WYKORZYSTANIE ZMODYFIKOWANEJ METODY QFD W ZRÓWNOWA ONYM PROJEKTOWANIU PRODUKTÓW PATRYCJA H BEK

Transkrypt

1 WYKORZYSTANIE ZMODYFIKOWANEJ METODY QFD W ZRÓWNOWA ONYM PROJEKTOWANIU PRODUKTÓW PATRYCJA H BEK Streszczenie W artykule przedstawiono koncepcj wykorzystania metody QFD (ang. Quality Function Deployment) w zrównowa onym projektowaniu produktów (ang. sustainable product design). W pierwszej cz ci artykułu omówiono zrównowa one podej cie do projektowania oraz scharakteryzowano metod QFD, wykorzystywan do projektowania i doskonalenia jako ci wyrobów lub usług. W drugiej cz ci artykułu wskazano na te pola domu jako ci, których modyfikacja mo e przemawia za przydatno ci zastosowania metody QFD w procesie zrównowa onego projektowania. Słowa kluczowe: zrównowa one projektowanie produktu, QFD, dom jako ci, metoda, interesariusze 1. Wprowadzenie Istota projektowania i rynku dóbr materialnych przeszła ogromn ewolucj w przeci gu ostatnich dwóch stuleci. Od rewolucji przemysłowej, przez rewolucj transportu i rewolucj cyfrow, a do zaczynaj cej si nast pnej rewolucji przemysłowej (ang. next industrial revolution) jak nazywa obecn sytuacj architekt William McDonough. Po nasyceniu rynków dobrami materialnymi kosztem stanu rodowiska naturalnego i towarzysz cemu tej sytuacji obecnemu kryzysowi finansowemu nadszedł czas na powa ne zmiany. W dobie wyczerpuj cych si zasobów naturalnych czeka nas rewolucja technologiczna [9]. Szacuje si, e 80% procent wpływu produktów, usług i infrastruktury na rodowisko naturalne mo na przewidzie ju na etapie projektowania[15]. Decyzje projektowe kształtuj procesy zwi zane z produktami, których u ywamy, niezb dnymi do ich wykorzystania materiałami i energi, ze sposobami ich codziennej obsługi, a tak e z ich losem po osi gni ciu kresu eksploatacji [13]. Zwi kszaj ca si liczba regulacji, innowacje dyktowane przez konkurencj i w ła cuchach dostaw, dania transparentno ci produktów, bojkoty i zwi zane z tym wycofywanie produktów z rynku powoduj, i zadania projektowe musz uwzgl dnia wiele ró nych czynników, w tym: wymagania klientów, zdrowie i bezpiecze stwo u ytkowników, zysk dla przedsi biorstwa oraz ochron rodowiska naturalnego. Projektowanie wyrobów staje si coraz bardziej zło onym procesem, wymagaj cym kompleksowego podej cia do zadania projektowego oraz współpracy specjalistów z ró nych dziedzin. W praktyce przedsi biorstwa stosuj ró ne podej cia i narz dzia do projektowania i rozwoju swoich wyrobów, wynika to ze specyfiki produktów i braku racjonalno ci korzystania z jednego standardowego podej cia w ka dym przypadku. Zadanie projektowe w zrównowa onym projektowaniu wymaga ł czenia metod i narz dzi w celu

