Lanzania - historyczna kraina Warmii i obyczaje jej ludności

HTML
DOWNLOAD

Wielkość: px

Rozpocząć pokaz od strony:

Download "Lanzania - historyczna kraina Warmii i obyczaje jej ludności"

Witold Wiśniewski
8 lat temu
Przeglądów:

1 Lanzania - historyczna kraina Warmii i obyczaje jej ludności Autor: Wieczorna Image not found

2 Lanzania to historyczna kraina pruska, zwana też "Ziemią Łężańską" położona w północnej części Wysoczyzny Elbląskiej. Zamieszkiwana w okresie od VI XIII wieku n.e.przez pruskie plemię Warmów. Lanzania stanowiła w okresie X XII w. duży, dobrze rozwinięty gospodarczo i silnie ufortyfikowany staropruski zespół osadniczy kilku tzw. lauks (zgrupowanie kilkunastu pruskich osiedli tzw. waiss). Lanzania w lewym narożniku Warmii, ilustracja wg ziemialubawska.blogspot.com

3 Współcześnie są to tereny m.in. dzisiejszej gminy Tolkmicko. Na ten zespół osadniczy składają się trzy główne grodziska: w Tolkmicku ("Wały Tolkmita"), Łęczu i Pagórkach oraz strażnice grodowe zlokalizowane na przebiegu tzw. "Długich Wałów" i "Wysokich Wałów" od Kamienicy Elbląskiej nad Zalewem Wiślanym przez Próchnik w kierunku wschodnim.w okolicach grodziska Pagórki, odkryto w latach 30. XX wieku liczne kurhany. W roku 1210 dotarła w ten rejon, wyprawa króla duńskiego Waldemara II. Wśród terytoriów podporządkowanych przejściowo Danii znalazła się także Lanzania ziemia położona na Wysoczyźnie Elbląskiej, bezpośrednio na północ od hipotetycznej ziemi Drusen i osady Truso. W 1215 r. wódz pruski Nobil Warpor (Warpod) z ziemi Lanzania w Pogezanii przyjmuje zwierzchnictwo biskupa Chrystiana. W 1216 roku papież Innocenty III zatwierdza chrzest pruskich Łężan. O tym co działo się po przejściu Surwabuno, nobila z Lubawy, na chrześcijaństwo możemy przeczytać między innymi u Kętrzyńskiego (O ludności polskiej w Prusiech niegdyś krzyżackich), który podkreśla, że pogańscy Prusowie byli wstrząśnięci. Odejście od starych wierzeń traktowali jako początek obcego panowania nad swoimi ziemiami, dlatego postanowili zaatakować neofitów, czyli nowo nawróconych na chrześcijaństwo Prusów, który zajmowali obszar dawnej Ziemi Sasinów, Pomezanii, Pogezanii i części Warmii (plemię Warmów z którego wywodził się Warpoda). Lanzania i ziemie Warpody znajdowały się daleko na północy nad Morzem Bałtyckim. Niedaleko ziem Warpody biskup Chrystian kazał zbudować gród Zantyr. Sama Lanzania znajdowała się na terenie plemienia Warmów, w jego zachodniej części. Ojciec Święty widząc potężnych nobilów uradował się bardzo, ochrzcił ich, a Chrystiana mianował biskupem całych Prus. Dzięki temu biskup Chrystian zyskał ogromną władzę kazał zbudować u Pomezan nowe umocnione grody takie jak Zantyr nad brzegiem Morza Bałtyckiego. Prawda jest jednak taka, że chrztu nie przyjęli wszyscy. Wśród Sasinów wielu trwało przy religii przodków, podobnie u Pomezan graniczących z Sasinią od północy. Tak samo u Pogezan. U Warmów nawrócili się tylko nieliczni z Warpodą na czele. Pozostali Prusowie tacy jak: Natangowie, bogaci w bursztyn Sambowie oraz pozostałe plemiona włącznie z mieszkańcami Puszczy Galindzkiej, Jaćwieży, Nadrowii oni wszyscy dalej trwali przy wierze w starych bogów. Realne sukcesy w nawróceniu wszystkich pruskich plemion odnieśli dopiero Krzyżacy w drugiej połowie XIII wieku, czyli już po śmierci

