DECYZJA Nr RBG 27/ 2012

Transkrypt

1 PREZES URZĘDU OCHRONY KONKURENCJI I KONSUMENTÓW DELEGATURA W BYDGOSZCZY ul. Długa 47, Bydgoszcz tel. (52) , fax (52) bydgoszcz@uokik.gov.pl Bydgoszcz, dnia 25 października 2012r. Znak sprawy: RBG-61-12/12/AS DECYZJA Nr RBG 27/ 2012 I. Na podstawie art. 27 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 16 lutego 2007 r. o ochronie konkurencji i konsumentów (Dz. U. Nr 50, poz. 331, z późn. zm.) oraz stosownie do art. 33 ust. 6 tej ustawy po przeprowadzeniu postępowania w sprawie podejrzenia stosowania praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów, wszczętego z urzędu przeciwko spółce Eurolot S.A. z siedzibą w Warszawie działając w imieniu Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów uznaje się za praktykę naruszającą zbiorowe interesy konsumentów działania spółki Eurolot S.A. z siedzibą w Warszawie polegające na zaniechaniu wskazania w Regulaminie serwisu informacji dotyczących warunków rozwiązywania umów o świadczenie usług drogą elektroniczną wbrew dyspozycji art. 8 ust. 3 pkt 3 ustawy z dnia 18 lipca 2002r. o świadczeniu usług droga elektroniczną (Dz. U. Nr 144, poz z późn. zm.), co stanowi naruszenie art. 24 ust. 1 i 2 pkt 2 ustawy z dnia 16 lutego 2007r. o ochronie konkurencji i konsumentów i stwierdza się zaniechanie jej stosowania z dniem 19 lipca 2012r. II. Na podstawie art. 106 ust. 1 pkt 4 ustawy z dnia 16 lutego 2007 r. o ochronie konkurencji i konsumentów (Dz. U. Nr 50, poz. 331 z późn. zm.) oraz stosownie do art. 33 ust. 6 tej ustawy w związku ze stwierdzeniem stosowania praktyki naruszającej zbiorowe interesy konsumentów, określonej w pkt I sentencji niniejszej decyzji działając w imieniu Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów nakłada się na Eurolot S.A. z siedzibą w Warszawie karę pieniężną w wysokości ,00 zł (czterdzieści sześć tysięcy osiemset siedemdziesiąt trzy złote 00/100), płatną do budżetu państwa.

2 UZASADNIENIE Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów (dalej: Prezes UOKiK lub organ ochrony konsumentów) przeprowadził z urzędu postępowanie wyjaśniające, mające na celu badanie rynku przewozów lotniczych na terenie kraju w zakresie przestrzegania praw konsumentów, w trakcie którego dokonał przeglądu strony internetowej Eurolot S.A (dalej: Eurolot lub Spółka) pod adresem i przeprowadził analizę znajdującego się na niej Regulaminu serwisu, który to serwis umożliwia m.in. zawieranie umów przewozu lotniczego z Eurolot. W wyniku przeprowadzonej kontroli, postanowieniem Nr RBG-109/2012 z dnia 18 maja 2012r. Prezes UOKiK wszczął z urzędu postępowanie w sprawie podejrzenia stosowania przez Spółkę praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów, polegających na zaniechaniu wskazania w Regulaminie serwisu informacji dotyczących warunków rozwiązywania umów o świadczenie usług drogą elektroniczną wbrew dyspozycji art. 8 ust. 3 pkt 3 ustawy z dnia 18 lipca 2002r. o świadczeniu usług drogą elektroniczną (Dz. U. Nr 144, poz z późn. zm.; dalej: uśude.), co może stanowić naruszenie art. 24 ust. 1 i 2 pkt 2 ustawy z dnia 16 lutego 2007r. o ochronie konkurencji i konsumentów (Dz. U. Nr 50, poz. 331, z późn. zm.; dalej: uokik). W toku niniejszego postępowania Prezes UOKiK pismem z dnia 18 maja 2012r. wezwał Spółkę do ustosunkowania się do przedstawionych zarzutów. Wobec braku odpowiedzi ponownie wezwano Eurolot pismem z dnia 5 lipca 2012r., zobowiązując jednocześnie do przedłożenia wysokości przychodu osiągniętego przez Spółkę w 2011r. W odpowiedzi na powyższe, Eurolot wskazał, iż w aktualnie obowiązującej treści Regulaminu serwisu dodano zapis, zgodnie z którym prawo rozwiązania