Ocena beneficjentów ostatecznych Działania 2.6 ZPORR z rekomendacją do wdraŝania Działania 8.2 PO KL w województwie opolskim

Transkrypt

1

2 Ocena beneficjentów ostatecznych Działania 2.6 ZPORR z rekomendacją do wdraŝania Działania 8.2 PO KL w województwie opolskim Raport końcowy Warszawa, grudzień 2008 Badanie ewaluacyjne współfinansowane przez Unię Europejską ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego oraz ze środków budŝetu województwa opolskiego w ramach Pomocy Technicznej Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki

3 Spis treści Spis treści Streszczenie / Summary Informacje o badaniu Zakres i cele badania Ramy pojęciowe i obszary badawcze Metodologia Triangulacja metodologiczna Moduł 1: Analiza danych zastanych Moduł 2: Eksploracyjne indywidualne wywiady pogłębione Moduł 3: Zogniskowany wywiad grupowy Moduł 4: Jakościowe oraz ilościowe badanie beneficjentów oraz BO Działania 2.6 ZPORR Ograniczenia procesu badawczego Działanie 2.6 ZPORR w województwie opolskim Podstawowe informacje na temat Działania 2.6 ZPORR oraz Działania 8.2 PO KL Przebieg wdraŝania Działania 2.6 ZPORR w województwie opolskim Struktura projektów i beneficjentów Działania 2.6 ZPORR Zgodność projektów Działania 2.6 ZPORR z RSI WO oraz potrzebami regionu w zakresie innowacji Przebieg projektów Działania 2.6 ZPORR i problemy występujące podczas ich realizacji Kompleksowość projektów Działania 2.6 ZPORR Dobór uczestników projektów Działania 2.6 ZPORR (beneficjentów ostatecznych) Efekty zrealizowanych projektów Działania 2.6 ZPORR Osiągnięcie wskaźników Jakość wskaźników Rezultaty projektów Beneficjenci Beneficjenci ostateczni "uczący się" Beneficjenci ostateczni "pracujący" Beneficjenci ostateczni "instytucjonalni" Oddziaływanie i trwałość efektów Działania 2.6 ZPORR UŜyteczność projektów Działania 2.6 ZPORR

4 10.1 UŜyteczność projektów dla beneficjentów UŜyteczność projektów dla beneficjentów ostatecznych Beneficjenci ostateczni "uczący się" Beneficjenci ostateczni "pracujący" Beneficjenci ostateczni "instytucjonalni" Charakterystyka i ocena projektów objętych studiami przypadków Projekt Platforma Innowacji Technologicznej Regionu Opolszczyzny Projekt Opracowanie systemu transferu informacji dla potrzeb regionalnej strategii gospodarki energetycznej w zakresie odnawialnych źródeł energii Projekt Utworzenie ośrodka promocji i wdraŝania nowoczesnych metod i technik zarządzania Projekt Centrum Zarządzania i Monitoringu Regionalnej Strategii Innowacji - Zarządzanie Innowacjami w ramach Regionalnej Strategii Innowacji Województwa Opolskiego Projekt Start zawodowy - staŝe dla absolwentów Projekt Stypendia dla doktorantów Instytutu Chemii Uniwersytetu Opolskiego Działanie 8.2 PO KL wobec potrzeb województwa opolskiego w zakresie innowacji Popyt ze strony potencjalnych beneficjentów Popyt ze strony potencjalnych beneficjentów ostatecznych Kontekst regionalny Wnioski i rekomendacje Wartość docelowa wskaźników Obszary wymagające wsparcia w ramach Działania 8.2 w województwie opolskim Rekomendacje dotyczące wdraŝania Działania

5 Spis tabel: Tabela 1 Skrócone nazwy projektów Działania 2.6 ZPORR... 8 Tabela 2 Dane dotyczące wartości projektów w ramach Działania 2.6 ZPORR (od momentu uruchomienia Programu, stan na koniec sierpnia 2008 r., w PLN) Tabela 3 Informacje o projektach Działania 2.6 ZPORR realizowanych w województwie opolskim...34 Tabela 4 Podział środków pomiędzy typy projektów Działania 2.6 ZPORR w województwie opolskim na podstawie podpisanych umów o dofinansowanie Tabela 5 Średnia wartość dofinansowania projektu w ramach Działania 2.6 ZPORR w województwie opolskim na tle kraju...38 Tabela 6 Podział środków Działania 2.6 ZPORR w województwie opolskim pomiędzy beneficjentów realizujących projekty na podstawie podpisanych umów o dofinansowanie...40 Tabela 7 Projekty ZPORR a RSI WO...45 Tabela 8 Problemy w realizacji projektów...50 Tabela 9 Wskaźniki projektów...62 Tabela 10 Osiągnięte wskaźniki produktu i rezultatu...63 Tabela 11 Rozkład odpowiedzi na pytanie "Czy dzięki realizacji projektu Pana/Pani instytucja podjęła nowe działania istotne z punktu widzenia kierunków rozwoju województwa opolskiego określonych w Regionalnych Strategiach Innowacji?" Tabela 12 Rozkład odpowiedzi na pytanie "Czy dzięki realizacji projektu Pana/Pani instytucja rozszerzyła skalę prowadzonych działań istotnych z punktu widzenia kierunków rozwoju województwa określonych w RSI WO?"...71 Tabela 13 Rozkład odpowiedzi na pytanie: "Czy realizacja projektu zwiększyła zainteresowanie Pana/Pani instytucji działalnością innowacyjną?"...72 Tabela 14 Rozkład odpowiedzi na pytanie: "Proszę ocenić czy doświadczenia Pana/Pani instytucji zgromadzone podczas realizacji projektu mogą być, podczas realizacji kolejnych projektów współfinansowanych przez Unię Europejską i związanych z rozwojem innowacyjności okazały się "...87 Tabela 15 Rozkład odpowiedzi na pytanie: "Czy w związku z realizacją projektu Pana/Pani instytucja oczekiwała..."...89 Tabela 16 Rozkład odpowiedzi na pytanie: "Biorąc pod uwagę projekt jako całość, proszę powiedzieć, w jakiej mierze realizacja tego projektu spełniła oczekiwania Pana/Pani instytucji?"...90 Tabela 17 Rozkład odpowiedzi na pytanie: "Które oczekiwania Pana/Pani instytucji związane z realizacją projektu nie zostały spełnione?"...90 Tabela 18 Krótka charakterystyka Projektu pn. Platforma Innowacji Technologicznej Regionu Opolszczyzny...97 Tabela 19 Krótka charakterystyka Projektu pn. Opracowanie systemu transferu informacji dla potrzeb regionalnej strategii gospodarki energetycznej w zakresie odnawialnych źródeł energii

6 Tabela 20 Krótka charakterystyka Projektu pn. Utworzenie ośrodka promocji i wdraŝania nowoczesnych metod i technik zarządzania Tabela 21 Krótka charakterystyka Projektu pn. Centrum Zarządzania i Monitoringu Regionalnej Strategii Innowacji - Zarządzanie Innowacjami w ramach Regionalnej Strategii Innowacji Województwa Opolskiego Tabela 22 Krótka charakterystyka Projektu pn. Start zawodowy - staŝe dla absolwentów Tabela 23 Krótka charakterystyka Projektu pn. Stypendia dla doktorantów Instytutu Chemii Uniwersytetu Opolskiego Tabela 24 Rozkład odpowiedzi na pytanie "Czy Pana/Pani instytucja posiada moŝliwości realizacji następujących projektów w ramach Działania 8.2 PO KL w 2009 roku? Tabela 25: Rozkład odpowiedzi na pytanie "Czy Pana/Pani instytucja chciałaby się podjąć realizacji takich projektów w ramach Działania 8.2 PO KL w 2009 roku? Tabela 26 Rozkład odpowiedzi na pytanie "Na ile potrzebne, z perspektywy Pana/Pani instytucji, byłoby prowadzenie w 2009 roku przez Opolskie Centrum Rozwoju Gospodarki następujących działań..." Tabela 27 Rozkład odpowiedzi na pytanie "Jakie, wg Pana/Pani oceny, jest zainteresowanie takim projektem ze strony jego potencjalnych adresatów?".118 Tabela 28: Hierarchizacja obszarów wsparcia Tabela 29 Rekomendacje

7 Spis wykresów: Wykres 1 Typy projektów realizowanych w ramach Działania 2.6 ZPORR w województwie opolskim i na terenie całego kraju na podstawie podpisanych umów o dofinansowanie...36 Wykres 2 Wielkość projektów (PLN) Działania 2.6 ZPORR w województwie opolskim i na terenie cegło kraju na podstawie podpisanych umów o dofinansowanie...38 Wykres 3 Podział środków Działania 2.6 ZPORR w województwie opolskim pomiędzy poszczególne typy projektów na podstawie podpisanych umów o dofinansowanie...39 Wykres 4 Podział środków Działania 2.6 ZPORR w województwie opolskim pomiędzy beneficjentów realizujących projekty na podstawie podpisanych umów o dofinansowanie...39 Wykres 5 Procentowy rozkład odpowiedzi na pytanie: "Czy w tym czasie, gdy dowiedział(a) się Pan/Pani o projekcie [nazwa projektu], Pana/Pani praca zawodowa lub naukowa polegała na opracowywaniu lub wdraŝaniu innowacji?" Wykres 6 Procentowy rozkład odpowiedzi na pytanie "Czy w tym czasie, gdy dowiedział(a) się Pan/Pani o projekcie [nazwa projektu], miał(a) Pan/Pani zamiar zajmować się w przyszłości opracowywaniem lub wdraŝaniem innowacji?"...58 Wykres 7 Procentowy rozkład odpowiedzi na pytanie "Czy w tym czasie, gdy dowiedział(a) się Pan/Pani o projekcie [nazwa projektu], instytucja, w której Pan/Pani wówczas był(a) zatrudniony(a), opracowywała lub wdraŝała innowacje?"...59 Wykres 8 Rozkład odpowiedzi na pytanie: "Czy w okresie otrzymywania stypendium opublikował(a) Pan/Pani artykuł lub rozprawę naukową?"...73 Wykres 9 Rozkład odpowiedzi na pytanie: "Jaki charakter miał opublikowany przez Pana/Panią artykuł lub rozprawa naukowa?"...74 Wykres 10 Rozkład odpowiedzi na pytanie: "Jaki charakter miał wygłoszony przez Pana/Panią referat lub prezentacja?"...75 Wykres 11 Rozkład odpowiedzi na pytanie: "Czy w okresie otrzymywania stypendium udzielał(a) Pan/Pani konsultacji lub przekazywał(a) opracowania własnego autorstwa przedsiębiorstwu zainteresowanemu wdroŝeniem innowacji w dziedzinie zgodnej z Pana/Pani wykształceniem?"...75 Wykres 12 Rozkład odpowiedzi na pytanie: "Proszę porównać Pana/Pani obecną sytuację z Pana/Pani sytuacją przed udziałem w projekcie. Czy Pana/Pani wiedza naukowa, moŝliwa do zastosowania w gospodarce...:...76 Wykres 13 Rozkład odpowiedzi na pytanie: "Czy przedsięwzięcia, w których Pan/Pani uczestniczył(a) w ramach projektu, miały pozytywny wpływ na wzrost Pana/Pani wiedzy naukowej, moŝliwej do zastosowania w gospodarce?"...76 Wykres 14 Rozkład odpowiedzi na pytanie: "Czy Pana/Pani związek z instytucją lub instytucjami naukowymi lub badawczo-rozwojowymi..."...77 Wykres 15 Rozkład odpowiedzi na pytanie: "Czy przedsięwzięcia, w których Pan/Pani uczestniczył(a) w ramach projektu, miały pozytywny wpływ na wzmocnienie Pana/Pani związku z instytucją lub instytucjami naukowymi lub badawczorozwojowymi?"

