RZECZNIK PRAW PASAŻERA KOLEI alternatywne systemy pozasądowego rozwiązywania sporów jako nowy element ochrony praw pasażerów w transporcie kolejowym.

Transkrypt

1 Urząd Transportu Kolejowego RZECZNIK PRAW PASAŻERA KOLEI alternatywne systemy pozasądowego rozwiązywania sporów jako nowy element ochrony praw pasażerów w transporcie kolejowym Grzegorz Pilecki starszy specjalista ds. prawnych Wydział Postępowań Administracyjnych i Nadzoru Departament Praw Pasażerów

2 POJĘCIE ALTERNATYWNE SYSTEMY POZASĄDOWEGO ROZWIĄZYWANIA SPORÓW (ADR) ADR (ang. Alternative Dispute Resolution) postępowania wykorzystywane m.in. w sporach między konsumentem a przedsiębiorcą, prowadzone bez udziału sądu. Zgodnie z motywem 5 preambuły do dyrektywy w sprawie ADR w sporach konsumenckich: alternatywne metody rozstrzygania sporów (ADR) to proste, szybkie i tanie rozwiązanie pozasądowe w przypadku sporów między konsumentami a przedsiębiorcami Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2013/11/UE w sprawie alternatywnych metod rozstrzygania sporów konsumenckich oraz zmiany rozporządzenia (WE) nr 2006/2004 i dyrektywy 2009/22/WE dyrektywa w sprawie ADR w sporach konsumenckich, (Dz. U. UE. L. z 2013 r. Nr 165, poz. 63) Str. 2

3 RATIO LEGIS ALTERNATYWNYCH METOD ROZSTRZYGANIA SPORÓW Zasadniczym celem przedłożonego pakietu legislacyjnego jest przyczynianie się do należytego funkcjonowania rynku wewnętrznego w Unii Europejskiej przez zapewnienie konsumentom możliwości składania wniosków o rozstrzyganie sporów z przedsiębiorcami do podmiotów oferujących niezależne, bezstronne, przejrzyste, skuteczne i szybkie metody ich alternatywnego rozwiązywania. Uzasadnienie do projektu ustawy o pozasądowym rozwiązywaniu sporów konsumenckich, Potrzeba i cel wydania aktu normatywnego, s. 1. Władze publiczne chronią konsumentów, użytkowników i najemców przed działaniami zagrażającymi ich zdrowiu, prywatności i bezpieczeństwu oraz przed nieuczciwymi praktykami rynkowymi. Zakres tej ochrony określa ustawa. Art. 76 Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej Str. 3

4 ZAKŁADANY CEL SYSTEMU ADR Reasumując, w założeniu system ADR ma służyć: odformalizowaniu, przyśpieszeniu, i uproszeniu dochodzenia przez konsumentów swoich praw Str. 4

5 ZAŁOŻENIA DO PROJEKTOWANEGO MODELU ADR W POLSCE MODEL MIESZANY Ewolucja i rozwój aktualnego modelu ADR na bazie już istniejących w Polsce rozwiązań. NIEPUBLICZNE PODMIOTY ADR na zasadzie samoregulacji np. kodeks dobrych praktyk PUBLICZNE PODMIOTY ADR uregulowanie w przepisach o charakterze powszechnie obowiązującym Zapewnia realizację celów dyrektywy ADR: pełny zasięg horyzontalny brak luk objęcie wszystkich przedsiębiorców i sektorów rynku Założenia do projektu ustawy o pozasądowym rozwiązywaniu sporów konsumenckich przyjęte przez Radę Ministrów w dniu 31 marca 2015 r Str. 5

6 REGULACJA INSTYTUCJI RZECZNIKA W SYSTEMIE PRAWA UE I PRAWA KRAJOWEGO dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2013/11/UE z dnia 21 maja 2013 r. w sprawie alternatywnych metod rozstrzygania sporów konsumenckich implementacja do dnia 9 lipca 2015 r. rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 524/2013 z dnia 21 maja 2013 r. w sprawie internetowego systemu rozstrzygania sporów konsumenckich (ODR) stosuje się od dnia 9 stycznia 2016 r. ustawa o pozasądowym rozwiązywaniu sporów konsumenckich według stanu na 18 maja 2016 r. projekt ustawy znajduje się na ostatnim etapie prac legislacyjnych, wejdzie w życie po upływie 2 miesięcy od dnia ogłoszenia ustawa z dnia 28 marca 2003 r. o transporcie kolejowym po nowelizacji zostanie dodany rozdział 3a Rzecznik Praw Pasażera Kolei oraz pozasądowe rozwiązywanie sporów konsumenckich rozporządzenie Ministra Infrastruktury i Budownictwa w sprawie ustalenia organizacji oraz sposobu i formy prowadzenia postępowań w sprawach pozasądowego rozwiązywania sporów pasażerskich przez Rzecznika Praw Pasażera Kolei akt wykonawczy do ustawy, wejdzie w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia Str. 6