przez Użytkownika umowy przewozu lotniczego z Eurolot i przewoźnikami powiązanymi, a także możliwość przesunięcia terminu lotu, czy też dokonywania zmian danych osobowych wskazanych w rezerwacji przysługuje wyłącznie w zakresie i na warunkach wynikających z Ogólnych Warunków Przewozu i taryfy, w jakiej bilet został wystawiony. Szczegółowe informacje na temat obowiązujących taryf oraz wynikających z nich możliwości rozwiązania umowy opublikowane są w Serwisie. W ocenie Spółki, powyższe wyczerpuje obowiązek informacyjny wynikający z ustawy o świadczeniu usług drogą elektroniczną. Specyfika prowadzonej przez Eurolot działalności stanowi o konieczności dostosowania możliwości rozwiązania umowy do standardów obowiązujących w danych taryfach, w których kupowany jest bilet lotniczy i które znane są pasażerowi w chwili dokonywania rezerwacji i zamówienia biletu. Eurolot przedłożył także deklarację CIT-8 za rok podatkowy 2011 (vide: k ). W związku z powyższym Prezes UOKiK pismem z dnia 9 sierpnia 2012r. wezwał Eurolot do wskazania daty dziennej zaniechania zarzucanej praktyki oraz do wskazania, jaką część całego przychodu spółki stanowi przychód pochodzący ze sprzedaży biletów przez Internet. W piśmie z dnia 22 sierpnia 2012r. (data wpływu: r.) Spółka wskazała, iż z dniem 19 lipca 2012r. zaczęły obowiązywać nowe zapisy Regulaminu serwisu, w którym wskazano warunki rozwiązywania umów o świadczenie usług drogą elektroniczną, a więc, Spółka zaniechała stosowania zarzucanej praktyki 19 lipca 2012r. Następnie, pismem z dnia 19 września 2012r. skierowano do Eurolot zawiadomienie o zakończeniu zbierania materiału dowodowego oraz o możliwości przeglądania akt i wypowiedzenia się w sprawie zebranego materiału dowodowego. W odpowiedzi na powyższe, Spółka w piśmie z dnia 1 października 2012r. (data wpływu: r.) wskazała, podtrzymując w całości formułowaną dotychczas argumentację, iż Eurolot już na 2

3 pierwsze żądanie Urzędu zaprzestał stosowania w Regulaminie serwisu zapisów, które wzbudziły zastrzeżenia Prezesa UOKiK co do możliwości ich sprzeczności z przepisami prawa konsumenckiego, a nadto podjęła prace nad modyfikacją zapisów Regulaminu serwisu w ten sposób, by zawierał on wszelkie niezbędne elementy w tym informacje na temat warunków rozwiązywania umów o świadczenie usług drogą elektroniczną. Wyrażając ubolewanie nad zaistniałą sytuacją Eurolot wniósł o odstąpienie od wymierzenia kary pieniężnej. Prezes UOKiK ustalił następujący stan faktyczny: Na podstawie zebranych w toku postępowania dokumentów Prezes UOKiK ustalił, iż Eurolot S.A. z siedzibą w Warszawie jest spółką prawa handlowego wpisaną do Rejestru Przedsiębiorców Krajowego Rejestru Sądowego pod numerem KRS , prowadzonego przez Sąd Rejonowy dla M. ST. Warszawy, XIII Wydział Gospodarczy KRS. Zgodnie z wpisem, przedmiotem działalności spółki jest m.in. transport lotniczy pasażerski. (vide: k ). Spółka ta posiada Certyfikat Operatora Lotniczego wydany przez Prezesa Urzędu Lotnictwa Cywilnego (vide: k ). W związku z prowadzoną działalnością Eurolot prowadzi sprzedaż biletów lotniczych przez Internet poprzez swoją stronę internetową Na tejże stronie dostępny jest Regulamin serwisu, który został przeanalizowany przez organ ochrony konsumentów pod kątem zamieszczenia w nim wszystkich wymaganych prawem informacji, o których konsument, przystępujący do zawarcia z przewoźnikiem umowy na odległość, wiedzieć powinien. W wyniku tej kontroli, Prezes UOKiK stwierdził, iż Eurolot nie wskazał w Regulaminie serwisu informacji dotyczących warunków rozwiązywania umów o świadczenie usług drogą elektroniczną wbrew dyspozycji art. 8 ust. 3 pkt 3 uśude. Następnie, Prezes