r. Wielkopolskie Centrum Konferencyjne w Licheniu Starym.

Transkrypt

1 TESTOWANIE TECHNOLOGII PRODUKCJI PSTRĄGA STOSOWANYCH W POLSCE W ŚWIETLE ROZPORZĄDZENIA KOMISJI (WE) NR 710/2009 PUNKTY KRYTYCZNE W BEZPIECZEŃSTWIE PRODUKCJI r. Wielkopolskie Centrum Konferencyjne w Licheniu Starym

2 BIOAKUMULACJA SKŁADNIKÓW MINERALNYCH W TKANCE MIĘŚNIOWEJ PSTRĄGA TĘCZOWEGO W ZALEŻNOŚCI OD WARUNKÓW CHOWU I JAKOŚCI WODY E. Siemianowska 1, M. Sidoruk 2, K.A. Skibniewska 1, J. Guziur 3, A. Barszcz 1, J. Zakrzewski 1 Katedra Podstaw Bezpieczeństwa 2 Katedra Melioracji i Kształtowania Środowiska 3 Katedra Biologii i Hodowli Ryb, UWM w Olsztynie

3 AKWAKULTURA Raport FAO z 2012 r. Ø Światowa produkcja ryb 154 mln ton Ø Akwakultura 64 mln ton Licheń

4 AKWAKULTURA Stanowi: Ø 244% produkcji wołowiny Ø 141% wieprzowiny Ø 171% produkcji mięsa drobiowego Źródło: Pomoc_finansowa_dla_hodowcow_ryb-24.html Licheń r. 4

5 AKWAKULTURA Akwakultura jest obecnie najszybciej rozwijającym się sektorem przemysłu rolno-spożywczego na świecie Wg założeń FAO w 2021 roku wielkość produkcji w tym sektorze żywności wyniesie 80 mln ton Gospodarstwo Raczyńskich w Złotym Potoku źródło: Licheń r. 5

6 AKWAKULTURA Produkcja AKWAKULTURY w Unii Europejskiej sięga 1,3 miliona ton i ma wartość około 3,2 mld euro. W 2010 r. produkcja ryb słodkowodnych na świecie wyniosła ton o wartości US $. Z czego ton pstrąga tęczowego o wartości US $. źródło: Licheń r. 6

7 PSTRĄG TĘCZOWY W Polsce w 2010 r. wyprodukowano t pstrąga o wartości euro, stanowi to 41% całości produkcji akwakultury. Pstrąg tęczowy obok karpia jest najczęściej hodowaną rybą w Polsce. Polska obok Danii jest największym na świecie producentem pstrągów wędzonych. Pstrąg tęczowy (Oncorhynchus mykiss) źródło: Licheń r. 7

8 PSTRĄG TĘCZOWY Ø Pstrąg tęczowy do polskiej akwakultury został wprowadzony w rejonach podgórskich w drugiej połowie XIX w. Ø Hodowany jest w około 160 gospodarstwach rybackich w całym rejonie Polski. Ø Mikroklimat poszczególnych rejonów Polski jest zróżnicowany, dlatego też warunki chowu ryb nie są jednolite. Ø Oprócz warunków środowiskowych, technologia chowu, jest jednym z najważniejszych czynników determinujących jakość i właściwości odżywcze pstrąga. Źródło: Licheń r. 8

9 TECHNOLOGIA OOH Otwarte Obiekty Hodowlane - jednokrotne wykorzystanie wody, woda przepływa przez zbiorniki tylko raz, wychodząc jako woda poprodukcyjna na zewnątrz systemu. Rys. M. Sidoruk Licheń r. 9

10 TECHNOLOGIA RAS Obieg zamknięty - system recyrkulacji, woda krąży między zbiornikami i jest wykorzystywana ponownie po przetworzeniu (np. przez filtrowanie). Schemat produkcji ryb łososiowatych w oparciu o kilkustopniowy system oczyszczania wody. Źródło: Licheń r. 10

11 TERMINY BADAŃ WIOSNA JESIEŃ Źródło: Licheń r. 11

12 MATERIAŁ BADAWCZY WODA odpływająca za stawów TKANKA MIĘŚNIOWA PSTRĄGA wycinek o szerokości 5 cm, pobrany bez skóry i ości, wycięty z części środkowej filetu od strony grzbietowej do brzusznej 1- OOH 2- OOH 3- OOH 1- RAS 2- RAS 3- RAS źródło: Licheń r. 12

13 BADANE PARAMETRY Pb ołów Ca wapń Mg magnez Cd kadm Na sód N azot P fosfor K potas Licheń r. 13

14 BIOAKUMULACJA Ø Zdolność organizmów do kumulowania związków w tkankach swego ustroju. Ø Stężenie tych związków w tkankach może osiągnąć wyższy poziom niż w otaczającym je środowisku. Źródło: Licheń r. 14

15 WAPŃ - Ca W wodach powierzchniowych wapń występuje pod postacią rozpuszczonego węglanu wapnia, a jego zawartość jest uzależniona od obecności dwutlenku węgla w wodzie. Źródło: Licheń r. 15

16 WAPŃ Licheń r. 16

17 WAPŃ Ca woda [mg/dm 3 ] Ca ryby [mg/kg] Średnia Technologia 0.27 Min-Maks OOH Sezon 0.19 RAS Ca woda Ca ryby Ca woda Ca ryby Ca woda Ca ryby Ca woda Ca ryby : jesień : wiosna : jesień : wiosna Licheń

18 MAGNEZ - Mg Związki magnezu w wodach pochodzą przede wszystkim z procesów rozpuszczania minerałów takich jak dolomity czy magnezyty. Źródło: Licheń r. 18

