SPRAWOZDANIE KOMISJI DLA PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY. z postępów Turcji w zakresie wymogów planu działania na rzecz liberalizacji reżimu wizowego

Transkrypt

1 KOMISJA EUROPEJSKA Bruksela, dnia r. COM(2014) 646 final SPRAWOZDANIE KOMISJI DLA PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY z postępów Turcji w zakresie wymogów planu działania na rzecz liberalizacji reżimu wizowego PL PL

2 1. WPROWADZENIE W dniu 21 czerwca 2012 r. władze tureckie parafowały tekst umowy o readmisji pomiędzy UE a Turcją, który był przez nie negocjowany z Komisją Europejską od 2005 r. W tym samym dniu Rada Unii Europejskiej przyjęła konkluzje, w których zwróciła się do Komisji o podjęcie, równolegle do podpisania umowy o readmisji między Turcją a UE, działań mających na celu stopniową liberalizację reżimu wizowego w perspektywie długoterminowej. Również Parlament Europejski zalecił takie podejście Komisji w swojej rezolucji z dnia 18 kwietnia 2013 r. w sprawie sprawozdania z postępów Turcji w 2012 r. Umowa o readmisji pomiędzy UE a Turcją została podpisana w dniu 16 grudnia 2013 r. Równolegle UE i Turcja rozpoczęły dialog na temat liberalizacji reżimu wizowego. Dialog ten ma na celu doprowadzenie do zniesienia obowiązku wizowego dla obywateli Turcji odbywających krótką podróż do strefy Schengen. W trakcie trwania dialogu, Komisja Europejska analizuje odnośne tureckie prawodawstwo i praktyki administracyjne. Analiza przeprowadzana jest w oparciu o Plan działania na rzecz ruchu bezwizowego między UE i Turcją, dokument sporządzony przez Komisję przy ścisłej współpracy z odpowiednimi ekspertami z państw członkowskich UE. W dokumencie tym określono kryteria odniesienia, które Komisja wykorzysta w celu podjęcia decyzji, czy i kiedy właściwe będzie złożenie w Radzie i w Parlamencie Europejskim wniosku o zniesienie nałożonego na obywateli Turcji obowiązku wizowego poprzez zmianę rozporządzenia (WE) nr 539/2001. Wymogi określone w planie działań podzielono na pięć segmentów: bezpieczeństwo dokumentów, zarządzanie migracjami, porządek publiczny i bezpieczeństwo, prawa podstawowe i readmisja nielegalnych migrantów. Komisja będzie regularnie składać Radzie i Parlamentowi sprawozdania z postępów Turcji w spełnianiu wymogów planu działań. Sprawozdania te będą również służyć jako źródło wskazówek dla władz tureckich, dotyczących konkretnych obszarów, w których należy podjąć działania. W celu przygotowania niniejszego pierwszego sprawozdania Komisja odbyła kilka wizyt do Turcji w dniach od 16 marca do 20 czerwca 2014 r., aby zgromadzić informacje dotyczące prawodawstwa i procedur obowiązujących w obszarach objętych planem działań. Komisja miała zapewnione wsparcie ze strony delegatury Unii w Turcji, ekspertów z państw członkowskich UE i odpowiednich agencji UE (Frontex, Europol, EASO). W niniejszym sprawozdaniu przeanalizowano stan realizacji i postępy w ramach każdego kryterium odniesienia oraz przedstawiono ocenę Komisji dotyczącą spełnienia przez Turcję wymogów określonych w planie działań. Każde kryterium odniesienia oceniono w następującej skali: wymóg został spełniony ; prawie spełniony (tj. w celu pełnego spełnienia wymogu konieczne jest podjęcie pewnych ograniczonych działań); częściowo spełniony, ale szanse na dalsze postępy są znaczne (tj. do wykonania pozostaje jeszcze wiele pracy, ale wyniki osiągnięte przez władze tureckie i praca przez nie wykonana są znaczne, a dotychczas wprowadzone zmiany wyglądają obiecująco); 2

3 jedynie częściowo spełnione (tj. w celu spełnienia wymogów tego kryterium odniesienia pozostaje jeszcze wiele do zrobienia, nie zaobserwowano konkretnych pozytywnych działań mających na celu rozwiązanie tej kwestii); wymóg nie został spełniony (tj. Turcja jest daleka od spełnienia wymogów tego kryterium odniesienia). W odniesieniu do wszystkich kwestii, w przypadku których Komisja ocenia, że wymogi któregoś z kryteriów odniesienia nie zostały całkowicie spełnione, w sprawozdaniu przedstawiono pewne sugestie dotyczące środków, które zdaniem Komisji mogłyby pomóc w wyeliminowaniu zidentyfikowanych niedoskonałości. Podsumowując, należy przypomnieć, że w sprawozdaniu położono nacisk na osiągnięcia Turcji w zakresie spełniania kryteriów odniesienia Planu działania na rzecz ruchu bezwizowego, które zostały określone na potrzeby ustalenia warunków umożliwiających poczynienie postępów w bezpieczny sposób prowadzących do liberalizacji reżimu wizowego. W związku z tym niniejsze sprawozdanie nie ma na celu oceny postępów Turcji w przygotowaniach do przyszłego członkostwa w UE, kwestia ta pozostaje przedmiotem sprawozdania z postępów Turcji, które jest co rok przedstawiane przez Komisję, i którego ostatnia wersja została opublikowana w dniu 8 października 2014 r Sprawozdanie Komisji z postępów Turcji w 2014 r. SWD(2014) 307 towarzyszące komunikatowi Strategia rozszerzenia i najważniejsze wyzwania w latach , COM(2014)700 z

4 2. SEGMENT 1: BEZPIECZEŃSTWO DOKUMENTÓW 2.1. Ogólna ocena Jeżeli chodzi o dokumenty podróży i dokumenty tożsamości, Turcja nadąża za przemianami technicznymi i politycznymi zachodzącymi w społeczności międzynarodowej oraz planuje podjęcie dodatkowych kroków w tym obszarze. Turcja nie spełnia jeszcze całkowicie wszystkich wymogów określonych w segmencie 1 planu działań, ale poczyniła znaczne postępy pod względem wdrażania większości z nich oraz posiada techniczny potencjał umożliwiający spełnienie tego celu, pod warunkiem że w odpowiednim momencie wprowadzone zostaną stosowne reformy i uzgodnienia techniczne Szczegółowe uwagi na temat kryteriów odniesienia zawartych w segmencie dotyczącym bezpieczeństwa dokumentów Turcja powinna kontynuować wydawanie biometrycznych dokumentów podróży odczytywanych maszynowo zgodnie z normami ICAO oraz postępować zgodnie z praktykami zalecanymi przez ICAO, stopniowo wycofując paszporty niezgodne z normami ICAO oraz stopniowo wprowadzając paszporty międzynarodowe z danymi biometrycznymi, w tym ze zdjęciem i odciskami palców, zgodnie z normami UE, a zwłaszcza rozporządzeniem Rady 2252/2004 Zgodnie z normami określonymi przez Organizację Międzynarodowego Lotnictwa Cywilnego (ICAO) w 2010 r. władze tureckie przestały wydawać paszporty niezgodne z normami ICAO (tj. paszporty niezawierające żadnych danych biometrycznych) i zaczęły wydawać tylko paszporty zgodne z normami ICAO (tj. paszporty posiadające bardzo dobre zabezpieczenia i niektóre dane biometryczne; w przypadku Turcji cyfrowe zdjęcie twarzy posiadacza dokumentu). W obiegu znajduje się jeszcze kilka tureckich paszportów niezgodnych z normami ICAO, ale wszystkie stracą ważność do dnia 25 listopada 2015 r. Władze tureckie nie rozpoczęły jeszcze wprowadzania paszportów zgodnych z normami określonymi przez Radę UE w rozporządzeniu 2252/2004 (tj. paszportów zawierających bardzo dobre zabezpieczenia i szereg danych biometrycznych, w tym odciski palców oraz cyfrowe zdjęcie). Komisja zaleca, aby władze tureckie rozpoczęły systematyczne wydawanie nowych paszportów zawierających odciski palców posiadacza paszportu. Z technicznego punktu widzenia byłoby to dla władz tureckich możliwe, ponieważ systematycznie gromadzą już i przechowują odciski palców wszystkich obywateli ubiegających się o paszport (chociaż do tej pory nie są one umieszczane na mikroprocesorze zatopionym w paszporcie). W związku z tym Komisja uważa, że to kryterium odniesienia zostało spełnione częściowo, ale szanse na dalsze postępy są znaczne. Wdrożenie właściwych środków administracyjnych zapewniających integralność i bezpieczeństwo procesu personalizacji, dystrybucji i weryfikacji w przypadku międzynarodowych paszportów i innych dokumentów źródłowych Obowiązujący w Turcji system jest zgodny z normami ICAO i wydaje się być wiarygodny, skuteczny i trwały. 4