UOKiK ustalił, iż Spółka zaniechała zarzucanej praktyki z dniem 19 lipca 2012r. Eurolot wykazał, iż za rok podatkowy 2011 osiągnął przychód ,93 zł (vide: k ), z czego przychód ze sprzedaży biletów lotniczych przez Internet stanowił 5,92 % całości, czyli kwotę ,28 zł (vide: k. 49). Mając na uwadze zebrany materiał dowodowy, Prezes UOKiK zważył, co następuje: Ad I. Prezes UOKiK, zgodnie z art. 1 ust. 1 uokik, podejmuje się ochrony interesów konsumentów wyłącznie w interesie publicznym, tzn. wtedy, gdy daną praktyką przedsiębiorcy może być dotknięty każdy konsument w analogicznych okolicznościach. 1 Warunkiem koniecznym do uruchomienia instrumentów określonych w tej ustawie jest zatem zaistnienie takiego stanu faktycznego, w którym działania przedsiębiorców naruszają jej przepisy i jednocześnie stanowią zagrożenie dla interesu publicznego, bądź też naruszają ten interes. 1 Por. Wyrok Sądu Okręgowego w Warszawie Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów z dnia 13 stycznia 2009r., sygn. akt: XVII Ama 26/08; 3

4 Niniejsze postępowanie dotyczy podejrzenia stosowania przez Eurolot, praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów, polegających na zaniechaniu wskazania w Regulaminie serwisu informacji dotyczących warunków rozwiązywania umów o świadczenie usług drogą elektroniczną (m.in. dokonywania rezerwacji, zakupu biletów lotniczych). Praktyka ta mogła zatem dotyczyć wszystkich potencjalnych klientów przewoźnika, którzy chcieliby skorzystać z oferty przewoźnika lotniczego i kupić bilety przez Internet. Oznacza to de facto, że przedmiotowa praktyka mogłaby dotyczyć nieokreślonego z góry kręgu adresatów, a zatem mogła naruszać zbiorowy interes konsumentów. Uznać wobec tego należy, iż niniejsze postępowanie prowadzone było w interesie publicznym. Przesłanki stwierdzenia praktyki z art. 24 ust. 1 i 2 pkt 2 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów Punktem wyjścia do rozstrzygnięcia w niniejszej sprawie jest ustalenie, czy działania Eurolot noszą znamiona praktyki naruszającej zbiorowe interesy konsumentów. Przepis art. 24 ust. 1 uokik stanowi, iż zakazane jest stosowanie praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów. Natomiast art. 24 ust. 2 pkt 2 uokik określa, iż przez praktykę naruszającą zbiorowe interesy konsumentów rozumie się godzące w nie bezprawne działanie przedsiębiorcy, w szczególności naruszanie obowiązku udzielania konsumentom rzetelnej, prawdziwej i pełnej informacji. Oceny, czy w danym przypadku mamy do czynienia z praktyką określoną w wyżej przywołanych przepisach, możemy dokonać na podstawie ustalenia łącznego spełnienia trzech przesłanek, którymi są: - działania przedsiębiorcy, - bezprawność tych działań, - naruszenie zbiorowego interesu konsumentów. Działania przedsiębiorcy Przepisy art. 4 pkt 1 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów w zw. z art. 4 ust. 1 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej (Dz. U. z 2010r. Nr 220, poz.1447 j.t. z późn. zm.) definiują przedsiębiorcę jako osobę fizyczną, osobę prawną i jednostkę organizacyjną niebędącą osobą prawną, której odrębna ustawa przyznaje zdolność prawną wykonującą we własnym imieniu działalność gospodarczą czyli zgodnie z art. 2 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej zarobkową działalność wytwórczą, budowlaną, handlową, usługową a także zawodową, wykonywaną w sposób zorganizowany i ciągły a także mającą charakter zarobkowy. Eurolot S.A., będąc spółką prawa handlowego (osobą prawną) wpisaną do Rejestru Przedsiębiorców KRS pod numerem KRS , wykonuje działalność usługową m.in. z zakresu transportu lotniczego, która ma charakter zorganizowany, ciągły i zarobkowy. Wobec powyższego należy uznać, iż Eurolot spełnia przesłanki, jakich wyżej powołane ustawy wymagają do bycia przedsiębiorcą. W konsekwencji działania Spółki mogą być poddane ocenie w toku postępowania przed Prezesem UOKiK. 4

