VIETKA. gazetka uniwersytecka. nr 3, styczeń 2015

Transkrypt

1 VIETKA gazetka uniwersytecka nr 3, styczeń 2015

2 2 S t r o n a SPIS TREŚCI 4 Nha Trang 6 Tunele Cu Chi, czyli czego Amerykanie obawiali się najbardziej 8 Legenda o dwóch siostrach Trưng 9 Teatr lalek na wodzie 11 Ciasteczka z zielonego groszku 12 Wietnamski krok po kroku! 13 Ameryka o wojnie w Wietnamie 15 Xam tradycyjna muzyka wietnamska 10 Viêṭ Vo Đaọ

3 S t r o n a 3

4 4 S t r o n a SKŁAD REDKACJI KATARZYNA MOSZYŃSKA MARIA ZIÓŁKOWSKA EWELINA KONIECZNA MAGDALENA LIPIŃSKA ANIA JAROSZ Redaktor naczelny: mgr. JAKUB KRÓLCZYK

5 S t r o n a 5 Nha Trang Niejednemu Wietnamczykowi na dźwięk tej nazwy świecą się oczy- w końcu to nazwa miasta, będącym jednym z ulubionych miejsc beztroskich przyjezdnych i miejscowych. Dziś- turystyczny kurort pełen pięknych plaż niemalże w środku miasta, kiedyś- centrum II Wojny Indochińskiej, znanej szerzej jako Wojna Wietnamska. Czym więc tak naprawdę jest Nha Trang? Mówi się, że już za parę lat stanie się najpopularniejszym kurortem plażowym Azji. Już teraz swoimi widokami kusi miliony turystów z całego?wiata. Nie ma tu mowy o nudzie i leżeniu plackiem na plaży przez cały pobyt- na przyjezdnych czeka szereg atrakcji- od nowoczesnych parków rozrywki, do zwiedzania historycznych miejsc (których w Nha Trang nie brakuje). Jednym z nich jest zapierający dech w piersiach hinduistyczna świątynia czamska Po Nagar. Wieczorami natomiast ulice miasta rozświetlone są kolorowymi szyldami nocnych klubów, które starają się ściągnąć do siebie jak najwięcej ludzi. O dziwo, praktycznie nie ma tu podziału na kluby dla Wietnamczyków i dla turystów. Wszyscy bawią się razem. A co z barierą językową? Oczywiste jest że nie każdy Wietnamczyk mówi po angielsku i nie każdy turysta mówi po wietnamsku, ale jak powszechnie wiadomo po paru piwach używany język mocno traci na znaczeniu.

6 6 S t r o n a Niestety w Nha Trang nie zawsze było tak kolorowo Miasto wielu kojarzyć się może z amerykańskimi produkcjami o Wojnie Wietnamskiej, np. "Czas Apokalipsy". W latach sześćdziesiątych ubiegłego wieku znajdowała się tam amerykańska baza wojskowa. W 1966 utworzono tam Recondo School- profesjonalną szkołę zwiadowców, dla najbardziej doświadczonych w Wietnamie żołnierzy i żołnierzy południowowietnamskich. W niej uczono setek umiejętności pozwalających przeżyć na terytorium należącym do nieprzyjaciela. Po 3 tygodniach na kursantów czekał egzamin- misja bojowa na terytorium wroga, a o jego zdaniu decydowali żołnierze Armii Północnego Wietnamu i partyzanci Vietcongu. Ci, którym udało się przeżyć stawali się uszami i oczami wojsk amerykańskich, a ich istnienie było sekretem. Miało to na celu nie tylko utrzymanie w tajemnicy przed wojskami Północnego Wietnamu faktu, że na ich terenie czają się Amerykanie. Był to również sekret skrywany przed amerykańską opinią publiczną, która głośno krytykowała rząd za przedłużające się działania w Wietnamie. Ewelina Konieczna