4 biskupa Chrystiana. wg Gdy w XIII wieku wojska Zakonu dotarły po raz pierwszy w okolice Wielkich Żuław, doszło do nieporozumień pomiędzy krzyżowcami a Księciem Pomorskim Świętopełkiem. Pierwszym punktem zapalnym stały się właśnie ziemie określane mianem Lanzania. Mistrz Krajowy Zakonu Krzyżackiego Hermann von Balk ustąpił z podbojem tego "już ochrzczonego" terenu. Ataki Zakonu dużym łukiem obeszły ten rejon od południa, prąc dalej na północny wschód. Po 1273 roku w wyniku złamania przez krzyżacką wyprawę pacyfikacyjną Mistrza Krajowego Dytryk von Gaterslebena oporu m.in. północnych Pogezanów, występujących przeciwko krzyżakom w tzw. II powstaniu pruskim, cała ludność obszaru Lanzanii została wysiedlona lub wymordowana. Od czasów osadnictwa krzyżackiego prowadzonego na tym terenie (Lenzland) w początku XIV wieku, większość obszarów leśnych Lanzanii z uwagi na ukształtowanie terenu (głębokie na 70 metrów zalesione jary erozyjne) nie została objęta gospodarką oraz osadnictwem. Obecnie większość obszaru dawnej historycznej Lanzanii objęta jest ochroną przyrody (rezerwaty leśne) w ramach Park Krajobrazowy Wysoczyzny Elbląskiej. Przez ten pofałdowany, zalesiony teren, pokryty licznymi głazami narzutowymi, przepływają potoki o charakterze górskim. Największe: Kamionka, Rongóry, Kamienica, Suchacz, Olszanka, Grabianka, Stradanka. Przy brzegu Zalewu Wiślanego, w okolicy miejscowości Święty Kamień, leży potężny głaz narzutowy (obwód ponad 13 metrów), wyznaczający historyczną granicę pomiędzy Warmią i Pogezanią.

Ryc. Pruskie państewka plemienne, autor: Renata3, cc wikimedia opr. Adam Fularz na podst. Wikipedii Bibliografia Ł. Okulicz-Kozaryn Dzieje Prusów, Fundacja n Rzecz Nauki Polskiej, 1997, 531 str.

5 Ryc. Pruskie państewka plemienne, autor: Renata3, cc wikimedia opr. Adam Fularz na podst. Wikipedii Bibliografia Ł. Okulicz-Kozaryn Dzieje Prusów, Fundacja n Rzecz Nauki Polskiej, 1997, 531 str., ISBN S. Achremczyk, "Historia Warmii i Mazur", Olsztyn 1997, OBN w Olsztynie, ISSN M. Biskup, G. Labuda "Dzieje Zakonu Krzyżackiego w Prusach",Wydawnictwo Morskie Gdańsk, 1988, ISBN G. Gerulis "Die altpreussischen Ortsnamen", Berlin u. Leipzig, "Mapa Wysoczyzny Elbląskiej", Wyd. Maplan, Dyrekcja Zespołu Parków Krajobrazowych nad Zalewem Wiślanym w Elblągu, 1998

Podobne dokumenty

1. Przynależność administracyjna przed 1945 rokiem. Kraina Pomarenia z Obszarem sławieńskim, mapa z 1913 roku.

1. Przynależność administracyjna przed 1945 rokiem. Kraina Pomarenia z Obszarem sławieńskim, mapa z 1913 roku. Kraina sławieńska z podziałem na poszczególne miejscowości. 2. Przynależność administracyjna