2 148 Wykorzystanie zmodyfikowanej metody QFD w zrównowa onym projektowaniu produktów zbalansowania aspektów społecznych i ekologicznych z opłacalno ci całego przedsi wzi cia. W niniejszym opracowaniu autorka pragnie zwróci uwag na metod QFD (ang. Quality Function Deployment rozwini cie funkcji jako ci), która w swej pierwotnej wersji słu y przeło eniu wymaga klientów na odpowiednie cechy produktu (usługi), nast pnie na parametry jego komponentów a w dalszej kolejno ci na parametry procesu produkcyjnego. Celem artykułu jest przybli enie kwestii zwi zanych ze zrównowa onym projektowaniem oraz zwrócenie uwagi na mo liwo wykorzystania metody QFD do projektowania wyrobów rodowiskowo, społecznie i ekonomicznie zrównowa onych, we wczesnych fazach procesu projektowania. 2. Zrównowa one projektowanie Zrównowa one projektowanie (ang. sustainable design) zwane tak e zielonym designem, designem ekologicznym (eko-designem), ekologicznie przystosowanym, ekologicznie wiadomym, lub odpowiedzialnym, prezentuje filozofi projektowania produktów, architektury i usług zgodnych z zasadami ekonomicznego, społecznego i ekologicznego zrównowa enia[9]. Stosowanie tego podej cia na ka dym etapie procesu projektowego pobudza decyzje, które maj na celu zredukowanie negatywnego wpływu na rodowisko i zdrowie mieszka ców, bez jednoczesnego nara ania ekonomii. Zrównowa one projekty staraj si zmaksymalizowa ogóln wydajno przy pomocy lokalnych zasobów, takich jak: sposoby transportu, wydajno energii, ochrona i odbudowa rodowiska, ródła naturalnej i odnawialnej energii, ochrona wody, recyklowane, lokalne i nietoksyczne materiały, zdrowe i produktywne wn trza. W ramach zrównowa onego projektowania mo na wyró ni kilka dyscyplin projektowych, w ród nich: zrównowa one planowanie, zrównowa ona urbanistyka. (ang. sustainable planning, urban development), zrównowa ona architektura, zielona architektura (ang. sustainable architecture, green architecture), zrównowa ona architektura krajobrazu (ang. sustainable landscape architecture), zrównowa ona architektura wn trz (ang. sustainable interior design), zrównowa one projektowanie produktu (ang. sustainable product design). Z uwagi na tematyk niniejszego opracowania w dalszej cz ci omówiona zostanie tematyka zrównowa onego projektowania produktu.

3 Studies & POLS Proceedings E STOWARZYSZENIE of Polish Association ZARZ for Knowledge Management Nr 40, Zrównowa one one projektowanie produktu Proces projektowania produktu ma istotny wpływ na przebieg wszystkich procesów wytwórczych, posprzeda nych oraz utylizacyjnych. Projektowanie dla zrównowa onego rozwoju w szerokim znaczeniu oznacza uwzgl dnianie, w długoterminowej strategii innowacyjno ci produktu, aspektów rodowiskowych i społecznych w całym jego cyklu ycia. Takie podej cie wprowadza dodatkowe wymiary do projektowania tradycyjnego. Oprócz kluczowych aspektów takich jak: funkcjonalno, bezpiecze stwo, ergonomia, wytrzymało, jako, koszty wprowadza si dodatkowe kryterium, jakim jest ocena projektu z punktu widzenia jego rodowiskowego i społecznego oddziaływania [3]. Tak wi c, zrównowa one one projektowanie umo liwia zminimalizowanie negatywnego oddziaływania produktu w całym jego cyklu ycia (rys. 1). Rysunek 1. Zrównowa one projektowanie jako podej cie uwzgl dniaj ce cykl ycia produktu ródło: Solidworks sustainability. Proste i wydajne narz dzie do zrównowa onegoonego projektowania produktów, informacja dot. aplikacji SolidWorks Sustainability, Edwin Datschefski, zało yciel organizacji BioThinking International,, sformułował cztery kluczowe kryteria w projektowaniu zrównowa onych onych produktów. Zgodnie z nimi zrównowa one produkty powinny by : cykliczne produkt powinien by wykonany z materiałów organicznych i podlega recyklingowi b d kompostowaniu lub by wykonany z materiałów, które cyklicznie zasilaj proces wytwarzania w obiegu zamkni tym, solarne produkt powinien wykorzystywa energi słoneczn lub inne odnawialne ródła energii, zarówno podczas u ytkowania jak i jego wytwarzania, bezpieczne produkt nie mo e by toksyczny podczas u ytkowania i usuwania a jego proces produkcyjny nie mo e poci ga za sob zrzutu toksycznych zanieczyszcze lub zakłóce w ekosystemie.