7 S t r o n a 7 Tunele CU Chi, czyli czego Amerykanie obawiali się najbardziej Cu Chi to tunele na obszarze dzisiejszego Ho Chi Minh i okolic. Pierwsze tunele powstały w latach czterdziestych podczas próby wyzwolenia się spod jarzma francuskiego. Znacznie więcej powstało ich podczas gdy Stany Zjednoczone wkroczyły do Wietnamu. Tunele najczęściej robione były ręcznie, co była bardzo mozolną pracą. Odpowiedzialni za to byli członkowie Wietkongu, wietnamscy komuniści. Żołnierze używali tuneli do podstawiania min pułapek, do łączności pomiędzy wioskami czy do niespodziewanego ataku, po którym mogli bezpiecznie ukryć się w liczących 250 kilometrów podziemnych dróg, które sięgały aż do granicy z Kambodżą. Stany Zjednoczone polegały w większości na bombardowaniu z powietrza, w związku z tym, by przeżyć, Wietnamczycy stworzyli w tunelach swój drugi świat. Były urządzone tak, że można w nich było znaleźć wyposażone kuchnie, szpitale a nawet teatr. Pierwsze spotkania z tuneli nie były łaskawe dla Amerykanów. Znana jest historia kaprala Boba Bowtella, który zrzuciwszy granat dymny do tunelu i zszedłszy do środka udusił się nie mogąc już z niego wyjść. Niełatwo było znaleźć wejścia do tunelu, zawsze były bardzo dobrze zamaskowane, a nawet jeśli komuś udało się je dostrzec to od razu został trafiony przez strzelca. Chyba że akurat był to tunel,,zimny czyli nieużywany.

8 8 S t r o n a Stany Zjednoczone wyćwiczyły pewną grupę żołnierzy nazwaną szczurami tunelowymi, którzy specjalizowali się w wyszukiwaniu min pułapek lub pudełek ze skorpionami i jadowitymi wężami, które mogły spać nieszczęśnikom na głowy. Wyselekcjonowani żołnierze byli małej postury, by bez trudu poruszać się wewnątrz i spędzali długie godziny wyszukując wszystkie pułapki. Tunele pokrzyżowały wiele misji, na przykład w 1966 roku Operation Crimp, która polegała na zrzuceniu bomb w tereny dżungli a potem szukanie oznak działalności Wietkongu. Jednak ci zdezorientowali przeciwnika pojawiając się i znikając, przy okazji ostrzeliwując wroga. Sieć tuneli była prawie niezniszczalna. Niszczone przez amerykańskie wojska były od razu odbudowywane, nie pomogło także używanie chemicznych środków czy przesiedlanie całych wiosek. Obecnie służą jako atrakcja turystyczna. Użyteczne jest kilka bezpieczniejszych odcinków, w których można zobaczyć miny pułapki, postrzelać z AK -47 lub spróbować typowego jedzenia ludzi tunelów. Magdalena Lipińska

9 LEGENDA O DWÓCH SIOSTRACH TRUNG S t r o n a 9 Jest rok 111 przed naszą erą. Wietnam pod okupacją Chińczyków z dynastii Han zmaga się z masową sinizacją. Wietnamczycy nie mogą pogodzić się z faktem pozbawienia wolności, dlatego coraz częściej wybuchają powstania narodowowyzwoleńcze. Hanowie starają się narzucić własny podział społeczny na podstawie patriarchalnego systemu konfucjańskiego, co sprzeciwiało się z ideą równości płci popieraną przez Wietnamczyków, m.in. do równego podziału ziem. Pewnego dnia, podczas jednego z wielu protestów przeciwko zwiększonym podatkom, szlachcic Thi Sách zostaje skazany na śmierć przez chińskiego gubernatora. Szlachcic ten, okazał się mężem jednej z dwóch sióstr Trưng. Dwie siostry Trưng Trắc ( 徵側 ) oraz Trưng Nhị ( 徵貳 ) to córki hanoiskiego arystokraty oraz generała wojskowego. nie wzięli pod uwagę. Złość i rozpacz owdowiałej starszej siostry (Trưng Trăć) są tak ogromne, że wraz z młodszą siostrą postanawiają zemścić się na okupancie, czego Chińczycy kompletnie Zaczęły od zgromadzeniu sojuszników i wszczęciu protestów przeciwko chińskim najeźdźcom i dzięki temu udaje im się utworzyć armię liczącą sobie ponad 80 tysięcy wojowników (w tym większość kobiet) i wygnać Chińczyków poza granice Wietnamu. Tym samym wyzwoliły kraj spod okupacji chińskiej, starsza siostra została królową zaś Trưng Nhi jej doradcą. Ponadto, utworzyły nową stolicę pod Mê Linh, która istniała od 2879 do 258 roku p.n.e.. W czasie gdy siostry Trưng objęły władzę w Wietnamie, cesarz Chin wysłał najlepszego generała, aby dokończył to, co zaczęli jego poprzednicy i zgładził je. Tak więc generał Ma Yuan wkroczył to Wietnamu, jednak naprzeciw jego armii stanęły siostry Trưng siedzące na wielkich słoniach, co miało przestraszyć Chińczyków. Po ponad dwuletniej wojnie, generał Ma Yuan pokonał wietnamskie wojsko. Dwie siostry po przegranej bitwie nie mogły znieść rozpaczy i ponownej niewoli, więc postanowiły popełnić samobójstwo skacząc do rzeki. Po tych wydarzeniach Wietnam ponownie był pod okupacją chińską aż do 939 roku n.e. Katarzyna Moszyńska