7 *PODSTAWOWY OBOWIĄZEK PODMIOTÓW UPRAWNIONYCH Art. 7 Postępowanie w sprawie pozasądowego rozwiązywania sporów konsumenckich można prowadzić po uzyskaniu wpisu do Rejestru. Art. 31 ust. 1 Prezes Urzędu [Prezesowi Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów] prowadzi Rejestr. Rejestr jest jawny. Art. 32 ust. 1 Wpis do Rejestru następuje na wniosek zawierający: 3) opis procedur stosowanych przez podmiot w ramach rozwiązywania sporów konsumenckich; 4) określenie opłat pobieranych przez podmiot; 8) określenie kategorii sporów konsumenckich, w tym podmiotów i sektorów, objętych właściwością danego podmiotu; *Zgodnie z założeniami projektu z dnia 18 maja 2016 r. ustawy o pozasądowym rozwiązywaniu sporów konsumenckich Str. 7

8 *OGÓLNE WYMOGI DLA OSÓB PROWADZĄCYCH POSTĘPOWANIA Art. 23 ust. 1 Podmiot uprawniony zapewnia, aby osoby prowadzące postępowanie w sprawie pozasądowego rozwiązywania sporów konsumenckich posiadały wiedzę i umiejętności w dziedzinie pozasądowego lub sądowego rozwiązywania sporów konsumenckich, jak również ogólną znajomości prawa. Art. 24 ust. 1 Podmiot uprawniony zapewnia, aby osoby prowadzące postępowania w sprawie pozasądowego rozwiązywania sporów konsumenckich działały w sposób niezależny i bezstronny. W tym celu zapewnia zwłaszcza aby: 1) sprawowały swoją funkcję przez z góry wyznaczony okres, zwany dalej kadencją ; 2) nie mogły przyjmować jakichkolwiek instrukcji, wskazówek oraz zaleceń od którejkolwiek ze stron sporu lub ich przedstawicieli; 3) ich wynagrodzenie nie było uzależnione od wyniku danego postępowania; 4) mogły zostać pozbawione pełnienia funkcji przed upływem kadencji wyłącznie na podstawie obiektywnych przesłanek. *Zgodnie z założeniami projektu z dnia 18 maja 2016 r. ustawy o pozasądowym rozwiązywaniu sporów konsumenckich Str. 8

9 *WYBÓR i ODOWOŁANIE Z FUNKCJI RZECZNIKA PRAW PASAŻERA KOLEI dodany art. 16b ustawy z dnia 28 marca 2003 r. o transporcie kolejowym ust. 1 Rzecznika powołuje Prezes UTK na pięcioletnią kadencję spośród osób, które: 1) korzystają z pełni praw publicznych; 2) nie były skazane prawomocnym wyrokiem za umyślne przestępstwo lub umyślne przestępstwo skarbowe; 3) posiadają tytuł zawodowy magistra lub równorzędny; 4) znają co najmniej jeden język obcy spośród języków roboczych Unii Europejskiej; 5) cieszą się nieposzlakowaną opinią; 6) nie są członkami partii politycznych. ust. 4 Rzecznik może zostać odwołany przez Prezesa UTK, przed upływem kadencji, na którą został powołany, ( ) *Zgodnie z założeniami projektu z dnia 18 maja 2016 r. ustawy o pozasądowym rozwiązywaniu sporów konsumenckich Str. 9

10 *ZAKRES DZIAŁANIA RZECZNIKA PRAW PASAŻERA KOLEI dodany art. 16a ustawy z dnia 28 marca 2003 r. o transporcie kolejowym Przy Prezesie UTK działa Rzecznik Praw Pasażera Kolei, zwany dalej Rzecznikiem, powołany do prowadzenia postępowań w sprawie pozasądowego rozwiązywania sporów w sprawach dotyczących zobowiązań umownych, w tym sprzedawcy biletów lub operatora turystycznego, wobec pasażera, wynikających z umów przewozu osób, rzeczy lub zwierząt w transporcie kolejowym oraz w sprawach dotyczących usług świadczonych na rzecz pasażerów przez przewoźnika kolejowego, zarządcę infrastruktury kolejowej, właściciela dworca bądź zarządzającego dworcem, zwanych dalej sporami pasażerskimi. *Zgodnie z założeniami projektu z dnia 18 maja 2016 r. ustawy o pozasądowym rozwiązywaniu sporów konsumenckich Str. 10