5 Przesłanka bezprawności Pojęcie bezprawności nie jest pojęciem prawnie zdefiniowanym. Należy zatem przyjąć, zgodnie z jego literalnym brzmieniem, że działanie bezprawne to zachowanie sprzeczne z nakazem lub zakazem zawartym w ustawie, rozporządzeniu wydanym na podstawie i dla wykonania ustawy, umową międzynarodową mającą bezpośrednie zastosowanie w stosunkach wewnętrznych oraz z zasadami współżycia społecznego. Bezprawność jest czynnikiem o charakterze obiektywnym, tj. niezależnym od wystąpienia szkody, czy też zamiaru po stronie przedsiębiorcy dopuszczającego się działań bezprawnych. Bezprawność jest taką cechą działania, która polega na jego sprzeczności z normami prawa lub zasadami współżycia społecznego, bez względu na winę, a nawet świadomość sprawcy. Dla ustalenia bezprawności działania wystarczy, że określone zachowanie koliduje z przepisami prawa 2. Podstawowym instrumentem służącym realizacji ochrony konsumentów jest zapewnienie konsumentom odpowiedniego poziomu wiedzy poprzez nałożenie na przedsiębiorców szeregu obowiązków a także zakazów, które mają swoje źródło w art. 76 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej. Stanowisko to potwierdził Trybunał Konstytucyjny w wyroku z dnia 21 kwietnia 2004r. (sygn. akt: K 33/03) wskazując, iż to władze publiczne chronią konsumentów ( ) przed działaniami zagrażającymi ich zdrowiu, prywatności i bezpieczeństwu oraz przed nieuczciwymi praktykami rynkowymi. Z przepisu tego wynika także uprawnienie władz publicznych do ingerencji w stosunki cywilnoprawne i w prawo własności (por. wyrok TK z 10 października 2000 r., sygn.: P 8/99). Dlatego w gospodarce rynkowej konsument ma prawo do kompletnej i jednoznacznej informacji w sprawach mających istotne znaczenie dla zabezpieczenia jego interesu prawnego w warunkach globalizacji (masowości) obrotu prawnego i wielości ofert na rynku, które nie zawsze posługują się prawdziwymi i pełnymi informacjami, a niekiedy wprowadzają w błąd lub w sposób ukryty godzą w indywidualny i zbiorowy interes konsumentów (vide: wyrok Sądu Najwyższego z 20 czerwca 2006r., sygn. akt: III SK 7/2006). Podobne stanowisko zajął również Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 11 lipca 2002r. stwierdzając, że zasób zrozumiałej, jasnej i dostępnej informacji dla konsumenta spełnia niezbędne wymagania warunkujące możliwość dokonywania przez niego zakłóconego i racjonalnego wyboru (sygn. akt: I CKN 1319/00). Wobec powyższego, wskazać należy, iż Prezes UOKiK skontrolował Regulamin serwisu przedsiębiorcy pod kątem występowania w nim wszystkich wymaganych prawem informacji, o których konsument, przystępując do zawarcia umowy na odległość, wiedzieć powinien. Posiadanie tych informacji jest niezbędne konsumentowi do podjęcia prawidłowej, czyli świadomej i zarazem efektywnej decyzji rynkowej, a ich brak wpływa negatywnie lub wyłącza możliwość podjęcia przemyślanej i suwerennej decyzji rynkowej. 3 Katalog obowiązków informacyjnych leżących po stronie przedsiębiorcy jest zatem bardzo rozbudowany na etapie przed zawarciem umowy z konsumentem. Zgodnie z treścią art. 8 ust. 3 pkt 3 uśude regulamin określa w szczególności warunki zawierania i rozwiązywania umów o świadczenie usług drogą elektroniczną. Niezamieszczenie tych warunków w Regulaminie serwisu stanowi zatem jednocześnie naruszanie obowiązku udzielania konsumentom rzetelnej i pełnej informacji, o którym stanowi powoływany już przepis art. 24 ust. 2 pkt 2 uokik. Prezes UOKiK stwierdził, iż 2 por. Ustawa o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji. Komentarz, pod red. J. Szwaji, CH Beck, Warszawa 2000, s ; 3 Zob. decyzja Prezesa UOKiK z dnia r. nr RGD-5/2006; 5