19 MAGNEZ Licheń r. 19

20 MAGNEZ Mg woda [mg/dm 3 ] Mg ryby [mg/kg] Średnia Min-Maks OOH RAS Mg woda Mg ryby Mg woda Mg ryby Mg woda Mg ryby Mg woda Mg ryby : jesień : wiosna : jesień : wiosna Licheń r. 20

21 SÓD - Na Kationy sodu występują w wodach powierzchniowych bardzo powszechnie. Sód może pochodzić z zanieczyszczeń antropogenicznych, głównym jego źródłem są minerały sodowe. Źródło: Licheń r. 21

22 SÓD Na woda [mg/dm 3 ] Na ryby [mg/kg] Średnia Min-Maks OOH Technologia 0.25 Sezon 0.53 Na woda 0.27 RAS Na woda Na ryby Na woda Na ryby Na woda Na ryby Na woda Na ryby : jesień : wiosna : jesień : wiosna Licheń r. 22

23 POTAS - K Potas znajduje się w podłożu w formach słabo rozpuszczalnych jako składnik np. ortoklazu czy biotytu. Źródło: Licheń r. 23

24 POTAS K woda [mg/dm 3 ] K ryby [mg/kg] Średnia Min-Maks OOH RAS K woda K ryby K woda K ryby K woda K ryby K woda K ryby : jesień : wiosna : jesień : wiosna Licheń r. 24

25 FOSFOR - P W wodzie stawowej fosfor występuje w postaci jonów fosforanowych, będących wynikiem dysocjacji kwasu ortofosforowego oraz jako rozpuszczony fosfor organiczny. Źródło: Licheń r. 25

26 FOSFOR Licheń r. 26

27 FOSFOR P woda [mg/dm 3 ] P ryby [mg/kg] Średnia Sezon Min-Maks OOH P woda 0.24 RAS P woda P ryby P woda P ryby P woda P ryby P woda P ryby : jesień : wiosna : jesień : wiosna Licheń r. 27

28 AZOT - N Azot dostaje się do wód głównie w postaci związków mineralnych pochodzących z procesów rozkładu organicznych związków azotowych, opadów oraz gleb. W wodzie występuje w formach o różnym stopniu utlenienia, w połączeniach organicznych i nieorganicznych oraz jako wolny azot rozpuszczony. Źródło: Licheń r. 28

29 AZOT Licheń r. 29

30 AZOT N woda [mg/dm 3 ] N ryby [mg/kg] Średnia Min-Maks OOH RAS 3,5 3,5 3,0 3,0 2,5 2,5 2,0 2,0 1,5 1,5 1,0 1,0 0,5 0,5 0,0 0,0 N woda N ryby N woda N ryby N woda N ryby N woda N ryby : jesień : wiosna : jesień : wiosna Licheń r. 30

31 KADM Cd OŁÓW - Pb Zawartość pierwiastków śladowych w wodach jest uwarunkowana wieloma czynnikami naturalnymi i antropogenicznymi: Ø budowa geologiczna danej zlewni Ø geomorfologia terenu Ø warunki klimatyczne Źródło: Ø działalność gospodarcza i rolnicza. Licheń r. 31

32 KADM Cd woda [mg/dm 3 ] Cd ryby [mg/kg] Średnia Min-Maks Technologia 0.21 MRL 0.05 mg/kg 0,045 OOH 0,045 RAS 0,040 0,040 0,035 0,035 0,030 0,030 0,025 0,025 0,020 0,020 0,015 0,015 0,010 0,010 0,005 0,005 Cd woda : jesień Cd ryby Cd woda : wiosna Cd ryby <0.001 <0.001 Cd woda : jesień Cd ryby Cd woda : wiosna Cd ryby Licheń r. 32

33 OŁÓW Pb woda [mg/dm 3 ] Pb ryby [mg/kg] Średnia Min-Maks Technologia 0.19 MRL 0.3 mg/kg OOH RAS 0,20 0,20 0,18 0,18 0,16 0,16 0,14 0,14 0,12 0,12 0,10 0,10 0,08 0,08 0,06 0,06 0,04 0,04 0,02 0,02 <0.005 Pb woda : jesień Pb ryby Pb woda : wiosna Pb ryby <0.005 Pb woda : jesień Pb ryby Pb woda : wiosna Pb ryby Licheń r. 33

34 100 g PSTRĄGA dostarcza Źródło: opracowanie własne Źródło: Licheń r. 34

35 POSDUMOWAIE I WNIOSKI Ø Wody wykorzystywane do zasilania gospodarstw rybackich spełniały wymagania jakim powinny odpowiadać wody śródlądowe będące środowiskiem życia ryb łososiowatych. Ø Wykorzystanie wody w chowie pstrągowym nie powodowało zmiany klasy ich jakości (Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 listopada 2011 r. Dziennik Ustaw Nr 257). Ø Technologia chowu nie miała wpływu na bioakumulację Mg, K, N i P, natomiast wpływała na koncentrację Ca, Na, Cd i Pb w tkance mięśniowej pstrąga tęczowego. Ø Stwierdzono wpływ sezonu odłowu na bioakumulację Ca, Na i P w tkance mięśniowej pstrąga tęczowego. Ø Koncentracja Na i P w wodzie wpływała na bioakumulację tych pierwiastków w mięśniach pstrąga. Ø Tkanka mięśniowa pstrąga tęczowego kumuluje znaczące ilości składników mineralnych: K>P>Na>Mg>Ca>N>Pb>Cd. Licheń r. 35

36 DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ Źródło: Licheń r. 36