Odpowiedzi i model oceniania

Transkrypt

1 Copyright by Oficyna Wydawnicza Tutor dr inż. Zdzisław Głowacki II Ogólnopolska Próbna Matura CHEMIA Z TUTOREM dla uczniów klas maturalnych POZIOM ROZSZERZONY Odpowiedzi i model oceniania TUTOR CH-RM kwietnia 014 r. Ogólne zasady oceniania są takie same jak dla wszystkich prac maturalnych z chemii. 1. Zdający otrzymuje punkty za poprawne rozwiązania, odpowiadające poleceniom zawartym w zadaniach. Ponieważ jest to próbna matura w dodatku wiele zadań jest za 1 pkt za drobne uchybienia tj. złe przybliżenie (błędne zaokrąglenie wartości końcowej), mniej istotne pomyłki we wzorach półstrukturalnych, itp. nie należy pozbawiać uczniów punktów tylko zaznaczyć te drobne błędy i braki w ocenianym arkuszu.. Rozwiązania zadań, uwzględniające inny tok rozumowania niż podany w kryteriach, oceniane są zgodnie z zasadami punktacji. Uczeń może udzielić inaczej sformułowanych odpowiedzi lub uzasadnień o innej treści niż podane w modelu osoba oceniająca powinna starannie przeanalizować takie zapisy. Jeżeli są one merytorycznie poprawne i odpowiadają na zadane pytanie, to należy przyznać punkty za taką odpowiedź. 3. Istnieje kilka zalecanych systemów ustalania nazw związków chemicznych, jeżeli uczeń podaje poprawną nazwę, która nie jest wyszczególniona w tym modelu oceniania, to otrzymuje punkty zgodnie z zasadami punktacji. (Jeżeli w poleceniu jest wymagane podanie nazwy systematycznej, to podanie nazwy zwyczajowej jest odpowiedzią nieprawidłową.) 4. Gdy do jednego polecenia zdający podaje kilka odpowiedzi, z których jedna jest prawidłowa, inne nieprawidłowe, to nie otrzymuje punktów za żadną z nich. 5. Jeżeli polecenie brzmi: Napisz równanie reakcji..., to w odpowiedzi zdający powinien napisać równanie reakcji chemicznej, a nie jej schemat. 6. Dobór współczynników w równaniach reakcji chemicznych może różnić się od przedstawionego w modelu (np. mogą być zwielokrotnione), ale bilans musi być prawidłowy. Niewłaściwy dobór lub brak współczynników powoduje utratę 1 punktu za zapis tego równania. 7. W rozwiązaniach zadań rachunkowych oceniane są: metoda, wykonanie obliczeń i podanie wyniku z jednostką. W obliczeniach cząstkowych zapis jednostek nie jest wymagany, ale jeśli jednostki są, to muszą być poprawne. Błędny zapis jednostki lub jej brak przy ostatecznym wyniku liczbowym powoduje utratę 1 punktu. (W obliczeniach wymagane jest poprawne zaokrąglanie wyników liczbowych.) 8. Za poprawne obliczenia będące konsekwencją zastosowania niepoprawnej metody zdający nie otrzymuje punktów. 9. Za poprawne spostrzeżenia i wnioski będące konsekwencją niewłaściwie zaprojektowanego doświadczenia zdający nie otrzymuje punktów. 10. Za napisanie wzorów strukturalnych zamiast wzorów półstrukturalnych (grupowych) nie odejmuje się punktów. 11. Zapis, w równaniach reakcji nie jest wymagany. 1. Należy uznać i T jako oznaczenie podwyższonej temperatury. 13. W równaniach reakcji, w których ustala się stan równowagi, brak nie powoduje utraty punktów.