10 10 S t r o n a Czarujące inscenizacje wydarzeń historycznych oraz życia codziennego na wodzie- tak wygląda teatr, który spotkać możemy tylko w Wietnamie. Na początku naszą uwagę przykuwa kurtyna na wodzie. To za nią kryje się do 8 lalkarzy, którzy akompaniamencie tradycyjnej muzyki ludowej sterują drewnianymi, ważącymi ok. 15 kilogramów lalkami. Przedstawienia niemalże kipią od folkloru. W spektaklach które przedstawiają życie codzienne rolników, nie może zabraknąć bawołów. Występują nie tylko w roli cennych dla wietnamskich rolników zwierząt, ale symbolizują również siłę. Obowiązkowe są również spektakle bazujące na historii i legendach. W tych pojawiają się między innymi smoki, które przy uciesze publiczności plują wodą i zieją ogniem. Nimi, przez wzgląd na rozmiary steruje kilka osób. Jeden z najpopularniejszych spektakli to historia o przyszłym cesarzu- Le Loi, który od rybaka dostał część miecza (pasującą do części którą sam wcześniej znalazł), którą ten otrzymał od złotego żółwia żyjącego w pobliskim jeziorze. Za pomocą tego miecza pokonał chińską dynastię Ming. Po tych wydarzeniach złoty żółw odebrał od cesarza swój miecz i ponownie zniknął w otchłani jeziora- stąd też nazwa jeziora w centrum Ha Noi (Jezioro Zwróconego Miecza). Popularną postacią jest rówież Teu- nieco pulchny, silny rolnik który w zabawny sposób wytyka Wietnamczykom złe nawyki. Mimo że historia teatru zaczęła się ok lat temu (początkowo jako rozrywka chłopów czekających na rozpoczęcie zbiorów), to największą popularnością cieszy się od XVIII wieku. Fascynujące jest to, że od momentu powstania teatr niemalże się nie zmienił, a dziś trwające od 45 minut do godziny, spektakle przyciągają tłumy nie tylko łaknących tradycji turystów, ale i Wietnamczyków. Jest to dowód na obecną popularność teatru, która zapewni mu bezpieczną przyszłość. Ewelina Konieczna

11 S t r o n a 11 Việt Võ Đạo, Võ Việt Nam Vovinam Trzy nazwy: Viêṭ Vo Đaọ, Vo Viêṭ Nam oraz Vovinam określają jedną dyscyplinę wietnamską szutkę walki, popularną na całym świecie tak samo jak taekwondo, karate czy kung fu. Wielki Mistrz Nguyễn Lộc Nguyêñ Lô c jest uważany twórcę Vovinam oraz założyciela szkoły tej właśnie dyscypliny. Dzięki wielu podróżom odbytych po Azji w latach i zbieraniu informacji na temat wielu technik walki stworzył swój styl, zaś jego uczniowie brali udział w ruchach niepodległościowych Wietnamu. Być silnym aby być pożytycznym Jest to jedna z wielu dewiz, którą kierują się uczniowie Viet Vo Dao w swoim codziennym życiu. Stopnie Podobnie jak w innych sztukach walki, tak samo w Vovinamie istnieją stopnie oraz pasy. Najniższy, uczniowski to Dai Trang- Cap (niebieski pas), instruktorski to Dang (czarny pas), zaś mistrzowski to biało-czerwone pasy. Członkowstwo Na dzień dzisiejszy do federacji Vovinam należy około 30 krajów członkowskich, w tym także Polska (!), zaś szefem organizacji w Polsce jest Mistrz Ryszard Dung Tien Jóźwiak.