6 Eurolot nie określił w Regulaminie serwisu warunków rozwiązywania umów o świadczenie usług drogą elektroniczną. Jak już wcześniej wspomniano, usługi, jakie przedsiębiorca oferuje na swojej stronie to możliwość zawarcia umowy przewozu lotniczego z Eurolot i przewoźnikami powiązanymi z Eurolot (zakup biletu lotniczego) przez Internet, a także możliwość dokonania rezerwacji, czy też dokonania odprawy online. Informacje o warunkach rozwiązywania tych umów, a więc ewentualna możliwość wypowiedzenia umowy o przelot, rozwiązania umowy bez wypowiedzenia, np. z przyczyn świadczeniodawcy i wskazanie ich przesłanek, są z punktu widzenia konsumenta ważne i powinny być mu znane w momencie zawierania tejże umowy. Zawarcie bowiem umowy na podstawie oferty w postaci elektronicznej wymaga zapoznania się adresata z jej treścią oraz dokonania akceptacji poszczególnych jej postanowień. Warunki zaś rozwiązywania umowy stanowią jeden z podstawowych elementów takiej umowy, a ich brak stanowi niewątpliwe naruszenie powołanych wyżej przepisów prawa. Skonstatować należy, iż ustawodawca zagwarantował konsumentowi pewne minimum bezpieczeństwa w obrocie elektronicznym, wyrażające się m.in. w obowiązkach ciążących na przedsiębiorcy, o których mowa w art. 8 ust. 3 pkt 3 uśude, których Eurolot, w ocenie Prezesa UOKiK, nie dotrzymał. Podkreślając rangę tych zapisów nadano im formę obowiązków ustawowych. Przyjąć zatem należy, iż zaniechanie wykonania w/w obowiązku ustawowego może godzić w interes konsumentów, który ustawodawca uznał za istotny i podlegający ochronie prawnej. Szeroko ujęty obowiązek informacyjny jest jednym z filarów ochronnego reżimu umowy zawieranej na odległość. 4 Wobec powyższego zarzucaną przewoźnikowi praktykę należy uznać za naruszającą prawo konsumentów do pełnej i rzetelnej informacji poprzez wprowadzenie przez Eurolot do obrotu Regulaminu serwisu niezawierającego wymaganych informacji. Jednakże, zgodnie z dyspozycją art. 27 ust. 1 i 2 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów nie wydaje się decyzji o uznaniu praktyki za naruszającą zbiorowe interesy konsumentów i nakazującej zaniechanie jej stosowania, jeżeli przedsiębiorca zaprzestał zabronionych działań, o których mowa w art. 24 ust. 1 i 2 pkt 2 uokik. Pismem z dnia 13 lipca 2012r. (data wpływu: r.) Eurolot nadesłał Regulamin serwisu w nowym brzmieniu, zawierającym warunki rozwiązywania umów, zaś następnym pismem poinformował, iż regulamin ten wszedł w życie z dniem 19 lutego 2012r. W związku zatem z uzupełnieniem przez Spółkę Regulaminu serwisu o wymagany zapis, Prezes UOKiK stwierdził zaniechanie stosowania praktyki, o której mowa w punkcie I sentencji decyzji, z dniem 19 lipca 2012r. Przesłanka naruszenia zbiorowych interesów konsumentów Ustawa o ochronie konkurencji i konsumentów sformułowała definicję negatywną pojęcia zbiorowego interesu konsumentów, stwierdzając w art. 24 ust. 3 uokik, że nie jest nim suma indywidualnych interesów konsumentów. W świetle art. 1 ust. 1 wyżej wymienionej ustawy należy przyjąć, że ze zbiorowymi interesami konsumentów mamy do czynienia wówczas, gdy działania przedsiębiorcy są powszechne i mogą dotknąć każdego potencjalnego konsumenta będącego kontrahentem przedsiębiorcy. Przedmiotem ochrony nie są zatem interesy indywidualnego konsumenta lub grupy indywidualnych konsumentów, ale wszystkich aktualnych lub potencjalnych klientów traktowanych jako grupa uczestników rynku 4 Ewa Łętowska, Ochrona niektórych praw konsumentów. Komentarz. Warszawa 2001, s.57; 6