8 Wykres 16 Rozkład odpowiedzi na pytanie: "Czy Pana/Pani związek z przedsiębiorstwem lub przedsiębiorstwami zainteresowanymi wprowadzaniem innowacji w dziedzinie zgodnej z Pana/Pani wykształceniem..."...78 Wykres 17 Rozkład odpowiedzi na pytanie: "Czy prawdopodobieństwo, Ŝe w ciągu najbliŝszych pięciu lat Pana/Pani praca będzie bezpośrednio związana z rozwojem innowacyjności w województwie opolskim..."...79 Wykres 18 Rozkład odpowiedzi na pytanie: "Czy Pana/Pani obecna praca zawodowa lub naukowa polega na opracowywaniu lub wdraŝaniu innowacji?"...79 Wykres 19 Rozkład odpowiedzi na pytanie: "Czy instytucja, w której Pan/Pani pracuje lub studiuje, mieści się w województwie opolskim?"...80 Wykres 20 Rozkład odpowiedzi na pytanie: "Czy instytucja, w której Pan/Pani pracuje lub studiuje, zajmuje się między innymi współpracą z przedsiębiorstwami lub instytucjami z województwa opolskiego?"...80 Wykres 21 Rozkład odpowiedzi na pytanie: "Jakie były dla Pana/Pani osobiście ostateczne efekty uczestnictwa w wymienionych przedsięwzięciach?"...81 Wykres 22 Rozkład odpowiedzi na pytanie: "Jakie były dla Pana/Pani instytucji ostateczne efekty uczestnictwa w wymienionych przedsięwzięciach?"...83 Wykres 23 Rozkład odpowiedzi na pytanie: "Czy oczekiwania [które miał(a) Pan/Pani w związku z udziałem w projekcie] ostatecznie udało się Panu/Pani spełnić?"..92 Wykres 24 Rozkład odpowiedzi na pytanie: "Jak z własnej perspektywy ocenia Pan/Pani uŝyteczność przedsięwzięć, w których Pan/Pani uczestniczył(a) w ramach projektu?"...93 Wykres 25 W jaki sposób moŝna byłoby zwiększyć uŝyteczność poszczególnych przedsięwzięć, w których Pan/Pani uczestniczył(a) w ramach projektu?...94 Wykres 26 Rozkład odpowiedzi beneficjentów ostatecznych pracujących na pytanie: "Jak z własnej perspektywy ocenia Pan/Pani uŝyteczność przedsięwzięć, w których Pan/Pani uczestniczył(a) w ramach projektu?"...95 Wykres 27 Rozkład odpowiedzi beneficjentów ostatecznych instytucjonalnych na pytanie: "Jak z własnej perspektywy ocenia Pan/Pani uŝyteczność przedsięwzięć, w których Pan/Pani uczestniczył(a) w ramach projektu?"

9 Skrócone nazwy projektów zrealizowanych w województwie opolskim w ramach Działania 2.6 ZPORR: Tabela 1 Skrócone nazwy projektów Działania 2.6 ZPORR Lp. Beneficjent Tytuł projektu Nazwa skrócona 1 Instytut CięŜkiej Syntezy Organicznej Blachownia Platforma Innowacji Technologicznej Regionu Opolszczyzny Platforma Innowacji Technologicznej 1 (ICSO) 2 Instytut CięŜkiej Syntezy Organicznej Blachownia Platforma Innowacji Technologicznej Regionu Opolszczyzny Platforma Innowacji Technologicznej 2 (ICSO) 3 Instytut Mineralnych Materiałów Budowlanych Opolskie Centrum Transferu Innowacji Opolskie Centrum Transferu Innowacji (IMMB) 4 Instytut Mineralnych Materiałów Budowlanych Opracowanie systemu transferu informacji dla potrzeb regionalnej strategii gospodarki energetycznej w zakresie odnawialnych źródeł energii System Transferu Informacji (IMMB) 5 Instytut Mineralnych Materiałów Budowlanych Opolskie Centrum Transferu Innowacji w zakresie materiałów budowlanych i odnawialnych źródeł energii Centrum Transferu Innowacji (IMMB) 6 Politechnika Opolska 7 Politechnika Opolska 8 Politechnika Opolska 9 Politechnika Opolska 10 Politechnika Opolska 11 Politechnika Opolska 12 Politechnika Opolska 13 Politechnika Opolska 14 Uniwersytet Opolski Stypendia dla słuchaczy studiów doktoranckich "Budowa i Eksploatacja Maszyn" Centrum Zarządzania i Monitoringu Regionalnej Strategii Innowacji - Zarządzanie Innowacjami w ramach Regionalnej Strategii Innowacji Województwa Opolskiego Stypendia dla słuchaczy technicznych studiów doktoranckich, prowadzonych w Politechnice Opolskiej Transfer wiedzy i innowacyjnościorganizacja platform tematycznych Akademickiego Inkubatora Przedsiębiorczości przy Politechnice Opolskiej Regionalne Biuro Promocji Klastrów etap I Przygotowanie koncepcji funkcjonowania Opolskiego Parku Naukowo-Technologicznego Start zawodowy - staŝe dla absolwentów Stypendia dla słuchaczy studiów doktoranckich Wydziału Mechanicznego Politechniki Opolskiej Stypendia dla doktorantów Instytutu Chemii Uniwersytetu Opolskiego Stypendia dla doktorantów - budowa maszyn (PO) Centrum Zarządzania i Monitoringu RSI (PO) Stypendia dla doktorantów - studia techniczne (PO) Transfer wiedzy i innowacyjności (PO) Klastry (PO) Park Naukowo-Technologiczny (PO) StaŜe Start Zawodowy (PO) Stypendia dla doktorantów - Wydział Mechaniczny (PO) Stypendia dla doktorantów - Instytut Chemii (UO) 15 WyŜsza Szkoła Zarządzania i Administracji w Opolu Utworzenie ośrodka promocji i wdraŝania nowoczesnych metod i technik zarządzania Ośrodek Promocji (WSZiA) Źródło: Opracowanie własne na podstawie analizy wniosków i sprawozdań 8

10 Pozostałe skróty zastosowane w raporcie: BO B+R CATI CAWI FGI ICSO IDI IMMB IP IW JST KOP OCRG PEFS PO PO KL PO IG beneficjent ostateczny (instytucje) badawczo-rozwojowe kwestionariuszowy wywiad telefoniczny wspomagany komputerowo (ang. Computer Assisted Telephone Interview) ankieta internetowa nadzorowana przez system komputerowy (ang. Computer-Assisted Web Interviewing) zogniskowany wywiad grupowy (ang. Focused Group Interwiew) Instytut CięŜkiej Syntezy Organicznej Blachownia indywidualny wywiad pogłębiony (ang. Individual In-depth Interview) Instytut Mineralnych Materiałów Budowlanych Instytucja Pośrednicząca Instytucja WdraŜająca jednostka samorządu terytorialnego Komisja Oceny Projektów Opolskie Centrum Rozwoju Gospodarki Podsystem (informatyczny) Monitorowania Europejskiego Funduszu Społecznego Politechnika Opolska Program Operacyjny Kapitał Ludzki (komponent regionalny) Program Operacyjny Innowacyjna Gospodarka RSI WO Regionalna Strategia Innowacji Województwa Opolskiego na lata SMART UO UMWO WSZiA ZPORR akronim oznaczający wymogi, które powinny być spełniane przez wskaźniki: konkretne, mierzalne, osiągalne, odpowiednie, określone w czasie (ang. Specific, Measurable, Achievable, Results-oriented, Time-bound) Uniwersytet Opolski Urząd Marszałkowski Województwa Opolskiego WyŜsza Szkoła Zarządzania i Administracji w Opolu Zintegrowany Program Operacyjny Rozwoju Regionalnego 9

11 1. Streszczenie Zakres badania i zastosowana metodologia Przeprowadzone badanie słuŝyło ocenie efektów wdraŝania Działania 2.6 Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego (ZPORR) w województwie opolskim oraz zidentyfikowaniu czynników, które warunkowały osiągnięcie tych efektów. Celem ewaluacji było równieŝ sformułowanie rekomendacji, które pozwolą na optymalizację procesu wdraŝania na Opolszczyźnie Działania 8.2 Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki (PO KL). Działanie 2.6 ZPORR, realizowane w okresie programowania , miało na celu podniesienie potencjału regionów w zakresie innowacji, poprzez wzmocnienie współpracy między sektorem badawczo-rozwojowym a podmiotami gospodarczymi. W nowej perspektywie finansowej w latach realizowanie analogicznych przedsięwzięć jest moŝliwe w ramach Działania 8.2 PO KL. Ewaluację zrealizowano przy zastosowaniu szeregu komplementarnych metod badawczych: przeprowadzono analizę danych zastanych, indywidualne wywiady pogłębione oraz wywiady kwestionariuszowe. Analiza danych zastanych obejmowała w szczególności dokumenty strategiczne i programowe oraz wnioski i sprawozdania z projektów zrealizowanych w województwie opolskim w ramach Działania 2.6 ZPORR, a takŝe raporty z dotychczas przeprowadzonych badań dotyczących rozwoju innowacji. Badaniem objęto respondentów odgrywających w procesie wdraŝania innowacji w województwie opolskim róŝne role. Z beneficjentami (czyli z instytucjami, które realizowały projekty) przeprowadzono 6 indywidualnych wywiadów pogłębionych (IDI) oraz 9 ankiet internetowych (CAWI). Badaniem objęto równieŝ beneficjentów ostatecznych (czyli osoby lub instytucje, które uzyskały wsparcie w ramach projektów), przeprowadzając z nimi 7 IDI oraz 300 kwestionariuszowych wywiadów telefonicznych wspomaganych komputerowo. Wywiady te przeprowadzono z trzema typami beneficjentów ostatecznych: "uczącymi się", "pracującymi" oraz "instytucjonalnymi". Perspektywę przedstawicieli instytucji zaangaŝowanych we wdraŝanie Działania 2.6 ZPORR, Działania 8.2 PO KL oraz Regionalnej Strategii Innowacji Województwa Opolskiego na lata (RSI WO) poznano podczas zogniskowanego wywiadu grupowego (FGI). Dodatkowo przeprowadzono dwa IDI z pracownikiem Instytucji Zarządzającej ZPORR oraz ekspertem w zakresie wspierania rozwoju innowacyjności. 10

12 Trafność Działania 2.6 ZPORR wobec potrzeb województwa opolskiego w zakresie rozwoju innowacji Cel Działania 2.6 ZPORR oraz szeroko określony katalog przedsięwzięć, które mogły uzyskać dofinansowanie w jego ramach, pozwalał na wykorzystanie go jako narzędzia realizacji RSI WO. Trafność Działania 2.6 wynikała równieŝ z faktu, Ŝe Działanie to umoŝliwiało realizację projektów "miękkich" (tj. nieinwestycyjnych). Tym samym było szczególnie trafne wobec potrzeb województwa opolskiego, w którym proces rozwoju innowacji był mało zaawansowany i które potrzebowało przede wszystkim przedsięwzięć tworzących klimat sprzyjający innowacyjności oraz słuŝących rozwojowi współpracy pomiędzy potencjalnymi twórcami i odbiorcami innowacji, a takŝe poszerzeniu wiedzy na temat innowacyjnych rozwiązań. W województwie opolskim nie zastosowano rozwiązań zmierzających do dostosowania przebiegu Działania 2.6 ZPORR do specyfiki województwa (takich jak na przykład rezygnacja z ogłaszania naborów niektórych rodzajów projektów). Wpłynęło na to kilka okoliczności. Po pierwsze, moŝliwości wprowadzania takich adaptacji były stosunkowo niewielkie. Po drugie, cele RSI WO były sformułowane na tyle szeroko (a ponadto nie zostały zhierarchizowane), Ŝe trudno byłoby zastosować je jako kryteria zawęŝenia rodzajów projektów dopuszczonych do realizacji w ramach Działania 2.6 ZPORR. Po trzecie, niewielkie doświadczenia w realizowaniu działań proinnowacyjnych sprawiało, Ŝe brakowało przesłanek, które uzasadniałyby takie decyzje. Wreszcie - wprowadzanie dodatkowych ograniczeń wydawało się ryzykowne ze względu na niewielką liczbę instytucji zainteresowanych realizowaniem projektów, a zarazem dysponujących dostatecznym potencjałem, Ŝeby temu podołać. Rozwiązaniem, które mogło poprawić tę sytuację i doprowadzić do uzyskania większej liczby odpowiedniej jakości wniosków o dofinansowanie, ale nie zostało zastosowane, było podjęcie próby zainteresowania aplikowaniem silnych instytucji naukowych i badawczo-rozwojowych spoza regionu. Przebieg wdraŝania Działania 2.6 w województwie opolskim W ramach Działania 2.6 ZPORR w województwie opolskim przeprowadzono 15 projektów, które zostały zrealizowane przez 5 beneficjentów. Ich niewielka liczba wskazuje na ograniczony potencjał regionu pod względem instytucji prowadzących działalność polegającą na opracowaniu lub upowszechnianiu innowacji. Największą rolę jako beneficjent odegrała Politechnika Opolska, która zrealizowała 8 projektów, wykorzystując ponad połowę środków przeznaczonych w regionie na to Działanie. Struktura projektów zrealizowanych w ramach Działania 2.6 ZPORR w województwie opolskim, pod względem ich typu, odpowiadała strukturze projektów zrealizowanych w ramach tego Działania rozpatrywanej na poziomie kraju. Zarówno w województwie 11