12 12 S t r o n a Ciasteczka z zielonego groszku Ciasteczka z zielonego groszku, nie są przygotowywane na żadną specjalną okazję. To domowa przekąska znana wszystkim Wietnamczykom. Sposób przygotowania jest również prosty i nie wymaga specjalnych kulinarnych zdolności. Składniki (ok. 30 ciastek): 100g zielonego groszku (świeży lub mrożony nie polecam takiego z puszki) 50g cukru 100g mąki pszennej 60ml oleju kukurydzianego Przygotowanie: Najpierw należy zblendować groszek. Jeżeli wykorzystywany jest mrożony, najlepiej wrzucić go w opakowaniu na 4-5 minut do gorącej wody i dopiero wtedy rozdrobnić. Następnie wszystkie składniki trzeba ugnieść razem na zwartą i jednolitą masę, jeżeli wydaje się, że po ugnieceniu ciasto jest zbyt lepkie można dosypać więcej mąki. Z gotowego ciasta należy uformować kuleczki o średnicy 3 cm. W każdym ciasteczku można zrobić wgłębienie. Najlepiej piec je na papierze do pieczenia w 180 stopniach przez minut. Należy pilnować, żeby się nie zrumieniły, bo wtedy stracą swój zielony kolor. Uwagi: Jeżeli nie jest się fanem zbyt słodkich wypieków można dodać mniej cukru. Lepiej nie dodawać groszku z puszki, gdyż ma inny smak i słabszy kolor. Jeżeli nie jest się w posiadaniu oleju kukurydzianego można użyć zamiennie oliwę z oliwek lub zwykły olej. Ania Jarosz

13 S t r o n a 13 Wietnamski krok po kroku! Lekcja 3: miejsce akcji oraz czasy Wlekcji drugiej mowa była o podstawowych zajęciach. Tym razem spróbujemy rozwinąć zdanie i w sposób bardziej dokładny opisać to co w danym momencie robimy. Do wyrażania miejsca w języku wietnamskim, w którym dzieje się akcja służy partykuła ơ odpowiadająca polskiemu w. Tôi ơ nha. - Jestem w domu. (dosłownie: ja w domu) UWAGA: partykuła ơ nie jest odpowiednikiem czasownika być, jednak na potrzeby języka polskiego podczas tłumaczenia dodajemy czasownik być w formie osobowej, chociaż nie jest on potrzebny w zdaniu w języku wietnamskim. Ponadto, wyraz ten jest nie tylko partykułą, ale również czasownikiem oznaczającym mieszkać. Tôi ơ Ba Lan. - Mieszkam w Polsce. Do wyrażania czasu służą 3 wyrazy: ~đa czas przeszły - Anh đa đi ho c. ~đang czas teraźniejszy Chi đang xem phim. ~se czas przyszły Tôi se do c baó. Katarzyna Moszyńska

14 14 S t r o n a Ameryka o wojnie w Wietnamie CZAS APOKALIPSY Film powstał w 1978 roku i jest luźną adaptacją powieści "Jądro Ciemności" Josepha Conrada. Reżyser, Francis Ford Coppola, zmienił jednak realia panujące w powieści i swoich bohaterów osadził w ogniu wojny Wietnamskiej. Kapitan Willard (Martin Sheen) zostaje wysłany z misją odnalezienia i pacyfikacji zbuntowanego pułkownika Kurtza (Marlon Brando), ukrywającego się na granicy Wietnamu z Kambodżą. Czas Apokalipsy to pozycja kultowa. Niewiele jest filmów które lepiej oddają jak przerażająca, surowa i szalona jest wojna i do jakiego stopnia wyniszcza ona człowieka, redukując go do pierwotnych instynktów. PLUTON Kolejna amerykańska produkcja o wojnie w Wietnamie opisująca walkę z perspektywy zwykłego żołnierza. Została nakręcona przez Olivera Stone'a w 1986 roku, w skład jej obsady wchodzą; Charlie Sheen, Willem Dafoe, Tom Berenger oraz Forest Whitaker. W tym filmie śledzimy losy młodego amerykańskiego żołnierza świeżo przybyłego na pole walki. Razem z nim stajemy się mięsem armatnim, osłoną dla starszych doświadczeniem współ żołnierzy, jesteśmy świadkami gwałtów i mordów na lokalnej ludności i tak jak głównego bohatera paraliżuje nas poczucie bezsilności i przerażenia w obliczu takiego okrucieństwa. Bardzo ważnym wątkiem w tym filmie jest konfrontacja bezlitosnego, przeżartego nienawiścią sierżanta Barnes'a z zachowującym ludzką przyzwoitość sierżantem Eliasem. "Pluton" poddaje bardzo ostrej krytyce moralnej wojnę w Wietnamie, odsłania prawdy które zazwyczaj łatwiej jest przemilczeć.