2 Zadanie 1. ( pkt) A. B. C. D. E. P P As O 3 F P, R Komentarze. Pkt E złoto nie ulega pasywacji. pkt za 5 lub 4 dobre odpowiedzi 1 pkt za 3 lub dobre odpowiedzi Zadanie. (1 pkt) W szeregu pierwiastków znajdujących się na rysunku, w miejscu od litery B do litery C włącznie, liczba elektronów walencyjnych tych pierwiastków maleje/rośnie/nie ulega zmianie, promienie atomowe maleją/rosną/nie ulegają zmianie, energia jonizacji maleje/rośnie/nie ulega zmianie, elektroujemność maleje/rośnie/nie ulega zmianie, właściwości kwasowe tlenków tych pierwiastków maleją/rosną/ nie ulegają zmianie natomiast przynależność do okresu maleje/rośnie/nie ulega zmianie. Zadanie 3. ( pkt) A. B. C. D. E. 3d 6 4s F, H Ca, Sr, K, Rb F, G helowce pkt za 5 lub 4 dobre odpowiedzi 1 pkt za 3 lub dobre odpowiedzi Zadanie 4. (1 pkt) Odpowiedź: 10,6 lat. Zadanie 5. ( pkt) a) Odpowiedź: nikiel. b) Masa ampułki 300 mg (masa wyemitowanych elektronów nie przekracza 1 mikrograma). po 1 pkt za każdą dobrą odpowiedź Zadanie 6. (6 pkt) a) I. manganian(vii) potasu II. siarczek potasu III. węglan sodu IV. cynk strona

3 b) no e n O l l e no 10 l 1 n l O c) Na O 3 l Na l O O 3 pkt za 4 lub 3 dobre odpowiedzi w punkcie a) pkt lub 1 pkt za dobrą odpowiedź w punkcie b) 1 pkt za dobrą odpowiedź w punkcie c) Zadanie 7. (4 pkt) Lp. gaz ciecz Wzór substancji X 1. CH 4. X CH 3 Br 3. X CH 3 OH 4. X H O 5. X H S 6. glukoza (cukier) b) Powodem jest dużo wyższa masa cząsteczkowa oraz polarność cząsteczki bromometanu. c) Odpowiadają bardzo silne wiązania wodorowe między cząsteczkami wody. pkt lub 1 pkt za dobre odpowiedzi w punkcie a) pkt za wszystkie dobre, 1 pkt za 4 dobre zaznaczenia 1 pkt za dobrą odpowiedź w punkcie b) 1 pkt za dobrą odpowiedź w punkcie c) Zadanie 8. ( pkt) KNO 3 1 NH 4 NO 3 X % N 1 = 13,9% % N = 35% M 1 = 101 g/mol M = 80 g/mol 0,13 1 0,3 0, = 1 stąd X = 0,41 Odpowiedź: Należy zmieszać w stosunku masowym 1 : 0, 1. pkt lub 1 pkt za rozwiązanie i za dobrą odpowiedź strona 3

4 Zadanie 9. ( pkt) N H [H ] = 1 mol/dm 3, [N ] = mol/dm 3, [NH 3 ] = 4 mol/dm 3 K = [N 3 ] [N ] [ ] = = 8 Odpowiedź: Wartość K =. pkt za pełną odpowiedź 1 pkt za odpowiedź częściową, np. jeżeli uczeń nie obliczył K, ale właściwie opisał wykres i podał wzór na wartość K dla tej reakcji (oznaczenia na wykresie krzywej dla produktu nie należy traktować jako błąd chociaż uczeń miał oznaczyć tylko krzywe dla substratów) Zadanie 10. (3 pkt) K A E W początek 1, reakcja 0,6 0,6 0,6 0,6 stan równowagi 0,9 0,4 0,6 0,6 0, 0, K = = 1 0, 0, Stan równowagi po dodaniu alkoholu K A E W 1,5 x 1,5 x x x K = 1= (1, ) = 1 stąd x = 0,75 moli Odpowiedź: Liczba moli estru wzrosła o 0,1 moli (z 0, do 0,7 moli). 3 pkt za pełną dobrą odpowiedź pkt za obliczenie stałej K i wyznaczenie zależności dla nowego stanu równowagi 1 pkt za obliczenie stałej K dla tej reakcji Zadanie 11. (7 pkt) a) Są to: kwas -nitrobenzenokarboksylowy, kwas benzenokarboksylowy. b) Są to: H, F. c) Podaj oznaczenie literowe i nazwę tego związku: G fenol (lub benzenol). strona 4

