąd uznane za rażąco naruszające interesy konsumentów. Te okoliczności pozwalają na przyjęcie, że klauzule kwestionowane i wpisane do rejestru są tożsame. Z uwagi na fakt, iż postanowienia te dotyczą tego samego naruszenia jako datę zaniechania należy uznać dzień 21 grudnia 2011 r., czyli datę usunięcia ze wszystkich wzorców umownych stosowanych przez Bank w obrocie konsumenckim postanowień tożsamych z klauzulami wpisanymi do rejestru niedozwolonych klauzul umownych zacytowanymi powyżej. 15

16 Ad I.1.e., I.1.f., I.1.g. sentencji decyzji Bank w 57 wzorca umownego zatytułowanego: Ogólne warunki otwierania i prowadzenia przez Polski Bank Spółdzielczy w Wyszkowie rachunków bankowych w złotych w walutach wymienialnych dla osób fizycznych i 47 wzorca umownego o nazwie: Regulamin otwierania i prowadzenia rachunków oszczędnościowych płatnych na każde żądanie w walutach wymienialnych dla osób fizycznych stosował postanowienie o treści: Wszelkie pisma kierowane przez Bank do Posiadacza rachunku na ostatni wskazany przez niego adres do korespondencji uważa się za doręczone, w 5 ust. 4 i ust. 3 pkt 2 wzorca umownego zatytułowanego: Umowa o prowadzenie rachunków bankowych w złotych i w walutach wymienialnych stosował postanowienie: Posiadacz lokaty oświadcza, że wyciągi przekazywane w sposób, o którym mowa w ust. 1, 2 i 3 lub nieodebrane będzie uważał za doręczone łącznie z Wyciągi bankowe będą ( ) przekazywane przez Bank drogą pocztową (listem zwykłym) na adres ( ), a w 5 ust. 3 i ust. 2 pkt 2 wzorca umownego o nazwie: Umowa Nr o prowadzenie rachunku oszczędnościowego płatnego na każde żądanie w walutach wymienialnych zwanym dalej rachunkiem walutowym stosował postanowienie: Posiadacz/Współposiadacz rachunku oświadcza, że wyciągi przekazywane w sposób o którym mowa w ust. 1 będzie uważał za doręczone łącznie z Posiadacz rachunku oświadcza, że: ( ) życzy sobie by: wyciągi bankowe przekazywane były drogą pocztową ( ) na adres ( ). Treść ww. postanowień, w ocenie Prezesa Urzędu, jest tożsama z treścią postanowień: Pismo wysłane do Kredytobiorcy na ostatni znany Bankowi adres korespondencyjny uważa się za doręczone postanowienie uznane za niedozwolone wyrokiem z dnia 2 listopada 2009 r., w sprawie o sygn. akt XVII AmC 1287/09, wpisane do rejestru niedozwolonych klauzul umownych pod numerem 1826, Wszelkie pisma kierowane przez Bank do posiadacza rachunku według ostatnich danych i na ostatni wskazany przez niego adres uważa się za skutecznie doręczone postanowienie uznane za niedozwolone wyrokiem z dnia 10 lutego 2011 r., w sprawie o sygn. akt XVII AmC 730/10, wpisane do rejestru niedozwolonych klauzul umownych pod numerem 2360, Wszelkie pisma kierowane do Posiadacza rachunku na ostatni, wskazany przez niego adres uważa się za doręczone postanowienie uznane za niedozwolone wyrokiem z dnia 9 czerwca 2011 r., w sprawie o sygn. akt XVII AmC 710/10, wpisane do rejestru niedozwolonych klauzul umownych pod numerem Tożsamość postanowień stosowanych przez Polski Bank Spółdzielczy w Wyszkowie z zacytowanymi powyżej postanowieniami wpisanymi do rejestru niedozwolonych klauzul umownych można stwierdzić poprzez literalne porównanie ich treści. Wskazać należy na dwa identyczne elementy charakterystyczne dla każdej z ww. klauzul. Po pierwsze, każda z nich dotyczy wysyłania korespondencji przez przedsiębiorcę