4 150 Wykorzystanie zmodyfikowanej metody QFD w zrównowa onym projektowaniu produktów efektywne czwarte wymaganie opiera si na potrzebie maksymalizacji wykorzystania zasobów w ograniczonym wiecie. Produkt w procesie produkcji i fazie u ytkowania powinien wymaga o 90% mniej materiałów, energii i wody ni ekwiwalentne produkty sprzed 10 lat [5]. Zrównowa one projektowanie produktu jest filozofi projektowania i praktyk, w której produkty przyczyniaj si do społecznego i gospodarczego dobrobytu, maj nieznaczny wpływ na rodowisko i mog by wytwarzane z wykorzystaniem zrównowa onej bazy zasobów. Praktycznie ka dy produkt, który korzysta z energii elektrycznej, energii z gazu ziemnego, materiałów z powłoki ziemskiej lub wszelkiego rodzaju transportu nie spełnia tej definicji, poniewa wszystko to prowadzi do wyczerpania zasobów i szkodzi rodowisku naturalnemu [9] Pomimo dotychczasowego post pu, adna firma nie mo e jeszcze zaoferowa w pełni zrównowa onego produktu. Co wiod ce firmy obecnie osi gaj to zdolno do ci głego rozwijania umiej tno ci projektowych. Zrównowa one projektowanie jest procesem ci głego uczenia si i ma na celu wspieranie rozwoju produktów, które s rodowiskowo, społecznie i ekonomicznie zrównowa one [1]. Maj c na uwadze fakt, i wiod ce przedsi biorstwa na rynku to te, które spełniaj lub co wi cej przewy szaj wymagania swoich klientów, rodzi si pytanie w jaki sposób projektowa wyroby aby spełniały wymagania klientów i równocze nie uwzgl dniały społeczne i rodowiskowe aspekty (oddziaływanie)? Obecnie dost pnych jest ju wiele koncepcji, narz dzi wspomagaj cych zrównowa one projektowanie, w ród których wymieni mo na: projektowanie cyklu ycia (ang. Life-cycle Design), mno nik 4 (ang. Factor 4), projektowanie dla recyklingu (ang. Design for Recycling), projektowanie dla demonta u (ang. Design for Disassembly), projektowanie dla rodowiska (ang. Design for Environment), obieg zamkni ty lub projektowanie zamkni tego cyklu (ang. Closed loop, Closed cycle Design) [8]. W niniejszym artykule autorka pragnie zwróci uwag na mo liwo wykorzystania w zrównowa onym projektowaniu metody stosowanej w projektowaniu i doskonaleniu jako ci produktów (QFD). 4. Metoda QFD W j zyku polskim metoda QFD najcz ciej tłumaczona jest jako rozwini cie funkcji jako ci. Jest ona metod wykorzystywan do projektowania i doskonalenia jako ci wyrobów lub usług. Metoda ta umo liwia przeło y wymagania klienta na techniczne parametry wyrobu finalnego przez kolejne etapy jego wytwarzania, a w wyniku tego osi gn wi ksz satysfakcj klienta. Dla ka dego z wymaga klienta i parametru technicznego oblicza si wska nik jego wa no ci. Umo liwia to zidentyfikowa priorytety w procesie doskonalenia jako ci produktu. Za prekursorów omawianej metody uwa a si Shigeru Mizuno i Yoji Akao [14]. Po raz pierwszy metoda ta została wykorzystana w 1972 roku w stoczni Mitsubishi w Kobe. W latach osiemdziesi tych znalazła ona szerokie zastosowanie w szczególno ci w firmach motoryzacyjnych (Toyota, Ford, General Motors). Obecnie QFD wykorzystywana jest we wszystkich gał ziach przemysłu i usług. Podstawowym narz dziem metody jest tzw. dom jako ci (ang. House of Quality), macierz która stanowi poł czenie diagramu współzale no ci (ang. affinity diagram) potrzeb klienta i wykresu drzewa (ang. tree diagram) potrzeb klienta i wymaga technicznych [2]. Dom jako ci zawiera specjalnie zdefiniowane pola. Ich liczba zale y od charakteru i zło ono ci zadania oraz od