15 S t r o n a 15 ŁOWCA JELENI Film nakręcony 1978 roku i wyreżyserowany przez Michaela Cimino. Przedstawia on nieco inny bo bardziej ogólny obraz wojny Wietnamskiej. Tutaj jest ona okresem w historii życia bohaterów a nie całą jego fabułą, spotykamy ich więc przed jej wybuchem, potem widzimy jak na nią trafili co tam przeżyli a także jakie piętno na nich odcisnęła. "Łowca jeleni" to świetnie zagrany (Robert De Niro, John Savage, Christopher Walken, Meryl Streep) i bardzo złożony film któremy daleko do efekciarstwa. Bierze pod uwagę nie tylko kwestię samego przeżycia na wojnie ale także bolesnego z niej powrotu. FULL METAL JACKET (1987) Jest to jedna z popularniejszych produkcji o wojnie w Wietnamie, wyreżyserowana przez Stanleya Kubricka. Mimo, że wszystkie filmy o których tutaj piszę są zdecydowanie bardzo realistyczne i nie skupiają sie w żadnym stopniu na "pudrowaniu" prawdy to właśnie "Full Metal Jacket" jest tym który określiłabym za najbardziej bezpośredni w swoim przekazie. Obnaża on zupełnie jak dużą rolę odgrywały narkotyki w życiach amerykańskich żołnierzy w Wietnamie. Film ten obfituje w kadry tak naturalistyczne, że samo oglądanie sprawia ból, dodatkowo muzyka, charakterystyczna dla Kubricka, dzięki której otrzymamy stosunkowo dokładny obraz może nie tyle rzeczywistości tamtej wojny samej w sobie a raczej tego jak wyglądała ona przepuszczona przez pryzmat umysłu zniszczonego przez nią młodego chłopaka któremu wsadzono karabin do ręki i nauczono reagować na rozkazy. HAIR (1979) Musical w reżyserii Milosa Formana. nie jest to film stricte wojenny, daje jednak obraz amerykańskiego społeczeństwa w trakcie prowadzenia przez USA wojny w Wietnamie. Historia skupia się na młodym chłopaku z Oklahomy który wyrusza do Nowego Jorku aby zaciągnąć się do wojska. Na swojej drodze spotyka jednak grupę hippisów i na pewien czas zostaje wciągnięty w ich styl życia Maria Ziółkowska

16 16 S t r o n a Xam WIETNAMSKA MUZYKA TRADYCYJNA Xẩm to rodzaj tradycyjnej muzyki folklorystycznej popularnej szczególnie na północy Wietnamu, której pojawienie datuje się na okres panowania dynastii Trần (XIV wiek). Xẩm było zazwyczaj śpiewane przez niewidomych artystów wędrujących od miasta do miasta i zarabiających na swoje życie poprzez dawanie występów w różnych miejscach zgromadzeń publicznych takich jak targi czy pagody. Instrumentami ulubionymi przez śpiewaków Xẩm były đàn bầu i đàn nhị, głównie ze względu na rozmiar pozwalający na stosunkowo łatwe podróżowanie z nimi. Są to również instrumenty na których gra się tylko przy pomocy rąk, a więc muzycy mogli sami sobie akompaniować. Linie melodyczne Xẩm były często zapożyczane z innych rodzajów śpiewów ludowych ( trống quân, quan họ, chèo) oraz kołysanek. W swoich pieśniach muzycy Xẩm zazwyczaj opowiadają Wietnamskie legendy i baśnie. Innym bardzo częstym tematem ich utworów są dzieła literatury Wietnamskiej, takie jak Truyện Kiều czy Truyện Lục Vân Tiên. W zależności od rytmu Xẩm dzieli się na dwa rodzaje xẩm chợ (szybkie tempo) oraz xẩm cô đào (wolne tempo). Na początku XX wieku w Hà Nội śpiewaków Xẩm często można było spotkać występujących w tramwajach, stąd wzięło się określenie xẩm tàu điện czyli xẩm tramwajowe. Niestety w dzisiejszych czasach Xẩm słyszy się coraz rzadziej, do tego nawet stopnia, że grozi mu całkowite odejście w zapomnienie. Liczba doświadczonych wykonawców tego rodzaju muzyki spada z roku na rok, głownie dlatego że bardzo niewielu młodych się nią interesuje. Bardziej pociaga ich współczesna muzyka popularna. Bardzo popularną wykonawczynią Xẩm, nazywaną "ostatnią żyjąca rzemieślniczką Xẩm" była Hà Thị Cầu, która zmarła w 2013 roku. Maria Ziółkowska

17 S t r o n a 17