5 d) Był to związek oznaczony literą A. e) K = 400 Obliczenia uproszczone: [ ], [ ], [ ],. Odpowiedź: ph roztworu wynosi 6. f) SPRZĘŻONA PARA SPRZĘŻONA PARA kwas zasada kwas zasada po 1 pkt za dobrą odpowiedź w pkt a) e) po 1 pkt za podanie właściwego wzoru zasady i kwasu w pkt f) Komentarz. Za poprawną odpowiedź należy uznać każde przedstawienie anionu fenolanowego, jako zasady oraz protonowanej N-metylobenzenoaminy, jako kwasu. Np. Zadanie 1. (1 pkt) NaOH 0 cm 3, 0%, d = 1, g/cm 3, m r = 4 g HNO 3 19, cm 3, m r = 4 g, d = 1,5 g/cm 3, c% = 40% Odpowiedź: Był to kwas 0%. 1 pkt za pełną dobrą odpowiedź Zadanie 13. (1 pkt) NaOH, M 1 = 40 g/mol, m s = 4,8 g, n NaOH = 0,1 moli HNO 3, M = 63 g/mol, m s = 9,6 g, n NO 3 = 0,15 moli Odpowiedź: Odczyn kwasowy liczba moli kwasu jest wyższa. 1 pkt za pełną dobrą odpowiedź strona 5

6 Zadanie 14. ( pkt) V k = 0 cm , cm 3 = 39, cm 3 n NO 3 = 0,15 moli, c n = 0,1 = 3,9 mol/cm3 0,03 Odpowiedź: Stężenie molowe jonów azotanowych(v) wynosi 3, mol/dm 3. pkt za pełną dobrą odpowiedź 1 pkt w przypadku częściowego rozwiązania np. za poprawne wyznaczenie liczby moli azotanów lub podanie odpowiedzi ze źle wyznaczoną dokładnością Zadanie 15. ( pkt) Schemat ogniwa: Pt SO 3, SO 4 MnO 4, Mn + Pt Wartość SE tego ogniwa wynosi, V. Komentarz. W schemacie ogniwa uczeń mógł zapisać półogniwa w takiej formie, jak to przedstawiono w tabeli: Pt SO 4, SO 3 MnO 4, Mn + Pt. po 1 pkt dobrą odpowiedź Zadanie 16. (1 pkt) 5 SO 3 + MnO H + 5 SO 4 + Mn H O 1 pkt dobrą odpowiedź Zadanie 17. (3 pkt) V = 300 cm 3, d = 1, g/cm 3, m r = 360 g, n = 0,5 moli Na SO 4, m s = 71 g masa rozłożonej wody, H O H + O, m w = 36 g Na SO po 1 pkt za każdy element rozwiązania wyznaczenie początkowej masy roztworu i masy soli wyznaczenie masy wydzielonych gazów wyznaczenie końcowego stężenia soli strona 6

