WODA. Zasoby wodne w Polsce 1500 m 3 /rok/mieszkańca (1/3 UE)

Transkrypt

1 WODA Woda w atmosferze / wody opadowe Wody podskórne /zaskórne Wody gruntowe Wody powierzchniowe Wody wgłębne / głębinowe Zasoby wodne w Polsce 1500 m 3 /rok/mieszkańca (1/3 UE) Spożycie indywidualne 150 l/d 54 m 3 /rok 1 samochód 379 m 3 1 t ropy 15 m 3 1 kg wołowiny 0,5 m 3 1 kg papieru 0,25 m 3

2

3 Uzdatnianie wody Uzdatnianie biologiczne Wstępne filtrowanie Uzdatnianie chemiczne dezynfekcja Zbiorniki wody czystej i sieć dystrybucji wody Oczyszczanie ścieków

4 Badania jakości wody Rozporządzenie Ministra Zdrowia z r. w sprawie jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi Biomonitoring Monitoring kontrolny służący dostarczeniu informacji o jakości wody oraz skuteczności jej uzdatniania Monitoring przeglądowy stanowi rozszerzenie monitoringu kontrolnego m 3 /d MK MP /rok 1/rok > (+)

5

6

7

8 Kadm Rudy Zn, Pb, Cu Hutnictwo Fosforyty nawozy fosforowe Spalenie węgla Ścieki (galwanizernie) Toksyczność Zatrucia chroniczne: Organ krytyczny nerki Anemie Nadciśnienie tętnicze Osteoporoza+bóle kości (Japonia itai-itai) Możliwy kancerogen Grupa 2B (IARC)

9 Rtęć Spalanie paliw: - ropy (20mg/kg), węgla (9 mg/kg) Ścieki (galwanizernie) Przemysł elektromaszynowy (lampy) Przemysł chemiczny (katalizatory) Toksyczność Łatwo przenika przez barierę krew-mózg oraz łożysko Kumulacja w łańcuchu troficznym (ryby) Zatrucia chroniczne: Hg CH 3 -Hg CH 3 -Hg-CH 3 Choroba Minimata Parestezje, drętwienie kończyn, utrata koordynacji, zaburzenia słuchu, mowy, zaburzenia umysłowe Wpływ na płody i niemowlęta

10 Arsen Łatwo przechodzi z litosfery do hydrosfery nie tylko wskutek rozpuszczania, ale także działalności mikroorganizmów. Zanieczyszczenie wody w 70 krajach : Bangladesz (20% studni), Chile, Indie Dolny Śląsk Toksyczność Ostre zatrucia: Układ pokarmowy, oddechowy, skóra, OUN Zatrucia chroniczne: Zmiany skórne, cukrzyca Wzrost ciśnienia tętniczego, choroby naczyniowe Poronienia Wzrost śmiertelności noworodków Niska masa urodzeniowa Kancerogen Rak płuc i skóry kumuluje się w kościach, włosach i wątrobie.

11 Gospodarka ściekowa w Polsce

12 państwa członkowskie powinny dążyć do osiągania celu, jakim jest co najmniej dobry stan wód, poprzez określenie i wdrożenie koniecznych działań w ramach zintegrowanych programów działań, uwzględniając istniejące wspólnotowe wymogi. Ostatecznym celem niniejszej dyrektywy jest osiągnięcie wyeliminowania priorytetowych substancji niebezpiecznych i przyczynienie się do osiągnięcia stężeń w środowisku morskim bliskich wartościom tła dla substancji naturalnie występujących. Ramowa Dyrektywa Wodna. 2000/60/WE Celem środowiskowym jest utrzymywanie lub poprawa jakości wód tak, aby dla: jednolitych części wód powierzchniowych uniknąć niekorzystnych zmian w ich stanie ekologicznym i chemicznym oraz osiągnąć lub zachować dobry stan ekologiczny (lub potencjał ekologiczny) i stan chemiczny; jednolitych części wód podziemnych uniknąć niekorzystnych zmian ich stanu ilościowego i chemicznego, odwrócić znaczące i utrzymujące się tendencje wzrostowe zanieczyszczenia powstałego w wyniku działalności człowieka, zapewnić równowagę pomiędzy poborem i zasilaniem wód podziemnych oraz zachować lub osiągnąć dobry stan ilościowy i chemiczny. Należy zapewnić, aby wody, w zależności od potrzeb, nadawały się w szczególności do: 1) zaopatrzenia ludności w wodę przeznaczoną do spożycia; 2) rekreacji oraz uprawiania sportów wodnych; 3) bytowania ryb i innych organizmów wodnych w warunkach naturalnych, umożliwiających ich migrację. Ustawa Prawo Wodne. Dz.U. poz.145/2012