na ostatni wskazany przez konsumenta i znany przedsiębiorcy adres lub na adres wskazany w umowie (Wszelkie pisma kierowane przez Bank do Posiadacza rachunku na ostatni wskazany przez niego adres do korespondencji ( ), Wyciągi bankowe będą ( ) przekazywane przez Bank drogą pocztową (litem zwykłym) na adres ( ), Posiadacz rachunku oświadcza, że: ( ) życzy sobie by: wyciągi bankowe przekazywane były drogą pocztową ( ) na adres ( ), Pismo wysłane do Kredytobiorcy na ostatni znany Bankowi adres korespondencyjny ( ), Wszelkie pisma kierowane przez Bank do posiadacza rachunku według ostatnich danych i na ostatni wskazany przez niego adres ( ), Wszelkie pisma kierowane do Posiadacza rachunku na ostatni, wskazany przez niego adres ( )). Drugi element dotyczy automatycznego uznania tak wysłanej do konsumenta korespondencji za doręczoną (Wszelkie pisma kierowane przez Bank ( ) uważa się za doręczone, Posiadacz lokaty oświadcza, że wyciągi przekazywane w sposób, o którym mowa ( ) będzie uważał za doręczone, Posiadacz/Współposiadacz rachunku oświadcza, że wyciągi ( ) będzie uważał za doręczone, Pismo wysłane ( ) uważa się za doręczone, Wszelkie pisma kierowane przez Bank ( ) uważa się za skutecznie doręczone, Wszelkie pisma kierowane do Posiadacza ( ) uważa się 16

17 za doręczone). Tak sformułowane postanowienia przyznają przedsiębiorcy uprawnienie do jednostronnej interpretacji umowy poprzez uznanie wysłanej korespondencji za doręczoną. Wobec powyższego, należy uznać, iż klauzule wykorzystywane w obrocie konsumenckim przez Bank są tożsame literalnie z postanowieniami wpisanymi do rejestru niedozwolonych klauzul umownych oraz pozostają zbieżne co do skutku i celu. Ze względu na okoliczność, iż zakwestionowane postanowienia dotyczą tego samego naruszenia jako datę zaniechania należy uznać dzień 21 grudnia 2011 r., czyli datę usunięcia ze wszystkich wzorców umownych stosowanych przez Bank w obrocie konsumenckim postanowień tożsamych z postanowieniami wpisanymi do rejestru niedozwolonych klauzul umownych. Ad I.1.h., I.1.i., I.1.j. Polski Bank Spółdzielczy w Wyszkowie w 56 ust. 1 wzorca umownego zatytułowanego: Ogólne warunki otwierania i prowadzenia przez Polski Bank Spółdzielczy w Wyszkowie rachunków bankowych w złotych w walutach wymienialnych dla osób fizycznych stosował postanowienie o treści: Bank zastrzega sobie prawo zmiany postanowień niniejszych Ogólnych warunków lub regulaminów określających zasady funkcjonowania poszczególnych rodzajów rachunków, w 26 ust. 1 wzorca umownego zatytułowanego: Regulamin otwierania i prowadzenia rachunków oszczędnościowych POL-Efekt w złotych dla osób fizycznych, w 60 ust. 1 wzorca umownego o nazwie: Regulamin dla posiadaczy rachunków oszczędnościowo rozliczeniowych POL-Konto, w 11 ust. 1 wzorca umownego zatytułowanego: Regulamin dla posiadaczy rachunków oszczędnościowo rozliczeniowych POL-Konto Senior oraz w 27 ust. 1 wzorca umownego o nazwie: Regulamin rachunków płatnych na każde żądanie w złotych potwierdzonych książeczką oszczędnościową stosował postanowienie o treści: Bank zastrzega sobie prawo zmiany postanowień niniejszego Regulaminu, a w 46 ust. 1 wzorca umownego zatytułowanego: Regulamin otwierania i prowadzenia rachunków oszczędnościowych płatnych na każde żądanie w walutach wymienialnych dla osób fizycznych stosował postanowienie o