5 Komisja uważa jednak, że wymóg ten został jedynie prawie spełniony, ponieważ podczas misji ekspertów wykryto pewne niedoskonałości. Są one wprawdzie niewielkie, jednak należy na nie zwrócić uwagę, aby nie dopuścić do powstania problemów w przyszłości. W szczególności należy poprawić sposób niszczenia przez policję nieważnych paszportów, aby ograniczyć liczbę fizycznych elementów dokumentu, które mogą zostać ponownie wykorzystane w nielegalny sposób, w celu wyrabiania fałszywych paszportów. Zaleca się również wzmocnienie bezpieczeństwa miejsca, w którym składowane są blankiety paszportowe w Ankarze. Ustanowienie programów szkoleniowych i przyjęcie kodeksów etycznych z antykorupcyjnymi wskazówkami dla urzędników organów publicznych zajmujących się wizami, dokumentami źródłowymi lub paszportami W Turcji wdrożono odpowiednie procedury, szkolenia i systemy kontroli. Komisja uznaje zatem, że to kryterium odniesienia zostało spełnione. Szybkie i systematyczne przekazywanie do bazy danych LASP w Interpolu informacji o zgubionych lub skradzionych paszportach Wydaje się, że obowiązujący system mający na celu spełnienie tego wymogu jest odpowiedni. Komisja uznaje zatem, że to kryterium odniesienia zostało spełnione. Zapewnienie wysokiego poziomu zabezpieczeń dokumentów źródłowych i dokumentów tożsamości oraz zdefiniowanie rygorystycznych procedur odnoszących się do wnioskowania o te dokumenty i ich wydawania Będące obecnie w obiegu dowody tożsamości nie są dokumentami bardzo bezpiecznymi pod względem fizycznym i stosunkowo łatwo je podrobić. Ryzyko wykorzystania fałszywych dowodów tożsamości w procedurach administracyjnych, w tym na potrzeby wydania paszportu, jest jednak znikome. Dzieje się tak ze względu na obowiązujący w Turcji solidny i wiarygodny system ewidencji ludności, w którym rejestrowani są wszyscy obywatele oraz w którym każdemu obywatelowi przypisany zostaje numer identyfikacyjny. System ten jest skutecznie zarządzany przez Departament ds. Ludności Ministerstwa spraw wewnętrznych, a jego elektroniczna baza danych (MERNIS), do której dostęp mają wszystkie właściwe organy tureckie, stanowi rzetelną bazę umożliwiającą identyfikację obywateli Turcji. Słabą stroną obecnego systemu jest wydawanie bezterminowych dowodów tożsamości; zdjęcie posiadacza może zatem stać się z upływem czasu nieaktualne. Ze względu na brak wiarygodnego zdjęcia w niektórych przypadkach bardzo trudno mieć pewność, czy osoba legitymująca się dowodem tożsamości jest w rzeczywistości jego prawowitym posiadaczem. W związku z tym Komisja uznaje, że powyższy wymóg planu działań został prawie spełniony. Komisja zaleca, aby w celu całkowitego spełnienia tego wymogu władze tureckie wprowadziły przepisy zapewniające utratę ważności dowodu tożsamości, jeżeli zamieszczone w nim zdjęcie stanie się nieaktualne. Alternatywnym sposobem osiągnięcia porównywalnego skutku byłoby wprowadzenie ograniczonego okresu ważności istniejących 5

6 dowodów tożsamości lub zastąpienie ich nowymi dowodami tożsamości zawierającymi dane biometryczne posiadaczy, w przypadku których nie istnieje ryzyko, że staną się nieaktualne. Regularne wymienianie się wzorami paszportów, formularzy wizowych i informacjami w sprawie fałszywych dokumentów oraz współpraca z UE w kwestiach dotyczących bezpieczeństwa dokumentów Szereg państw członkowskich zgłasza już, że otrzymuje regularnie od władz tureckich wzory paszportów. Żadne z państw członkowskich nie zgłosiło jednak, że otrzymało informacje dotyczących sfałszowanych dokumentów podróży wykrytych przez władze tureckie. W związku z tym Komisja uważa, że wymóg ten został jedynie częściowo spełniony. Komisja zaleca, aby władze tureckie regularnie i terminowo dostarczały wszystkim państwom członkowskim UE informacje dotyczące wzorów paszportów i formularzy wizowych wydawanych przez Turcję. Zaleca również, aby terminowo przekazywały wszystkim państwom członkowskim informacje dotyczące fałszywych dokumentów podróży i wiz, które zostały wykryte przez tureckie organy ścigania i biura podróży prowadzące działalność w Turcji. W tym względzie szczególny nacisk należy położyć przypadki wykrywania takich dokumentów na lotnisku Atatürk w Istambule, które stało się obecnie głównym punktem odlotów i tranzytu pasażerów podróżujących do UE. Zachęca się równie władze tureckie do rozwijania wzajemnej pomocy i współpracy operacyjnej z państwami członkowskimi UE, a w szczególności z oficerami łącznikowymi policji państw członkowskich UE oddelegowanymi do Turcji, aby poprawić kompetencje w zakresie wykrywania fałszywych dokumentów podróży i wiz zarówno przez organy ścigania Turcji, jak i państw członkowskich UE. Przyjmowanie i wdrażanie środków zapewniających integralność i bezpieczeństwo procedur w dziedzinie stanu cywilnego i ewidencji ludności, w tym zintegrowanie i połączenie stosownych baz danych oraz weryfikowanie zeskanowanych danych w bazie danych stanu cywilnego, ze zwróceniem szczególnej uwagi na zmianę podstawowych danych osobowych obywateli System wdrożony w celu spełnienia tego wymogu jest odpowiedni. Komisja uważa, że powyższy wymóg został spełniony. 6

