INFORMATOR dla DIABETYKA

Transkrypt

1 jesień 2009 INFORMATOR dla DIABETYKA czyli co o cukrzycy trzeba wiedzieć gdy, chorujesz Ty lub ktoś z Twoich najbliższych nr26 ŻYWIENIE W CUKRZYCY mgr inż. Anna Hinburg

2

3 Spis treści: Ogólne zasady diety...2 Co oznaczają skróty: WW, WT, WBz, IG...3 Pieczywo...5 Mleko, wyroby mleczarskie...6 Mięso, wędliny...7 Ryby...8 Warzywa i owoce...8 Przyprawy, fast food, słodycze...9 Alkohol...11 Wymagania żywieniowe w diecie cukrzycowej...11 Stres...12 Aktywność fizyczna...13 Żywienie poza domem...14 Tabele indeksów glikemicznych...17 Lista Aptek Przyjaznych Diabetykom...19 Redakcja i wydawca: PHOENIX Pharma Polska Sp. z o o. Dział Marketingu idd@pharma.com.pl 1

4 ŻYWIENIE W CUKRZYCY Ogólne zasady diety. Dieta stosowana w cukrzycy określana jest mianem łatwo strawnej z ograniczeniem szybko przyswajalnych węglowodanów, czyli cukrów. Węglowodany są jednym ze składników pokarmowych, które należy dostarczać organizmowi w celu jego prawidłowego funkcjonowania. Ich podstawowym celem jest dostarczenie energii, a odpowiednie ich spożycie ułatwia oszczędną gospodarkę białkami wewnątrzustrojowymi. Podział tego składnika zależy od liczby łączących się ze sobą pojedynczych cząsteczek cukrów tworząc węglowodany proste i złożone. Podstawowym cukrem prostym jest glukoza (cukier gronowy), która zostaje wchłonięta do krwi dopiero po przedostaniu się do jelit, dlatego węglowodany złożone w przewodzie pokarmowym muszą ulec rozkładowi (trawieniu) do cukrów prostych, aby być wykorzystane przez organizm. Do prawidłowego funkcjonowania ustroju diabetyka konieczny jest wielocukier nieprzyswajalny, tzw. błonnik (włókno) pokarmowy. Węglowodan ten opóźnia opróżnianie żołądka i tworząc cienką warstwę wyściełającą jelito wpływa na wolniejsze wchłanianie glukozy. Źródłem błonnika w diecie jest pieczywo pełnoziarniste (razowe, żytnie, żytnio-razowe), kasze z pełnego przemiału (gryczana, jęczmienna), ryż brązowy, makaron z mąki razowej, warzywa 2

5 i owoce spożywane na surowo. Odpowiednie ilości włókna pokarmowego zapobiegają zaparciom, obniżają poziom cholesterolu, zwiększają wydalanie tłuszczów z organizmu, zapewniają uczucie sytości. Co oznaczają skróty: WW, WT, WBz, IG Ogólna ilość węglowodanów w diecie cukrzyka powinna być pod kontrolą, dlatego w planowaniu jadłospisów wykorzystuje się wymienniki węglowodanowe. Jeden wymiennik węglowodanowy (1WW) dostarcza 10g cukrów przyswajalnych, co oznacza, że jeżeli chleb zwykły zawiera 2WW to dostarcza organizmowi 20g węglowodanów przyswajalnych (2WW x 10g = 20g). Wymienniki węglowodanowe powinny być równomiernie rozłożone na wszystkie planowane posiłki diabetyka. Obliczanie ilości WW zależy od wieku, płci, masy ciała i aktywności fizycznej. Obok wymienników węglowodanowych istnieje pojęcie wymienników białkowych (WBz) i tłuszczowych (WT), będących źródłem produktów dostarczających białka zwierzęcego i tłuszczu. Jeden WBz zawiera 10g białka, a jeden WT 10g tłuszczu. Odpowiednie rozplanowanie WW, WBz i WT w ciągu dnia na posiłki zapobiega wahaniom cukru we krwi. Na tempo wzrostu glukozy wpływa rodzaj węglowodanu (prosty czy złożony) i kompozycja spożytego posiłku (zawartość błonnika pokarmowego, białka i tłuszczu). W celu ułatwienia rozróżniania produktów mających różny wpływ na poziom cukru, węglowodany pogrupowano według tzw. indeksu glikemicznego (IG). Produkty o średnim i niskim IG (warzywa surowe i strączkowe, 3

6 ziemniaki, pieczywo pełnoziarniste, grube kasze, otręby, ryż, owoce świeże i suszone) wpływają na wolniejszy wzrost glukozy we krwi i są zalecane w diecie cukrzyka. Wysokoglikemicznych węglowodanów (glukoza, miód, płatki kukurydziane, frytki, arbuz, chleb biały, dojrzały banan, cukier, rodzynki, ryż prażony) należy unikać w codziennym żywieniu ze względu na nadmierne podnoszenie poziomu cukru. Pozostałe składniki pokarmowe, tj. białka i tłuszcze w żywieniu cukrzyka powinny stanowić jednakowe proporcje jak w diecie osób zdrowych. Głównym dostarczycielem białka powinny być produkty zwierzęce (mleko, mięso, ryby, jaja), gdyż charakteryzują się odpowiednim składem aminokwasów egzogennych umożliwiających prawidłowy wzrost i rozwój dzięki czemu określane są mianem pełnowartościowych. Do białek niepełnowartościowych należą produkty pochodzenia roślinnego (zboża, rośliny strączkowe, orzechy) i powinny znajdować się w jadłospisie ze względu na źródło niezbędnych składników mineralnych. Tłuszcz w żywieniu cukrzyka mimo, iż nie wpływa bezpośrednio na poziom glukozy we krwi, to opóźnia opróżnianie żołądka wpływając na wolniejszy wzrost cukru. Główną przyczyną ograniczania tego składnika jest zwiększone ryzyko zachorowania na miażdżycę, dlatego należy spożywać w przeważającej ilości tłuszcze pochodzenia roślinnego a unikać tłuszczów zwierzęcych. Tłuszcze roślinne obfitują w NNKT (niezbędne nienasycone kwasy tłuszczowe) wpływając na prawidłowe funkcjonowanie ustroju, zwierzęce zaś są dostarczycielem NKT (nasyconych kwasów tłuszczowych) i cholesterolu mających negatywny wpływ na układ krążenia. 4

7 Spożywanie omawianych składników pokarmowych w odpowiednich proporcjach (białko 10-15%, tłuszcz 25-30%) będzie zapewniało odpowiedni rozwój organizmu. Cukier dodawany do herbaty i potraw, nie powinien być zastępowany przez diabetyka słodzikami, gdyż niektóre z nich (sorbitol, fruktoza) w końcowym etapie w wątrobie zostają przekształcone w glukozę i nawet jeśli nie wpłyną bezpośrednio na stężenie glukozy we krwi, to zawartość energetyczna może przyczynić się do nadwagi. Spożycie znacznych ilości słodzików (sorbitol) mogą wywoływać bóle brzucha i biegunkę. Niektóre z nich (aspartam) tracą smak podczas obróbki cieplnej (gotowanie, pieczenie), a inne (sacharyna) po zastosowaniu wysokiej temperatury dają metaliczny posmak. W racjonalnym żywieniu ilość cukru w diecie powinna być maksymalnie ograniczona, gdyż jest on dostarczycielem jedynie pustych kalorii i nie posiada żadnych składników odżywczych. Na półkach sklepów ze zdrową żywnością spotyka się produkty spożywcze przeznaczone dla diabetyków. Pamiętać należy, że nie wszystkie są zalecane dla cukrzyka, gdyż zwykle mają wyższą wartość energetyczną niż zwykłe ich odpowiedniki, poza tym cena ich najczęściej jest o wiele większa. Produkty typu light nie zawsze są pozbawione cukru, a jedynie charakteryzują się ograniczoną jego ilością. Podobnie napoje z zawartością samego aspartamu mogą być spożywane przez cukrzyka, ale zdarza się obecność dodatkowego cukru, np. fruktozy, co w diecie nie jest zalecane. Pieczywo Właściwy dobór produktów w codziennym jadłospisie diabetyka będzie wpływał na mniejsze zwyżki 5