13 Wskaźniki fizykochemiczne (klasa I i II), przekroczenia: PO 4, N og, OWO, indeks olejowy, Al.

14 Eutrofizacja w rzekach [gr. eutrophía dobre odżywianie ], Proces wzbogacania się zbiorników wodnych w substancje odżywcze pierwiastki biogenne, głównie azot i fosfor, także żelazo, potas i sód, powodujący nadmierną produkcję biomasy. Encyklopedia PWN. Eutrofizacja w rzekach Przedziały stężeń (mg NO3/l) 0-1,99 2-9, , ,99 >50 Średnio 9,3 59,7 25,6 4,3 1,1 Max 2,5 30,4 37,4 18,3 11,4

15 Emerging contaminants Polichlorowane bifenyle PCB Cl Cl Dioksyny (2,3,7,8-TCDD) O Cl O Cl Substancje czynne leków i środków higieny osobistej pharmaceuticals and personal care products Związki promieniochronne - sunscreens Substancje zaburzające gospodarkę hormonalną - endocrine disruptors Uniepalniacze flame retardants

16

17 Przyczyny powstawania zakwitów sinicowych: Eutrofizacja Ocieplenie klimatu

18 Hepatotoksyny Microcystyny-heptapeptydy Microcystis aeruginosa (słodkowodne) Nodularyny-pentapeptydy Nodularia spumigena (Bałtyk)

19 Hepatotoksyny Toksyczność (szczur, dootrzewnowo i.p.) LD 50 [µg /kg]: Microcystyna-LR LD 50 = 50 Microcystyna-RR LD 50 = 600 Toksyczność (szczur, doustnie per os ) LD 50 [µg /kg]: Microcystyna-LR LD 50 =5000 N KCN LD 50 = 3,000 µg /kg Caruaru Syndrome (1996) 116 / 52V

20 Anatoksyna-a Neurotoksyny Anatoksyna-a-s Very Fast Death Factor (VFDF) Wytwarzane przez słodkowodne sinice. Symptomy zatrucia: utrata koordynacji ruchów, konwulsje śmierć z powodu paraliżu mięśni oddechowych. Anatoksyna a-s dodatkowo ślinienie. Dawki śmiertelne śmierć w ciągu 2 minut. Saksitoksyna - Paralytic Shellfish Poisoning (PSP). Może występować w małżach filtrujących wodę zanieczyszczoną zakwitem sinicowym (przybrzeżne hodowle małży na Dalekim Wschodzie). LD 50 =5 µg /kg

21 LEKI jako ZANIECZYSZCZENIE ŚRODOWISKA LEK - Pierwiastek, związek chemiczny lub mieszanina związków przeznaczona do stosowania w leczeniu i profilaktyce chorób oraz w diagnostyce człowieka lub zwierząt. Nowa Encyklopedia Powszechna PWN Wysoka aktywność biologiczna Wysoka trwałość Powszechność stosowania Punktowe (oczyszczalnie ścieków) i niepunktowe (pola uprawne, pastwiska) źródła zanieczyszczenia.

22 Niesterydowe leki przeciwzapalne Wysoka sprzedaż: 3000 ton/rok Stężenie w ściekach ~ µg/l Szybka biodegradacja Stężenie w wodach powierzchniowych <100 ng/l Niska toksyczność dla organizmów wodnych (Diklofenak lista obserwacyjna UE). Kummerer K. Pharmaceuticals in the Environment Springer Pakistan, Indie, Bangladesz przed 1990 r. gatunek powszechnie występujący 1000 par / 100 km 2 Początek lat 90-tych XX wieku śmierć z powodu: - zaburzenia funkcji nerek - akumulacja kwasu moczowego od 1997 r. występuje nielicznie Oaks i in. Diclofenac residues as the cause of vulture population decline in Pakistan. Nature 427,

23 Antybiotyki t /rok t /rok t /rok t /rok Van den Brink PJ et al. (2005). The use of terestrial and aquatic microcosms and mesocosms for the ecological risk assessment of veterinary medicinal products. Environmental Toxicology and Chemistry, 24:820-9.

24 Antibiotyki w weterynarii Promotory wzrostu Leczenie USA 109 milionów szt. bydła 92 milionów szt. świń 7,500 milionów szt. kurcząt 292 milionów szt. indyków Szwecja zakazała stosowania przeciwbakteryjnych promotorów wzrostu w UK: antybiotyki 1500 t/rok (1998) UK: cele terapeutyczne 448 t/rok (2000) promotory wzrostu 28 t/rok

25 EDC Endocrine disrupting compounds (związki zaburzające gospodarkę hormonalną): Leki hormonalne / estrogeny, Związki promieniochronne (filtry UV) Polichlorowane bifenyle, bisfenol A Pimephales promelas 60 dni feminizacja II (3 ng EE2 /L) 150 dni feminizacja F/M, EI (0,3 ng EE2 /L) Parrot i Blunt. Environmental Toxicology 2005.

26 Zanieczyszczenie gleb 17 Biologiczne: drobnoustroje chorobotwórcze, jaja pasożytów