7 3. SEGMENT 2: ZARZĄDZANIE MIGRACJAMI 3.1. Ogólna ocena Kontrola granic Turcji jest niełatwym zadaniem ze względu na ich długość, ukształtowanie terenu oraz utrudnienia środowiskowe. W ostatnich latach zarządzanie nimi stało się jeszcze bardziej skomplikowane ze względu na sytuację w Syrii i Iraku. Turcja już tradycyjnie jest krajem tranzytowym i docelowym w przypadku nielegalnych przepływów migracyjnych z różnych obszarów świata, zaś ostatnio odnotowała wyjątkowo duży napływ uchodźców, w tym około 1,5 mln obywateli Syrii uciekających przed konfliktem toczącym się w ich kraju. Władze tureckie rozpoczęły pełną reformę systemu zarządzania migracjami, przyjmując w 2013 r. ustawę o cudzoziemcach i ochronie międzynarodowej, która weszła w życie w dniu 11 kwietnia 2014 r. Na mocy tej ustawy utworzono również nowy wyspecjalizowany organ cywilny (Dyrekcja Generalna ds. Zarządzania Migracjami Ministerstwa Spraw Wewnętrznych) odpowiedzialny za migrantów i uchodźców, którymi wcześniej zajmowała się policja. Z prawnego i instytucjonalnego punktu widzenia reforma ta pomoże Turcji przybliżyć się do unijnych i międzynarodowych standardów w dziedzinie zarządzania migracjami, jak również do spełnienia wymogów planu działań. Teraz należy wdrożyć wspomnianą ustawę i zrealizować inne aspekty tej reformy. Konieczne jest również wprowadzenie podobnych reform w innych obszarach w ramach segmentu 2, w szczególności zarządzania granicami i polityki wizowej Szczegółowe uwagi na temat kryteriów odniesienia zawartych w segmencie dotyczącym zarządzania migracjami Zarządzanie granicami Przeprowadzanie należytych odpraw granicznych i ochrona wszystkich granic kraju, na całej długości, zwłaszcza granic z państwami członkowskimi UE, w sposób powodujący znaczny i trwały spadek liczby osób, którym udaje się nielegalnie przekroczyć granicę turecką, czy to wjeżdżając do Turcji, czy z niej wyjeżdżając Liczba nielegalnych migrantów, którym udaje się nielegalnie przekroczyć granicę Turcji i którzy nie zostają wykryci przez tureckie organy służby granicznej, utrzymuje się na stosunkowo wysokim poziomie. Należy jednak zauważyć, że organy tureckie odpowiadające za zarządzanie granicami podjęły istotne starania zmierzające do zaradzenia tej sytuacji i uruchamiają znaczne zasoby ludzkie, finansowe i techniczne w celu realizacji tego działania. Komisja uważa, że Turcja jedynie częściowo spełniła wymogi powyższego kryterium odniesienia, ale szanse na dalsze postępy są znaczne. Komisja zaleca, aby władze tureckie w dalszym ciągu pracowały na rzecz zwiększenia skuteczności działań w tym obszarze, w szczególności poprzez reformowanie i wzmocnienie organów służby granicznej. Zdaniem Komisji następujące środki pomogą Turcji poczynić znaczące postępy w dążeniu do spełnienia tego kryterium odniesienia: 7

8 Należy przeprowadzić odpowiednią analizę ryzyka w odniesieniu do całej granicy, a w szczególności obszarów najbardziej narażonych na nielegalną presję migracyjną i ryzyko wykorzystywania fałszywych dokumentów. Analiza ta powinna pomóc w ocenie konkretnych środków i najodpowiedniejszych metod w odniesieniu do każdego z obszarów przygranicznych. Wojska lądowe powinny stosować bardziej elastyczne procedury monitorowania, aby lepiej radzić sobie z przemytnikami na wszystkich obszarach przygranicznych, za które odpowiadają. Należy wzmocnić współpracę operacyjną między policją i administracją celną. Narzędzia dochodzeniowe i informacje, do których administracja celna ma dostęp, powinny być w większym stopniu wykorzystywane do wspierania policji. Przejścia graniczne powinny być zorganizowane i zarządzane w taki sposób, aby zapewnić wystarczającą ilość czasu i liczbę pracowników oraz odpowiednią przestrzeń i środki, również w celu kontroli osób przekraczających granicę. Należy nasilić działania żandarmerii w zakresie patrolowania stref przygranicznych i przybrzeżnych. Zwiększy to prawdopodobieństwo zatrzymywania nielegalnych imigrantów, którzy przekroczyli wschodnie granice kraju, omijając kontrole przeprowadzane przez wojska lądowe, oraz osób przygotowujących się do nielegalnego opuszczenia państwa wzdłuż jego granic z Grecją i Bułgarią. Policja powinna przykładać większą wagę do wykrywania podrobionych dokumentów podróży i autentycznych dokumentów podróży wykorzystywanych przez oszustów, w szczególności na lotnisku Atatürk w Istambule, ale również na każdej innej granicy Turcji. Nie tylko należy systematycznie konfiskować wykryte dokumenty podróży i ścigać osoby posługujące się nimi, ale również należy w każdym przypadku rozpocząć dochodzenie mające na celu wykrycie i rozbicie siatek przestępczych, które sporządziły dany dokument. Należy systematycznie przeprowadzać kontrole paszportów pasażerów znajdujących się w międzynarodowych strefach tranzytowych na tureckich lotniskach, w szczególności w przypadku pasażerów podróżujących do UE. Należy ponownie rozważyć dostępną obecnie dla niektórych kategorii osób możliwość przekraczania granicy Turcji na podstawie dowodów tożsamości niezgodnych z normami ICAO. Przyjęcie i skuteczne wykonywanie przepisów regulujących przepływ osób na granicach zewnętrznych oraz przepisów w sprawie organizacji organów zarządzających granicami i ich funkcji zgodnie z krajowym planem działania na rzecz realizacji strategii Turcji dotyczącej zintegrowanego zarządzania granicami, zatwierdzonej przez tureckie władze w dniu 27 marca 2006 r., oraz zgodnie z zasadami i najlepszymi praktykami zapisanymi w unijnym kodeksie granicznym Schengen i w unijnym katalogu Schengen Komisja uważa, że powyższy wymóg nie został spełniony, ponieważ krajowy plan działania na rzecz realizacji strategii Turcji dotyczącej zintegrowanego zarządzania granicami został wdrożony jedynie w bardzo ograniczonym zakresie, a jeden z jego kluczowych elementów 8