8 glikemii w ciągu dnia. Wybierając rodzaj pieczywa należy zwrócić uwagę, czy w jego składzie obecna jest mąka razowa lub żytnia, czy barwniki. Chleb barwiony jedynie wyglądem przypomina pieczywo pełnoziarniste, ale charakteryzuje się małą zawartością błonnika pokarmowego. Błonnik natomiast spowalnia wchłanianie glukozy do krwi, dlatego przy zakupie pieczywa należy wybierać to, które zawiera tego składnika w dużej ilości. Błonnik pokarmowy jest dostarczany również przy spożywaniu innych produktów zbożowych, takich jak makaron ze zmiażdżonego zboża, ryż niełuskany (brązowy), płatki owsiane i jęczmienne, kasza gryczana. Makaron z mąki pszennej, ryż biały (oczyszczony), płatki kukurydziane, ryżowe, kasza drobna jęczmienna i manna będą wpływały na zwyżki cukru, gdyż obecność w tych produktach błonnika pokarmowego jest mała, lub są całkowicie jego pozbawione. Mleko, wyroby mleczarskie W diecie diabetyka powinno występować mleko i produkty mleczarskie. Nie każdy organizm jednak dobrze toleruje mleko i zdarza się, że po jego spożyciu następuje nagły skok poziomu cukru. Spowodowane jest to obecnością w mleku cukru (dwucukru) mlekowego, czyli laktozy. Wszystkie rodzaje mleka zawierają taką samą jego ilość, dlatego zmiana procentu zawartości tłuszczu nie wpłynie na zmniejszenie objętości laktozy. Mleko pełne o wysokiej zawartości tłuszczu jest zalecane w żywieniu dzieci, ze względu na ich 6

9 większe zapotrzebowanie na ten składnik, natomiast osoby dorosłe powinny wybierać mleko 2%. W celu zmniejszenia wahań cukru po jego spożyciu, należy pamiętać, aby łączyć je z błonnikiem pokarmowym, np. mleko z płatkami owsianymi będzie lepiej tolerowane niż w połączeniu z płatkami kukurydzianymi. Innymi zalecanymi produktami mleczarskimi są jogurty naturalne, kefiry naturalne, maślanki, sery twarogowe i sery podpuszczkowe (żółte). Jogurty, kefiry i maślanki smakowe (owocowe) są wysokosłodzone i obok zwykłego cukru (sacharozy) mają dodatek syropu glukozowo-fruktozowego, co bezpośrednio wpływa na podwyższenie poziomu glukozy i dostarcza większą ilość wymienników węglowodanowych. Przykładem jest jogurt naturalny, który w ilości 150g dostarcza ok. 1WW, natomiast w tej samej ilości jogurt owocowy (słodzony) dostarcza 2WW. Dlatego lepiej jogurt, kefir, czy maślankę naturalną zmiksować z owocami świeżymi niż spożywać te produkty gotowe i dostarczać organizmowi dużej ilości cukru. Przy zakupie sera twarogowego należałoby zwrócić uwagę na zawartość w składzie serwatki, gdyż jej obecność wpływa na dostarczenie dużej ilości wapnia, co niezbędne jest przy odżywianiu dzieci szczególnie w okresie wzrostowym. Sery podpuszczkowe (żółte) zawierają sporą ilość fosforu i tłuszczu, dlatego w żywieniu diabetyka nie powinny występować codziennie. Mięso, wędliny Spożywając mięso i wędliny zwraca się głównie uwagę na zawartość tłuszczu, ale nie jest powiedziane, że podstawę powinien stanowić drób, gdyż zawiera o połowę mniej żelaza, co jest szczególnie istotne w żywieniu dziewcząt w okresie pokwitania. 7

10 Można spożywać produkty wieprzowe, czy wołowe lecz wybierając te, które mają mniej tłuszczu. Mięso bardzo chude należy spożywać z dodatkową ilością tłuszczu, gdyż zmniejszy to prawdopodobieństwo wystąpienia hipoglikemii kilka godzin po posiłku. Zamiast wędlin do kanapek poleca się mięso pieczone w majeranku lub gotowane w jarzynach. Ryby Mięsem o dobrym składzie tłuszczowym charakteryzują się ryby. Ich spożycie powinno być nie mniejsze niż dwa razy w tygodniu. Ryby dostarczają łatwo wchłanianego białka, wapnia, żelaza, dobrych kwasów tłuszczowych (głównie omega3) i są lekkostrawne. Można podawać je w formie pieczonej, duszonej lub gotowanej. Porcję mięsa lub ryby można zastąpić 100g jajka. Należy jednak pamiętać, że spożycie ich w nadmiarze dostarczy dużej ilości cholesterolu, dlatego nie należy przekraczać zalecanych ilości, czyli od 2 do 3 sztuk w ciągu tygodnia. Warzywa i owoce Od dawna wiadomo, że warzywa i owoce dostarczają niezbędnych witamin i składników mineralnych. Jednak spożycie owoców przez cukrzyka powinno być pod kontrolą, ze względu na obecność cukrów prostych, a ilość w ciągu dnia nie powinna przekraczać od 150 do 200g. Wybieranie owoców z dużą ilością błonnika pokarmowego (grejpfruty, kiwi, jabłka ze skórką) będzie z pewnością wpływało na mniejszy poziom glikemii. Warzywa natomiast diabetyk powinien planować do każdego posiłku ze względu na dużą zawartość błonnika. Zaleca się spożywanie warzyw suro- 8

11 wych lub krótko gotowanych, gdyż pod wpływem obróbki termicznej włókno pokarmowe ulega rozluźnieniu. Serwowanie ziemniaków tłuczonych powoduje szybkie wchłanianie glukozy, dlatego lepiej podawać je w całości lub z niewielkim dodatkiem tłuszczu (np. masła), gdyż wpłynie to na opóźnianie opróżniania żołądka i wolniejsze wchłanianie cukru do krwi. W diecie cukrzyka zalecane obróbki termiczne do przyrządzania potraw to: pieczenie (w folii, pergaminie, na blaszce), duszenie (najlepiej bez ówczesnego obsmażania), gotowanie (na parze, w wywarze jarzynowym) a czasami również smażenie. Smażenie wpływa na walory smakowe, dlatego jest dozwolone lecz nie często z powodu złego wpływu na organizm przepalonego tłuszczu. Do smażenia należy wybierać tłuszcz o wysokiej temperaturze topnienia (oleje, czy oliwa do tego przeznaczone oraz smalec), gdyż dzięki temu produkt nie będzie nasiąknięty tłuszczem. Unika się natomiast tłuszczów typu masło, margaryna, oleje sałatkowe, ponieważ ich temperatura topnienia jest niska i z pewnością ich wykorzystanie nie pozostanie obojętne dla ustroju człowieka. Przyprawy, fast food, słodycze Przyprawy ziołowe stosowane do potraw nie wpływają na stężenie glukozy we krwi, lecz niektóre z nich zawierają duże ilości soli, a wysoka jej zawartość powoduje szybsze wchłanianie cukru z jelit. Sól w nadmiarze przyczynia się do podwyższenia ciśnienia tętniczego i może być przyczyną chorób układu krążenia. Spożywanie przez diabetyka słodyczy 9