5 Studies & Proceedings of Polish Association for Knowledge Management Nr 40, celu, jaki ma zosta osi gni ty. Dom jako ci w postaci pokazanej na rys. 2 lub w odpowiednio dopasowanej do rozwi zywanego zadania jest stosowany we wszystkich fazach prowadzenia QFD. Poni ej przedstawiono jego budow w pierwszej fazie: transformacji wymaga klientów na parametry techniczne wyrobu [7]. Elementarne znaczenie w omawianej metodzie maj tzw. fazy analizy QFD, które przyjmuj posta nast puj cych po sobie domów jako ci (rys. 3). Fazy te umo liwiaj w pierwszej kolejno ci okre li techniczne parametry wyrobu, nast pnie jego cz ci składowych a w dalszej kolejno ci parametry procesów niezb dnych do wytworzenia poszczególnych detali. Fazy te mo na scharakteryzowa nast puj co: 1. Projektowanie. Klienci pomagaj okre li wymagania techniczne produktu lub usługii. Macierz QFD jest wykorzystywana do tłumaczenia wymaga klienta na zało enia projektowe. Wyniki fazy projektowania pozwalaj dostarczy najistotniejsze wymagania projektowe do nast pnej fazy/domu jako ci. 2. Detale. Zało enia projektowe zostaj przeło one na charakterystyki cz ci składowych produktu. Aspekty krytyczne dla spełnienia wymaga produktu okre lonych przez klientów s przenoszone do fazy trzeciej. 3. Proces. Charakterystyki podzespołów zostaj przeło one na podstawowe cechy operacji technologicznych. Procesy niezb dne do produkcji cz ci i komponentów zostaj zdefiniowane. Procesy krytyczne dla zaspokojenia wymaga klienta co do produktu s przenoszone do czwartej fazy. 4. Produkcja. Opracowywane s wymagania produkcyjne, które pozwol przedsi biorstwu wyprodukowa produkt wysokiej jako ci, który spełnia wymagania klienta[14].

6 152 Wykorzystanie zmodyfikowanej metody QFD w zrównowa onym onym projektowaniu produktów Rysunek 2 Schemat domu jako ci w metodzie QFD ródło: A. Hamrol: Zarz dzanie jako ci z przykładami, PWN, Warszawa 2005, s Informacje dotycz ce aspektów krytycznych (czyli posiadaj cych du e znaczenie, powoduj cych du e ryzyko, wymagaj cych zastosowania nowej technologii) a b d ce wynikiem analizy QFD stanowi powi zania mi dzy kolejnymi domami jako ci. Ze wzgl du na ograniczony zakres niniejszego opracowania oraz szerokie omówienie metodologii QFD w literaturze przedmiotu autorka zdecydowała a nie omawia poszczególnych pól domu jako ci i etapów prowadzenia metody. O metodzie QFD szeroko pisali m.in. Hamrol A., Mantura W.: Zarz dzanie jako ci. Teoria i praktyka, PWN, Warszawa Pozna, 1999, Urbaniak M.: Zarz dzanie jako ci. Teoria i praktyka, Difin, Warszawa 2004, Karaszewski R., Metoda zaawansowanego planowania jako ci QFD, Organizacja i Kierowanie 3/97, wiklicki M., Obora H.: Ewolucja i Dyfuzja metody QFD, Problemy Jako ci, 2008/3. Istotnym zało eniem omawianej metody jest d enie do zbudowania multidyscyplinarnego zespołu zwi zanego z produktem od samego pocz tku a po etap wytwarzania. Pozwala to klientom, projektantom, in ynierom, producentom, i innym stronom zainteresowanym sta si cz ci procesu projektowania, zapewniaj c tym samym spełnienie oczekiwa klienta przez produkt finalny [10]. Tak wi c metoda QFD wykorzystuje in ynieri współbie n, która stanowi