9 nie został wdrożony w ogóle. Element ten zakładał utworzenie centralnej specjalistycznej służby granicznej o charakterze niewojskowym oraz przeniesienie do niej wszystkich obowiązków i zasobów związanych z zarządzaniem granicami. Obecnie są one rozdzielone między kilka różnych organów (tj. organy celne, policję, straż przybrzeżną i wojska lądowe). W związku z tym Komisja zaleca, aby władze tureckie przyjęły wszystkie środki niezbędne do wdrożenia planu działania, w szczególności prawodawstwo konieczne do stworzenia nowej służby granicznej. Ponadto do czasu utworzenia przedmiotowej centralnej specjalistycznej służby granicznej o charakterze niewojskowym Komisja zaleca, aby władze tureckie usprawniły sposób działania i współpracę organów służby granicznej w celu zapewnienia nowoczesnego i zintegrowanego zarządzania granicami. W szczególności Komisja zaleca, aby władze tureckie: dokonały przeglądu sposobu funkcjonowania wojsk lądowych w odniesieniu do zarządzania granicami i zapewniły, aby działalność oddziałów odpowiedzialnych za monitorowanie granic lądowych była w możliwie najmniejszym stopniu ograniczona sprzecznymi zasadami i obowiązkami wynikającymi z przynależności tych oddziałów do sił zbrojnych, a także w większym stopniu umożliwiły im: pełną współpracę z innymi odpowiednimi organami ścigania i organami kontroli granicznej; opracowanie elastyczniejszych technik patrolowania; oraz organizację ich pracy i koncentrację ich działań na priorytetowym zadaniu, jakim jest zwalczanie transgranicznego przemytu; przyjmowania środków mających na celu zapewnienie ściślejszej współpracy innych organów służby granicznej ze sobą oraz ich współpracy z żandarmerią. Takie środki mogą między innymi obejmować: tworzenie i wykorzystywanie interoperacyjnych narzędzi komunikacji; wymianę urzędników łącznikowych w celu wspólnego korzystania z zasobów technicznych i informacji; zapewnienie wzajemnego dostępu do odpowiednich baz danych w celu umożliwienia, w wyjątkowych okolicznościach, działania w odpowiednim obszarze objętym nadzorem innego organu; stworzenie wspólnych metod pracy lub przeprowadzania wspólnych działań w oparciu o opracowaną wspólnie analizę zagrożeń; wymianę informacji statystycznych; opracowanie wspólnych programów szkoleń; wprowadzanie procedur umożliwiających patrolom różnych instytucji bezpośrednią komunikację wzajemną oraz w razie potrzeby wystąpienie z inicjatywą wspólnych działań; stworzenie mechanizmów bieżącej wymiany informacji i danych wywiadowczych na poziomie operacyjnym oraz koordynacji i współpracy w zakresie operacji w celu zapewnienia łatwiejszego zatrzymywania nielegalnych migrantów przejeżdżających przez obszary znajdujące się pod nadzorem kilku 9

10 organów dzięki skutecznemu wykorzystaniu zasobów dostępnych dla nich wszystkich; wzmocnienie koordynacyjnej roli zintegrowanego biura ds. zarządzania granicami. Przyjęcie niezbędnych środków budżetowych i innych środków administracyjnych zapewniających rozmieszczenie na przejściach granicznych i wzdłuż wszystkich granic kraju, zwłaszcza granic z państwami członkowskimi UE, dobrze wyszkolonych i wykwalifikowanych funkcjonariuszy straży granicznej (w wystarczającej liczbie) oraz dostępność skutecznej infrastruktury, sprzętu i technologii IT, w tym poprzez szerzej zakrojone wykorzystanie sprzętu do obserwacji, zwłaszcza środków elektronicznych, przenośnych i stałych, nadzoru wideo, kamer na podczerwień i innych systemów czujników Władze tureckie przeznaczają na ochronę granic państwa znaczne zasoby ludzkie, środki techniczne i infrastrukturę. Są zdecydowane nieustannie zwiększać gotowość pracowników służb granicznych oraz podnosić jakość sprzętu, jakim dysponują. Szczególne imponująca jest praca wykonywana przez wojska lądowe nadzorujące lądowe granice Turcji oraz profesjonalizm straży przybrzeżnej. Policja posiada bazę danych POLNET, która stanowi skuteczne narzędzie służące rejestrowaniu przekraczania granic przez pasażerów podczas wjazdu i wyjazdu oraz sprawdzaniu, czy są do tego uprawnieni. Istnieją jednak obszary wymagające istotnej poprawy, w związku z tym Komisja uważa, że to kryterium odniesienia zostało jedynie częściowo spełnione, ale szanse na dalsze postępy są znaczne. W szczególności Komisja zaleca, aby władze tureckie podjęły następujące środki: Wykorzystywanie poborowych do nadzorowania tzw. zielonej granicy powinno zostać stopniowo ograniczane jedynie do zadań pomocniczych. Może to również wymagać większego wykorzystania technicznych narzędzi monitorujących (w szczególności wykorzystania radarów montowanych w samochodach, bezpilotowych statków powietrznych, kamer termowizyjnych oraz centralnego monitorowania danych dotyczących nadzoru). Szkolenia dla pracowników kontrolujących tzw. zieloną granicę powinny różnić się od normalnych programów szkoleniowych przeznaczonych dla armii i koncentrować się na kwestiach związanych z zarządzaniem granicami. Rotacja zawodowych żołnierzy lądowych sił zbrojnych powinna być ograniczona do brygad przygranicznych, aby umożliwić rozwój specjalizacji, kultury i metodologii związanych z pracą przygraniczną. Jeżeli nie jest to możliwe, należy zaoferować zachęty żołnierzom którzy zechcą specjalizować się w tej dziedzinie. To samo dotyczy policji, a celem jest wykształcenie prawdziwych specjalistów w wykrywaniu sfałszowanych dokumentów podróży i oszustów. Należy stopniowo rozwijać zintegrowany system przybrzeżnych radarów monitorujących granice morskie, który pozwoli na dokonywanie oceny sytuacji faktycznej. Rozwiązanie to należy uzupełnić o wzmożone wykorzystanie obserwacji przestrzeni powietrznej w celu zapewnienia szybkiej reakcji na przypadki nielegalnego opuszczania tureckich wód terytorialnych przez migrantów. 10

11 Wzmocnienie współpracy i wymiany informacji między personelem i organami odpowiadającymi za zarządzanie granicami, służbą celną i pozostałymi organami ścigania z myślą o zwiększaniu zdolności gromadzenia danych wywiadowczych, efektywnym wykorzystaniu zasobów ludzkich i technicznych oraz skoordynowanym działaniu Komisja uważa, że wymóg ten został jedynie częściowo spełniony, szczególnie ze względu na fakt, że środki stosowane obecnie przez władze tureckie gwarantują jedynie luźną koordynację między organami służby granicznej, polegającą na regularnych spotkaniach na wysokim szczeblu bez odpowiednich mechanizmów instytucjonalnych gwarantujących rzeczywistą i zintegrowaną współpracę między różnymi organami. W celu spełnienia wymogu niniejszego kryterium odniesienia zachęca się władze tureckie do wdrożenia środków zalecanych już w przypadku poprzednich wymogów, zapewniających ściślejszą współpracę między organami ścigania i lądowymi siłami zbrojnymi oraz umożliwiających ustanowienie zintegrowanego zarządzania granicami. Ustanowienie programów szkoleniowych i przyjęcie kodeksów etycznych w zakresie zwalczania korupcji dla funkcjonariuszy służby granicznej, służby celnej i innych funkcjonariuszy zajmujących się zarządzaniem granicami Komisja uważa, że wymóg ten został częściowo spełniony, ale szanse na dalsze postępy są znaczne. W Turcji obowiązują przepisy określające kodeksy etyczne, których przestrzegać musi każdy pracownik administracji publicznej i organów ścigania. Komisja zaleca jednak, aby Turcja: opracowała wersje tego ogólnego etycznego kodeksu, w których bardziej szczegółowo potraktowane zostaną sytuacje, z jakimi mają do czynienia urzędnicy odpowiedzialni za zarządzanie granicami; opracowała odpowiednie moduły szkoleniowe, służące poszerzaniu wiedzy o tych kodeksach; oraz stworzyła mechanizmy monitorowania. Skuteczna realizacja protokołu ustaleń podpisanego z Fronteksem, w tym poprzez rozwijanie wspólnych inicjatyw na rzecz współpracy oraz wymianę danych i analizy ryzyka Komisja uważa, że wymóg ten jest obecnie spełniony. Zachęca się jednak władze tureckie do dalszego i pogłębionego wdrażania trzyletniego programu współpracy uzgodnionego z Fronteksem w ramach ich protokołu ustaleń. Dbanie o to, by zarządzanie granicami było prowadzone zgodnie z międzynarodowym prawem uchodźczym, przy pełnym poszanowaniu zasady nonrefoulement i by umożliwiało osobom wymagającym ochrony międzynarodowej 11