12 i słodkich potraw oraz żywności typu fast-food jest możliwe. Nie powinny one stanowić podstawy posiłków, ale w sytuacjach okolicznościowych, przy w miarę dobrym poziomie cukru i przy dobrze wyliczonej dawce insuliny można sobie pozwolić na taki smakołyk. Większość słodyczy obok cukrów zawierają spore ilości tłuszczu, dlatego nie należy ich spożywać przy hipoglikemii. Wybiera się wówczas produkty szybkowchłanialne, takie jak: sok owocowy (słodzony cukrem a nie słodzikami), banan, zwykły cukier lub miód (najlepiej w postaci rozpuszczonej w wodzie lub w herbacie), dżem wysokosłodzony, coca-cola (lecz nie typu light ). Wymienione produkty jednak nie planuje się w codziennym menu ze względu na skład cukrowy i szybkość podwyższania poziomu glukozy. W sytuacjach, gdy ciężko jest odmówić sobie słodyczy, np. cukierka, zaleca się spożywanie go jako części posiłku. Po zjedzeniu produktów dostarczających węglowodanów złożonych (np. pieczywa) z dodatkiem tłuszczu (masła) i błonnika pokarmowego (warzywa) można spożyć słodycz (np. cukierek), co nie spowoduje szybkiego wzrostu glukozy, ponieważ błonnik i tłuszcz opóźni opróżnianie żołądka. Jednak, aby zmniejszyć chęć na smakołyki (szczególnie u dzieci) zaleca się żucie gum. Gumy do żucia zawierają małe ilości cukrów lub są całkowicie ich pozbawione. W nadmiarze mogą wpłynąć na bóle brzucha, gdyż zawierają sorbitol, dlatego żucie jednego kawałka lub dwie pastylki w ciągu dnia nie powinno stanowić problemu. 10

13 Alkohol Dorośli z cukrzycą powinni unikać alkoholu, lecz przy odpowiednim postępowaniu nie muszą poddawać się całkowitej abstynencji. Spożywanie alkoholu wiąże się z ryzykiem szybkiego wystąpienia niskiego poziomu cukru, dlatego należy zawsze pamiętać o jedzeniu. Posiłki powinny zawierać węglowodany złożone, tłuszcz, białko co wpłynie na wolniejszy wzrost glikozy we krwi. W skład alkoholu niejednokrotnie wchodzi cukier (wino słodkie, likiery, piwo) powodujący krótkotrwały wzrost glukozy i następnie szybki jego spadek przyczyniający się do hipoglikemii. Ważne jest, aby kolejnego dnia po wypiciu alkoholu przygotować i spożyć pełnowartościowy pierwszy posiłek. Wymagania żywieniowe w diecie cukrzycowej Reasumując, wymagania żywieniowe w diecie cukrzycowej można przedstawić je w postaci podstawowych zaleceń: 1. Jedz regularnie odpowiednią ilość posiłków w ciągu dnia. 2. Twoje codzienne pożywienie powinno zawierać różnorodną żywność pochodzenia roślinnego i zwierzęcego. 3. Spożywaj codziennie produkty zbożowe oraz warzywa i owoce. Warzywa najlepiej jeść na surowo lub krótko gotowane. 4. W każdym posiłku produkty węglowodanowe należy spożywać z produktami zawierającymi białko i tłuszcz, gdyż powoduje to mniejsze zwyżki glikemii. 5. Mięso i jego przetwory jedz w ilościach umiarkowanych dwa lub trzy razy w tygodniu. Wybieraj mięso o średniej zawartości tłuszczu. W pozostałe dni jadaj dania z ryb i roślin strączkowych (fasola, groch, soja). 6. Ograniczaj ilość spożywanego tłuszczu. Do przyrządzania potraw tłuszcze zwierzęce zastępuj olejami lub oliwą z oliwek. 7. Ograniczaj spożycie soli kuchennej. Jedna płaska łyżeczka soli dziennie 11

14 dodawana do potraw powinna Ci wystarczyć. Nie dosalaj! 8. Zachowaj umiar w jedzeniu cukru i słodyczy i spożywaj je tylko okolicznościowo. Zamiast słodyczy jadaj owoce w zalecanych ilościach i warzywa najlepiej surowe. 9. Spożywaj produkty dostarczające błonnika pokarmowego. 10. Pamiętaj, że produkty typu light dla diabetyków mogą zawierać słodziki, które w końcowym etapie ulegną przemianie w wątrobie w glukozę. 11. Nie spożywaj napojów podczas posiłków, gdyż spowoduje to szybsze opróżnianie żołądka. 12. Gdy spożywasz alkohol nie zapominaj o jedzeniu. Stres Stres towarzyszący osobom z cukrzycą może niejednokrotnie wpłynąć na zwiększenie stężenia poziomu glukozy we krwi. Hormonem stresu jest adrenalina wydzielana przez gruczoły kory nadnerczy, która przez przemianę zapasów glikogenu wpływa na podnoszenie poziomu cukru. Adrenalina przyspiesza rozkład kwasów tłuszczowych, które mogą w konsekwencji zostać przemienione w wątrobie w ketony. Gdy organizm diabetyka narażony jest na stres nadnercza wydzielają adrenalinę, która uwalnia glukozę z wątroby. Organizm osoby zdrowej automatycznie wydziela insulinę z trzustki utrzymując stały poziom glikemii. Natomiast ważne jest dla diabetyka, aby zachować ostrożność przy leczeniu hiperglikemii wywołanej stresem dodatkową ilością insuliny, 12

15 gdyż czynnik ten przyczynia się do oporności insulinowej przez podwyższenie poziomu hormonu adrenaliny. Stresowi może towarzyszyć zwiększony apetyt na określone produkty, co w konsekwencji może prowadzić do monodiety i niedoborów żywieniowych. Należy jednak pamiętać, że rodzaj pokarmów ma istotny wpływ na aktywność neuroprzekaźnika zwanego serotoniną, która odpowiada za kontrolowanie emocji, motywację, apetyt, przebieg snu i koncentrację. Blokada jej syntezy przyczynia się do irytacji, ogólnego niezadowolenia i agresji. Należy zatem pamiętać, że niektóre produkty wpływają pozytywnie na pamięć i koncentrację oraz wzmagają energię życiową, co zmniejsza uczucie zmęczenia, napięcie i stresu. Aktywność fizyczna Zalecane jest aby cukrzyk codziennie dbał o aktywność fizyczną, gdyż wysiłek wpływa na obniżenie glukozy przez zwiększone jej zużycie w komórkach mięśniowych. Regularne ćwiczenia powodują większą wrażliwość na insulinę i dzięki czemu dawka insuliny może zostać zmniejszona. Wysiłek fizyczny, który trwa dłużej niż 30 minut może doprowadzić do hipoglikemii, dlatego podczas treningu należy spożywać dodatkowe ilości jedzenia. Przy wysokim poziomie cukru (powyżej 270 mg/dl) i obecności acetonu w moczu należy przerwać ćwiczenia, gdyż może być to niebezpieczne dla zdrowia. 13

16 Żywienie poza domem W okresie szkolnym diabetyk większość czasu spędza poza domem, a zbyt rzadko dostarczane organizmowi pożywienie prowadzi do głodu i ogólnego osłabienia. Często bywa, że zajęcia trwają od rana do późnych godzin popołudniowych, dlatego ilość zabieranych z domu i spożywanych w szkole przekąsek powinna być ustalona indywidualnie w zależności od rozkładu planu. Posiłki spożywane w szkole przez cukrzyka powinny składać się z pieczywa, najlepiej pełnoziarnistego, co powoduje dłuższe uczcie sytości i wolniejszy wzrost cukru we krwi, ze względu na obecność błonnika pokarmowego. Powinny zawierać dodatek białkowy w postaci sera, wędliny, ryby lub jajka oraz dodatek świeżego warzywa, który wpływa na odpowiednią kolorystykę posiłku i chęć na jego spożycie. Przekąski szkolne obok kanapek mogą zawierać owoce sezonowe jako dodatek witaminowy. Do picia nie należy podawać dzieciom słodkich soków, napojów gazowanych i sztucznie barwionych, gdyż mogą mieć wpływ na zmniejszenie apetytu i dostarczać nadmiernej ilości cukru. Nie należy serwować słodkiego pieczywa cukierniczego i słodyczy, gdyż wpływają na szybki wzrost glukozy we krwi i dostarczają jedynie pustych kalorii. Dziecko należy zawsze edukować, aby nie częstowało się słodkimi przekąskami od rówieśników, gdyż będą one wpływały na wahania poziomu jego cukru. Prawidłowo skomponowana dieta cukrzyka wpływa pozytywnie nie tylko na stan zdrowia, ale i na jego samopoczucie. Aby jadłospis był pełnowartościowy często korzysta się z suplementacji witaminowych. Suplementy diety są środkami spożywczymi będącymi źródłem witamin lub składników mineralnych i stosowane są w celu poprawy stanu odżywienia organizmu. Niedobór tych składników w organizmie może doprowadzić do wielu zaburzeń ustroju, a w konsekwencji do awitaminozy. Obecnie znane są pozytywne jak i negatywne skutki ich stosowania. Odpowiednia 14