11 * TRYB i SPOSÓB POSTĘPOWANIA PRZED RZECZNIKIEM PRAW PASAŻERA KOLEI dodany art. 16d ustawy z dnia 28 marca 2003 r. o transporcie kolejowym Do postępowania przed Rzecznikiem stosuje się przepisy ustawy o pozasądowym rozwiązywaniu sporów konsumenckich. art. 12 ustawy o ADR Wszczęcie postępowania w sprawie pozasądowego rozwiązania sporu konsumenckiego przerywa bieg przedawnienia roszczenia będącego przedmiotem sporu. Przedawnienie nie biegnie na nowo, dopóki postępowanie to nie zostanie zakończone. art. 15 ustawy o ADR Strona na każdym etapie postępowania może być reprezentowana przez pełnomocnika. Strona może również korzystać z pomocy osób trzecich, w tym świadczących profesjonalną pomoc prawną. art. 16 ustawy o ADR Wynik postępowania w sprawie pozasądowego rozwiązywania sporów konsumenckich przedstawia się stronom w terminie 90 dni od dnia otrzymania przez podmiot uprawniony kompletnego wniosku. *Zgodnie z założeniami projektu z dnia 18 maja 2016 r. ustawy o pozasądowym rozwiązywaniu sporów konsumenckich Str. 11

12 *WNIOSEK O WSZCZĘCIE POSTĘPOWANIA PRZED RZECZNIKIEM PRAW PASAŻERA KOLEI dodany art. 16f ustawy z dnia 28 marca 2003 r. o transporcie kolejowym ust. 1 Postępowanie przed Rzecznikiem wszczyna się na wniosek pasażera ( ) ust. 2 Warunkiem wystąpienia z wnioskiem o wszczęcie postępowania przed Rzecznikiem jest podjęcie przez pasażera próby bezpośredniego rozwiązania sporu z przewoźnikiem kolejowym, zarządcą infrastruktury kolejowej, właścicielem dworca bądź zarządzającym dworcem, sprzedawcą biletów lub operatorem turystycznym, w tym na drodze postępowania reklamacyjnego. dodany art. 14aa ustawy z dnia 28 marca 2003 r. o transporcie kolejowym ust. 3 Do skargi pasażer może dołączyć wniosek o wszczęcie postępowania przed Rzecznikiem Praw Pasażera Kolei w zakresie i trybie określonym w rozdziale 3a. W takim przypadku Prezes UTK przekazuje Rzecznikowi Praw Pasażera Kolei dokumentację sprawy w zakresie niezbędnym do rozpoznania wniosku. (skarga w sprawie naruszenia przepisów rozporządzenia nr 1371/2007/WE oraz w sprawie niewykonania lub nienależytego wykonania obowiązków wynikających z umowy przewozu w transporcie kolejowym). *Zgodnie z założeniami projektu z dnia 18 maja 2016 r. ustawy o pozasądowym rozwiązywaniu sporów konsumenckich Str. 12

13 *POSTĘPOWANIE PRZED RZECZNIKIEM PRAW PASAŻERA KOLEI 3 rozporządzenia Wniosek o przeprowadzenie postępowania w sprawie pozasądowego rozwiązywania sporów pasażerskich przez Rzecznika zawiera: 3) wskazanie przedmiotu sporu (wraz z jego wartością) oraz konkretnego żądania wnioskodawcy; 5) wskazanie, czy wnioskodawca zgadza się na prowadzenie sprawy w formie elektronicznej; 6) oświadczenie, że sprawa sporna nie jest w toku albo nie została już rozstrzygnięta przez Rzecznika, inny właściwy podmiot albo sąd; 7) oświadczenie wnioskodawcy o podjęciu próby bezpośredniego rozwiązania sporu z drugą stroną; 7 rozporządzenia ust. 1 O wszczęciu postępowania Rzecznik niezwłocznie zawiadamia strony, jednocześnie informując o uprawnieniach, o którym mowa w art. 14 i 15 ustawy o pozasądowym rozwiązywaniu sporów konsumenckich. ust. 2 Postępowanie albo poszczególne jego czynności podejmowane są w postaci pisemnej lub elektronicznej. ust. 4 W razie potrzeby, gdy przemawia za tym charakter sporu, Rzecznik może wyznaczyć rozprawę, na które wzywa strony postępowania lub ich przedstawicieli, jeżeli zostali ustanowieni. *Zgodnie z założeniami projektu z dnia 18 maja 2016 r. rozporządzenia Ministra Infrastruktury i Budownictwa w sprawie ustalenia organizacji oraz sposobu i formy prowadzenia postępowań w sprawach pozasądowego rozwiązywania sporów pasażerskich przez Rzecznika Praw Pasażera Kolei Str. 13