12 uzyskanie skutecznego dostępu do procedur azylowych W ostatnich latach władze tureckie przyznały międzynarodową ochronę ponad milionowi osób ubiegających się o azyl, pochodzących z Syrii i wielu innych państw. Nie odnotowano przypadków zawracania tych osób. W związku z tym Komisja uważa, że niniejszy wymóg jest obecnie spełniony. Zapewnienie właściwej współpracy z sąsiadującymi państwami członkowskimi UE, zwłaszcza w celu wzmocnienia zarządzania granicami z państwami członkowskimi UE Niedawna poprawa współpracy granicznej, która realizowana jest na granicach lądowych przez władze tureckie oraz władze greckie i bułgarskie, i która ma na celu zapobieganie nielegalnej migracji, umożliwia Komisji uznanie tego wymogu za częściowo spełniony. Komisja zaleca, aby dążąc do pełnego spełnienia tego kryterium odniesienia władze tureckie podjęły następujące środki: pogłębiły i wzmocniły współpracę z władzami greckimi i bułgarskimi wzdłuż granic lądowych, obejmującą regularne spotkania z udziałem tureckich wojsk lądowych, ustanawiając bezpieczne kanały komunikacyjne oraz wdrażając stabilny i zorganizowany mechanizm służący do współpracy i wymiany informacji, szczególnie dzięki pomocy w ustanowieniu trójstronnego centrum kontaktowego na przejściu granicznym Capitan Andreevo; rozwijały współpracę operacyjną z greckimi władzami w rejonie Morza Egejskiego, dążąc do zapewnienia, aby współpraca na morzu objęła zapobieganie nielegalnej migracji dzięki wymianie informacji oraz wykorzystaniu nie tylko formalnej komunikacji między siedzibami dwóch zaangażowanych straży przybrzeżnych, ale również wymiany operacyjnej między urzędnikami działającymi na szczeblu lokalnym. W odniesieniu do tej drugiej kwestii szczególnie pomocne byłoby utworzenie systemu wymiany informacji i wzajemnego wczesnego ostrzegania między lokalnymi organami zajmującymi się zapobieganiem i zwalczaniem nielegalnej migracji; zapewniły zgodnie z zaleceniami zawartymi w segmencie 1 współpracę tureckiej policji z urzędnikami łącznikowymi policji państw członkowskich UE, wymianę informacji między nimi oraz wzajemną pomoc w wykrywaniu fałszywych lub podrobionych dokumentów, które mogą być potencjalnie wykorzystywane przez pasażerów wyjeżdżających z terytorium Turcji lub przejeżdżających przez nią tranzytem w celu dotarcia do innych lotnisk w UE Polityka wizowa Wzmocnienie szkolenia na temat bezpieczeństwa dokumentów dla pracowników tureckich urzędów konsularnych i posterunków granicznych oraz przygotowanie i wykorzystywanie tureckiego wizowego systemu informacyjnego Ze względu na wagę, jaką władze tureckie już teraz przywiązują do programów szkoleń dla pracowników tureckich urzędów konsularnych i posterunków granicznych, dotyczących 12

13 wykrywania sfałszowanych dokumentów tożsamości, oraz ze względu na fakt, że istnieje już kilka baz danych obejmujących informacje o wydanych wizach, do których dostęp ma policja, Komisja uważa, że to kryterium odniesienia zostało częściowo spełnione, a szanse na dalsze postępy są znaczne. Komisja zaleca jednak, aby władze tureckie: opracowały lepsze programy szkoleń dla pracowników tureckich urzędów konsularnych i posterunków granicznych, przede wszystkim w celu poprawy ich umiejętności w zakresie rozpoznawania paszportów i wiz państw strefy Schengen i państw OECD, a także nowych tureckich wiz o wysokim stopniu bezpieczeństwa, które mają zostać wprowadzone; oraz kontynuowały działania prowadzące do pełnej integracji obecnych baz danych dotyczących wiz w celu zapewnienia, aby każdy organ ścigania w Turcji zajmujący się zarządzaniem granicami lub zwalczaniem nielegalnej migracji mógł szybko sprawdzić autentyczność tureckiej wizy w dokumencie podróży cudzoziemca, który chce wjechać na terytorium Turcji lub który już na nie wjechał. Zniesienie możliwości wydawania wiz na granicach jako zwykłej procedury dla obywateli pewnych państw nienależących do UE, a zwłaszcza państw stanowiących dla UE wysokie ryzyko migracyjne i ryzyko w zakresie bezpieczeństwa Władze tureckie w dalszym ciągu wydają na granicy wizy dla obywateli 89 państw, wiele z tych państw stanowi potencjalne źródło nielegalnej migracji do UE. Nowa ustawa o cudzoziemcach i ochronie międzynarodowej, która weszła w życie w kwietniu 2014 r., zniosła jednak możliwość wydawania przez Turcję wiz na granicach w ramach zwykłej procedury i zgodnie z oświadczeniami władz tureckich system wydawania wiz na granicy zostanie prawdopodobnie niedługo zlikwidowany (prawdopodobnie do końca 2014 r.). W związku z tym Komisja uważa, że to kryterium odniesienia zostało częściowo spełnione, ale szanse na dalsze postępy są znaczne. Komisja zaleca, aby władze tureckie jak najszybciej wprowadziły tę zmianę w życie. Wprowadzenie do użycia nowych tureckich naklejek wizowych z zabezpieczeniami o wyższej jakości oraz zaprzestanie wykorzystywania pieczątek wizowych Chociaż władze tureckie nadal używają pieczątek wizowych, które łatwo jest podrobić, ukończyły one obecnie techniczne przygotowania do wprowadzenia nowych naklejek wizowych posiadających wysokiej jakości zabezpieczenia i zapowiedziały ich wprowadzenie w najbliższym czasie. W związku z tym Komisja uważa, że to kryterium odniesienia zostało spełnione częściowo, ale szanse na dalsze postępy są znaczne. Komisja zaleca, aby władze tureckie zaprzestały wykorzystywania pieczątek wizowych i wprowadziły do użycia zamiast nich nowe bezpieczniejsze naklejki wizowe oraz we właściwym czasie rozszerzyły ich stosowanie, zastępując nimi wszystkie inne obecnie stosowane rodzaje wiz. Wprowadzenie wiz lotniskowych; 13