7 zasługująca na szczególną ochronę (por. wyrok SA w Warszawie z dnia 10 lipca 2008r., sygn. akt: VI ACa 306/08) 5. W ocenie Prezesa UOKiK, zakwestionowane w przedmiotowej decyzji działania Eurolot, godzą w zbiorowe interesy konsumentów, gdyż krąg adresatów praktyki nie był z góry określony. Na poparcie powyższego należy przytoczyć pogląd, jaki zaprezentował Sąd Okręgowy w Warszawie Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów w wyroku z 13 stycznia 2009r., zgodnie z którym jeżeli potencjalną daną praktyką przedsiębiorcy może być dotknięty każdy konsument w analogicznych okolicznościach, to ma miejsce naruszenie zbiorowych interesów (sygn. akt: XVII Ama 26/08). Tak więc, w rozpatrywanym stanie faktycznym, działania Spółki nie dotyczyły interesów poszczególnych osób, których sprawy mają charakter jednostkowy, indywidualny i nie dający się porównać z innymi, lecz wpływały niekorzystnie na interesy potencjalnie nieokreślonego kręgu konsumentów, których sytuacja jest identyczna i wspólna dla całej, licznej grupy ewentualnych kontrahentów przedsiębiorcy. Jak wyżej wykazano, Prezes UOKiK, mający na celu ochronę zbiorowego interesu konsumentów, jest zobligowany do podjęcia stosownych działań w przypadku choćby potencjalnego zagrożenia interesu nieograniczonego kręgu osób, które ma miejsce w niniejszej sprawie. Wobec powyższego należy stwierdzić, że wszystkie przesłanki z art. 24 ust. 1 i 2 pkt 2 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów zostały spełnione, co oznacza, iż Eurolot dopuścił się stosowania praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów. W świetle powyższego, orzeczono jak w punkcie I sentencji decyzji. Ad. II. Zgodnie z art. 106 ust. 1 pkt 4 uokik Prezes UOKiK ma kompetencje do ukarania przedsiębiorcy poprzez nałożenie na niego kary pieniężnej w wysokości do 10% przychodu osiągniętego w roku rozliczeniowym poprzedzającym rok nałożenia kary, jeśli przedsiębiorca ten, choćby nieumyślnie dopuścił się stosowania praktyki naruszającej zbiorowe interesy konsumentów. Nakładanie kar pieniężnych w świetle wyżej przywołanego przepisu odbywa się co prawda na zasadzie fakultatywności, niemniej jednak jak określa się w doktrynie stosowanie kar pieniężnych powinno mieć miejsce w przypadkach dostatecznie wykształconych w praktyce reguł stosowania przepisów dotyczących naruszenia zbiorowych interesów konsumentów. Wskazać w tym miejscu należy, iż na Spółce, będącej przewoźnikiem lotniczym sprzedającym konsumentom bilety lotnicze przez Internet, spoczywa obowiązek prawidłowego przygotowania regulaminu świadczenia usług drogą elektroniczną, który funkcjonować będzie zgodnie z wymaganiami obowiązującego prawa. Jak wynika bowiem z wykładni przepisu art. 355 k.c. podmiot w zakresie prowadzonej działalności gospodarczej winien wykazać szczególną, czyli wyższą, niż tylko należyta staranność w działaniach z uwagi na zawodowy charakter działalności. Prowadzenie działalności profesjonalnej uzasadnia zwiększone oczekiwania co do umiejętności, wiedzy, skrupulatności takiego 5 D. Miąsik, [w:] T. Skoczny (red.), Ustawa o ochronie konkurencji ( ), op. cit., s. 962; 7