17 ilość witamin i składników mineralnych wpływa na utrzymanie równowagi wodno-elektrolitowej. Należy jednak pamiętać, że nadmiar suplementów może doprowadzić do ich przedawkowania, a w konsekwencji powodować skutki uboczne. Przedawkowanie często jest spowodowane przyjmowaniem ich w nieodpowiednich proporcjach. Do objawów spożytego nadmiaru suplementów można zaliczyć bóle głowy, osłabienie i ogólne złe samopoczucie, dlatego mogą być one mylone z objawami innych schorzeń. Zawsze jednak należy zwracać uwagę nie na różnorodność suplementów, ale na rodzaj spożywanych produktów żywnościowych w codziennym jadłospisie. mgr inż. Anna Hinburg dietetyk Artykuł przygotowany przez redakcję dwumiesięcznika Glukomag. Magazyn dostępny jest we wszystkich salonach EMPiK oraz w salonach prasowych RUCH 15

18 JesteÊmy tu dla Ciebie Infolinia * Dzia Obs ugi Klienta Abbott Diabetes Care Serwis gwarancyjny glukometrów Szkolenia z obs ugi glukometrów fi rmy Abbott Dost p do materia ów edukacyjnych JesteÊmy do Paƒstwa dyspozycji od poniedzia ku do piàtku w godz Abbott Laboratories Poland Sp. z o.o. Abbott Diabetes Care ul. Post pu 18A, Warszawa tel.: , 75 lub dok.adc@abbott.com *(od 8.00 do w dni powszednie, op ata wg taryfy lokalnej)

19 Tabele indeksów glikemicznych Indeks glikemiczny (IG) to średni procentowy wzrost stężenia glukozy (cukru) we krwi po spożyciu pokarmu zawierającego 50g węglowodanów. Im indeks glikemiczny produktu jest wyższy, tym obserwuje się wyższe stężenie cukru we krwi. Spożywanie produktów o niskim IG pomaga utrzymać poziom cukru we krwi na stałym poziomie, co ułatwia kontrolowanie jego stężenia osobom chorym na cukrzycę. Produkty spożywcze można podzielić na trzy grupy: Produkty o niskim IG 55 Produkty o średnim IG Produkty o wysokim IG 70 Produkt Produkty o niskim IG 55 Indeks glikemiczny Awokado 10 Bazylia* 0 Biszkopt 46 Ciasteczka Petitki Go! Owoce + müseli 47 Cukinia 15 Cykoria 15 Czarna porzeczka 15 Daktyle świeże 42 Herbatniki Bebe kokosowe 48 Herbatniki Bebe z czekoladą 46 Imbir 15 Kalafior 15 Kapusta kiszona 15 Kapusta świeża 15 Knedle ziemniaczane 52 Koper 15 Korniszony bez cukru 15 Majonez tradycyjny * 0 Mleko sojowe 34 Mleko zsiadłe 32 Nutella 33 Ocet 5 Oregano * 0 Owoce morza * 0 Płatki owsiane surowe 55 Skorupiaki 5 Soczewica surowa 32 Tortilla kukurydziana 46 Wanilia* 0 Wino wytrawne * 0 Ziarno jęczmienia 25 Korniszony bez cukru 15 17

20 Produkty o średnim IG Produkt Indeks glikemiczny Bagietka francuska 57 Czekolada instant 60 Kakao słodzone 60 Lasagne (makaron z pszenicy durum) 60 Lody słodzone cukrem 60 Mąka pszenna 59 Mąka razowa 68 Mleko zagęszczone słodzone 61 Morele w syropie 60 Museli z suszonymi owocami 67 Museli z suszonymi owocami i orzechami 59 Owsianka 60 Pizza 60 Ryż jaśminowy 60 Syrop klonowy 65 Ziemniaki w mundurkach 65 Produkty o wysokim IG 70 Produkt Indeks glikemiczny Bób gotowany 80 Brązowy cukier 70 Chleb ryżowy 70 Kabaczek 75 Kasza jęczmienna 70 Maca z mąki pszennej 70 Mąka kukurydziana 70 Mąka ryżowa 95 Mąka ziemniaczana 90 Melasa 70 Pieczywo pszenne 95 Ryż prażony 85 Rzepa, brukiew gotowana 85 Seler gotowany 85 Skrobia modyfikowana 100 Sucharki 70 Ziemniaki pieczone 85 Ziemniaki puree 90 Ziemniaki zasmażane 95 Przygotowała: Specjalista ds. żywienia, mgr inż. Paulina Balcerzak, absolwentka Technologii żywności i żywienia człowieka SGGW 18 * Gwiazdką zostały oznaczone produkty, których indeks glikemiczny w postaci nie przetworzonej (surowej) wynosi zero, ponieważ np. majonez nie dostarcza organizmowi weglowodanów. Podobnie jest z owocami morza i przyprawami.