analogicznej treści do powyższego w brzmieniu: Bank zastrzega sobie prawo zmiany postanowień Regulaminu. Zdaniem Prezesa Urzędu, treść ww. postanowień jest tożsama z treścią postanowienia, uznanego za niedozwolone wyrokiem z dnia 24 kwietnia 2003 r., w sprawie o sygn. akt XVII AmC 33/02, wpisanego do rejestru niedozwolonych klauzul umownych pod numerem 93: Bank zastrzega sobie prawo zmiany niniejszego regulaminu. Sąd stwierdził w wyroku, iż takie postanowienie wprowadza dla pozwanego prawo dokonywania zmian regulaminu bez wskazania ważnych przyczyn, co narusza w sposób jednoznaczny dyspozycję zakazu zawartą w normie art pkt 10 k.c., która stanowi, że niedozwolonym postanowieniem umowy jest takie, które uprawnia kontrahenta konsumenta do jednostronnej zmiany umowy bez podania ważnej przyczyny wskazanej w umowie. Zdaniem Prezesa Urzędu treść kwestionowanych postanowień i treść klauzuli wpisanej do rejestru są tożsame. Prawie identyczne brzmienie tych postanowień, jak również ich identyczny skutek polegający na naruszeniu art pkt 10 k.c. poprzez niepodawanie ważnych przyczyn stanowiących podstawę do jednostronnej zmiany umowy wskazują na tożsamość porównywanych klauzul. Bank w nowych wzorcach umownych, które zastąpiły te, w których wpisane były ww. postanowienia, nie stosuje zakwestionowanych klauzul. Dzień 21 grudnia 2011 r. to data zaniechania stosowania zarzucanej Bankowi praktyki. 17

18 Ad. I.1.k. Bank w 13 ust. 2 i 4 wzorca umownego zatytułowanego: Umowa Nr /2007 o prowadzenie rachunku oszczędnościowego POL-Efekt, w 13 ust. 2 i 4 wzorca umownego o nazwie: Umowa Nr /2007 o prowadzenie rachunku oszczędnościowo rozliczeniowego POL-Konto, w 13 ust. 2 i 4 wzorca umownego zatytułowanego: Umowa Nr /2006 o prowadzenie rachunku oszczędnościowo rozliczeniowego POL-Konto Senior, w 13 ust. 2 i 4 wzorca umownego o nazwie: Umowa Nr /2007 o prowadzenie rachunku oszczędnościowo rozliczeniowego POL-Konto Student stosował postanowienie o treści: ( ) (miany zakresu i wysokości stosowanych stawek opłat i prowizji związanych z obsługą rachunków podawane są na bieżąco do wiadomości publicznej w formie wywieszenia informacji dotyczących tych zmian w pomieszczeniach Oddziałów Banku przeznaczonych do obsługi klientów łącznie z Tabela prowizji i opłat Polskiego Banku Spółdzielczego w Wyszkowie udostępniana jest w Banku na każde żądanie Posiadacza rachunku. Zdaniem Prezesa Urzędu, treść ww. postanowienia jest tożsama z treścią postanowienia, uznanego za niedozwolone wyrokiem z dnia 30 września 2002 r., w sprawie o sygn. akt XVII AmC 47/01, wpisanego do rejestru niedozwolonych klauzul umownych pod numerem 32: PKO - bp podaje do wiadomości obowiązujące stawki prowizji i opłat przez wywieszenie w Oddziałach PKO - bp Taryfy oraz udostępnia Taryfę na życzenie posiadacza rachunku. W przywołanym wyroku Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów zgodził się ze stanowiskiem Prezesa UOKiK, iż postanowienie w tym brzmieniu jest niezgodne z bezwzględnie obowiązującymi w tym zakresie przepisami art i 2 k.c. oraz art k.c. Według art k.c. ustalony przez jedną ze stron wzorzec umowy wiąże drugą stronę, jeżeli został jej doręczony przy zawieraniu umowy. Odstępstwo od tej zasady przewiduje art k.c. zdanie pierwsze stanowiący, że w razie gdy posługiwanie się wzorcem jest w stosunkach danego rodzaju zwyczajowo