8 kontrahenta. 6 W judykaturze natomiast wskazano, że przy kształtowaniu wzorca należytej staranności trzeba także brać pod uwagę wymóg znajomości obowiązującego prawa oraz następstw z niego wynikających w zakresie prowadzonej przez dany podmiot działalności gospodarczej (vide: wyrok Sądu Najwyższego z dnia r., sygn. akt: III CRN 77/93). 7 Przepisy dotyczące wymogów sporządzania regulaminu świadczenia usług drogą elektroniczną, obowiązujące już od niespełna 10 lat, powinny być zatem Spółce znane. Dochowując zatem należytej staranności, Spółka - prowadząc działalność w tak newralgicznej branży, jaką jest pasażerski transport lotniczy winna zapoznać się z dotyczącymi świadczonych przez nią usług przepisów prawa, tym bardziej w dobie coraz bardziej rozpowszechnionego handlu elektronicznego. Brak takich działań należy uznać za zachowanie zawinione. Ustosunkowując się do wniosku Eurolot z dnia 1 października 2012r. w przedmiocie odstąpienia od nałożenia kary pieniężnej, wskazać należy, iż zgodnie ze stanowiskiem Sądu Okręgowego Sądu Ochrony Konkurencji i Konsumentów z dnia 15 grudnia 2009r. nie ma znaczenia dla samej zasadności nałożenia kary, fakt, iż powód zaprzestał stosowania praktyki naruszającej zbiorowe interesy konsumentów. Kara jest bowiem nakładana w związku z tym, iż przedsiębiorca w ogóle dopuścił się naruszenia, tak więc ustanie stanu bezprawności nie wpływa na samo wymierzenie sankcji (por. wyrok SOKiK z dnia 15 grudnia 2009r., sygn. akt: XVII AmA 36/09). Ponadto, Eurolot nie wskazał, iż w sprawie zachodzą szczególne okoliczności przemawiające za nienakładaniem przez Prezesa UOKiK kary pieniężnej. Mając na względzie powyższe oraz stan faktyczny niniejszej sprawy, Prezes UOKiK postanowił skorzystać z uprawnienia do nałożenia kary pieniężnej z tytułu naruszenia zakazu stosowania praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów przez Eurolot. Ustawa o ochronie konkurencji i konsumentów nie zawiera zamkniętego katalogu przesłanek, od których uzależniona jest wysokość kar nakładanych na przedsiębiorców. W art. 111 uokik przykładowo jedynie wskazano, iż Prezes UOKiK winien wziąć pod uwagę okres, stopień, okoliczności naruszenia przepisów ustawy oraz uprzednie naruszenia przepisów ustawy. Ponadto orzecznictwo wskazuje, że w przypadku kar przesłankami, które należy brać pod uwagę, są m.in.: potencjał ekonomiczny przedsiębiorcy, dopuszczalny poziom kary wynikający z przepisów ustawy oraz cele, jakie kara ma osiągnąć (por.: wyrok Sądu Najwyższego z r., sygn. akt: I CKN 793/98). W roku 2011 Eurolot osiągnął przychód w wysokości ,93 zł (vide: k ), z czego przychód ze sprzedaży biletów lotniczych przez Internet stanowił 5,92 % całego przychodu Spółki, czyli kwotę ,28 zł, co ustalono na podstawie nadesłanych dokumentów (vide: k. 49). Maksymalny wymiar kary, jaki można nałożyć na przedsiębiorcę wynosi ,79 zł tj. 10% całkowitego przychodu osiągniętego w 2011 roku. Podkreślić nadto należy, iż nakładana przez Prezesa UOKiK kara finansowa pełni trojaką funkcję: represyjną, prewencyjną i edukacyjną. Ustalając wymiar kary należy wziąć przede wszystkim pod uwagę funkcję prewencyjną kar, w tym prewencję ogólną. Kara bowiem winna być ustalona tak, aby powstrzymywać przedsiębiorcę stosującego praktykę oraz innych przedsiębiorców przed stosowaniem w przyszłości tego typu praktyk w obrocie z konsumentami. Zachodzi zatem konieczność wymierzenia kary o takiej wysokości, która zniechęci innych przewoźników lotniczych do 6 A. Rzetecka Gil, Komentarz do niektórych przepisów kodeksu cywilnego, Lex Online 2010; 7 Cyt. za A. Rzetecka Gil, op. cit.; 8