21 Miasto Nazwa Apteki Ulica Aleksandrów Łódzki Apteka "Alba" Warszawska 8 Alwernia Przygotowała: Apteka"Galen" Mickiewicza 15A Andrychów Specjalista Apteka Prywatna"Melisa" ds. żywienia, Targanice ul.beskidzka 42 Andrychów mgr inż. Apteka"Animar" Paulina Balcerzak, Lenartowicza 40 Babimost Prywatna Gagarina 18 Baranowo Punkt Apteczny Przemysława 79/210 Barcin Apteka Polna 6 Barwice Natura Bolesława Chrobrego 14 Będzin Apteka "W Kauflandzie" 11 Listopada 10 Biała Podlaska Apteka w Kauflandzie Al.Jana Pawła II 163 Biała Podlaska Apteka Centrum Farmaceutyczne Moniuszki 28 Biała Podlaska Apteka "Centuria Pl.Wolności 26 Biała Podlaska Apteka "Medica" Terebelska Biała Rawska Punkt Apteczny "Beata" Danków 3 Białystok Apteka "Remedium" Bohat. M.Cassino 5 Białystok Apteka "Super-Pharm" Miłosza 2 Białystok Apteka Rodzinna Przejazd 2A/4 Białystok Apteka "Na Zielonych Wzgórzach" Storczykowa 5 Bielsko-Biała Apteka "Galen" Warszawska 180 Biskupiec EKO Armii Krajowej 3 Błonie Apteka Traugutta 1B Bobowa Apteka Prywatna Bobowa 146 Bochnia Apteka"Pod Białym Orłem" K. Wielkiego 25 Bojano Bojano Wybickiego 18 Bolesławiec Rodzinna Staszica 27 Bolesławiec U Nelli Dolne Młyny 21 Bolimów Apteka "Słoneczna" Łowicka 10 A Braniewo Lekpol Kościuszki 63 Brodnica Pod Lwem Mostowa 5 Brwinów Apteka Powstańców Warszawy 9 Brzesko Apteka Brzezowiecka 16 Brzozów Punkt Apteczny "Słoneczko" Brzozów Stary 49 Buk Centrum Kościuszki 45 Bukowno Apteka "Geranium" Kolejowa 12 Bydgoszcz Veris 3 Maja 16 Bydgoszcz Veris Pelplińska 41 Bydgoszcz Dr. Max Wojska Polskiego 16 Bydgoszcz Super-Pharm Jagiellońska 3 Bydgoszcz Sangera K.K.Baczyńskiego 17 Bytom Apteka Chrzanowskiego 5 Chełm Apteka "Stansenpol" Al. Marsz. J. Piłsudskiego 32 Chełm Apteka Lubelska 36 Chełm Apteka Lwowska 24 Chęciny Apteka "Trzy Wieże" Plac 2-go Czerwca 23 Chodzież Veris Małachowskiego 2 Chojna Aspirynka Kościuszki 5 Chojna Rodzinna Piastów 8 Lista Aptek Przyjaznych Diabetykom Miasto Nazwa Apteki Ulica Chorkówka Punkt Apteczny Chorkówka Chorzów Apteka "W Kauflandzie" 3 Maja 185 Cieszyn Apteka Frysztacka 20 Cieszyn Apteka "Galen" Liburnia 22 Ciężkowice Apteka "Millenium" Św.Floriana 9 Ciężkowice Apteka "Centrum" Rynek 34 Cikowice Apteka Prywatna "Pod Orzechem" Cikowice 213 Czarnków Pod Orłem pl. Wolności 9 Częstochowa Apteka Nałkowskiej 11 Częstochowa Apteka Prywatna Nowowiejskiego 15 Częstochowa Apteka "Galen" Drogowców 6 Daszewice Przy Krzyżu Poznańska 5A Dąbrowa Górnicza Apteka "Asklepios" Krasickiego 1 Dąbrowa Górnicza Apteka "W Kauflandzie" Gustawa Morcinka 2 Dąbrowa Tarnowska Apteka Szpitalna 1 Dębica Apteka "Galen" Nagawczyna 245F Dobrzyca Św.Tekli Koźmińska 19 Drawsko Pomorskie Drawska II Obr.Westerplatte 1A Drezdenko Asklepios Piłsudskiego 38A Duszniki Wlkp. Punkt Apteczny "Centrum Zdrowia" Świerczewskiego 11 Elbląg Verbena Lotnicza 2 Gdańsk Na Matejki Matejki 3 Gdańsk Uniwersytecka Dębinki 7 Gdańsk Piastowska Piastowska 90E Gdańsk Na Zaspie Pilotów 3a Gdańsk Przy Akademii Składowskiej-Curie 3/1 Gdańsk Zielona Partyzantów 44 Gdańsk Bratek Jaśkowa Dolina 105 Gdańsk Orlik Cieszyńskiego Gdynia Władysława IV Władysława IV 50 Gdynia Quercus Świętojańska 37 Gdynia Datura Bosmańska 44/1 Giewartów Punkt Apteczny Parkowa 4 Głogów Nova Kościuszki 16A Głogów Veris Jedności Robotniczej 2 Gniew Kociewska Kopernika 8A Gniew Im. Klaudiusza Galena Piłsudskiego 17 Gniew Medical Witosa 10 Gniezno Fundacji Cymsa 16 Gniezno Jagiellońska Os. Jagiellońskie 45 Gniezno Piastowska Roosevelta 69 Gniezno Staromiejska Warszawska 30 Gniezno Gniezno Bednarski Rynek 2/3 Gniezno Pro Vita Roosevelta 76 Gniezno Przy Wrzesińskiej Wrzesińska 28 Golina Floriańska Strażacka 7 Gorlice Apteka Prywatna Jagiełły 8 19

22 20 Miasto Nazwa Apteki Ulica Góra Lawendowa Pl.Chrobrego 21 Góra Kalwaria Apteka Prywatna Dominikańska 2/4 Grodzisk Wlkp. Pascal Powstańców Chocieszyńskich 17 Gromnik Punkt Apteczny Krynicka 12 Grójec Apteka Koncesyjna nr 1 Armii Krajowej 7 Grójec Apteka Jana Pawła II 26 Grudziądz Corda Włodka 11 Halinów Apteka "Remedium" Szkolna 18 Hrubieszów Apteka Prywatna Piłsudskiego 46 Inowrocław Dr. Max Niepodległości 36 Inowrocław Veris Emilii Plater 10 Inowrocław Veris Świętokrzyska 38 Jabłonowo Pomorskie Złota Główna 29b Janikowo Veris Dworcowa 9 Jaraczewo Zdrowie Kolejowa 18 Jarocin Centrum Wojska Polskiego 44 Jarocin Witaminka Wrocławska 9 Jarosław Apteka "Aspirynka" Jana Pawła II 21 Jastrzębia Punkt Apteczny Jastrzębia 174 Jedlicze Apteka Łukasiewicza 65 Jelenia Góra Dr. Max Al. Jana Pawła 24 Jelenia Góra Pharm Express Jana Pawła II 17 Jerzmanowice Apteka Prywatna Jerzmanowice 188a Józefów Apteka Gen. W Sikorskiego 7 B Józefów Apteka Graniczna 21 B Józefów Apteka M. Skłodowskiej-Curie 14 Kalisz Śródmiejska Śródmiejska 32 Kalwaria Zebrzydowska Apteka "Twoja Apteka" Jana Pawła II 7 Kampinos Apteka "Marta" Chopina 9 A Karczew Apteka Rynek Zygmunta Starego 9 Karczew Apteka Warszawska 1 Katowice Apteka "Centrum" al. Korfantego 2 Katowice Apteka "Centrum II" Piotra Skargi 6 Katowice Apteka "Familijna" Rolna 30 Katowice Apteka "Medyczna" Kossak-Szczuckiej 41 Katowice Apteka "Villa Medica" Ligocka 3a Katowice Apteka "Super-Pharm" Chorzowska 107 Katowice Apteka Samsonowicza 17 Kazimierz Panaceum Świerczewskiego 5A Kazimierz Biskupi Punkt Apteczny Golińska 1 Kętrzyn Apteka Sikorskiego 7 Kielce Apteka "Na Stoku" Oś. Na Stoku 113 Kielce Apteka Żródłowa 20 Kielce Apteka "Melisa" Władysława Orkana 11 Kielce Apteka "Lek" I Maja 56 Kielce Apteka Nowy Świat 36 A Kielce Apteka "Białogon" Fabryczna 3 Kielce Apteka Karczowkowska 20 Kielce Apteka "Vita-Med." Żelazna 43 Lista Aptek Przyjaznych Diabetykom Miasto Nazwa Apteki Ulica Kielce Apteka "Herba" Paderewskiego 14 Kiernozia Rodzinny Punkt Apteczny Kościuszki 6 Kiszkowo Św. Jana Chrzciciela Dworcowa 20 Kleczew Optima 2 50 lecia KWB 14 Kłaj "Twoja Apteka" Kłaj 651 Kłobuck Apteka "Veris" 11 Listopada 7A Koło Veris Blizna 26 Koło Veris Sienkiewicza 17 Kołobrzeg Corda Koszalińska 36 Konin Pini Plus Powstańców Wlkp 7 Konin Dr. Max Spółdzielców 6 Konin Pini Plus Kazimierza Wielkiego 1 A Konin Veris Sosnowa 9 Konin Optima 3 11 listopada 6 Konin Optima Plac Zamkowy 14 Konstancin Apteka "Skolimowska" Wojewódzka 16 Konstancin - Jeziorna Apteka Warszawska 44 B Konstantynów Łódzki Apteka "Astrum" 19 Stycznia 2 Kostrzyn n/odrą Nowa Wodna 6 Kowale Punkt Apteczny Plac Afrodyty 3 Kowalewo Pom. Pod Złotym Jeleniem Pl. Wolności 3a Kowalewo Pom. Mieszczańska 700 Lecia 18/19 Koziegłowy Leśna Os.Leśne 16 Koziegłowy Z Sercem Os.Leśne 16B Kórnik W Rynku Pl.Niepodległości 40 Kraków Apteka Radomska 36 Kraków Apteka "Danfarm" Cybulskiego 2 Kraków Apteka Kobierzyńska 100 Kraków Apteka "J&P Machalscy" Wójtowska 3 Kraków Apteka Prywatna Na Skarpie 27 Kraków Apteka "Vademecum" Dolnych Młynów 3 Kraków Apteka Prywatna Os. Ogrodowe 7 Kraków Apteka "Na Stoku" Na Stoku 1 Kraków Apteka "Sumifarm" Ułanów 29A Kraków Apteka "Sumifarm-Bis" Blich 3 Kraków Apteka "Super-Pharm" Podgórska 34 Kraków Apteka "Galen" Kapelanka 56 Kraków Apteka "Galen" Sieroszewskiego 66 Kraków Apteka "Galen" Starowiślna 28 Kraków Apteka "Victoria" J. Lea 37 Kraków Apteka "Optima" Królewska 92 Kraków Apteka "Płaszów" Płaszowska 63 Kraków Apteka "Podgórze" Kalwaryjska 48/52 Kraków Apteka "Na Skałce" Krakowska 19 Kraków Apteka IM.K.Wielkiego Kaz.Wielkiego 42 Krzywiń Krzywińska Rynek 9 Krzyż Wlkp. Veris Plac Zwycięstwa 1 Książ Wielki Apteka Warszawska 2 Kutno Apteka "Dr. Max' Wyszyńskiego 5 Lądek św. Mikołaja Pyzderska 17