przyjęte, wiąże on także wtedy, gdy druga strona mogła się z łatwością dowiedzieć o jego treści. Zgodnie ze zdaniem drugim wskazanego przepisu odstępstwo to nie dotyczy jednak umów zawieranych z udziałem konsumentów, z wyjątkiem umów powszechnie zawieranych w drobnych, bieżących sprawach życia codziennego. Prezes UOKiK stwierdził, a Sąd uznał to stanowisko za słuszne, że skoro opłaty i prowizje są istotnym elementem umowy rachunku bankowego, a tabele (taryfy) takich opłat i prowizji stanowią część stosowanych przez Bank wzorców wzmiankowych umów, to dla zawarcia z klientem konsumentem takiej umowy konieczne jest doręczenie mu jej wzorca. Taki sam tryb obowiązuje Bank, gdy wzorzec umowy ma zostać wprowadzony do obrotu z konsumentami w czasie trwania stosunku umownego o charakterze ciągłym, a za taki uznać należy umowę rachunku bankowego. Jak wynika bowiem z treści art k.c. wzorzec umowny wydany w czasie trwania stosunku umownego o charakterze ciągłym wiąże konsumenta, jeżeli został mu doręczony, a ten nie wypowiedział umowy w najbliższym terminie wypowiedzenia. Mając na uwadze treść zakwestionowanej klauzuli oraz klauzuli przywołanej powyżej, a wpisanej do rejestru niedozwolonych klauzul umownych należy wskazać, że przedmiotowa klauzula jest tożsama co do skutku i celu z klauzulą wpisaną do niniejszego rejestru. Istotą tych klauzul jest bowiem niedoręczanie przez Bank zmienionego wzorca umownego taryfy opłat i prowizji. Bank informuje o nowych stawkach poprzez komunikat wywieszony w swoich lokalach lub udostępnia nową taryfę na życzenie konsumenta. Konsument nie jest zatem informowany o nowych stawkach wprowadzonych przez Bank poprzez ich doręczenie, co jednocześnie wiąże się tym, że konsument zostaje pozbawiony prawa wypowiedzenia umowy w najbliższym terminie wypowiedzenia. Bank w dniu 23 sierpnia 2010 r. zastąpił wzorce umowne, w których wpisane było zakwestionowane postanowienie umowne nowymi wzorcami, w których to postanowienie nie występuje. Wskazana data stanowi datę zaniechania stosowania przez Polski Bank Spółdzielczy w Wyszkowie zarzucanej mu praktyki. 18

19 Ad I.1.l., I.1.m. Polski Bank Spółdzielczy w Wyszkowie w 21 wzorca umownego zatytułowanego: Regulamin otwierania i prowadzenia rachunków oszczędnościowych POL-Efekt w złotych dla osób fizycznych stosował postanowienie o treści: Bank może wypowiedzieć Umowę z ważnej przyczyny, którą może być w szczególności: ( ), a w 38 wzorca umownego o nazwie: Regulamin otwierania i prowadzenia rachunków oszczędnościowych płatnych na każde żądanie w walutach wymienialnych dla osób fizycznych stosował postanowienie o brzmieniu: Bank może wypowiedzieć Umowę tylko z ważnych powodów, a w szczególności: ( ). W opinii Prezesa UOKiK, treść wskazanych powyżej postanowień, jest tożsama z treścią postanowień: Bank może wypowiedzieć Umowę tylko z ważnych powodów, a w szczególności postanowienie uznane za niedozwolone wyrokiem z dnia 10 grudnia 2009 r., w sprawie o sygn. akt XVII AmC 1582/09, wpisane do rejestru niedozwolonych klauzul umownych pod numerem 1928, Bank może wypowiedzieć Umowę tylko z ważnych powodów, a w szczególności ( ) postanowienie uznane za niedozwolone wyrokiem z dnia 29 listopada 2010 r., w sprawie o sygn. akt XVII AmC 1457/09, wpisane do rejestru niedozwolonych klauzul umownych pod numerem 2152, ( ) Bank może