7 Studies & Proceedings of Polish Association for Knowledge Management Nr 40, systematyczne podej cie w celu zintegrowania, współbie nego z wymaganiami klienta projektowania produktów i zwi zanych z nimi procesów. W wyniku takich działa w procesy decyzyjne i koncepcyjne w ramach cyklu ycia produktu (pomysł, projekt, wytworzenie, kontrola jako ci/kosztów, u ytkowanie, utylizacja) wł czeni powinni by wszyscy maj cy kontakt z produktem (projektanci, technolodzy, u ytkownicy, dostawcy, kooperanci, sprzedawcy) [4]. 2. Detale wymagania klienta wymagania projektowe wymagania projektowe charakterystyka cz ci charakterystyka cz ci 3. Proces parametry procesu parametry procesu 4. Produkcja wymagania produkcyjne Du e znaczenie, Du e ryzyko, Nowa technologia Du e znaczenie, Du e ryzyko, Nowa technologia Du e znaczenie, Du e ryzyko, Nowa technologia Rysunek 3. Fazy prowadzenia metody QFD ródło: Opracowano na podstawie:

8 154 Wykorzystanie zmodyfikowanej metody QFD w zrównowa onym projektowaniu produktów 5. Wykorzystanie metodyki QFD w zrównowa onym projektowaniu Zrównowa one projektowanie to podej cie integruj ce trzy filary zrównowa onego rozwoju społeczny, ekonomiczny i rodowiskowy i polega na uwzgl dnianiu na etapie projektowania mo liwie najwi kszej liczby czynników mog cych wpływa na negatywne oddziaływanie produktu w całym jego cyklu ycia. Koncepcja modyfikacji metody QFD, celem wykorzystania jej w zrównowa onym projektowaniu produktów, opiera si na rozszerzeniu specyfikacji potrzeb i wymaga klientów o pozostałych interesariuszy przedsi biorstwa i przeło eniu ich na parametry jako ciowe, rodowiskowe i ekonomiczne, uwzgl dniaj c jednocze nie cykl ycia projektowanego wyrobu (rys. 4). Parametry uwzgl dniaj ce cykl ycia produktu Jako- Ekolo- Eko- Wymagania interesariuszy Rysunek 4. Schemat domu jako ci w zmodyfikowanej (na potrzeby zrównowa onego projektowania) metodzie QFD ródło: Opracowanie własne. Pierwszym krokiem w zmodyfikowanej metodzie QFD powinna by identyfikacja wymaga interesariuszy przedsi biorstwa ( rodowisko naturalne to równie strona wchodz ca w relacje z przedsi biorstwem. Cz sto nazywane jest tzw. milcz cym interesariuszem [11]). Do wymaga tych poza wymaganiami klientów oraz kryteriami wynikaj cymi z dobrowolnych zobowi za przedsi biorstwa wynikaj cymi np. z ekoetykietowania wyrobów, wdro onej polityki rodowiskowej czy systemu zarz dzania rodowiskowego zaliczy mo emy: presj zewn trznych grup organizacji proekologicznych, instytucji rz dowych i społecznych, społeczno ci lokalnych presj konkurencji i w ła cuchach dostaw, np. sie supermarketów Wal-Mart ocenia swoich dostawców pod k tem oddziaływania ich produktów na rodowisko naturalne,