14 * PRZESŁANKI ODMOWY ROZPATRZENIA SPORU PASAŻERSKIEGO dodany art. 16f ustawy z dnia 28 marca 2003 r. o transporcie kolejowym ust. 3 Rzecznik odmawia rozpatrzenia sporu pasażerskiego w następujących przypadkach: 1) wnioskodawca nie podjął wcześniejszej próby kontaktu z drugą stroną i bezpośredniego rozwiązania sporu; 2) spór jest błahy lub skarga służy spowodowaniu uciążliwości dla drugiej strony; 3) sprawa o to samo roszczenie między tymi samymi stronami jest w toku albo została już rozpatrzona przez Rzecznika, inny właściwy podmiot albo sąd; 4) wartość przedmiotu sporu jest wyższa albo niższa od progów finansowych ustalonych w przepisach wykonawczych wydanych na podstawie art. 16f; (wps określony w rozporządzeniu - nie niższy niż 10 zł) 5) wnioskodawca złożył wniosek o wszczęcie postępowania po upływie roku od dnia, w którym podjął próbę kontaktu z drugą stroną i bezpośredniego rozwiązania sporu; 6) rozpatrzenie sporu spowodowałoby poważne zakłócenie skutecznego działania Rzecznika. *Zgodnie z założeniami projektu z dnia 18 maja 2016 r. ustawy o pozasądowym rozwiązywaniu sporów konsumenckich Str. 14

15 * SPOSÓB ZAKOŃCZENIA POSTĘPOWANIA dodany art. 16d ustawy z dnia 28 marca 2003 r. o transporcie kolejowym ust. 2 Prowadząc postępowanie, Rzecznik przedstawia stronom propozycję rozwiązania sporu pasażerskiego. ust. 3 Strony w terminie 7 dni od dnia przedstawienia propozycji rozwiązania sporu zobowiązane są do podjęcia decyzji co do wyrażenia zgody na zaproponowane rozwiązanie lub zastosowanie się do niego. 7 rozporządzenia ust. 5 Rzecznik ( ), niezwłocznie po zakończeniu postępowania, sporządza protokół z przebiegu postępowania, który następnie doręcza stronom. *Zgodnie z założeniami projektu z dnia 18 maja 2016 r. ustawy o pozasądowym rozwiązywaniu sporów konsumenckich oraz projektu rozporządzenia Ministra Infrastruktury i Budownictwa w sprawie ustalenia organizacji oraz sposobu i formy prowadzenia postępowań w sprawach pozasądowego rozwiązywania sporów pasażerskich przez Rzecznika Praw Pasażera Kolei Str. 15

16 UDZIAŁ UTK W PRACACH NAD REGULACJĄ INSTYTUCJI RZECZNIKA Podmiotem wiodącym i koordynatorem projektu ustawy o pozasądowym rozwiązywaniu sporów konsumenckich był Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów. Natomiast Urząd Transportu Kolejowego przez poszczególne etapy, brał aktywny udział w pracach nad ustawą przedkładając propozycje konkretnych rozwiązań, m.in.: zwolnienie pasażera od opłat za postępowanie przed Rzecznikiem, zawężenie kręgu wnioskodawców do pasażerów, oraz nadanie konkretnego kształtu rozporządzeniu, poprzez m.in.: oparcie organizacji Rzecznika na strukturach Urzędu Transportu Kolejowego, wprowadzenie możliwości korzystania przez Rzecznika, przy realizacji powierzonych zadań, z pomocy pracowników UTK w tym pracowników 7 oddziałów trenowych (TO w Warszawie, Lublinie, Krakowie, Katowicach, Gdańsku, Wrocławiu i Poznaniu) Str. 16

17 Dziękuję za uwagę à Grzegorz Pilecki Urząd Transportu Kolejowego Al. Jerozolimskie 134, Warszawa