wypowiedzieć umowę z ważnych przyczyn, w szczególności ( ) postanowienie uznane za niedozwolone wyrokiem z dnia 28 kwietnia 2011 r., w sprawie o sygn. akt XVII AmC 757/10, wpisane do rejestru niedozwolonych klauzul umownych pod numerem 2554, Bank może wypowiedzieć Umowę tylko z ważnych powodów, a w szczególności postanowienie uznane za niedozwolone wyrokiem z dnia 14 października 2010 r., w sprawie o sygn. akt XVII AmC 1497/09, wpisane do rejestru niedozwolonych klauzul umownych pod numerem Sąd w uzasadnieniu do ostatniego ze wskazanych wyroków wskazał, iż w zakwestionowanym postanowieniu bank określając sytuacje, w których ma prawo do wypowiedzenia umowy, określił te sytuacje jako ważne powody i wymienił konkretne okoliczności, które przyjął za te ważne powody dające mu prawo do wypowiedzenia umowy, ale w sposób przykładowy. Określając ważne powody pozwany użył bowiem określenia w szczególności, co oznacza, że wskazane okoliczności jako ważne powody dające mu prawo do wypowiedzenia umowy zostały podane jako jedynie przykłady ważnych powodów. Wymienione okoliczności nie stanowią zatem katalogu zamkniętego w odniesieniu do okoliczności dających prawo bankowi do wypowiedzenia umowy. Powołana ocena postanowienia uzasadnia wniosek, że bank może wypowiedzieć umowę, gdy zaistnieją również inne okoliczności niż wymienione w tym postanowieniu, a ocena zaistnienia tej okoliczności będzie należała wyłącznie do banku i może nie być powołana w zakwestionowanym postanowieniu. W opinii Sądu, powód zasadnie zakwestionował treść tego postanowienia z tych powodów, że bank przyznał tylko sobie uprawnienie do dokonywania wiążącej interpretacji umowy, czyli prawo banku do wypowiedzenia umowy w sytuacji, gdy regulacja tej kwestii zawiera pojęcia niejasne, nieprecyzyjne. Dotyczy to użytego w tym postanowieniu pojęcia ważnych powód przy równoczesnym określeniu tylko przykładowo okoliczności stanowiących te ważne powody. W opinii Prezesa Urzędu, treść postanowień stosowanych przez Bank jest tożsama co do skutku i celu z zacytowanymi postanowieniami wpisanymi do rejestru niedozwolonych klauzul umownych. Postanowienia stosowane przez Bank, tak samo jak postanowienia wpisane do rejestru, wprowadzają otwarty katalog przesłanek stanowiących podstawę dla wypowiedzenia umowy przez Bank. Tym samym, Bank może wypowiedzieć umowę w przypadku zaistnienia innych przesłanek niż wskazane w klauzuli, a uprawnienie do oceny czy dana przesłanka może zostać uznana za ważny powód pozostawiona jest wyłącznie Bankowi. Uwzględniając fakt, iż zakwestionowane postanowienia dotyczą tego samego naruszenia jako datę zaniechania należy uznać dzień 21 grudnia 2011 r., czyli datę usunięcia ze wszystkich wzorców 19

20 umownych stosowanych przez Bank w obrocie konsumenckim postanowień tożsamych z postanowieniami wpisanymi do rejestru niedozwolonych klauzul umownych. Ad I.1.n. Bank w 10 ust. 3 wzorca umownego zatytułowanego: Umowa Nr /2007 o prowadzenie rachunku oszczędnościowego POL-Efekt, w 10 ust. 3 wzorca umownego o nazwie: Umowa Nr /2007 o prowadzenie rachunku oszczędnościowo - rozliczeniowego POL-Konto, w 10 ust. 3 wzorca umownego zatytułowanego: Umowa Nr /2006 o prowadzenie rachunku oszczędnościowo rozliczeniowego POL-Konto Senior oraz w 10 ust. 3 wzorca umownego o nazwie: Umowa Nr /2007 o prowadzenie rachunku oszczędnościowo