7 Zadanie 18. ( pkt) Schemat rozwiązania: S + O SO H 1 S + 3 O 3 SO H 3 O O 3 H tw (O 3 ) H tw (O 3 ) = 1,5 H 1 1,5 H = 14,5 kj/mol O 3 Odpowiedzi: a) H tw (O ) = 0, H tw (O 3 ) = 14,5 kj/mol b) wydzieli się 1 kj, (lub H = 981 kj) po 1 pkt za pkt a) i za pkt b) Zadanie 19. (6 pkt) Jedno z proponowanych rozwiązań kolejne kroki: 1. wykrycie butano-,3-diolu w reakcji ze świeżo strąconym uoh obserwacja powstaje szafirowy klarowny roztwór (tylko ten związek wytworzy kompleks z wodorotlenkiem miedzi(ii) identyfikację można potwierdzić próbą jodoformową);. identyfikacja butanalu próba Tollensa lub Trommera (tylko ten związek da pozytywny efekt w obu próbach); 3. identyfikacja -metylopropan--olu próba Lucasa z l/zn l (identyfikację można potwierdzić reakcją z aktywnym metalem), 4. identyfikacja butanonu próba jodoformowa. W podanym przez ucznia toku postępowania należy zwrócić uwagę, żeby wskazana reakcja selektywnie pozwalała zidentyfikować dany związek w grupie pozostałych związków. Uczeń może wskazać inne charakterystyczne reakcje, takie jak: utlenienie butano-,3-diolu np. za pomocą uo lub K no 4 albo K Cr O 7 ; estryfikacja alkoholi pojawia się zapach estru; reakcja alkoholi z aktywnymi metalami; próba jodoformowa w przypadku butano-,3-diolu oraz butanonu. W tym zadaniu uczeń może przedstawić różny tok postępowania za pierwszą część może uzyskać maksymalnie 5 pkt. lub 1 pkt za właściwy tok postępowania i komentarz uzasadniający wybór takiego toku. 3 pkt za wskazanie czterech reakcji charakterystycznych. pkt lub 1 pkt za wskazanie odpowiednio 3 lub reakcji charakterystycznych. 1 pkt za pełne równanie jednej z wybranych reakcji chemicznych. strona 7

8 Zadanie 0. ( pkt) Wzór półstrukturalny: Wzór sumaryczny i rzędowość: C 10 H 0 O, alkohol II rzędowy. Nazwa produktu: 4-bromo-5-etylo-4-metyloheptan--ol. pkt za pełną dobrą odpowiedź 1 pkt w przypadku niepełnej odpowiedzi np. źle wyznaczony wzór sumaryczny, błąd w nazwie, brak rzędowości Zadanie 1. ( pkt) Przykładowy fragment łańcucha (położenie grupy metylowej alkoholu może być inne). wiązania estrowe pkt za pełną dobrą odpowiedź 1 pkt w przypadku niepełnej odpowiedzi np. brak zaznaczonych i nazwanych wiązań estrowych, przedstawienie polimeru jako cząsteczki a nie w formie łańcucha Zadanie. ( pkt) H N H Nazwa systematyczna: kwas -aminopentanodiowy. CH CH COOH szereg konfiguracyjny L pkt za pełną dobrą odpowiedź 1 pkt w przypadku niepełnej odpowiedzi np. źle określony szereg konfiguracyjny, błąd w nazwie, niepoprawny wzór Fischera, ale poprawne pozostałe elementy odpowiedzi strona 8

9 Zadanie 3. (1 pkt) Wzór sumaryczny lidokainy C 14 H N O. Zadanie 4. (1 pkt) Odczyn wodnego roztworu lidokainy będzie zasadowy. Lidokaina jest aminą III rzędową, ma silniejsze właściwości zasadowe od amoniaku. Inne uzasadnienie: lidokaina tworzy chlorowodorek, czyli ma właściwości zasadowe. Zadanie 5. ( pkt) Nazwa systematyczna:,6-dimetylobenzenoamina, lub wzór półstrukturalny inne dopuszczalne nazwy:,6-dimetyloanilina, -amino-1,3-dimetylobenzen pkt za pełną dobrą odpowiedź 1 pkt w przypadku niepełnej odpowiedzi np. błąd w nazwie, brak nazwy Dziękujemy za udział w II Ogólnopolskiej Próbnej Maturze CHEMIA Z TUTOREM dr inż. Zdzisław Głowacki, Oficyna Wydawnicza Tutor Toruń, ul. Warszawska 14/ tel , kom tutor@tutor.torun.pl strona 9