13 opolskim, jak i w całym kraju, najczęściej realizowanym typem projektów były przedsięwzięcia związane z promowaniem współpracy i/lub wymiany informacji pomiędzy sektorem badawczo-rozwojowym, przedsiębiorstwami oraz innymi podmiotami. RównieŜ pod względem wielkości budŝetu rozkłady projektów w województwie opolskim oraz w całej Polsce były zbliŝone. Najbardziej powszechne były projekty średniej wielkości, tj. takie, których budŝet zawierał się w przedziale od 250 tys. złotych do 1 mln złotych. WdraŜanie Działania 2.6 w województwie opolskim przebiegało bez powaŝnych problemów. Realizacja projektów, które uzyskały dofinansowanie nie była zagroŝona, nie rozwiązano takŝe ani jednej umowy o dofinansowanie. Trudności powodujące opóźnienia w realizowaniu początkowych etapów niektórych projektów wynikały przede wszystkim z problemów w pozyskaniu beneficjentów ostatecznych oraz z przedłuŝania się procesu rozpatrywania składanych przez beneficjentów wniosków o płatność. Ocena pod względem efektywności W przypadku części projektów wystąpiły wątpliwości dotyczące ich ekonomiczności (efektywności): stosowania prawa zamówień publicznych lub zasadności określonych wydatków w poszczególnych etapach projektu (na przykład zakupu materiałów biurowych pod koniec jego realizacji). Ze względu na występowanie takich przypadków, gdy poniesienie określonego kosztu nie wydawało się konieczne z perspektywy celów projektu, efektywność Działania 2.6 ZPORR została oceniona jako średnia. Ocena pod względem skuteczności Skuteczność projektów zrealizowanych w ramach Działania 2.6 ZPORR, oceniana na podstawie stopnia, w jakim osiągnięto zakładaną wartość wskaźników, wydaje się wysoka. Jedynie w trzech spośród piętnastu projektów zrealizowanych w ramach Działania 2.6 ZPORR w województwie opolskim nie wszystkie wskaźniki osiągnęły planowaną wartość, przy czym najniŝsza osiągnięta wartość wskaźnika wyniosła 88% zakładanej. Z drugiej strony, wydaje się, Ŝe wartość wskaźników, do osiągnięcia której zobowiązywali się beneficjenci, była przez większość z nich ustalana w sposób bardzo ostroŝny. Ponadto, beneficjenci stosowali głównie wskaźniki produktu, a więc takie, których osiągnięcie jest najłatwiejsze. NaleŜy równieŝ zwrócić uwagę, Ŝe jakość stosowanych wskaźników często pozostawiała wiele do Ŝyczenia. Wskaźniki stosowane przez część beneficjentów nie odpowiadały kryteriom SMART: nie były konkretne, mierzalne, osiągalne, odpowiednie lub określone w czasie. Skuteczność projektów pod względem stopnia, w jakim przyczyniły się do poszerzenia wiedzy beneficjentów ostatecznych na temat innowacji, została oceniona jako wysoka: wystąpienie takiego rezultatu potwierdziło przeszło 70% beneficjentów ostatecznych "pracujących" oraz 12

14 "instytucjonalnych" oraz 90% beneficjentów ostatecznych "uczących się" (tj. doktorantów uczestniczących w projektach stypendialnych). Ocena pod względem oddziaływania i trwałości Oceniając oddziaływanie projektów zrealizowanych w ramach Działania 2.6 ZPORR naleŝy uwzględnić fakt, Ŝe "miękki" charakter prowadzonych działań sprawia, Ŝe ich oddziaływanie, a takŝe trwałość osiągniętych efektów, będą zaleŝały w duŝym stopniu od innych czynników, w tym zwłaszcza od potencjału oraz zasobów poszczególnych aktorów regionalnego systemu innowacji. Obecnie oddziaływanie projektów jest juŝ widoczne część kontaktów nawiązanych pomiędzy placówkami naukowymi a przedsiębiorcami w ramach Działania 2.6 ZPORR owocuje podjęciem współpracy pomiędzy tymi instytucjami ale zachodzi na stosunkowo niewielką skalę. Z perspektywy zapewnienia długotrwałego oddziaływania Działania 2.6 ZPORR szczególne istotne było ustabilizowanie zaplecza regionalnego sytemu innowacji, poprzez powołanie Opolskiego Centrum Rozwoju Gospodarki. W okresie programowania OCRG przejęło od Akademickiego Inkubatora Przedsiębiorczości, działającego przy Politechnice Opolskiej, zadanie zarządzania RSI WO i monitorowania przebiegu wdraŝania strategii. W okresie programowania działania na rzecz stworzenia systemu wdraŝania i monitorowania RSI WO ograniczała niepewność, czy prowadząca je instytucja będzie odpowiadała za to zadanie równieŝ w przyszłości. Prace zrealizowane w tym obszarze w okresie programowania miały głównie charakter przygotowawczy (stanowiły równieŝ relatywnie niewielką część działań podejmowanych w województwie opolskim w ramach projektu Centrum Zarządzania i Monitoringu RSI). Ocena pod względem uŝyteczności Przeprowadzone badanie wykazało równieŝ, Ŝe przedsięwzięcia zrealizowane w ramach Działania 2.6 ZPORR charakteryzują się bardzo wysoką uŝytecznością dla beneficjentów oraz beneficjentów ostatecznych "uczących się", a takŝe stosunkowo wysoką uŝytecznością dla beneficjentów ostatecznych "pracujących" oraz "instytucjonalnych". Generalne rekomendacje Kluczowe zalecenia, sformułowane na podstawie oceny efektów wdraŝania Działania 2.6 ZPORR w województwie opolskim oraz diagnozy uwarunkowań, które wpływały na osiągnięcie tych efektów, dotyczą w szczególności: zwiększenia kompleksowości projektów, poprzez objęcie poszczególnych beneficjentów ostatecznych bardziej intensywnym wsparciem, w tym w szczególności wprowadzenie w ramach projektów stypendialnych działań 13

15 wspierających nawiązywanie przez doktorantów współpracy z przedsiębiorstwami zainteresowanymi wdroŝeniem innowacji, zawęŝenia grupy beneficjentów ostatecznych poprzez ukierunkowanie projektów na wspieranie osób oraz instytucji, które podjęły juŝ działania związane z wdraŝaniem innowacji albo mają konkretne plany w tym zakresie, preferowania projektów partnerskich (szczególnie słuŝących promowaniu współpracy lub wymianie informacji), w przypadku których integracja działań prowadzonych przez róŝne instytucje stwarza szanse na zwiększenie skuteczności projektu oraz uzyskanie bardziej trwałych rezultatów, włączania w przedsięwzięcia realizowane w województwie opolskim instytucji spoza regionu, dysponujących odpowiednim potencjałem - próba rozwijania innowacji w sposób samowystarczalny byłaby szczególnie niewłaściwa w przypadku regionu opolskiego, którego potencjał pod względem instytucji naukowych oraz badawczo-rozwojowych, a takŝe instytucji otoczenia biznesu, jest ograniczony. 14

16 Summary The scope of the research and the methodology The overall objective of the research was to assess the effects of the implementation of the Action 2.6 within the Integrated Regional Operational Programme (IROP) in the Opolskie Voivodeship and then to identify those factors that have determined these effects. The other aim of the evaluation was also a formulation of recommendations that would help to optimize the process of implementation the Action 8.2 within the Operational Programme Human Capital (OP HC) in the Opolskie Voivodeship. The aim of the Action 2.6, realized in , was to build up the potential of the region within the innovation by reinforcing the collaboration between the research-development sector (R&D) and business entities. In the new financial framework these kind of action are possible to realize only within the Action 8.2 of the OP HC. The evaluation was effectuated using many complementary research s techniques: desk research, individual in-depth interviews and questionnaire interviews. The desk research included particularly Strategic and Programme documents, conclusions and reports from projects that were realized in the Opolskie Voivodeship within the Action 2.6 of the IROP and what s more reports from all research that were carried out until now on the development of innovations. The research has involved different groups of respondents who played different roles in the process of implementation of innovations in the Opolskie Voivodeship. During the research there were 6 in-depth interviews and 9 Computer Assisted Web Interviews (CAWI) carried out with the beneficiaries (institutions that have realized the projects). The research has involved also the final beneficiaries (person or institutions who have received any support within project) 7 in-depth interviews and 300 Computer Assisted Telephone Interviews. These interviews were carried out with the 3 types of the final beneficiaries: studying, working and institutional. The perspective of representatives of institutions engaged in the implementation of the Action 8.2 of the OP HC and the Regional Innovation Strategy of the Opolskie Voivodeship for (RIS OV) was revealed during the focus group interview. There also 2 in-depth interviews carried out additionally with an employee of the Managing Authority of the IROP and an expert who has supported the development of innovations in the region. 15

17 The relevance of the Action 2.6 of the IROP against needs of the Opolskie Voivodeship concerning the development of innovations The objective of the Action 2.6 of the IROP and the fact that the range of undertakings possible to be cofinanced within it was specified very broadly allowed using it as a tool of the RIS OV implementation. The relevance of the Action 2.6 resulted also from a fact that this Action has enabled the implementation of soft projects (non concerning investments). It was thereby very relevant against needs of the Opolskie Voivodeship in which process of innovations was little advanced and which needed above all the undertakings creating good climate for innovativeness and fostering the development between potential creators and licensees of innovations and expanding knowledge on innovative solutions. During the implementation of the Action 2.6 of the IROP in the Opolskie Voivodeship there were no other solution applied that could adjust the run of the Action to the specificity of this Voivodeship (e.g. relinquishment of putting some kind of project out to tender). It was caused by several circumstances. Firstly, the possibility of introducing such adaptations was relatively small. Secondly, objectives of the RIS OV were formulated so broadly (and what s more were not organized in hierarchical way) that it would be difficult to implement it as criteria of narrowing kinds of projects admitted to be realized within the Action 2.6 of the IROP. Thirdly, small experience in realization of pro-innovative actions caused that there was no prerequisite that would make such decision justified. Finally, introducing additional limitations seemed risky in respect of a fact that there were few institutions interested in realization of projects and in the same time having sufficient potential to carry its weight. The solution that could help in this situation and thereby increase the number of proposals of good quality but it wasn t applied was to make an effort to arise the interest of strong scientific and research-development institutions out of the region. The run of implementation of the Action 2.6 in the Opolskie Voivodeship Within the Action 2.6 of the IROP in the Opolskie Voivodeship there were 15 projects that were realized by 5 beneficiaries. This small number indicates the limited potential of this region in terms of institutions that create and popularize broadly defined innovations. The beneficiary that has played the biggest role was the Opole University of Technology that has realized 8 projects using for it over a half of available funds that were purposed for this Action in that region. 16

18 The structure of projects realized within the Action 2.6 of the IROP in the Opolskie Voivodeship in terms of their type and size was compatible with the structure of projects realized within that Action on the national level. Both in the Opolskie Voivodeship and in the whole country, the mostly realized type of project were undertakings related with promoting of the collaboration and/or exchange of information between R&D sectors, traders and other units. The project distribution in the Opolskie Voivodeship and in the whole Poland was comparable in respect of the budget size it is their overall budget was between 250 thousand and 1 million polish zloty. The implementation of the Action 2.6 in the Opolskie Voivodeship was running without serious problems. Any project (that received cofunding) was at risk concerning its realization, any contract was broken. Problems causing delays in the realization of primary stages of some projects resulted mainly from difficulties in gaining the final beneficiaries and prolonged processing of submitted proposals for payments. Efficiency assessment In case of several projects some doubts have emerged about their effectiveness: the usage of public procurement act or validity of particular expenses (e.g. a purchase of office supplies at the end of project realization). Because of this kind of situations when some expense was not necessary taking into account the overall perspective of the project, the effectiveness of the Action 2.6 within the IROP was assessed as average. Effectiveness assessment The effectiveness of projects realized within the Action 2.6 of the IROP, assessed on the basis of the extent of realization of assumed indicators value, seems to be high. Only in three form fifteen projects realized within the Action 2.6 of the IROP in the Opolskie Voivodeship not all indicators were achieved in their assumed value but the lowest achieved value of an indicator was 88% of that assumed. From the other side, it seems that the value of indicators that beneficiaries were required to pinpoint was assessed by them in a very cautious manner. What s more, beneficiaries used mainly the product indicators so those that are relatively the easiest to achieved. It s important to pay attention on a fact that the quality indicators used left often a great deal to be desired. The indicators used by the part of the beneficiaries were not compatible with SMART goals: Specific, Measurable, Achievable, Results-oriented and Time-bound. 17

19 The effectiveness of the projects in terms of how it contributed to the extension of knowledge by the beneficiaries concerning innovations was appraised as high: this result was confirmed by over 70% of the final beneficiaries: those working and institutional and by 90% of the final beneficiaries form studying group (Ph.D. students participating in scholarships projects) Impact and Sustainability Assessment Assessing the impact of the projects realized within the Action 2.6 of the IROP it is important to take into account a fact that a soft character of realized actions make that its impact and therefore the sustainability of achieved effects will depend mainly on others factors, therein on the potential and resources of particular actors within the regional system of innovation. The direct impact of the realized projects can be already noticed some contacts between scientific institutions and traders started within the Action 2.6 of the IROP in part has been realized in the concrete collaboration between these institutions but as the research has revealed it is realized on the small scale. It would be particularly relevant taking into account necessity to provide a sustainable impact of the Action 2.6 of the IROP to stabilize a backup for the regional system of innovations by creating the Opole Economic Development Centre (OEDC). The OEDC in the Programming Period filled in for the Academic Enterprise Incubator existing at the Opole University of Technology the task of RIS OV management and monitoring the run of implementing the Strategy. In the previous Programming Period actions taken to create the system of implementation and monitoring of RIS OV have been constrained by uncertainty whether institution responsible for this task will continue these actions also in the future. Tasks realized in this area in the previous Programming Period had mainly a preparatory character (they had constituted relatively small part of all actions taken in the Opolskie Voivodeship within the project of the Management and Monitoring Centre of RIS) Utility Assessment The research has revealed that undertakings realized within the Action 2.6 of the IROP are characterize by high utility for the beneficiaries and for the final beneficiaries studying and relatively high utility also for the final beneficiaries working and institutional. 18