9 Studies & Proceedings of Polish Association for Knowledge Management Nr 40, regulacje prawne rozszerzaj ce odpowiedzialno producenta w zakresie specyficznych aspektów zrównowa onego rozwoju, w odniesieniu do produkowanych przez nich wyrobów, np. (Dyrektywa WE EE 2002/96/EC (ang. Directive on Waste of Electrical and Electronic Equipment) czy Dyrektywa 2009/125/EC (ang. Ecodesign Directive). Kolejnym krokiem w post powaniu, maj c zidentyfikowane potrzeby i wymagania stron zainteresowanych, powinno by przeło enie ich na odpowiednie parametry projektowanego wyrobu, uwzgl dniaj ce jego cykl ycia, z zachowaniem ich podziału na: parametry jako ciowe (wynikaj ce ze specyficznych potrzeb i wymaga klientów projektowanego wyrobu), parametry rodowiskowe (np. zu ycie wody, energii, wska nik ponownego u ycia), parametry ekonomiczne (np. koszty materiału, pracy, transportu, recyklingu). Uwzgl dnienie kryteriów ekonomicznych w analizie jest niezb dne ze wzgl du na spełnienie celów i oczekiwa interesariuszy substanowi cych (interesariusze substanowi cy (ang. consubstancial stakeholders) to interesariusze, którzy współtworz przedsi biorstwo pracownicy, akcjonariusze, wła ciciele) oraz wynika z zało e zrównowa onego projektowania, które powinno opiera si na harmonizowaniu aspektów społecznych, ekologicznych z opłacalno ci całego przedsi wzi cia. W pozyskiwaniu odpowiednich danych, potrzebnych w kolejnych etapach analizy mog posłu y takie metody jak: rodowiskowa ocena cyklu ycia (ang. Life Cycle Assessment) oraz ocena kosztów cyklu ycia (ang. Life Cycle Costing). Informacje pozyskane w pierwszej fazie analizy mog posłu y dalej do scharakteryzowania cech technicznych, charakterystyk detali, parametrów procesu, itd. zgodnie z potrzebami przedsi biorstwa. W projektowaniu produktów uwzgl dniaj cym perspektyw cyklu ycia istotnym zadaniem jest zaanga owanie zewn trznych interesariuszy przedsi biorstwa, w tym m.in. klientów, dostawców surowców i usług, organizacje ekologiczne. Dobrym przykładem w tym zakresie jest aktywno działu bada i rozwoju firmy BASF, który stara si usprawnia współprac z zewn trznymi grupami takimi jak klienci czy u ytkownicy ko cowi aby rozwija działalno badawcz w kierunku zrównowa onego rozwoju [12]. Powody, dla których podejmuje si tego typu działania, wydaj si by bezsprzeczne. Klienci/konsumenci s najlepszym ródłem informacji jakie cechy dany produkt powinien posiada oraz w jaki sposób jest on najcz ciej u ytkowany. Nale y jednak e mie na uwadze fakt, i klienci nie s jednorodni pod wzgl dem oceny wa no ci swoich wymaga. Udział klientów w projekcie skutkuje dodatkowym efektem dla przedsi biorstwa w postaci rosn cej wiadomo ci zaanga owania przedsi biorstwa w zrównowa ony rozwój co prowadzi mo e do poprawy jego reputacji. Dostawcy stanowi kolejna kluczow grup interesariuszy. Rozwój produktu uwzgl dniaj cy perspektyw całego cyklu ycia implikuje współprac z dostawcami w celu znalezienia nowych, innowacyjnych rozwi za wspieraj cych proces zrównowa onego projektowania. Uczestnictwo w projekcie pozostałych interesariuszy, w tym maj cych wpływ na opini publiczn, np. reprezentantów instytucji rz dowych, społecznych czy lokalnej społeczno ci, mo e przyczyni si do lepszej implementacji projektu [6].

10 156 Wykorzystanie zmodyfikowanej metody QFD w zrównowa onym projektowaniu produktów 6. Podsumowanie Ka dy produkt jak i procesy zwi zane z jego wytworzeniem wywieraj wpływ na rodowisko naturalne, zdrowie i bezpiecze stwo ludzi oraz rozwój gospodarczy. Decyzje projektowe bezpo rednio wpływaj na procesy zwi zane z produktami w całym cyklu ich ycia, pocz wszy od wydobycia surowców niezb dnych do ich wytworzenia, poprzez procesy zwi zane z ich produkowaniem, faz u ytkowania oraz wycofywania po zako czeniu ich eksploatacji [8]. Projektowanie i rozwój produktu w zgodzie z ide zrównowa onego rozwoju to holistyczne, zintegrowane podej cie do procesu projektowania, którego podstaw jest rozpatrywanie produktu z perspektywy jego cyklu ycia. Wł czenie aspektów zrównowa onego rozwoju do projektowania/rozwoju produktu uwzgl dniaj cego jego cykl ycia wymaga zmiany sposobu my lenia i zastosowania nowych metod. Metody te powinny by pomocne w projektowaniu i wytwarzaniu takich produktów, które b d zwi kszały zysk przedsi biorstwa i jego konkurencyjno a jednocze nie minimalizowały negatywny wpływ na rodowisko. Warto takich produktów mo na rozpatrywa z punku widzenia społecznego, ekologicznego i ekonomicznego. W niniejszym artykule przedstawiono koncepcj podej cia do zrównowa onego projektowania/rozwoju produktu opart na modyfikacji metody rozwini cia funkcji jako ci. Rozszerzenie potrzeb i wymaga klientów na interesariuszy przedsi biorstwa, przeło enie ich na parametry (jako ciowe, ekonomiczne, rodowiskowe) uwzgl dniaj ce cykl ycia produktu oraz analiza wyst puj cych miedzy nimi relacji pozwoli na etapie projektowania/rozwoju produktu zidentyfikowa priorytety, wskaza mo liwe rozwi zania i unikn przeszkód na kolejnych etapach powstawania produktu. Specyfika procesu zrównowa onego projektowania produktów implikuje ł czenie i wykorzystywanie wielu metod i narz dzi w celu zbalansowania aspektów społecznych, ekologicznych z opłacalno ci całego przedsi wzi cia. Z tego te wzgl du zaproponowane w artykule podej cie stanowi jedynie podstaw, która nie ogranicza zastosowania innych lub dodatkowych metod wynikaj cych bezpo rednio z potrzeb organizacji czy te jej ogranicze.