14 Komisja uważa, że wymóg ten został prawie spełniony, ponieważ nowa ustawa o cudzoziemcach i ochronie międzynarodowej zapewnia władzom tureckim prawną możliwość zwracania się do cudzoziemców, którzy planują podróż samolotem do bardziej odległych miejsc przeznaczenia tranzytem przez Turcję i w związku z tym zamierzają wejść na międzynarodowy obszar tureckiego lotniska, o uzyskanie przed podróżą w tureckim konsulacie wiz lotniskowych. Komisja zaleca, aby władze tureckie wdrożyły odpowiednie przepisy nowej ustawy. Zmiana zasad, na podstawie których Turcja zezwala na wjazd na swoje terytorium obywatelom państw będących głównym poważnym źródłem nielegalnej migracji do UE, w celu utrudnienia dostępu tym osobom, które chcą wjechać na terytorium Turcji z myślą o późniejszej próbie nielegalnego przekroczenia zewnętrznych granic UE Jak już wspomniano, obywatele 89 państw, spośród których wiele uznawane jest za potencjalne źródło nielegalnej migracji, mogą obecnie wjeżdżać na terytorium Turcji po prostu uzyskując wizę na tureckiej granicy. Władze tureckie zapowiedziały jednak zamiar zlikwidowania systemu wydawania wiz na granicy. Po zrealizowaniu tego zamiaru obywatele wspomnianych krajów zasadniczo nadal bez problemów będą mogli uzyskać wizę, występując o nią za pośrednictwem elektronicznego systemu wizowego. System ten powstał w 2013 r. jako projekt pilotażowy i wszedł do normalnego użytku w kwietniu 2014 r., ma on jednak takie same słabe strony jak system wydawania wiz na granicy. W oparciu o obecne zasady elektronicznego systemu wizowego możliwość uzyskania elektronicznej wizy nie będzie jednak dostępna dla wszystkich. Obywatele państw uznawanych za potencjalne źródło nielegalnej migracji (z pewnymi wyjątkami) będą mogli ubiegać się o elektroniczną wizę do Turcji tylko wtedy, gdy w momencie ubiegania się o wizę będą posiadać ważne wizy lub dokumenty pobytowe wydane przez państwa OECD i państwa strefy Schengen. W związku z tym Komisja uważa, że to kryterium odniesienia zostało na razie jedynie częściowo spełnione, ale szanse na dalsze postępy są znaczne. Komisja zaleca, aby władze tureckie dążąc do osiągnięcia postępów w spełnianiu tego kryterium odniesienia: natychmiast zniosły możliwość uzyskiwania wiz na granicy dla obywateli państw, które stanowią potencjalne źródło nielegalnej migracji; nadal stosowały restrykcyjne zasady i przyjęły selektywne podejście w zakresie wydawania wiz za pośrednictwem elektronicznego systemu wizowego; ściśle monitorowały sposób, w jaki osoby mające prawo wjazdu do Turcji z wykorzystaniem elektronicznego systemu wizowego lub osoby niepotrzebujące wizy, korzystają z tych możliwości; oraz wdrożyły stosowne środki pozwalające szybko reagować na ewentualne nadużycia, jeżeli okaże się, że występują one powszechnie wśród obywateli danego kraju lub konkretnych kategorii osób. 14

15 W odniesieniu do ostatniej kwestii i w celu umożliwienia Komisji oceny postępów poczynionych przez Turcję w zakresie tego kryterium odniesienia, władze tureckie będą musiały regularnie przedstawiać informacje na temat: liczby wiz wydanych obywatelom danych państw, wraz ze wskazaniem rodzaju wydanej wizy (wizy wydane na granicy, wizy elektroniczne lub wizy wydane przez ambasady); liczby nielegalnych migrantów danej narodowości zatrzymanych na terytorium Turcji, wraz ze wskazaniem jaki rodzaj wizy posiadali, jeżeli w ogóle posiadali wizę; oraz liczby i rodzaju podrobionych i fałszywych wiz oraz dokumentów pobytowych z państw OECD i państw strefy Schengen wykrytych przez władze tureckie wśród posiadaczy tureckich wiz elektronicznych. W razie stwierdzenia znacznego wzrostu liczby nielegalnych migrantów konkretnej narodowości zatrzymanych w Turcji lub wzdłuż granicy między UE a Turcją, Komisja będzie także potrzebowała od władz tureckich informacji dotyczących rodzaju środków, jakie Turcja podjęła lub planuje podjąć, aby rozwiązać ten problem. Dalsze dostosowywanie tureckiej polityki wizowej, przepisów i zdolności administracyjnych do unijnego dorobku prawnego, zwłaszcza wobec najważniejszych państw będących poważnym źródłem nielegalnej migracji do UE Jak wyjaśniono powyżej władze tureckie zapowiedziały zamiar zaprzestania wydawania wiz na granicach oraz zastąpienia pieczątek wizowych naklejkami wizowymi posiadającymi wysokiej jakości zabezpieczenia, zgodnie z zasadami i zabezpieczeniami wykorzystywanymi w systemie Schengen. Z chwilą zlikwidowania systemu wydawania wiz na granicy, sporządzony przez Turcję wykaz negatywny wiz będzie stanowił istotny krok w kierunku dostosowania (chociaż nadal nie będzie ono całkowite) do wykazu negatywnego wiz stosowanego przez kraje strefy Schengen. Żadna z tych reform nie została jednak jeszcze wprowadzona. W oparciu o dostępne informacje wydaje się, że kontrole osób ubiegających się o wizę przeprowadzane przez organy konsularne są ograniczone w porównaniu z kontrolami przeprowadzanymi w państwach członkowskich UE. Wiza jest zazwyczaj przyznawana po zweryfikowaniu przez te organy spełnienia przez osobę ubiegającą się o wizę określonych wymogów (na przykład osoba ta nie ma zakazu wjazdu na terytorium Turcji z powodów prawnych lub bezpieczeństwa, oraz może udowodnić, że posiada wystarczające środki finansowe na pokrycie kosztów pobytu w Turcji i powrotu do swojego kraju). Nie gromadzi się żadnej dodatkowej dokumentacji, ani nie przeprowadza bardziej gruntownej analizy, która mogłaby na przykład wykazać, czy osoba ubiegająca się o wizę planuje wjechać do Turcji z zamiarem późniejszego pobytu w tym kraju jako nielegalny migrant, czy wykorzystania Turcji w celu nielegalnego przekroczenia granic UE. W związku z tym Komisja uważa, że to kryterium odniesienia zostało jedynie częściowo spełnione. Komisja zaleca, aby władze tureckie dążąc do osiągnięcia postępów w spełnianiu tego kryterium odniesienia wprowadziły wszystkie zapowiedziane reformy i zmodyfikowały system wydawania wiz oraz system szkoleń pracowników urzędów konsularnych 15