20 General reccomendations The key recommendations, formulated on the basis of the effects assessment of the implementation of the Action 2.6 in the Opolskie Voivodeship and on the basis of a diagnosis of conditions that have determined its achievement concerns particularly such issues as: Increasing the versatility of projects by more intensive support given to the final beneficiaries, particularly introducing within scholarships projects some actions that would help Ph.D. students enter into communication with those traders that are interested in the implementation of innovations. Narrowing the group of the final beneficiaries by directing projects on supporting people or institutions that have taken action related with the implementation of innovations or have concrete plans to do it. Favoring projects realized in partnership (particularly those aimed at the promotion of collaboration and exchange of information) in case of which integration of actions taken by different institutions create chances of increasing the project effectiveness and gaining more sustainable results. Including in undertakings realized in the Opolskie Voivodeship institutions (with adequate potential) from other regions - an attempt to be self-sufficient in the area of innovations would be particularly unreasonable in case of the Opolskie Voivodeship whose potential in terms of scientific and research-development institutions and other institutions interested in collaboration with industry is limited. 19

21 2. Informacje o badaniu 2.1 Zakres i cele badania Zasadniczym celem badania było uzyskanie pogłębionej wiedzy na temat efektów Działania 2.6 ZPORR z punktu widzenia beneficjentów ostatecznych, po upływie określonego czasu od zakończenia wsparcia oraz lepsze zrozumienie mechanizmów przyczyniających się do osiągania tych efektów, pod kątem poprawy wdraŝania Działania 8.2 PO KL w województwie opolskim w zakresie zwiększenia transferu wiedzy i wzmocnienia powiązań sfery B+R z przedsiębiorstwami słuŝące rozwojowi gospodarczemu regionu. Cel główny badania został zrealizowany poprzez następujące cele szczegółowe: 1. ilościową i jakościową ocenę zrealizowanych projektów w ramach Działania 2.6 ZPORR oraz długookresowej trwałości ich efektów, 2. ocenę efektywności, uŝyteczności i wartości dodanej otrzymanego wsparcia (na skutek udziału w projektach realizowanych w ramach Działania 2.6 ZPORR) przez beneficjentów ostatecznych, 3. ocenę docelowych wartości wskaźników zaplanowanych do uzyskania w Działaniu 8.2 PO KL na podstawie rzeczywistych wartości wskaźników osiągniętych przez projekty w ramach Działania 2.6 ZPORR, 4. identyfikację potrzeb oraz wskazanie obszarów wymagających wsparcia w ramach Działania 8.2 PO KL w latach w województwie opolskim, 5. jakościową ocenę stopnia zbieŝności pomiędzy popytem ze strony projektodawców a strategicznymi celami dotyczącymi rozwoju innowacji oraz rodzajami przedsięwzięć przewidzianych do dofinansowania w ramach Działania 2.6 ZPORR oraz Działania 8.2 PO KL. Rezultatem badania jest zestaw rekomendacji do wdraŝania Działania 8.2 PO KL w latach w regionie. 20

22 2.2 Ramy pojęciowe i obszary badawcze Adekwatne określenie obszaru badawczego stanowiło wstępny warunek powodzenia badania, którego efektem jest przedstawiona diagnoza stanu faktycznego oraz rekomendacje pozwalające na zwiększenie skuteczności i trafności działań stanowiących przedmiot ewaluacji. Obszar badawczy zaprezentowano w formie ram pojęciowych. Zgodnie z definicją przyjmowaną przez metodologów badań społecznych Rama pojęciowa tłumaczy, graficznie lub w formie narracji, podstawowe sprawy, które zostaną zbadane główne czynniki, pojęcia / konstrukty czy zmienne oraz zakładane relacje między nimi 1. Ramy pojęciowe w formie graficznej prezentuje Schemat zamieszczony na stronie 25. W dalszej części rozdziału przedstawiono objaśnienie Schematu, stanowiące opis proponowanych ram pojęciowych, w podziale na trzy główne obszary badawcze, kluczowe ze względu na ocenę przebiegu Działania 2.6 ZPORR ukierunkowaną na sformułowanie rekomendacji przydatnych we wdraŝaniu Działania 8.2 PO KL. Zgodnie z przyjętymi ramami pojęciowymi wyróŝnione zostały dwa poziomy analizy: I. Poziom Programu (Działania 2.6 ZPORR oraz Działania 8.2 PO KL), II. Poziom Projektu (projektów realizowanych w ramach Działania 2.6 ZPORR). WyróŜnienie tych poziomów analizowanego obszaru miało na celu usystematyzowanie czynności badawczych w taki sposób, Ŝeby dostarczyły wyników pozwalających na sformułowanie adekwatnych rekomendacji przeznaczonych dla Urzędu Marszałkowskiego Województwa Opolskiego, pełniącego rolę Instytucji Pośredniczącej PO KL w województwie opolskim. Wprowadzenie Poziomu Programu i w konsekwencji poddanie badaniu nie tylko poszczególnych projektów, ale równieŝ przeprowadzenie ich analizy w kontekście celów i sposobu wdraŝania Działania 2.6 ZPORR oraz RSI WO, poszerzy grono odbiorów rekomendacji: sformułowane wnioski będą mogły zostać wykorzystane zarówno przez przyszłych projektodawców, jak i dla instytucji odpowiedzialnych za wdraŝanie i zarządzanie Działaniem 8.2 PO KL. Zagadnienia badane w ramach ewaluacji przyporządkowano do trzech obszarów. 1 Miles M.B., Huberman A.M.: Analiza danych jakościowych, Trans Humana, Białystok 2000, s

23 Obszar 1: Ocena projektów, w tym ich trafności wobec strategicznych celów dotyczących rozwoju innowacji poprzez współpracę przedsiębiorców oraz instytucji naukowych oraz ich wpływu na realizację tych celów. W ramach pierwszego obszaru wykorzystano model nakłady produkty rezultaty oddziaływanie (inputs-outputs-results-impacts) 2. Oceniono skuteczność, efektywność, uŝyteczność oraz trafność (w szczególności: wobec celów określonych w RSI WO projektów, które były realizowane w województwie opolskim w ramach Działania 2.6 ZPORR. Analizując uŝyteczność projektów zastosowano równieŝ kryterium trwałości. Wyniki ewaluacji pozwoliły na zidentyfikowanie zarówno dobrych praktyk, jak i słabych stron realizowanych projektów. Analiza objęła m.in. badanie i ocenę: sytuacji oraz statusu BO przed i po udziale w projekcie, uŝyteczności otrzymanego wsparcia w stosunku do wcześniejszych oczekiwań i potrzeb BO, skuteczności i efektywności otrzymanego wsparcia, całościowego wpływu zrealizowanych projektów, czyli stopnia, w jakim korzyści odniesione przez BO miały szerszy wpływ na rozwój społeczno-ekonomiczny regionu, w kontekście celów RSI WO, a zwłaszcza na zwiększenie potencjału innowacyjnego, współpracę między sektorem nauki a biznesem, wzrost kapitału ludzkiego (intelektualnego), technologicznego, organizacyjnego, wartości wskaźników produktu i rezultatu zaplanowanych do osiągnięcia przez beneficjentów oraz rzeczywiście osiągniętych w wyniku otrzymanego wsparcia, wartości dodanej wynikającej z realizacji projektów, trwałości efektów oddziaływania projektów (ciągłości osiągniętych efektów w dłuŝszej perspektywie czasowej), zgodności projektów z priorytetyzacją zawartą w RSI WO oraz potrzebami województwa opolskiego w zakresie wspierania innowacyjności i transferu wiedzy (w tym: zidentyfikowanie ewentualnych istotnych obszarów, w których nie prowadzono projektów, pomimo, iŝ było to moŝliwe w Działaniu 2.6), adekwatności realizowanych projektów wobec istniejącego popytu BO, wewnętrznej koherencji i kompleksowości projektów. 2 Porównaj na przykład: Evaluating EU activities. A practical guide for the Comission Services, 2004, s. 72; dostępny na: 22

24 Obszar 2: Ocena wpływu Programu (Działania 2.6 ZPORR) i sposobu jego wdraŝania na przebieg projektów oraz zgodność pomiędzy załoŝeniami Programu a zrealizowanymi projektami. W ramach drugiego obszaru skoncentrowano się na relacji Program-Projekt, analizując: strukturę projektów i beneficjentów, którzy zostali objęci wsparciem, w tym zakresu projektów oraz ich zewnętrznej kompleksowości oraz lokalizacji (i wynikającej z niej przestrzennej dystrybucji środków), zgodność realizowanych przedsięwzięć z procedurami i zasadami prowadzenia projektów w ramach Działania 2.6 ZPORR, efektywność procedur stosowanych w ramach Działania 2.6 ZPORR z perspektywy realizacji projektów, trafność przyjętych wskaźników w kontekście celów Działania 2.6 ZPORR oraz Działania 8.2 PO KL, docelowe wartości wskaźników zaplanowanych do uzyskania w Działaniu 8.2 PO KL - na podstawie rzeczywistych wartości wskaźników osiągniętych przez projekty w ramach działania 2.6 ZPORR. Obszar 3: Ocena stopnia zbieŝności pomiędzy: popytem projektodawców, strategicznymi celami dot. rozwoju innowacji poprzez współpracę pomiędzy przedsiębiorcami a instytucjami naukowymi oraz zasadami wdraŝania Działania 2.6 ZPORR i Działania 8.2 PO KL. WyróŜnienie trzeciego obszaru badawczego zostało podyktowane w szczególności oczekiwaniem Zamawiającego, iŝ Wykonawca wskaŝe obszary wymagające wsparcia w ramach Działania 8.2 PO KL. W tym celu niezbędne było ocenienie zapotrzebowania ze strony BO w kontekście zapisów RSI WO oraz ram wyznaczanych przez to Działanie. Zakres analiz odnoszących się do obszaru 3 wyznaczyły głównie następujące kwestie: stopień dostosowania Działania 2.6 do celów i priorytetów wynikających z RSI WO, wpływ dostosowania Działania 2.6 do celów i priorytetów wynikających z RSI WO na stopień, w jakim realizowane projekty przyczyniły się do realizacji strategicznych celów dotyczących rozwoju innowacji w województwie opolskim, poziom zgodności pomiędzy zasadami wdraŝania Działania 2.6 ZPORR oraz Działania 8.2 PO KL a popytem ze strony beneficjentów oraz BO, poziom zgodności pomiędzy strategicznymi celami dotyczącymi rozwoju innowacji w województwie opolskim a popytem wśród beneficjentów oraz BO. 23

25 24

26 2.3 Metodologia Triangulacja metodologiczna Obszary wyróŝnione w obrębie ram pojęciowych (i przedstawione graficznie na Schemacie) nakładają się na siebie, a relacje między nimi są wielowymiarowe. W ramach projektu badawczego zastosowano wiele metod i podejść badawczych, przy uŝyciu których moŝliwe było całościowe zanalizowanie przedmiotu badania, z uwzględnieniem złoŝoności badanej problematyki. Ewaluację przeprowadzono przy zastosowaniu następujących technik badawczych: analizy danych zastanych, zogniskowanego wywiadu grupowego, indywidualnych wywiadów pogłębionych, ankiet internetowych, kwestionariuszowych wywiadów telefonicznych. Badanie opierało się na załoŝeniu, Ŝe informacje uzyskiwane w toku badania będą wykorzystywane w późniejszych jego etapach. W tym celu w ramach projektu badawczego wyróŝniono cztery komplementarne moduły badawcze Moduł 1: Analiza danych zastanych Analiza objęła następujące rodzaje dokumentów i danych: strategiczne dokumenty wspólnotowe, krajowe oraz regionalne, dokumenty wewnętrzne Instytucji WdraŜającej Działanie 2.6 ZPORR oraz IP PO KL w województwie opolskim, dostępne raporty, ekspertyzy i opracowania związane z przedmiotem badania, zakwalifikowane do dofinansowania wnioski, złoŝone w ramach Działania 2.6 w województwie opolskim, oraz sprawozdania końcowe ze zrealizowanych projektów. Analiza powyŝszych dokumentów i danych miała na celu poznanie formalnych aspektów Działania 2.6 ZPORR oraz Działania 8.2 PO KL, określenie specyfiki wdraŝania innowacji w województwie opolskim oraz uwarunkowań tego procesu oraz uzyskanie pogłębionej wiedzy na temat zrealizowanych projektów. 25