23 Miasto Nazwa Apteki Ulica Legionowo Apteka J.Piłsudskiego 20 Legionowo Apteka "Centrum" Norwida 1 Legionowo Apteka "Dr. Max' Piłsudskiego 13 Legnica Medyczne ABC Al.Rzeczypospolitej 116 Legnica Medyczne ABC Chojnowska 81 Legnica Pharm Express Najśw. Marii Panny 12 Leszno Apteka Błońska 1a Leszno Dr. Max Al.. Konstytucji 3 maja 9 Leszno Leszczyńska Leszczyńskich 43 Lębork Na Osiedlu Olimpijczyków 11 Lidzbark Warmiński Centrum Pl.Wolności 6 Lidzbark Warmiński Apteka "Centrum" Pl.Wolności 6 Lubin Graviola Mieszka I 14/16 Lubin Konwalia Jana Pawła II 28 Lubin Dr. Max Zwierzynieckiego 2 Lubin Leśna Leśna 8 Lubin Osiedlowa Armii Krajowej 35 Lublin Apteka "Dr. Max Lubartowska 77 Lublin Apteka "Galen" Orkana 4 Luboń Apteka przy Rynku Jeżyckim Poniatowskiego 24 Luboń Złoty Lek Żabikowska 16 Luboń W Przychodni Wschodnia 25 Lusowo Lusowska Poznańska 6 Lwówek Śląski Św. Ojca Pio Wittmanna 19 Łowicz Apteka "Słoneczko" Stanisławskiego 27 Łódź Apteka "Adonis" Długosza 26 Łódź Apteka "Super-Pharm" Jana Karskiego 5 Łódź Apteka "Dr. Max' Plac Wolności 6 Łódź Apteka "Pod Niedźwiadkiem" Pomorska 91 Łódź Apteka "Echinacea" Rzgowska 198 Łódź Apteka "Rosa" Wandurskiego 4 Łódź Apteka "Lobelia" Zgierska 233 Maków Mazowiecki Apteka Moniuszki 46 Maków Mazowiecki Apteka "Przy Rynku" Rynek 15a Masłów Pierwszy Punkt Apteczny "Jemioła" Jana Pawła II 26 Miechów Apteka Szpitalna 3 Miechów Apteka Wesoła 4 Miejska Górka Górecka Plac Korczka 4 Międzychód Tilia Piłsudskiego 49 Międzyrzec Podlaski Apteka Pocztowa 6 Międzyrzec Podlaski Apteka "Fidelis" Żelazna 1 C Międzyrzecz Aspirynka Os.Centrum 3 Milanówek Apteka Grudowska 3 Milanówek Apteka Piasta 30 Miłobadź Medical Pamięci Narodowej 10 Miłosław św. Jakuba Pl. Wiosny Ludów 22 Mińsk Mazowiecki Apteka "Herba" 11 Listopada 5 Mińsk Mazowiecki Apteka "Dr. Max' Piłsudskiego 35 B Mińsk Mazowiecki Apteka Siennicka 1 Lista Aptek Przyjaznych Diabetykom Miasto Nazwa Apteki Ulica Mosina Natura Pl. 20 października 25 Moszczenica Apteka Moszczenica Nakło Veris Bydgoska 22 Niedźwiedź Apteka Prywatna DH"Orkan" Niepołomice Apteka "Niebieska" Stefana Batorego 5 Niepołomice Apteka "Nova" Rynek 15 Niepruszewo Punkt Apteczny Starowiejska 16 Nowa Wieś Wielka Veris AL.Pokoju 5 a Nowogard Jantar 700 lecia 15 Nowogrodziec Rumiankowa Lipowa 5 Nowy Dwór Gd. Nowa Sikorskiego Nowy Targ Apteka "Vita" Kopernika 12 Nowy Targ Apteka "Hipokrates" Krzywa 14 Nowy Targ Apteka Rodzinna Długa 96 Nowy Tomyśl Remedium Poznańska 22 Oborniki Wlkp. Leśna 25 stycznia 22 Oborniki Wlkp. Veris Piłsudskiego 41 Olkusz Apteka "Melisa" Aleja 1000-lecia 2B Olsztyn Katharsis Jagiellońska 10 Olsztyn Na podgrodziu Barczewskiego 14 Olszyny Punkt Apteczny Olszyny 549 Oława Farmacja Plus Iwaszkiewicza 4 Opalenica Centrum Zdrowia Reymonta 14 Opalenica Św. Józefa Powst.Wlkp. 2b Opole Apteka "Super-Pharm" Krakowska 45/47 Ostrowy Punkt Apteczny Wołodrza 7 Ostrów Mazowiecka Apteka Jagiellońska 7 Ostrówek Apteka "Ostrówek" Kolejowa 42 Otwock-Świder Apteka "Rodzinna" Grunwaldzka 13 Ozorków Apteka "Stokrotka" Starzyńskiego 8 Ożarów Mazowiecki Apteka Marii Konopnickiej 7 Pakośc Veris św. Jana 19 Panki Apteka Prywatna 1-go Maja 10 Parkowo Punkt Apteczny Parkowo 99 Pelplin Pod Orłem Mestwina 1 Piaseczno Apteka "Pod Różą" Fabryczna 32 Piaseczno Apteka "Viola" Kauna 31 Piaseczno Apteka "Nefrytowa" Nefrytowa 16 Piaseczno Apteka "Przy Wjeździe" Puławska 30 Piastów Apteka Al lecia 2A Piastów Apteka Harcerska 16 Piekary Śląskie Apteka "W Kauflandzie" Bytomska 41 Piła Dr. Max Al.Powstańców Wlkp. 102 Piła Veris Ludowa 35 Piotrków Kujawski Nowa 1 maja 14 Piotrków Trybunalski Apteka "Dr. Max Wojska Polskiego 121 Pleszew Stowarzyszenie Poznańska 125 a Płock Apteka "Zielony Jar" Armii Krajowej 2 Płock "Nasza Apteka" Chemików 7 Płock Apteka "Galena" Chopina 56 21