16 wydających wizy, biorąc za przykład system wizowy obowiązujący w strefie Schengen. Aby móc dokonać oceny postępów Turcji w spełnianiu tego zalecenia, Komisja będzie potrzebować: kopii wytycznych wydanych pracownikom tureckich urzędów konsularnych i posterunków granicznych w sprawie kryteriów i procedur, których należy przestrzegać w trakcie przyjmowania lub odrzucania wniosku o wydanie wizy, w tym wykazów dokumentów, które osoba ubiegająca się o wizę ma przedłożyć; oraz szczegółowych statystyk dotyczących wniosków wizowych, które zostały przyjęte i które odrzucono, oraz powodów odmowy udzielenia wizy. Zachęca się również władze tureckie do kontynuacji działań mających na celu dostosowanie tureckiego wykazu negatywnego wiz do wykazu negatywnego stosowanego przez państwa należące do strefy Schengen, a w każdym razie do zapobiegania jakimkolwiek dalszym rozbieżnościom. Umożliwienie niedyskryminacyjnego dostępu do terytorium Turcji obywatelom wszystkich państw członkowskich UE Komisja uważa, że to kryterium odniesienia nie zostało spełnione, ponieważ obecnie do podróżowania na terytorium Turcji bez wizy uprawnieni są obywatele tylko 19 spośród 28 państw członkowskich. Istnieją zastrzeżenia w odniesieniu do faktycznej dyskryminacji wnioskodawców pochodzących z Republiki Cypryjskiej. Aby móc podróżować na terytorium Turcji, muszą oni posiadać wizę, którą mogą uzyskać jedynie, składając wniosek za pośrednictwem tureckiego elektronicznego systemu wizowego, w którym Republika Cypryjska nazwana została Grecko-Cypryjską Administracją Południowego Cypru. Komisja zaleca, aby w celu spełnienia przedmiotowego kryterium odniesienia władze tureckie zaprzestały tego dyskryminującego traktowania Odpowiedzialność przewoźników Przyjęcie i skuteczne wykonywanie przepisów w sprawie odpowiedzialności przewoźników wraz z określeniem kar Przewoźnicy prowadzący działalność w Turcji zostali już zobowiązani do transportu pasażerów, którym władze tureckie nie udzieliły pozwolenia na wjazd na terytorium Turcji, z powrotem do miejsca rozpoczęcia podróży. Wymóg ten został potwierdzony przez nową ustawę o cudzoziemcach i ochronie międzynarodowej. W związku z tym Komisja uważa, że to kryterium odniesienia zostało częściowo spełnione, przy czym szanse na dalsze postępy są znaczne. Komisja zaleca, aby w celu stworzenia bardziej rygorystycznego systemu, zapobiegania napływowi nielegalnych migrantów na terytorium Turcji i poczynienia postępów w spełnianiu tego kryterium odniesienia, władze tureckie stworzyły system sankcji dla przewoźników, którzy nie przestrzegają tego obowiązku, uwzględniając najlepsze praktyki unijne i międzynarodowe. 16

17 Ochrona międzynarodowa Przyjęcie i skuteczne wykonywanie przepisów i przepisów wykonawczych, zgodnie z unijnym dorobkiem prawnym oraz ze standardami określonymi w konwencji genewskiej z 1951 r. dotyczącej uchodźców i jej protokole z 1967 r., a zatem z wyłączeniem wszelkich ograniczeń geograficznych, tak aby zapewnić poszanowanie zasady non-refoulement, uwzględniając również europejską konwencję praw człowieka, możliwość złożenia wniosku o azyl i otrzymania przez osoby wymagające ochrony międzynarodowej ochrony w ramach statusu uchodźcy lub uzupełniającej formy ochrony, a także umożliwienie UNHCR skutecznego wykonywania mandatu na terytorium Turcji bez jakichkolwiek ograniczeń Komisja uważa, że dzięki przyjęciu nowej ustawy o cudzoziemcach i ochronie międzynarodowej oraz jej wejściu w życie w kwietniu 2014 r. Turcja znacząco przybliżyła się do spełnienia tego kryterium odniesienia, ponieważ przedmiotowa ustawa przewiduje ustanowienie krajowej procedury azylowej i statusów ochrony zgodnych, ogólnie rzecz biorąc, z międzynarodowymi i unijnymi standardami. Ustawa ogranicza również do minimalnego poziomu wpływ limitu geograficznego stosowanego przez Turcję w odniesieniu do konwencji genewskiej z 1951 r., który władze tureckie zdecydowały się na razie nadal zachować. Limit ten zawęża zakres stosowania konwencji w Turcji do osób, które zostały uchodźcami w wyniku wydarzeń mających miejsce w Europie. Nowa ustawa zapewnia jednak możliwość uzyskania tureckiego statusu ochrony międzynarodowej również każdej osobie nieobjętej limitem geograficznym (określanej w ustawie uchodźcą warunkowym ). Status przyznawany uchodźcom warunkowym jest nieco mniej korzystny niż status przyznawany osobom objętym limitem geograficznym, ale różnice nie są znaczne. W kwestiach, w których ustawa pozostawia pewien margines swobody pod względem jej wdrażania, różnice te mogą stać się prawie symboliczne. Komisja zauważa jednak, że ponieważ zasady te są nowe, nie zgromadzono jeszcze doświadczeń w ich wdrażaniu. Ustawa nie obejmuje niektórych kluczowych aspektów sytuacji, w jakiej znajdują się osoby ubiegające się o azyl i osoby korzystające z ochrony międzynarodowej w Turcji, będą one zależeć od przepisów zawartych w prawie wtórnym, które nie zostało jeszcze przyjęte. W związku z tym Komisja uważa, że to kryterium odniesienia zostało częściowo spełnione, ale szanse na dalsze postępy są znaczne. Aby Komisja mogła zweryfikować swoją ocenę, władze tureckie będą musiały zapewnić: przyjęcie całego prawa wtórnego niezbędnego do skutecznego i pełnego wdrożenia ustawy; oraz skuteczne i spójne wdrożenie przepisów ustawy w całym państwie. W odniesieniu do pierwszego punktu szczególnie ważne będzie: zapewnienie skutecznego stosowania przepisów ustawy, w szczególności możliwości dostępu do procedury określania statusu ochrony międzynarodowej i uzyskania 17

18 statusu ochrony międzynarodowej, również w odniesieniu do osób ubiegających się o azyl i uchodźców (uznanych przez UNHCR), którzy byli już obecni na terytorium Turcji, gdy ustawa weszła w życie; przyznanie osobom określonym na podstawie ustawy jako korzystające z tymczasowej ochrony za pośrednictwem przepisów prawa wtórnego, które zostanie przyjęte praw porównywalnych do praw gwarantowanych przez dyrektywę UE w sprawie tymczasowej ochrony oraz, w razie potrzeby, możliwości dostępu do indywidualnych procedur określania statusu ochrony międzynarodowej; oraz zagwarantowanie uchodźcom warunkowym statusu, który w praktyce nie różni się od statusu przyznawanego uchodźcom objętym limitem geograficznym, a tym samym zapewnienie obydwu grupom pozwolenia na pracę, pomocy społecznej i możliwości integracji, zgodnie z podejściem przyjętym w dyrektywie UE w sprawie kwalifikowania. Ustanowienie wyspecjalizowanego organu odpowiadającego za procedury określania statusu uchodźcy, które będą przewidywać możliwość wnoszenia do trybunału lub sądu, faktycznie i prawnie, skutecznego środka odwoławczego, oraz za zapewnianie ochrony i pomocy osobom ubiegającym się o azyl i uchodźcom, a także zapewnienie temu organowi i jego personelowi odpowiednich zdolności działania oraz odpowiedniego szkolenia Dwa istotne kroki w kierunku spełnienia tego wymogu stanowią utworzenie Dyrekcji Generalnej ds. Zarządzania Migracjami oraz wejście w życie ustawy o cudzoziemcach i ochronie międzynarodowej, która obejmuje między innymi przepisy dotyczące rozpatrywania odrzuconych wniosków o udzielenie ochrony międzynarodowej i związanych z nimi decyzji, takich jak postanowienie o zastosowaniu środka zabezpieczającego polegającego na pozbawieniu wolności, zarówno na poziomie administracyjnym, jak i sądowym. Dyrekcja Generalna nadal powstaje, w szczególności na poziomie prowincji, a jej obowiązek wdrożenia ustawy spoczywa w dalszym ciągu w dużym stopniu na innych organach publicznych działających pod jej nadzorem. Nie podjęto jeszcze wszystkich koniecznych przygotowań na szczeblu instytucjonalnym, które mają na celu wdrożenie nowej ustawy, w szczególności w odniesieniu do przekazania uprawnień władzy centralnej władzom regionów i prowincji. W związku z tym Komisja uważa, że wymóg ten został częściowo spełniony, ale szanse na dalsze postępy są znaczne. Aby Komisja mogła zweryfikować swoją ocenę, władze tureckie powinny zapewnić: skuteczne i spójne wdrażanie w całym kraju przepisów ustawy odnoszących się do składania odwołań od dorzucenia wniosku o ochronę międzynarodową na poziomie administracyjnym i sądowym oraz związanych z nimi decyzji, takich jak postanowienie o zastosowaniu środka zabezpieczającego polegającego na pozbawieniu wolności, w tym w odniesieniu do niezależności i bezstronności kontroli sądowej; zakończenie wewnątrzinstytucjonalnych uzgodnień przez Dyrekcję Generalną ds. Zarządzania Migracjami i wzmocnienie jej zasobów kadrowych, szczególnie na 18