27 2.3.3 Moduł 2: Eksploracyjne indywidualne wywiady pogłębione W ramach eksploracji obszaru badawczego przeprowadzono 2 indywidualne wywiady pogłębione, w których rozmówcami byli: pracownik Instytucji Zarządzającej ZPORR, ekspert w dziedzinie innowacji. Wywiady umoŝliwiły pogłębienie, uzyskanej w wyniku analizy danych zastanych, wiedzy na temat stanu innowacyjności w Polsce, identyfikacji barier i trudności dotyczących współpracy przedsiębiorców oraz instytucji naukowych a takŝe uwarunkowań realizowania działań proinnowacyjnych, w tym w szczególności Działania 2.6 ZPORR. Wyniki tego etapu badania, łącznie z informacjami pozyskanymi podczas analizy dokumentów, zostały wykorzystane przy opracowywaniu narzędzi badawczych przewidzianych do zastosowania w dalszych etapach projektu Moduł 3: Zogniskowany wywiad grupowy Przeprowadzenie trzeciego modułu badania słuŝyło rozpoznaniu uwarunkowań realizacji Działania 2.6 ZPORR oraz Działania 8.2 PO KL, RSI WO w województwie opolskim. Na tym etapie badania zrealizowano zogniskowany wywiad grupowy z przedstawicielami kadry zarządzającej oraz pracownikami merytorycznymi instytucji zaangaŝowanych we wdraŝanie działań innowacyjnych. Wywiad posłuŝył do uzyskania informacji na temat potrzeb regionu w zakresie rozwoju innowacji, a takŝe przebiegu wdraŝania Działania 2.6 w województwie opolskim oraz uwarunkowań, które wpływały na ten proces Moduł 4: Jakościowe oraz ilościowe badanie beneficjentów oraz BO Działania 2.6 ZPORR Badania jakościowe, przeprowadzone w ramach modułu czwartego, objęły 6 spośród 15 projektów zrealizowanych w ramach Działania 2.6 w województwie opolskim. Przy wyborze projektów uwzględniono dwa kryteria: typ projektu oraz instytucję, która go realizowała. Badaniem objęto kaŝdy typ projektu (spośród tych, które były realizowane w województwie opolskim 3 ) i zarazem projekt kaŝdej instytucji, która uczestniczyła w realizacji Działania 2.6 ZPORR w województwie opolskim jako beneficjent. 3 Typy projektów, realizowanych w ramach Działania 2.6 ZPORR (odpowiadające rodzajom kwalifikujących się Projektów, wskazanych w Uzupełnieniu ZPORR) zostały przedstawione w Rozdziale 3.1 Podstawowe informacje na temat Działania 2.6 ZPORR oraz Działania 8.2 PO KL. 26

28 Badanie kaŝdego z sześciu projektów obejmowało indywidualny wywiad pogłębiony z przedstawicielem instytucji będącej beneficjentem oraz IDI z BO (w przypadku projektu adresowanego zarówno do osób, jak i do instytucji, zrealizowano dwa wywiady, z oboma typami BO). Tym samym przeprowadzono 13 indywidualnych wywiadów pogłębionych: 6 indywidualnych wywiadów pogłębionych z przedstawicielami beneficjentów Działania 2.6 ZPORR (koordynatorami projektów), 7 indywidualnych wywiadów pogłębionych z BO projektów realizowanych w ramach Działania 2.6 ZPORR. Przeprowadzone wywiady jakościowe wraz z analizą wniosków o dofinansowanie oraz sprawozdań z realizacji projektów stanowiły studia przypadków - poszczególnymi "przypadkami" było sześć wybranych projektów: Utworzenie ośrodka promocji i wdraŝania nowoczesnych metod i technik zarządzania, Centrum Zarządzania i Monitoringu Regionalnej Strategii Innowacji - Zarządzanie Innowacjami w ramach Regionalnej Strategii Innowacji Województwa Opolskiego, Opracowanie systemu transferu informacji dla potrzeb regionalnej strategii gospodarki energetycznej w zakresie odnawialnych źródeł energii, Platforma Innowacji Technologicznej Regionu Opolszczyzny, Start zawodowy - staŝe dla absolwentów, Stypendia dla doktorantów Instytutu Chemii Uniwersytetu Opolskiego. Badanie ilościowe beneficjentów ostatecznych przeprowadzono przy zastosowaniu kwestionariuszowych wywiadów telefonicznych wspomaganych komputerowo. Wzięło w nim udział 300 respondentów: 30 beneficjentów ostatecznych "uczących się", tj. doktorantów, którzy uczestniczyli w projektach stypendialnych, 170 beneficjentów ostatecznych "pracujących" 4, 100 przedstawicieli beneficjentów ostatecznych "instytucjonalnych". Zakładana struktura próby w ramach kaŝdej z wymienionych grup odzwierciedlała udział, jaki w danej kategorii BO (tj. wśród BO uczących się, pracujących oraz instytucjonalnych mieli BO poszczególnych projektów). RóŜnica pomiędzy zakładaną a zrealizowaną strukturą próby, wynikająca z niemoŝności przeprowadzenia 21 ankiet 4 Do tej kategorii zaliczali się równieŝ uczestnicy projektów staŝowych. 27

29 z BO odpowiednich projektów 5, została skorygowana poprzez zastosowanie wagi dostosowującej strukturę respondentów do struktury BO. Badanie właściwe poprzedzono zrealizowaniem 10 ankiet pilotaŝowych - uzyskane wyniki posłuŝyły do udoskonalenia kwestionariusza. Badanie ilościowe beneficjentów przeprowadzono za pomocą ankiety internetowej. Ankieta została wysłana do koordynatorów wszystkich 15 projektów, które zostały zrealizowane w ramach Dziania 2.6 ZPORR. Uzyskano 9 wypełnionych ankiet. 2.4 Ograniczenia procesu badawczego W toku badania zidentyfikowano trzy zasadnicze ograniczenia: 1) Brak danych zastanych na temat tego, jakim wsparciem zostali objęci poszczególni BO przekazane dane z PEFS nie zawierały takich informacji. Przez to nie było moŝliwe uwzględnienie ich na etapie doboru próby, co pozwoliłoby na zapewnienie udziału w badaniu dostatecznej liczby BO objętych poszczególnymi rodzajami wsparcia, tak, Ŝeby na podstawie przeprowadzonego badania ankietowego moŝliwa była ocena szczegółowych efektów udziału w projekcie. Trudność ta sprawiła, Ŝe ocena oddziaływania projektów miała charakter przede wszystkim jakościowy (informacje na temat wartości wskaźników produktu i rezultatu osiągniętej w poszczególnych projektach zaczerpnięto ze sprawozdań). 2) Niedoskonałość systemu wskaźników, przyjętych w projektach realizowanych w ramach Działania 2.6 ZPORR: niektóre przyjęte przez projektodawców wskaźniki produktu lub rezultatu zostały określone w sposób mało miarodajny 6, ponadto nie stosowano wskaźników wpływu (oddziaływania). 3) Znaczny odsetek spośród osób figurujących w PEFS jako BO, z którymi podjęto próbę przeprowadzenia wywiadu, nie potwierdziło swojego udziału w projekcie. Z jednej strony, moŝe to świadczyć o zbyt swobodnym uznawaniu przez beneficjentów poszczególnych osób za BO. Podczas badania jakościowego napotkano sytuację, gdy osoba figurująca w PEFS jako beneficjent ostateczny w osobistej rozmowie z badaczem zapewniła, Ŝe jej jedyny związek z wymienionym projektem polegał na otrzymaniu zaproszenia do udziału w konferencji (w której następnie nie wzięła udziału) oraz wypełnieniu, na prośbę organizatora, ankiety (być moŝe była to ankieta do PEFS). Z drugiej strony, wiarygodność informacji na temat otrzymanego wsparcia, udzielonych przez 5 Wynikało to z niepowodzenie prób kontaktu telefonicznego z niektórymi BO (podejmowanych co najmniej pięciokrotnie) oraz z niepotwierdzania, przez niektórych BO, udziału w projekcie. 6 Więcej na ten temat w rozdziale "Jakość wsparcia". 28

30 beneficjentów ostatecznych podczas sondaŝu telefonicznego, była ograniczona część z nich mogła nie przypominać sobie udziału w projekcie, zwłaszcza, jeŝeli uczestnictwo nie było dla nich angaŝujące (polegało na przykład na udziale w konferencji). Charakterystyczne jest, Ŝe problem polegający na zaprzeczaniu przez beneficjentów ostatecznych, Ŝe wzięli udział w projekcie, nie wystąpił w przypadku projektów stypendialnych ani staŝowych. 29

31 3. Działanie 2.6 ZPORR w województwie opolskim W ramach Działania 2.6 ZPORR, którego celem był rozwój innowacyjności poprzez wzmocnienie współpracy między sektorem badawczo-rozwojowym a gospodarką, w województwie opolskim zrealizowano 15 projektów. Struktura projektów pod względem typu oraz ich struktura pod względem wielkości na poziomie kraju oraz na poziomie województwa były zbliŝone. Najczęściej realizowanym typem projektów były przedsięwzięcia związane z promowaniem współpracy i/lub wymiany informacji pomiędzy sektorem badawczo-rozwojowym, przedsiębiorstwami oraz innymi podmiotami, a zarazem projekty średniej wielkości, których budŝet zawierał się w przedziale od 250 tys. złotych do 1 mln. złotych. Niewielka liczba beneficjentów (zaledwie 5) oraz podział środków dostępnych w ramach Działania 2.6 ZPORR pomiędzy beneficjentów (przeszło połowa przypadła Politechnice Opolskiej) wskazują na ograniczony potencjał regionu pod względem instytucji prowadzących działalność polegającą na opracowywaniu lub upowszechnianiu innowacji. Pomimo to województwo opolskie, podobnie jak pozostałe regiony, wykorzystało w pełni środki dostępne w ramach Działania Podstawowe informacje na temat Działania 2.6 ZPORR oraz Działania 8.2 PO KL Realizacja Działania 2.6 ZPORR Regionalne Strategie Innowacyjne i transfer wiedzy miała na celu podniesienie potencjału regionów w zakresie innowacji, poprzez wzmocnienie współpracy między sektorem badawczo-rozwojowym a gospodarką. Bezpośrednim efektem Działania 2.6 ZPORR miało być podniesienie konkurencyjności przedsiębiorstw działających na regionalnym i lokalnym rynku, zgodnie z przyjętymi w poszczególnych województwach RSI oraz Strategiami Rozwoju Województw. Działanie 2.6 ZPORR obejmowało następujące typy projektów 7 : 1. Tworzenie lub rozwój Regionalnych Strategii Innowacyjnych, poprzez m.in.: przeprowadzanie analiz i badań potrzebnych do opracowania RSI, monitorowanie i analizowanie postępów w realizacji RSI, 7 Źródło: Uzupełnienie ZPORR ( B C31/37191/ZPORR_uzupelnienie_ pdf), s

32 przeprowadzanie badań, analiz (np. finansowych, technicznych) i innych działań słuŝących przygotowaniu projektów wynikających z RSI, wspierających budowanie regionalnego systemu innowacji, promowanie RSI. 2. Tworzenie i rozwój sieci współpracy w zakresie innowacji, pomiędzy sektorem badawczo-rozwojowym, przedsiębiorstwami i innymi podmiotami (na poziomie regionalnym i lokalnym), słuŝącej transferowi know-how i technologii; poprzez: tworzenie struktur wspierających sieć współpracy, organizowanie spotkań, seminariów, warsztatów, kampanii promocyjnych, cykli szkoleniowo-edukacyjnych, targów wiedzy. 3. Tworzenie i rozwój systemu komunikacji i wymiany informacji, w tym zbieranie danych i tworzenie ich baz, z zakresu w szczególności działań edukacyjnych i innych przedsięwzięć wspierających rozwój innowacji, w zakresie: organizowania imprez promujących innowacje oraz inicjatywy słuŝące wymianie innowacji w formie: dni informacji, dni otwartych drzwi, dni konsultacji i współpracy z przedstawicielami zagranicznymi itp., działań mających na celu analizę i identyfikację kluczowych narzędzi niezbędnych do realizacji Regionalnych Strategii Innowacyjnych w regionach, działań słuŝących zwiększaniu poziomu wiedzy i umiejętności partnerów opracowujących i realizujących Regionalne Strategie Innowacyjne, w zakresie planowania strategicznego, budowania partnerstwa oraz zarządzania projektem, tworzenia i udostępniania kompleksowej bazy informacyjnej dla członków sieci, partnerów opracowujących i realizujących Regionalne Strategie Innowacyjne i innych zainteresowanych stron, w tym gromadzenie danych związanych z działaniami innowacyjnymi w regionie (np. informacje o szkoleniach, seminariach w kraju i za granicą, moŝliwościach finansowania rozwiązań innowacyjnych, poszukiwaniu partnerów). 4. StaŜe, dla absolwentów szkół wyŝszych nie zarejestrowanych jako bezrobotni i pracowników sektora badawczo-rozwojowego, słuŝące transferowi wiedzy i innowacji pomiędzy sektorem badawczo - rozwojowym a przedsiębiorstwami, dla obopólnych korzyści (Projekty obejmują organizowanie staŝy i rozpowszechnianie informacji o moŝliwościach ich uzyskania). 5. Stypendia dla najlepszych absolwentów szkół wyŝszych kontynuujących naukę na studiach doktoranckich z zakresu nauk ścisłych, technicznych i innych dziedzin naukowych przyczyniających się do rozwoju strategicznych obszarów regionu. 31