24 22 Miasto Nazwa Apteki Ulica Płock Apteka Czwartaków 22 Płock Apteka Harcerska 89 Płock Apteka "Vita" Otolińska 8 Płock Apteka Prywatna Rembielińskiego 6 Płock Apteka "Przy Sienkiewicza" Sienkiewicza 32 Pniewy Pharmacon Targowa 16 Pobiedziska Veris Królowej Jadwigi 4 Poddębice Apteka "Pod Opatrznością" Pl. Kościuszki 4 Poddębice Apteka "Aesculap" Plac Kościuszki 37 Police Gryfarm Wyszyńskiego 6L Police Twoja Apteka Piłsudskiego 2 Police Gryfarm Grzybowa 8b Polkowice Awicenna Browarna 14 Poznań Kresowa Stróżyńskiego 29 Poznań Z Sercem Strzeszyńska 61 Poznań Wildecka 28 czerwca 1956 nr 138/140 Poznań Vitafarm 28 czerwca 1956 nr 151 Poznań Miodowa Miodowa 4 Poznań Bukowa Bukowa 2A Poznań Pod Koroną Grochowska 48 Poznań Kaja Palacza 141/143 Poznań Viola Grunwaldzka 244 Poznań Złotowska Złotowska 21 Poznań Głogowska Głogowska 18 Poznań Ekofarm Ostatnia 45/1 Poznań Przy Grobli Garbary 52 Poznań Na Warszawskim Łomżyńska 3 Poznań Alona Potworowskiego 5 Poznań Literacka Rzeszowska 1 Poznań Super-Pharm Bukowska 156 Poznań Verbena Długa 1/2 Poznań im. A. Mickiewicza Mickiewicza 22 Poznań Alga Tatrzańska 1/5 Poznań Alga Os. Piastowskie 74 Poznań Alga Żabikowska 66 Poznań Super-Pharm Półwiejska 42 Poznań Apteka dla Ciebie Os. Jagiellońskie 121 D Poznań Apteka dla Ciebie Tomickiego 35 Poznań Apteka przy Rynku Jeżyckim Dąbrowskiego 49A Poznań Rodzinna os. Jagiellońskie 12 Poznań Libra Słowackiego 26/28 Poznań Gronowa Gronowa 61 Poznań Poznańska Szamarzewskiego 44/3A Poznań Europejska Słowianie Wyspiańskiego 26 Poznań Zielona Słowianie Orła Białego 45 Poznań "A i B" Słowianie Szarych Szeregów 12 Poznań Z Sercem Strzeszyńska 63 Poznań Przy Matejki Matejki 2 Poznań Rosa Rynek Łazarski 7 Lista Aptek Przyjaznych Diabetykom Miasto Nazwa Apteki Ulica Poznań Rosa II Rynek Łazarski 2/1-2 Poznań Na Szczepankowie Skibowa 11 Poznań Super-Pharm Arcybiskupa A.Baraniaka 8 Poznań Bamberska Kościelna 39C/19 Poznań Pharmacon Naramowicka 176 Poznań Dla Ciebie Rynek Łazarski 1/18 Prabuty Pod Lwami Kraszewskiego 4 Prabuty Jabłońskich Daszyńskiego 1a Proszowice Apteka"Na Rogu" Krakowska 32 Pruchnik Apteka"Eliksir" KS. Bronisława Markiewicza 11A Pruszcz Gd Hipokrates Chopina 2 Pruszcz Gd Zielna Obrońców Poczty Polskiej 20 Pruszków Apteka "P.W. OJCA PIO" 3 Maja 57 Pruszków Apteka "Helenowska" Helenowska 20 B Pruszków Apteka Prusa 14 Przeworsk Apteka Lwowska 6 Przeworsk Apteka"Eliksir" Krasickiego 5 Przeworsk Apteka Szpitalna 12 Przeworsk Apteka Lwowska 14 Przeźmierowo Apteka Rynkowa 75 c Przodkowo Św. Marcina Kartuska 24 Przytkowice Punkt Apteczny Przytkowice 605 Pszczółki Medical Sportowa 1 B Puławy Apteka Centrum Farmaceutyczne J.Piłsudskiego 58 Puławy Apteka w Kauflandzie Lubelska 2H Puszczykowo W Starym Domu Dworcowa 22 Puszczykowo Alchemia Kościelna 7 Pyzdry św. Jana Pawła II Rynek 1 Raba Wyżna Apteka Jana III Sobieskiego Rabka-Zdrój Apteka Poniatowskiego 10 Radom Apteka "Na Żeromskiego" Stefana Żeromskiego 22 Radom Apteka "Dr. Max Żeromskiego 52 Radziejowice Apteka "Remedium" Słoneczna 2A Radziejów Przy Dworcu Brzeska 28 Rakoniewice Rodzinna Powstańców Wlkp. 23 Rawa Mazowiecka Apteka "Eskulap" Konstytucji 3 Maja 18 Rawa Mazowiecka Apteka "Verbena" Krakowska 9 Rawicz Lawendowa Rynek 36 Rawicz Lawendowa Westerplatte 1 Rejowiec Apteka Prywatna Kościuszki 118 Rejowiec Fabryczny Apteka "Nowa" Parkowa 3 Rogalinek Macierzanka Mostowa 10 Rogowo Rynkowa Pl. Powstańców Wlkp. 23 Rogoźno Pod Orłem Wielka Poznańska 1 Rumia Vita Okrzei 37a Rumia Kaszubska Pl. Kaszubski 5 Rumia Flos Derdowskiego 23A Ruszowice 4 Pharma Aptecus 10 Józefa Poniatowskiego 12

25 Lista Aptek Przyjaznych Diabetykom Miasto Nazwa Apteki Ulica Ryglice Apteka Ryglice 28 Rzepin Galenika Słubicka 1 A Sędziszów Apteka Leśna 7 Siedliska Punkt Apteczny Siedliska 198 Siemianowice Śląskie Apteka "Śląska" Powstańców 16 Siemianowice Śląskie Apteka "Śląska" Kościelna 39 Sieniawa Apteka "Pastylka" Kościuszki 12 Sieraków Salix Chrobrego 12 Skawina Apteka "Panaceum" Głowckiego 7 Skawina Apteka Ogólna Ks. J. Popiełuszki 8 Skierniewice Apteka "Słoneczna" Słoneczna 15 Skwierzyna Zdrowie Rynek 2 Sławno Pogodna W.Witosa 13D Słupca Veris Berlinga 15 Smętowo Graniczne Zdrowie Kociewska 5 Sochaczew Apteka "Serduszko" Al.600 Lecia 9 Sochaczew Apteka "Serduszko" Batalionów Chłopskich 3/7 Sochaczew Apteka "Remedium" Chodakowska 23 Sochaczew Apteka "Vita" Gawłowska 3 Sopot Brodwino Cieszynskiego22 Sopot Vitalis Armii Krajowej 114 Stalowa Wola Apteka "W Tesco" Przemysłowa 2B Stara Iwiczna Apteka Powst.Warszawy 29 Stara Iwiczna Apteka Powstańców Warszawy 29 StarogardGd. U Dudka Pelplińska 2a Strzelno Veris Raj 2 Swarzędz Zamkowa Zamkowa 17C Swarzędz Pod Koroną Ul.Rynek 18 Swarzędz Aspirynka Cieszkowskiego 100/102 Szamotuły Rodzinna Braci Czeskich 15 Szamotuły Panaceum Kościelna 2 Szamotuły Pod Zegarem Sportowa 17 Szczecin Apteka Na Zakolu Chopina 22 Szczecin Super-Pharm Wyzwolenia 18 Szczecin Dr. Max Struga 29 Szczecin Dr. Max Wyszyńskiego 20 Szczecin 4 Pharma Aptecus 11 Wiosenna 32 Szczecinek Nova Centrum Boh.Warszawy 43 Szczecinek Na Schodkach Kard.Stefana Wyszyńskiego 18 Sztum Medicus Morawskiego 1 Szubin Veris Ogrodowa 3 Ścinawa Panaceum Jagiełły 2 Ścinawa Lawendowa Rynek 13 Świdnica Pharm Express Zamenhofa 47 Świdnik Apteka "Przy Fontannie" Kard.S.Wyszyńskiego 6 Świecie im. prof. J. Muszyńskiego Wyszyńskiego 15 Tarnowo Podgórne Pod Orłem Sportowa 1 Miasto Nazwa Apteki Ulica Tokarnia Apteka "Maria" Tokarnia 400 Toruń Corda Łyskowskiego 8 Toruń Corda Śląskiego 7 Toruń Super-Pharm Czerwona Droga 1/6 Toruń Corda Mickiewicza 79 Toruń Dr. Max Szosa Bydgoska 26 Trawniki Apteka "Nowa" Przemysłowa 1 Turze Medical Parkowa 12 Wadowice Apteka "Twoja Apteka" Kopernika 10 Wałbrzych Dr. Max Długa 4B Warszawa Apteka "Dr. Max' Al. Niepodległości 124 Warszawa Warszawa Apteka Apteka Al. Stanów Zjednoczonych 26A Al.Gen.A.Chruściela "Montera" 37/39 Warszawa Apteka "ONZ" Al. Jana Pawła II 15 Warszawa Apteka "Beata" Al. Jana Pawła II 52/54 Warszawa Apteka "Super-Pharm" Al. Jana Pawła II 82 Warszawa Apteka "Super-Pharm" Al.Jerozolimskie 179 Warszawa Apteka "Beata" Al.Solidarności 149 Warszawa "Apteka Słoneczna" Al. Wojska Polskiego 58 Warszawa Apteka "Na Banacha" Banacha 1 Warszawa Apteka "Służewiecka' Bełdan 2 Warszawa Apteka "Hibiskus 2" Braci Wagów 2 Warszawa Apteka "Przy Megasam" Broniewskiego 65 Warszawa Apteka "Herba" Chłodna 20 Warszawa Apteka "Euro Pharm" Cieszkowskiego 1/3 Warszawa Apteka "Przy Baśniowej" Częstochowska 11/15 Warszawa Apteka "Skorosze" Dzieci Warszawy 29 lok. 9 Warszawa Apteka Elektoralna 24 Warszawa Apteka "Przy Szembeka" Grochowska 128 Warszawa Apteka "Na Olszynce" Grochowska 18 Warszawa Apteka Grójecka 76 Warszawa Apteka "Grzybowska" Grzybowska 34 Warszawa Apteka "Panaceum" Kijowska 1 Warszawa Apteka "Hibiskus" Kondratowicza 37 Warszawa Apteka Kondratowicza 8 Warszawa Apteka "Hetmańska" Lentza 35 Warszawa Apteka "Hibiskus" Malczewskiego 52 Warszawa Apteka "Remedium" Marsa 130 lok. Nr 5 Warszawa Apteka "Przy Meksykańskiej" Meksykańska 8/20 Warszawa Apteka "Remedium" Międzyborska 60 lok.62 Warszawa Apteka "Pod Cedrami" Mokotowska 54 Warszawa Apteka Myśliborska 104 Warszawa Apteka Nowolipie 18 Warszawa Apteka "Super-Pharm" Ostrobramska 75C Warszawa Apteka Pasaż Ursynowski 7 Warszawa Apteka "Przy Pięknej" Piękna 7/9 23