11 Studies & Proceedings of Polish Association for Knowledge Management Nr 40, [1] Aligned for Sustainable Design. An A-B-C-D Approach to Making Better Products, BSR, 2008; s. 9; [2] Chandu R.S.: Using House of Sustainability(HOS) as a Tool to Design and Compare Sustainable Products, [3] Crul M., Diehl J.: Design for Sustainability: A Practical Approach for Developing Economies; UNEP&TU Delft: Paris, France, 2006; d4stotalmanual.pdf; s.23; [4] Czerska J.: Concurrent Engineering, [5] Datschefski E.: Progress towards sustainable design in the white goods sector, The Journal of Sustainable Product Design, lipiec 1999, s. 49; [6] Halog A.: Selection of Sustainable Product Improvement Alternatives, s.17, [7] Hamrol A.: Zarz dzanie jako ci z przykładami, PWN, Warszawa 2005, s [8] H bek P.: Projektowanie i rozwój produktów w zgodzie z ide zrównowa onego rozwoju, praca zbiorowa pod red. J. Pyki pt. Nowoczesno przemysłu i usług. Modele, metody i narz dzia zarz dzania organizacjami, TNOiK, Katowice 2010, s [9] Laskowska K., Adamczyk A., Grobelny P.: Design zrównowa ony. Analiza dotycz ca wpływu design zrównowa onego na wzrost konkurencyjno ci regionu wielkopolskiego na rynku europejskim, Pozna 2009, c89e79077adc.pdf; s. 5 18, [10] Rogers D., Salustri F.A.: A Quality Function Deployment Method Pattern Language for Efficient Design, International Conference On Engineering Design, ICED, Stanford University, Stanford, USA, s. 1, [11] Rybak M.: Etyka mened era społeczna odpowiedzialno przedsi biorstwa, PWN, Warszawa 2004, s. 46. [12] Scott A.: BASF Aligns R&D with Sustainable Development, Chemical Week, 163(12)/2001, s [13] Thackara J.: Na grzbiecie fali. O projektowaniu w zło onym wiecie, wyd. SWPS, Warszawa 2010, s. 17. [14] [15] [16]

12 158 Wykorzystanie zmodyfikowanej metody QFD w zrównowa onym projektowaniu produktów APPLICATION OF MODIFIED QFD METHOD IN SUSTAINABLE PRODUCT DESIGN Summary The article presents the concept of application of the QFD method (Quality Function Deployment) in sustainable product design. The paper first discusses the balanced approach to design and characterizes the QFD method, which is used to design and improve the quality of products or services. The second part of the article indicates those of the fields in the "house of quality", which modified might argue for usefulness of the QFD method in the process of sustainable product design. Keywords: sustainable product design, QFD, house of quality, method, stakeholders Instytut In ynierii Produkcji Wydział Organizacji i Zarz dzania Politechnika l ska ul. Roosevelta 26-28, Zabrze patrycja.habek@polsl.pl