33 Kierunki te określa Regionalna Strategia Innowacyjna lub Strategia Rozwoju Województwa. Stypendia słuŝą kreowaniu w regionie potencjału naukowego w dziedzinach istotnych z punktu widzenia podnoszenia innowacyjności regionu poprzez takie inicjatywy jak: organizowanie programów stypendialnych i rozpowszechnianie informacji o moŝliwościach ich uzyskania, analiza dziedzin i dyscyplin naukowych, w których prowadzone są studia doktoranckie przydatne dla przemysłu w regionie, w celu umoŝliwienia rozwoju regionu zgodnie z załoŝeniami Regionalnej Strategii Innowacyjnej, przekazywanie wsparcia w formie refundacji części kosztów związanych z pracą naukową (np. zakupu niezbędnej literatury naukowej, opłat za odbywanie studiów doktoranckich, kosztów prowadzenia badań naukowych, kosztów prowadzenia prac projektowych i wdroŝeniowych) lub w formie finansowej (wypłacanie grantów na realizację studiów doktoranckich). W nowej perspektywie finansowej ( ), przedsięwzięcia analogiczne do tych przewidzianych w ramach Działania 2.6 ZPORR, są moŝliwe do realizacji w ramach Działania 8.2 PO KL Transfer wiedzy. JednakŜe zbieŝność ogólnych celów obu Działań nie oznacza, Ŝe są one toŝsame. Działanie 8.2 PO KL Transfer wiedzy stanowi kontynuację wsparcia realizowanego w ramach Działania 2.6 ZPORR, ale zawiera takŝe nowe propozycje rozwiązań mających na celu wzmocnienie kadr nowoczesnej gospodarki (np. w ramach Poddziałania przewidziano realizację projektów w zakresie promocji idei przedsiębiorczości akademickiej, w celu komercjalizacji wiedzy i umiejętności zespołu działającego na uczelni lub w jednostce naukowej (firmy typu spin off lub spin out), czego nie obejmowało Działanie 2.6 ZPORR). Zasadnicza róŝnica dotyczy sposobu wdraŝania projektów: podczas gdy w ramach Działania 2.6 ZPORR realizowano tylko projekty konkursowe, w ramach Działania 8.2 PO KL realizowane są zarówno projekty konkursowe, jak i systemowe. 3.2 Przebieg wdraŝania Działania 2.6 ZPORR w województwie opolskim W sierpniu 2004 roku Urząd Marszałkowski Województwa Opolskiego będący Instytucją WdraŜającą (IW) Działania 2.6 ZPORR, podpisał z Urzędem Wojewódzkim, pełniącym funkcję Instytucji Pośredniczącej, umowę o finansowaniu działań w ramach ZPORR. Pierwszy nabór projektów został przeprowadzony w sierpniu 2004 roku, a dwa kolejne miały miejsce w maju 2005 roku i maju 2006 roku. 32

34 Zainteresowanie potencjalnych beneficjentów realizacją projektów w ramach Działania 2.6 ZPORR nie było bardzo duŝe. W trakcie trzech ogłoszonych naborów do IW wpłynęło w sumie 40 wniosków. 36 wniosków (czyli 90% złoŝonych) przeszło pozytywnie przez ocenę formalną, a tylko nieznacznie mniej 31 wniosków uzyskało pozytywną ocenę merytoryczną. Po pierwszym naborze Komisja Oceny Projektów (KOP) umieściła na liście projektów przeznaczonych do realizacji 4 przedsięwzięcia. W wyniku drugiego konkursu moŝliwość realizacji otrzymały kolejne 4 projekty. W trzecim naborze do realizacji zostało przyjętych jeszcze 7 projektów. W sumie KOP zaakceptował do realizacji 15 projektów. Wartość złoŝonych wniosków o dofinansowanie w odniesieniu do wielkości dostępnych środków była w województwie opolskim nieznacznie niŝsza, niŝ w skali całego kraju (odpowiednio: 242% oraz 253%). Wartość projektów objętych dofinansowaniem w regionie oraz w kraju były bardzo zbliŝone (odpowiednio 105% i 103% alokacji), natomiast wartość dokonanych płatności - wyŝsza w województwie opolskim (87% alokacji wobec 65% na poziomie kraju). Tabela 2 Dane dotyczące wartości projektów w ramach Działania 2.6 ZPORR (od momentu uruchomienia Programu, stan na koniec sierpnia 2008 r., w PLN) Rodzaj danych Województwo opolskie Kraj Wartość złoŝonych wniosków o dofinansowanie (po ocenie formalnej) % realizacji zobowiązań na cały okres programowania Wartość projektów objętych umowami o dofinansowanie (po odjęciu oszczędności wykazanych aneksach i rozliczeniach końcowych) % realizacji zobowiązań na cały okres programowania Wartość dokonanych płatności (z rachunków programowych) % realizacji zobowiązań na cały okres programowania , ,06 241,78 252, , ,93 104,64 102, ,97 87,23 87,23 64,53 Źródło: Opracowanie własne na podstawie wniosków i sprawozdań 33

35 Szczegółowe informacje na temat projektów, które uzyskały dofinansowanie w ramach poszczególnych naborów, zestawiono w poniŝszej tabeli. Tabela 3 Informacje o projektach Działania 2.6 ZPORR realizowanych w województwie opolskim Beneficjent Nr projektu Nazwa projektu Wartość projektu Dofinansowanie EFS Liczba BO NABÓR 2004 Instytut CięŜkiej Syntezy Organicznej "Blachownia" Z/2.16/II/2.6/9/04 Platforma Innowacji Technologicznej Regionu Opolszczyzny , ,85 46 WyŜsza Szkoła Zarządzania i Administracji Z/2.16/II/2.6/10/0 4 Utworzenie ośrodka promocji i wdraŝania nowoczesnych metod i technik zarządzania Instytut Mineralnych Materiałów Budowlanych Z/2.16/II/2.6/8/04 Opolskie Centrum Transferu Innowacji , , Politechnika Opolska Z/2.16/II/2.6/7/04 Stypendia dla słuchaczy studiów doktoranckich "Budowa i Eksploatacja Maszyn" NABÓR 2005 Politechnika Opolska Z/2.16/II/2.6/1/05 Stypendia dla słuchaczy technicznych studiów doktoranckich, prowadzonych w Politechnice Opolskiej Politechnika Opolska Z/2.16/II/2.6/4/05 Centrum Zarządzania i Monitoringu Regionalnej Strategii Innowacji - Zarządzanie Innowacjami w ramach Regionalnej Strategii Innowacji Województwa Opolskiego , , Instytut Mineralnych Materiałów Budowlanych Z/2.16/II/2.6/7/05 Opracowanie systemu transferu informacji dla potrzeb regionalnej strategii gospodarki energetycznej w zakresie odnawialnych źródeł energii , , Politechnika Opolska Z/2.16/II/2.6/3/05 Transfer wiedzy i innowacyjności - organizacja platform tematycznych Akademickiego Inkubatora Przedsiębiorczości przy Politechnice Opolskiej , ,

36 NABÓR 2006 Uniwersytet Opolski Z/2.16/II/2.6/7/06 Stypendia dla doktorantów Instytutu Chemii Uniwersytetu Opolskiego Politechnika Opolska Z/2.16/II/2.6/6/06 Start zawodowy - staŝe dla absolwentów , ,58 18 Instytut CięŜkiej Syntezy Organicznej "Blachownia" Z/2.16/II/2.6/3/06 Platforma Innowacji Technologicznej Regionu Opolszczyzny , ,55 90 Politechnika Opolska Z/2.16/II/2.6/2/06 Stypendia dla słuchaczy studiów doktoranckich Wydziału Mechanicznego Politechniki Opolskiej Politechnika Opolska Z/2.16/II/2.6/1/06 Przygotowanie koncepcji funkcjonowania Opolskiego Parku Naukowo - Technologicznego , ,85 83 Politechnika Opolska Z/2.16/II/2.6/11/0 6 Regionalne Biuro Promocji Klastrów - etap I , ,8 14 Instytut Mineralnych Materiałów Budowlanych Z/2.16/II/2.6/16/0 6 Opolskie Centrum Transferu Innowacji w zakresie materiałów budowlanych i odnawialnych źródeł energii , , Źródło: Opracowanie własne na podstawie wniosków i sprawozdań 3.3 Struktura projektów i beneficjentów Działania 2.6 ZPORR Przedstawiając strukturę projektów realizowanych w ramach Działania 2.6 dwa typy projektów: 2 ("Tworzenie i rozwój sieci współpracy w zakresie innowacji pomiędzy sektorem badawczo-rozwojowym, przedsiębiorstwami i innymi podmiotami, słuŝącej transferowi know-how i technologii") oraz 3 ("Rozwój systemu komunikacji i wymiany informacji, w tym zbieranie danych i tworzenie ich baz") rozpatrywano łącznie, ze względu na ich podobieństwo. Wprawdzie z informacji o typie projektu, podanych w sprawozdaniach z realizacji projektów, złoŝonych przez beneficjentów Działania 2.6 ZPORR wynika, Ŝe w województwie opolskim nie realizowano Ŝadnego projektu naleŝącego do typu 3, jednak działania podejmowane w ramach części projektów zaliczonych do typu 2 odpowiadały równieŝ definicji typu 3. W dostępnych zestawieniach dotyczących całego kraju oba typy projektów zostały ujęte łącznie. Projekty kwalifikowane do typu 2 lub 3 były realizowane najczęściej zarówno w regionie opolskim, jak i na terenie całego kraju: stanowiły około trzy piąte zarówno wśród projektów realizowanych na Opolszczyźnie, jak i wśród wszystkich projektów realizowanych w ramach Działania 2.6 ZPORR. Innym przedsięwzięciem chętnie realizowanym przez beneficjentów w województwie opolskim były stypendia dla najlepszych absolwentów szkół wyŝszych kontynuujących naukę na studiach 35

37 doktoranckich (typ 5) - stanowiły 27% projektów realizowanych w regionie. W skali kraju projekty tego typu były nieco mniej popularne - stanowiły 14%. Typ 1 - monitorowanie i analiza postępów w realizacji regionalnej strategii innowacji oraz typ 4 - staŝe dla absolwentów uczelni wyŝszych oraz pracowników sektora B+R zarówno w skali całego kraju, jak i na terenie województwa opolskiego były realizowane najrzadziej. Wykres 1 Typy projektów realizowanych w ramach Działania 2.6 ZPORR w województwie opolskim i na terenie całego kraju na podstawie podpisanych umów o dofinansowanie typ 1 typ 2 i 3 typ 4 typ 5 woj. opolskie liczba projektów [N=15] 7% 59% 7% 27% cały kraj liczba projektów [N=371] 13% 62% 11% 14% Źródło: Biuletyn ZPORR Podsumowanie wdraŝania Działania 2.6 ZPORR oraz wnioski i sprawozdania 36

38 Najwięcej, bo niemal połowa dostępnych w województwie opolskim środków trafiła do beneficjentów realizujących projekty polegające na tworzeniu i rozwijaniu sieci współpracy w zakresie innowacji pomiędzy sektorem badawczo-rozwojowym, przedsiębiorstwami i innymi podmiotami słuŝącej transferowi know-how i technologii (typ 2). Nieco mniej, bo przeszło jedna piąta dostępnej alokacji została przeznaczona na monitorowanie i analizę postępów w realizacji regionalnej strategii innowacji (typ 1). Tabela 4 Podział środków pomiędzy typy projektów Działania 2.6 ZPORR w województwie opolskim na podstawie podpisanych umów o dofinansowanie Typ projektu Skrócone nazwy projektów Województwo opolskie, liczba projektów [N=15] Typ 1 Monitorowanie i analiza postępów w realizacji regionalnej strategii innowacji (RSI) Typ 2 Tworzenie i rozwój sieci współpracy w zakresie innowacji pomiędzy sektorem badawczo-rozwojowym, przedsiębiorstwami i innymi podmiotami słuŝącej transferowi know-how i technologii Centrum Zarządzania i Monitoringu RSI (PO) Centrum Transferu Innowacji (IMMB) Klastry (PO) Opolskie Centrum Transferu Innowacji (IMMB) Ośrodek Promocji (WSZiA) Platforma Innowacji Technologicznej 1 (ICSO) Platforma Innowacji Technologicznej 2 (ICSO) Park Naukowo-Technologiczny (PO) System Transferu Informacji (IMMB) Transfer wiedzy i innowacyjności (PO) zł zł Typ 3 Rozwój systemu komunikacji i wymiany informacji, w tym zbieranie danych i tworzenie ich baz - - Typ 4 StaŜe dla absolwentów uczelni wyŝszych oraz pracowników sektora B+R Typ 5 Stypendia dla najlepszych absolwentów szkół wyŝszych kontynuujących naukę na studiach doktoranckich StaŜe Start Zawodowy (PO) Stypendia dla doktorantów - budowa maszyn (PO) Stypendia dla doktorantów - Instytut Chemii (UO) Stypendia dla doktorantów - studia techniczne (PO) Stypendia dla doktorantów - Wydział Mechaniczny (PO) zł zł Źródło: Opracowanie własne na podstawie wniosków i sprawozdań 37