9 stosowania naruszeń godzących w konsumentów, a tym samym zobliguje ich do tworzenia i posługiwania się wzorcami umownymi zgodnymi z obowiązującymi przepisami prawa. W niniejszym postępowaniu stwierdzono stosowanie jednej praktyki niewskazania w Regulaminie serwisu warunków rozwiązywania umów. Jednakże, w ocenie Prezesa UOKiK nie ma wątpliwości, że jest ona przejawem nierównorzędnego traktowania konsumentów i może wpłynąć na ich interesy ekonomiczne. Wskazać w tym miejscu należy, iż kwestionowany regulamin obowiązywał od 16 maja 2011r., co wynikało bezpośrednio z jego zapisów (vide: k. 30). Zaniechanie stosowania praktyki miało miejsce 19 lutego 2012r., a więc regulamin obowiązywał niespełna rok. W związku z powyższym, organ ochrony konsumentów uznał, iż natura naruszenia, jakiego dopuścił się Eurolot na etapie zawierania umowy z konsumentem, uzasadnia ustalenie wyjściowego poziomu wymiaru kary pieniężnej na poziomie 0,05% przychodu uzyskanego przez przedsiębiorcę w 2011r., co jest równe kwocie ,99 zł. Po ustaleniu kwoty bazowej należało rozważyć ewentualne wystąpienie okoliczności łagodzących i obciążających, które mają wpływ na wysokość kary. Prezes UOKiK przy określaniu wymiaru kary, stwierdził występowanie okoliczności łagodzącej, leżącej po stronie Spółki, polegającej na zaniechaniu zarzucanego naruszenia, co obniża wymiar kary o 30%. Wystąpiła także okoliczność obciążająca w postaci ogólnopolskiego charakteru praktyki, co powoduje podwyższenie kary o 20%. Następnie, jako kolejną okoliczność łagodzącą, wzięto pod uwagę niski udział przychodu uzyskany ze sprzedaży biletów Eurolot przez Internet w porównaniu do przychodu całkowitego. Przychody ze sprzedaży elektronicznej stanowią zaledwie 5,92% całego przychodu Spółki. W związku z tym, że opisywana w niniejszej decyzji praktyka ma ścisły związek z tym z kanałem dystrybucji, istnieją przesłanki do obniżenia wysokości kary pieniężnej o 40%. Reasumując zatem okoliczności łagodzące i obciążające rozważone powyżej, Prezes UOKiK postanowił obniżyć karę łącznie o 50%. W związku z powyższym, Prezes UOKiK postanowił nałożyć na Eurolot karę w wysokości ,00 zł. Kwota ta stanowi 0,025% całkowitego przychodu Spółki osiągniętego w 2011 roku i równocześnie 0,25% kary maksymalnej. W ocenie organu ochrony konsumentów kara w takim wymiarze jest adekwatna do stopnia naruszenia przepisów ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów i współmierna do możliwości finansowych Spółki. Prezes UOKiK uznał, że orzeczona kara prawidłowo spełni zarówno funkcję represyjną, jak i swoje zadania w zakresie prewencji generalnej i indywidualnej, zapobiegając stosowaniu podobnych naruszeń w przyszłości, zarówno przez Eurolot jak i przez innych przewoźników lotniczych. Wobec powyższego orzeczono jak w punkcie II sentencji decyzji. Zgodnie z art. 112 ust. 3 uokik karę pieniężną należy uiścić w terminie 14 dni od dnia uprawomocnienia się niniejszej decyzji na rachunek bankowy Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów w NBP o/o Warszawa nr

10 Stosownie do art. 83 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów w zw. z art Kodeksu postępowania administracyjnego decyzję niniejszą doręcza się na adres pełnomocnika Strony, który wraz z pismem z dnia 13 lipca 2012r. przedstawił dokument umocowujący go do występowania przed Prezesem UOKiK w imieniu Eurolot S.A. (vide: k. 36). Jednocześnie poucza się, że na podstawie art. 81 ust. 1 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów w związku z art k.p.c. od niniejszej decyzji przysługuje stronie odwołanie do Sądu Okręgowego w Warszawie Sądu Ochrony Konkurencji i Konsumentów w terminie dwutygodniowym od dnia jej doręczenia, za pośrednictwem Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów Delegatury Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów w Bydgoszczy. Z up. Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów Dyrektor Delegatury w Bydgoszczy Dorota Karczewska Otrzymują: 1. Adw. Karolina Margulewicz Fortuna Kancelaria Adwokacka Marek Małecki ul. M. Kopernika Warszawa 2. a/a. 10