rozliczeniowego POL-Konto Student stosował postanowienie o treści: Bank nie ponosi odpowiedzialności za szkody spowodowane okolicznościami niezależnymi od niego, a w szczególności działaniem siły wyższej. Treść ww. postanowienia, w ocenie Prezesa Urzędu, jest tożsama z treścią postanowienia, uznanego za niedozwolone wyrokiem SOKiK z dnia 15 lutego 2010 r., w sprawie o sygn. akt XVII AmC 741/09 do XVII AmC 747/09, wpisanego do rejestru niedozwolonych klauzul umownych pod numerem 1938, o treści: Bank nie odpowiada za straty spowodowane okolicznościami niezależnymi od Banku. Sąd stwierdził w wyroku, iż określenie okoliczności, za które bank nie odpowiada jako: niezależne od banku nie jest zrozumiałe i w zasadzie nie określa okoliczności, za które pozwany nie odpowiada. Posługuje się bliżej nieokreślonym pojęciem okoliczności niezależnych od banku, czyli tych okoliczności faktycznie nie określa, a zatem daje prawo pozwanemu do dowolnej interpretacji tych okoliczności. W tym stanie rzeczy za sprzeczne z istotą umowy gospodarczej należy uznać pozostawienie tylko jednej stronie możliwości interpretacji warunków umowy. Sprzeczność ta występuje szczególnie wyraźnie ze względu na okoliczność, że Regulamin wydawany jest przez profesjonalistę, który zawsze jest zainteresowany najkorzystniejszym dla siebie ukształtowaniem regulacji masowo zawieranych umów. Postanowienie przewidujące takie wyłączenie odpowiedzialności pozwanego narusza zasadę słuszności kontraktowej, nie zezwalającą na dopuszczenie takiego reżimu umowy, w którym z zasady realizowane były interesy jednej (i to silniejszej) strony z uszczerbkiem interesów drugiej strony umowy (i to słabszej). Z tych względów zakwestionowane postanowienie rażąco narusza interesy konsumentów, jest też sprzeczne z dobrymi obyczajami, bowiem wykorzystuje brak wiedzy konsumentów o rzeczywistych obowiązkach pozwanej. Postanowienie kwestionowane przez Prezesa Urzędu w niniejszym postępowaniu należy uznać za tożsame z klauzulą wpisaną do rejestru co do skutku i celu tj. w zakresie przyznania Bankowi prawa do dowolnej i jednostronnej interpretacji umowy. Przedmiotowe postanowienie, podobnie jak postanowienia wpisane do rejestru niedozwolonych klauzul umownych, przewiduje uchylenie się przez Bank od odpowiedzialności za szkody/straty spowodowane okolicznościami niezależnymi od Banku, które nie zostały dookreślone w sposób, który umożliwiałby konsumentowi weryfikację za jakie zdarzenia Bank rzeczywiście nie będzie ponosić odpowiedzialności. Wprowadzenie przez Polski Bank Spółdzielczy w Wyszkowie określenia w szczególności działaniem siły wyższej nie pozbawia zakwestionowanego przez Prezesa Urzędu postanowienia cechy abuzywności. Poprzez użycie sformułowania w szczególności, Bank pozostawił sobie prawo jednostronnej interpretacji umowy jakie pozostałe okoliczności uzna za niezależne od niego. Przedstawiona argumentacja pozwala na przyjęcie, że klauzula kwestionowana i wpisana do rejestru są tożsame Dzień 23 sierpnia 2010 r., czyli dzień w którym Polski Bank Spółdzielczy w Wyszkowie zaprzestał stosowania ww. postanowienia we wzorach umownych wykorzystywanych w obrocie konsumenckim, poprzez wprowadzenie nowych wzorców umownych pozbawionych w swojej treści zakwestionowanej klauzuli, należy uznać za datę zaniechania stosowania zarzucanej Bankowi praktyki. 20