39 W ramach Działania 2.6 ZPORR w województwie opolskim największy odsetek (66%) stanowiły projekty średnie, w których wartość dofinansowania wynosiła od 250 tys. do miliona złotych. Podobny odsetek (60%) stanowiły projekty średnie wśród przedsięwzięć realizowanych w ramach Działania 2.6 ZPORR w skali całego kraju. Odsetek projektów małych, o wartości dofinansowania mniejszej niŝ 250 tys. złotych stanowił około jedną trzecią zarówno w regionie opolskim, jak i w całym kraju. Najrzadziej realizowano projekty duŝe - dofinansowanie wyŝsze niŝ milion złotych przyznano 7% projektów na Opolszczyźnie i 9% projektów w całym kraju. Wykres 2 Wielkość projektów (PLN) Działania 2.6 ZPORR w województwie opolskim i na terenie cegło kraju na podstawie podpisanych umów o dofinansowanie projekty małe (do 250 tys.) projekty średnie (250 tys. - 1 mln) projekty duŝe (pow. 1 mln) woj. opolskie liczba projektów [N=15] 27% 66% 7% cały kraj liczba projektów [N=371] 31% 60% 9% Źródło: Biuletyn ZPORR Podsumowanie wdraŝania Działania 2.6 ZPORR oraz wnioski i sprawozdania Średnia wartość dofinansowania projektu realizowanego w ramach Działania 2.6 ZPORR na Opolszczyźnie wynosiła 479 tys. złotych i była nieco wyŝsza od średniej wielkości dofinansowania projektu w ramach tego Działania w skali kraju (449 tys. zł). Tabela 5 Średnia wartość dofinansowania projektu w ramach Działania 2.6 ZPORR w województwie opolskim na tle kraju Województwo opolskie liczba projektów [N=15] Cały kraj liczba projektów [N=371] Średnia wartość dofinansowania projektów w ramach Działania 2.6 ZPORR zł zł Źródło: Opracowanie własne na podstawie wniosków i sprawozdań Działania polegające na tworzeniu i rozwijaniu sieci współpracy w zakresie innowacji pomiędzy naukowcami a przedsiębiorcami pochłonęły połowę (51%) środków Działania 2.6 ZPORR dostępnych na Opolszczyźnie. Blisko jedna czwarta (23%) została wykorzystana na analizę i monitorowanie postępów w realizacji RSI WO. Podobna pula (24%) alokacji trafiła do beneficjentów wspierających najlepszych absolwentów szkół wyŝszych kontynuujących naukę na studiach doktoranckich. Niewielki odsetek (2%) dostępnych w regionie środków tego Działania został przeznaczony na finansowanie staŝy dla absolwentów uczelni wyŝszych oraz pracowników sektora B+R. 38

40 Wykres 3 Podział środków Działania 2.6 ZPORR w województwie opolskim pomiędzy poszczególne typy projektów na podstawie podpisanych umów o dofinansowanie typ 1 23% typ 5 24% typ 4 2% typ 2 i 3 51% Źródło: Opracowanie własne na podstawie wniosków i sprawozdań Środki dostępne w ramach Działania 2.6 ZPORR w województwie opolskim zostały w drodze konkursów zamkniętych przeznaczone do realizacji projektów przygotowanych przez pięciu beneficjentów. Największe dofinansowanie otrzymała Politechnika Opolska (55%). Wykres 4 Podział środków Działania 2.6 ZPORR w województwie opolskim pomiędzy beneficjentów realizujących projekty na podstawie podpisanych umów o dofinansowanie Uniwersytet Opolski 7% Politechnika Opolska 55% Instytut CięŜkiej Syntezy Organicznej "Blachownia" w Kędzierzynie-Koźlu 18% WyŜsza Szkoła Zarządzania i Administracji w Opolu Instytut 3% Mineralnych Materiałów Budowlanych w Opolu 17% Źródło: Opracowanie własne na podstawie wniosków i sprawozdań 39

41 Tabela 6 Podział środków Działania 2.6 ZPORR w województwie opolskim pomiędzy beneficjentów realizujących projekty na podstawie podpisanych umów o dofinansowanie Beneficjent Instytut CięŜkiej Syntezy Organicznej "Blachownia" w Kędzierzynie-Koźlu Instytut Mineralnych Materiałów Budowlanych w Opolu Wartość wsparcia w ramach Działania 2.6 ZPORR województwo opolskie, liczba projektów [N=15] Politechnika Opolska Uniwersytet Opolski WyŜsza Szkoła Zarządzania i Administracji w Opolu Źródło: Opracowanie własne na podstawie wniosków i sprawozdań Biura trzynastu spośród piętnastu projektów realizowanych w ramach Działania 2.6 ZPORR były zlokalizowane w Opolu, natomiast dwóch pozostałych - w Kędzierzynie Koźlu. Zasięgiem oddziaływania projektów podanym we wnioskach o dofinansowanie było przewaŝnie województwo opolskie. W niektórych projektach, zasięg oddziaływania został określony szerzej. W projekcie CięŜkiej Syntezy Organicznej Blachownia pn. Platforma Innowacji Technologicznej Regionu Opolszczyzny, zasięg oddziaływania stworzonego portalu internetowego określono jako cały kraj. W projekcie Instytutu Mineralnych Materiałów Budowlanych pn. Opolskie Centrum Transferu Innowacji wskazano, Ŝe projekt moŝe być upowszechniany w całym kraju. Terytorialnym zakresem oddziaływania projektu WyŜszej Szkoły Zarządzania i Administracji w Opolu, pn. "Utworzenie Ośrodka promocji i wdraŝania nowoczesnych metod i technik zarządzania było województwo opolskie, natomiast we wniosku zaznaczono, Ŝe promocja projektu będzie dokonywana takŝe poza granicami regionu zwłaszcza w województwach: śląskim, dolnośląskim i łódzkim, skąd pochodzili partnerzy projektu. 40

42 4. Zgodność projektów Działania 2.6 ZPORR z RSI WO oraz potrzebami regionu w zakresie innowacji Działanie 2.6 ZPORR, w ramach którego stworzono moŝliwość realizowania projektów miękkich (tj. niezwiązanych z rozwojem technologii ani zakupem sprzętu), trafnie odpowiadało na potrzeby województwa opolskiego. Na początku okresu programowania w województwie opolskim proces rozwoju innowacyjności był mało zaawansowany, w związku z czym pierwszoplanowe znaczenie miały właśnie działania o charakterze promocyjnym i edukacyjnym oraz polegające na ułatwianiu wymiany informacji i nawiązywania kontaktów pomiędzy instytucjami i osobami zainteresowanymi tematyką innowacji. Ze względu na stosunkowo ogólny sposób określenia typów przedsięwzięć wspieranych w ramach ZPORR, a takŝe szeroki zakres działań przewidzianych do realizacji w ramach RSI WO, przy równoczesnym braku ich hierarchizacji pod względem waŝności, zapisy RSI WO nie odegrały istotnego znaczenia na etapie selekcji projektów. Ponadto pula dostatecznie dobrych wniosków, spośród której wybierano projekty do dofinansowania, była ograniczona w związku z niewielką liczbą dysponujących odpowiednim potencjałem instytucji z województwa opolskiego, przy równoczesnym braku działań zachęcających do ubiegania się o środki na realizację projektów w województwie opolskim instytucje spoza tego regionu. Ostatecznie środki z Działania 2.6 ZPORR zostały wykorzystane na realizację części, ale nie wszystkich, przedsięwzięć, w odniesieniu do których wskazano je w RSI WO jako potencjalne źródło finansowania. Misja, do której urzeczywistnienia ma doprowadzić realizacja Regionalnej Strategii Innowacji Województwa Opolskiego na lata ( Innowacyjność filarem wzrostu konkurencyjności województwa opolskiego 8 ) oraz cel Działania 2.6 ZPORR ( podniesienie potencjału regionów w sferze innowacji, poprzez wzmocnienie współpracy pomiędzy sektorem badawczo-rozwojowym a gospodarką, co prowadzi do podniesienia konkurencyjności przedsiębiorstw działających na regionalnym i lokalnym rynku 9 ) są zbieŝne. 8 Regionalna Strategia Innowacji Województwa Opolskiego na lata , s Uzupełnienie ZPORR, s

43 Ponadto, inicjatywy przewidziane w ramach Działania 2.6 ZPORR dotyczą przede wszystkim promowania innowacyjności oraz stymulowania współpracy pomiędzy sektorem przedsiębiorstw a środowiskiem naukowym. Tego rodzaju miękkie przedsięwzięcia szczególnie dobrze odpowiadały potrzebom województwa opolskiego. Na początku okresu programowania proces rozwoju potencjału regionu opolskiego w dziedzinie innowacji nie był zaawansowany. W związku z tym pierwszoplanowe znaczenie miały wówczas właśnie działania o charakterze promocyjnym i edukacyjnym oraz polegające na ułatwianiu wymiany informacji i nawiązywania kontaktów pomiędzy instytucjami i osobami zainteresowanymi tematyką innowacji. W zgodnej ocenie przedstawicieli instytucji odpowiedzialnych za wdraŝanie RSI WO wstępnym warunkiem dalszych działań było rozpowszechnienie wiedzy na temat innowacji oraz stworzenie pozytywnego klimatu społecznego wokół tego zagadnienia. Przydatność Działania 2.6 ZPORR z perspektywy RSI WO wynikała z faktu, Ŝe rodzaje przedsięwzięć, których realizację umoŝliwiało to Działanie, dobrze wpisywały się w szeroko zakreślony obszar celów RSI WO. Zarazem jednak ani RSI WO, ani specyfika regionu, nie miały bezpośredniego przełoŝenia na sposób realizacji Działania 2.6 ZPORR w województwie opolskim. NaleŜy zaznaczyć, Ŝe UMWO jako IW dysponował stosunkowo niewielkimi moŝliwościami dostosowywania przebiegu Działania 2.6 do specyfiki regionu (w przypadku Działania 8.2 PO KL, w odniesieniu do którego UMWO pełni rolę IP, zakres ewentualnych dostosowań jest szerszy). Dostępnymi dla IW sposobami ewentualnego dostosowywania przebiegu Działania 2.6 do potrzeb regionu były przede wszystkim: 1) rezygnacja z ogłaszania naboru niektórych rodzajów projektów, 2) uwzględnianie jako jednego z kryteriów oceny projektów składanych do Działania 2.6 ZPORR ich zgodności z RSI WO, 3) konsultacje z potencjalnymi projektodawcami, słuŝące zachęceniu ich do złoŝenia projektu określonego rodzaju. UMWO nie zdecydował się na zastosowanie pierwszego z wymienionych rozwiązań, co wydaje się zrozumiałe biorąc pod uwagę, Ŝe wszystkie rodzaje projektów moŝliwych do realizacji w ramach Działania 2.6 ZPORR mieściły się w obszarze wyznaczanym przez RSI WO, a takŝe, Ŝe brakowało danych, które pozwoliłby przekonująco uzasadnić ewentualne wykluczenie jakiegokolwiek typu projektów z naboru. 42