26 Miasto Nazwa Apteki Ulica Warszawa Apteka "Mirowska" PL.Mirowski 1 Warszawa Apteka "Mirowska 24" PL.Mirowski 1 I/Z Warszawa Apteka "Popularna" Popularna 58 Warszawa Apteka "Porada" Potockich 111 Warszawa Apteka "W Pasażu" Powstańców Śląskich 106D Warszawa Apteka Puławska 23/25 Warszawa Apteka Prywatna Rynek Starego Miasta 17/19 Warszawa Apteka Sobieskiego 102 A Warszawa Apteka "Mewik" Sobieskiego 74/78 Warszawa Apteka Szczęśliwicka 33 Warszawa Apteka Świętokrzyska 20 Warszawa Apteka "Na Rondzie" Waszyngtona 2 A Warszawa Apteka "Super-Pharm" Wołoska 12 Warszawa Apteka "Przy Kamionku" Zbaraska 5 A Warszawa Apteka "Super-Pharm" Złota 59/019 Warszawa Apteka Zwycięzców 42 Warszawa- Wesoła Apteka "Remedium" Armii Krajowej 54A Warszawa-Wesoła Apteka "Veris" Wspólna 3 Wejherowo W Pastorówce Sobieskiego 237 Wejherowo Nova Jagalskiego 10 Wieliczka Apteka"Agmar" Szpunara 17 Włocławek Apteka "Dr. Max' Pułaskiego 18 Wolsztyn Eskulap Słodowa 9 Wolsztyn Prywatna Garbarska 10/13 Wołomin Apteka Mickiewicza 12 Wołomin Apteka "Dr. Max Wileńska 61 A Wołów Pharm Express Piłsudskiego 34 Wrocław Super-Pharm Czekoladowa 9 Wrocław Super-Pharm Oławska 13 Wrocław Pharm Express Krynicka 33/35 Wrocław Pharm Express Powst.Śląskich 143 Wrocław Dr. Max Jedności Narodowej 64/1A Wrocław Super-Pharm Legnicka 58 Wrocław Św.Macieja Pl.Św.Macieja 9 Wrocław Super-Pharm Krzywoustego 110 Wrocław Farmacja -Dworzec Główny Piłsudskiego 105 Września Dr. Max Miłosławska 10 Wyszków Apteka Centralna 10 Wyszków Apteka Prosta 2 A Zabrodzie Punkt Apteczny Zielona 8 Zamość Apteka Słoneczna" Al. Jana Pawła II 21a Zamość Apteka przy Grodzkiej Grodzka 2 Zbąszyń Remedia 17 stycznia 59 Zblewo Pod Lipami Główna 31 a Zduńska Wola Apteka "Duo-Pharm" Szadkowska 26 Zegrze Północne Apteka Drewnowskiego 4 Zgierz Apteka Gałczyńskiego 34 Lista Aptek Przyjaznych Diabetykom Miasto Nazwa Apteki Ulica Zgorzelec Dr. Max Armii Krajowej 29 Zgorzelec Centralna Tuwima 35a Zgorzelec Pharm Express Warszawska 30 Zgorzelec Cito Daszyńskiego 75 A Zgorzelec 4 Pharma Aptecus 7 Słowiańska 2 Zgorzelec U Nelli Lubańska 27 A Zielona Góra Hygea Wyszyńskiego 32d/10 Zielona Góra Panax Sulechowsla 1 Zielona Góra Dr. Max M. Reja 3 Ziębice Pod Orłem Rynek 33 Ziębice Apteka Prywatna Stolarska 3 Złotoryja Pod Arniką pl. Jana Matejki 11 Żnin Panaceum 700 lecia 32 Żychlin Apteka Łąkowa 3 A Żychlin Punkt Apteczny "Bursztyn" Os. Słoneczne 77 Żyrardów Apteka Księdza Wittenberga 3 Żyrardów Apteka Limanowskiego 49 A Żyrardów Apteka Okrzei 16 24

27 Magazyn dla diabetyków... my nie słodzimy PIERWSZY W POLSCE RAFINOWANY MAGAZYN DLA DIABETYKÓW Zamów prenumeratę mejlem! 6 numerów za jedyne 24,95 zł! prenumerata@glukomag.pl lub telefoniczne - tel. (22) Możesz też nas kupić w salonach Empik. Magazyn dla diabetyków... my nie słodzimy czerwiec 2009 nr 3 (10) dwumiesięcznik Magazyn dla diabetyków... my nie słodzimy W TYM NUMERZE DODATEK sierpień 2009 nr 4 (11) dwumiesięcznik WAKACYJNY NIEZBĘDNIK DIABETYKA **** Magazyn dla diabetyków... my nie słodzimy kwiecień 2009 nr 2 (9) dwumiesięcznik ik Cena 4,99 zł w tym 7% VAT Cena 4,99 zł w tym 7% VAT INDEKS OPOWIEDZ DZIECKU O CUKRZYCY PRZEMYSŁAW BABIARZ GŁOS W SPRAWIE OWSIAK WYCOFUJE SIĘ Z POMP? SZALEŃSTWO W NACZYNIACH Cena 4,99 zł w tym 7% VAT INDEKS Kłopoty z krzepnięciem, czyli BUNTOWNIK Z POWODU ODU DIABETYK ZA KÓŁKIEMKIEM Rozmowa z Jurkiem Owsiakiem :53:06 g _sklad.indd :19:32 k ielonypodstawowy karmazynowypodstawowy ó typodstawowy czarny Glukomag_ _sklad.indd 1 Podstawowy niebieskozielonypodstawo DESIGN Z POMPĄ SŁODKIE MYŚLI Z PRZYMRUŻENIEM OKA BYLE DO DZWONKA

28 Redakcja i wydawca: PHOENIX Pharma Polska Sp. z o o. Dział Marketingu Kontakt w sprawie reklamy: idd@pharma.com.pl