19 poziomie prowincji, oraz przejęcie przez nią odpowiedzialności za praktyczną realizację procedur azylowych; jasny podział obowiązków w zakresie zapewnienia praw odpowiednio osobom ubiegającym się o ochronę międzynarodową i osobom z niej korzystającym. Komisja zaleca również, aby władze tureckie utworzyły zintegrowany i wiarygodny system identyfikacji osób ubiegających się o ochronę międzynarodową i osób z niej korzystających. System powinien zapewniać uzyskiwanie kompleksowych i jednolitych danych statystycznych. Zapewnienie odpowiedniej infrastruktury i wystarczających zasobów ludzkich i finansowych pozwalających zadbać o przyzwoite warunki przyjmowania osób ubiegających się o azyl i uchodźców oraz o ochronę ich praw i godności W Turcji władze na ogół nie oferują zakwaterowania osobom ubiegającym się o ochronę międzynarodową i osobom z niej korzystającym. Władze tureckie uczyniły jednak wyjątek i zapewniły syryjskim uchodźcom wysokiej jakości zakwaterowanie w obozach dla uchodźców. Komisja uważa, że Turcja częściowo spełniła wymogi powyższego kryterium odniesienia, ale szanse na dalsze postępy są znaczne. Oczekiwanie, że władze tureckie zapewnią zakwaterowanie wszystkim osobom ubiegającym się o azyl i osobom korzystającym z ochrony międzynarodowej przebywającym w Turcji byłoby w obecnych okolicznościach nierealne. Komisja zaleca jednak, aby władze tureckie: utworzyły odpowiednią liczbę ośrodków recepcyjnych również dla osób niepochodzących z Syrii, ubiegających się o ochronę międzynarodową i z niej korzystających, które nie mają żadnego innego zakwaterowania, zapewniając zakwaterowanie przynajmniej osobom z najsłabszych grup społecznych, biorąc za przykład standardy określone w dyrektywie w sprawie warunków przyjmowania i dyrektywie w sprawie kwalifikowania; opracowały strategie w formie pisemnej i wdrożyły instrumenty instytucjonalne w celu zapobiegania dyskryminacji osób, które otrzymują ochronę międzynarodową, oraz zapewniły równy dostęp do zakwaterowania wszystkim osobom korzystającym z ochrony międzynarodowej, biorąc za przykład standardy określone w dyrektywie w sprawie kwalifikowania. Osobom, którym przyznano status uchodźcy, należy umożliwić utrzymanie się we własnym zakresie, dostęp do usług publicznych, korzystanie z praw socjalnych i należy im stworzyć warunki do integracji w Turcji Turcja poczyniła istotny krok w kierunku spełnienia przez nią tego wymogu, wprowadzając w życie ustawę o cudzoziemcach i ochronie międzynarodowej, która zawiera przepisy określające prawa osób korzystających z ochrony międzynarodowej, zapewniające im dostęp do publicznej edukacji, opieki zdrowotnej i rynku pracy, oraz podejmując środki mające na celu zapewnienie funduszy na wdrożenie przepisów dotyczących edukacji i opieki zdrowotnej w praktyce. Z różnych względów faktyczny dostęp do tych praw nie jest jednak w Turcji zagwarantowany w taki sam sposób wszędzie i w odniesieniu do wszystkich osób. W 19

20 związku z tym Komisja uważa, że wymóg ten został częściowo spełniony, ale szanse na dalsze postępy są znaczne. Komisja zaleca, aby władze tureckie: zapewniły wszystkim osobom korzystającym z ochrony międzynarodowej, w tym osobom korzystającym z tymczasowej ochrony i uchodźcom warunkowym zgodnie z ich definicją w nowej ustawie, możliwość skutecznego i systematycznego korzystania z ich praw w odniesieniu do dowodów tożsamości i dostępu do rynku pracy, co przyczyni się do ich samowystarczalności i integracji; opracowały i wdrożyły strategie ułatwiające dostęp do praw osobom korzystającym z ochrony międzynarodowej, w przypadku których istnieje ryzyko społecznej marginalizacji, szczególnie osobom nieposiadającym państwowego zakwaterowania; monitorowały i weryfikowały, w tym gromadziły dane statystyczne, rzeczywiste możliwości osób korzystających z ochrony międzynarodowej w zakresie dostępu do usług publicznych i przewidzianej w ustawie pomocy społecznej Nielegalna migracja Przyjęcie i wykonywanie przepisów zapewniających skuteczne zarządzanie migracjami i obejmujących zasady dostosowane do standardów UE i Rady Europy w sprawie wjazdu, wyjazdu, pobytu krótko- i długoterminowego obcokrajowców i członków ich rodzin oraz w sprawie przyjmowania, powrotu i praw cudzoziemców, w przypadku których stwierdzono, że nielegalnie wjechali do Turcji lub nielegalnie w niej przebywają W związku z niedawnym przyjęciem i wejściem w życie ustawy o cudzoziemcach i ochronie międzynarodowej Komisja uważa, że wymóg ten został częściowo spełniony, ale szanse na dalsze postępy są znaczne. Aby Komisja mogła zweryfikować swoją ocenę, władze tureckie będą musiały zapewnić skuteczne i kompleksowe wdrożenie przepisów nowej ustawy w całym kraju oraz przyjęcie właściwego prawa wtórnego. Ustanowienie i rozpoczęcie stosowania mechanizmu monitorowania przepływów migracyjnych, z danymi na temat uregulowanej i nielegalnej migracji; ustanowienie organów odpowiadających za gromadzenie i analizowanie danych na temat stanu migracji i przepływów migracyjnych; oraz przygotowanie obrazu sytuacji w zakresie nielegalnych przepływów migracyjnych na szczeblu krajowym, regionalnym i lokalnym oraz w zakresie poszczególnych krajów pochodzenia nielegalnej migracji, w tym wdrożenie analizy ryzyka i danych wywiadowczych W związku z nową rolą Dyrekcji Generalnej ds. Zarządzania Migracjami, polegającą na gromadzeniu i analizowaniu statystyk dotyczących migracji, oraz współpracą władz tureckich z Fronteksem Komisja uznaje to kryterium odniesienia za częściowo spełnione. Komisja zaleca, aby władze tureckie przydzieliły Dyrekcji Generalnej ds. Zarządzania Migracjami zasoby niezbędne do rozpoczęcia praktycznej realizacji jej zadania polegającego 20