44 Ze względu na szeroki zakres celów RSI WO (przy braku ich hierarchizacji) równieŝ moŝliwość uwzględniania przy ocenie wniosków stopnia ich zgodności z RSI WO była ograniczona (wyjątek stanowił wymóg, zgodnie z którym stypendia mogli otrzymywać doktoranci kierunków wskazanych jako kluczowe w RSI WO). Przedstawiciele UMWO jako ograniczenie w dostosowywaniu przebiegu Działania 2.6 ZPORR do potrzeb regionu postrzegali równieŝ fakt, Ŝe liczba instytucji z województwa opolskiego, dysponujących potencjałem wystarczającym do prawidłowej realizacji projektu, była ograniczona. Zgodnie z ustaleniami autorów Ewaluacji procesu wdraŝania RSI 15 regionów Polski pod kątem implementacji projektów wynikających ze strategii ( ) w czasie selekcji projektów [w ramach Działania 2.6 ZPORR] brano pod uwagę priorytety sformułowane w strategii innowacji, jednak przyporządkowanie projektów do poszczególnych celów operacyjnych nie miało znaczącego wpływu na selekcję projektów, ze względu na ograniczona liczbę złoŝonych wniosków 10. Zarazem naleŝy zauwaŝyć, Ŝe nie podjęto na szerszą skalę promocji Działania 2.6 wśród potencjalnych projektodawców spoza województwa opolskiego, co stwarzałoby szansę zwiększenia liczby wniosków wysokiej jakości. Bezpośrednie odwołania we wnioskach o dofinansowanie do RSI WO zamieściło ośmiu spośród piętnastu beneficjentów. Fundusze ZPORR, przewidziano jako jedno z głównych źródeł współfinansowania przedsięwzięć zaplanowanych do realizacji w Planie Działań na lata w ramach RSI WO na lata Wśród Działań, które określono jako moŝliwe do sfinansowania w ramach ZPORR znalazły się te obejmujące: Tworzenie zasobów wiedzy o innowacjach i potrzebach rozwojowych (I.1.2.2), Stworzenie systemu informacyjnego o działalności innowacyjnej w województwie (I.2.1.2), Budowa systemu wymiany wiedzy pomiędzy przedsiębiorcami, uczelniami i jednostkami naukowo-badawczymi (II ), Wspieranie studiów doktoranckich na kierunkach z dziedzin istotnych dla rozwoju regionu, w tym: biotechnologia, nanotechnologia, ochrona środowiska, inŝynieria materiałowa, informatyka, automatyka i robotyka, mechanika, informacja i zarządzanie (III.1.4.1), 10 Porównaj: raport z Ewaluacji procesu wdraŝania RSI 15 regionów Polski pod kątem implementacji projektów wynikających ze strategii, przeprowadzonej przez WYG International na zlecenie Polskiej Agencji Rozwoju Przedsiębiorczości. 11 Por. Plan Działań na lata w ramach RSI na lata , s

45 Wspieranie studiów podyplomowych i staŝy z zakresu innowacyjności dla młodych pracowników naukowych (III.1.4.2), Monitorowanie wykorzystania środków publicznych pod kątem wsparcia innowacyjności w regionie (III.2.4.2). Wyniki analizy zgodności Działań przewidzianych do realizacji w ramach Planu Działań na lata w ramach RSI WO na lata z przedsięwzięciami realizowanymi w ramach projektów sfinansowanych w ramach Działania 2.6 ZPORR przedstawia poniŝsza tabela. Dwa plusy (++) oznaczają, Ŝe działania zrealizowane w ramach projektu ZPORR w pełni odpowiadają zakresowi wskazanemu w Planie. Jeden plus (+) stawiano przy przedsięwzięciach ZPORR, które były zbliŝone do tych wskazanych w Planie, zaś minus (-) oznacza, Ŝe w ramach projektu ZPORR nie prowadzono działań z zakresu wskazanego w Planie. 44

46 Tabela 7 Projekty ZPORR a RSI WO Działanie Rodzaj przedsięwzięcia 1) RSI WO 12 Platforma Innowacji Technologicznej 1 (ICSO) 2) Opolskie Centrum Transferu Innowacji (IMMB) 3) Stypendia dla doktorantów - budowa maszyn (PO) 4) Ośrodek Promocji (WSZiA) 5) System Transferu Informacji (IMMB) I Przygotowanie i wydanie opracowań na temat rozwiązań innowacyjnych i ich wykorzystania w praktyce Opracowanie i wdroŝenie programu dofinansowania bibliotek uczelnianych, instytutowych i przemysłowych w celu zakupu publikacji krajowych i zagranicznych z obszaru innowacyjności Opracowanie i wdroŝenie systemu monitorowania i oceny w regionie Stworzenie narzędzi gromadzących dane o nowych rozwiązaniach technicznotechnologicznych oraz zapotrzebowaniu na innowacje w regionie I Utworzenie sieci punktów informacyjnych w uczelniach i jednostkach naukowo-badawczych Redakcja i publikacja wydawnictwa o tematyce innowacyjnej w wersji papierowej i elektronicznej Opracowanie i wdroŝenie programu wsparcia realizacji prac dyplomowych, końcowych i doktorskich z przeznaczeniem do wdroŝenia w MSP II Opracowanie systemu wymiany kadr pomiędzy MSP a zapleczem naukowo-badawczym Opracowanie i wdroŝenie zasad prezentacji potrzeb i moŝliwości rozwojowych w zakresie wdraŝania innowacji przez MSP w trakcie seminariów, wykładów, konsultacji, dyskusji organizowanych uczelniach i instytutach B+R III III Wykonanie analizy stanu i potrzeb w zakresie rozwoju nowych dziedzin badań i rozwoju z uwzględnieniem działalności innowacyjnej w regionie Opracowanie, wdraŝanie programów wsparcia rozwoju kadr naukowych uczelni instytutów z zakresu innowacyjności Opracowanie i wdroŝenie pilotaŝowego programu uwzględniającego w ścieŝce rozwoju pracowników naukowych działań związanych z innowacyjnością Opracowanie i wdroŝenie pilotaŝowego programu uwzględniającego w ścieŝce rozwoju pracowników naukowych działań związanych z innowacyjnością III Opracowanie i promocja metod optymalnego wykorzystania środków pomocy publicznej Prowadzenie akcji szkoleniowej dla twórców i odbiorców innowacji w zakresie prawidłowego wykorzystania środków pomocy publicznej Oznaczenia liczbowe zamieszczone w tej kolumnie odpowiadają oznaczeniom poszczególnych Działań RSI WO. 45

47 ...ciąg dalszy Tabeli 7 Działanie RSI WO Rodzaj przedsięwzięcia 6) Centrum Zarządzania i Monitoringu RSI (PO) 7) Stypendia dla doktorantów - studia techniczne (PO) 8) Transfer wiedzy i innowacyjności (PO) 9) Platforma Innowacji Technologicznej 2 (ICSO) 10) Centrum Transferu Innowacji (IMMB) I Przygotowanie i wydanie opracowań na temat rozwiązań innowacyjnych i ich wykorzystania w praktyce Opracowanie i wdroŝenie programu dofinansowania bibliotek uczelnianych, instytutowych i przemysłowych w celu zakupu publikacji krajowych i zagranicznych z obszaru innowacyjności Opracowanie i wdroŝenie systemu monitorowania i oceny w regionie Stworzenie narzędzi gromadzących dane o nowych rozwiązaniach techniczno-technologicznych oraz zapotrzebowaniu na innowacje w regionie I Utworzenie sieci punktów informacyjnych w uczelniach i jednostkach naukowo-badawczych Redakcja i publikacja wydawnictwa o tematyce innowacyjnej w wersji papierowej i elektronicznej Opracowanie i wdroŝenie programu wsparcia realizacji prac dyplomowych, końcowych i doktorskich z przeznaczeniem do wdroŝenia w MSP II Opracowanie systemu wymiany kadr pomiędzy MSP a zapleczem naukowo-badawczym Opracowanie i wdroŝenie zasad prezentacji potrzeb i moŝliwości rozwojowych w zakresie wdraŝania innowacji przez MSP w trakcie seminariów, wykładów, konsultacji, dyskusji organizowanych uczelniach i instytutach B+R III III Wykonanie analizy stanu i potrzeb w zakresie rozwoju nowych dziedzin badań i rozwoju z uwzględnieniem działalności innowacyjnej w regionie Opracowanie, wdraŝanie programów wsparcia rozwoju kadr naukowych uczelni instytutów z zakresu innowacyjności Opracowanie i wdroŝenie pilotaŝowego programu uwzględniającego w ścieŝce rozwoju pracowników naukowych działań związanych z innowacyjnością Opracowanie i wdroŝenie pilotaŝowego programu uwzględniającego w ścieŝce rozwoju pracowników naukowych działań związanych z innowacyjnością III Opracowanie i promocja metod optymalnego wykorzystania środków pomocy publicznej Prowadzenie akcji szkoleniowej dla twórców i odbiorców innowacji w zakresie prawidłowego wykorzystania środków pomocy publicznej

48 ...ciąg dalszy Tabeli 7 Działanie RSI WO Rodzaj przedsięwzięcia 11) Klastry (PO) 12) Park Naukowo- Technologiczny (PO) 13) StaŜe Start Zawodowy (PO) 14) Stypendia dla doktorantów - Wydział Mech. (PO) 15) Stypendia dla doktorantów - Instytut Chemii (UO) I Przygotowanie i wydanie opracowań na temat rozwiązań innowacyjnych i ich wykorzystania w praktyce Opracowanie i wdroŝenie programu dofinansowania bibliotek uczelnianych, instytutowych i przemysłowych w celu zakupu publikacji krajowych i zagranicznych z obszaru innowacyjności Opracowanie i wdroŝenie systemu monitorowania i oceny w regionie Stworzenie narzędzi gromadzących dane o nowych rozwiązaniach technicznotechnologicznych oraz zapotrzebowaniu na innowacje w regionie I Utworzenie sieci punktów informacyjnych w uczelniach i jednostkach naukowo-badawczych Redakcja i publikacja wydawnictwa o tematyce innowacyjnej w wersji papierowej i elektronicznej Opracowanie i wdroŝenie programu wsparcia realizacji prac dyplomowych, końcowych i doktorskich z przeznaczeniem do wdroŝenia w MSP II Opracowanie systemu wymiany kadr pomiędzy MSP a zapleczem naukowo-badawczym Opracowanie i wdroŝenie zasad prezentacji potrzeb i moŝliwości rozwojowych w zakresie wdraŝania innowacji przez MSP w trakcie seminariów, wykładów, konsultacji, dyskusji organizowanych uczelniach i instytutach B+R III III Wykonanie analizy stanu i potrzeb w zakresie rozwoju nowych dziedzin badań i rozwoju z uwzględnieniem działalności innowacyjnej w regionie Opracowanie, wdraŝanie programów wsparcia rozwoju kadr naukowych uczelni instytutów z zakresu innowacyjności Opracowanie i wdroŝenie pilotaŝowego programu uwzględniającego w ścieŝce rozwoju pracowników naukowych działań związanych z innowacyjnością Opracowanie i wdroŝenie pilotaŝowego programu uwzględniającego w ścieŝce rozwoju pracowników naukowych działań związanych z innowacyjnością III Opracowanie i promocja metod optymalnego wykorzystania środków pomocy publicznej Prowadzenie akcji szkoleniowej dla twórców i odbiorców innowacji w zakresie prawidłowego wykorzystania środków pomocy publicznej Źródło: Opracowanie własne na podstawie analizy danych zastanych 47

49 Przedsięwzięcia z zakresu wskazanego w Planie Działań na lata w ramach RSI WO na lata , które w województwie opolskim sfinansowano w ramach środków ZPORR, obejmowały w największym stopniu: redakcję i publikacje wydawnictwa o tematyce innowacyjnej w wersji papierowej i elektronicznej, przygotowanie i wydanie opracowań na temat rozwiązań innowacyjnych i ich wykorzystania w praktyce, opracowanie i wdroŝenie zasad prezentacji potrzeb i moŝliwości rozwojowych w zakresie wdraŝania innowacji przez MSP podczas seminariów, wykładów, konsultacji, dyskusji organizowanych uczelniach i instytutach B+R, stworzenie narzędzi gromadzących dane o nowych rozwiązaniach technicznotechnologicznych oraz zapotrzebowaniu na innowacje w regionie. W średnim stopniu realizowano działania związane z: opracowaniem i wdroŝeniem systemu monitorowania i oceny w regionie, opracowaniem i wdroŝeniem programu wsparcia realizacji prac dyplomowych, końcowych i doktorskich z przeznaczeniem do wdroŝenia w MSP, opracowaniem systemu wymiany kadr pomiędzy MSP a zapleczem naukowobadawczym. Działaniami realizowanymi w najmniejszym stopniu lub nierealizowanymi w ogóle 13 były przedsięwzięcia polegające na: utworzeniu sieci punktów informacyjnych w uczelniach i jednostkach naukowobadawczych, wykonywaniem analizy stanu i potrzeb w zakresie rozwoju nowych dziedzin badań i rozwoju z uwzględnieniem działalności innowacyjnej w regionie opracowaniu i wdroŝeniu pilotaŝowego programu uwzględniającego w ścieŝce rozwoju pracowników naukowych działań związanych z innowacyjnością, prowadzeniu akcji szkoleniowej dla twórców i odbiorców innowacji w zakresie prawidłowego wykorzystania środków pomocy publicznej. 13 PoniewaŜ na podstawie informacji zamieszczonych w sprawozdaniach działania przeprowadzone w ramach poszczególnych projektów niekiedy trudno jednoznacznie przyporządkować do poszczególnych Działań RSI WO, nie zawsze jest moŝliwe jednoznaczne ustalenie, czy dany typ projektów nie był realizowany w ogóle, czy teŝ był realizowany w ograniczonym stopniu.

50 5. Przebieg projektów Działania 2.6 ZPORR i problemy występujące podczas ich realizacji Realizacja Działania 2.6 ZPORR w województwie opolskim przebiegła bez powaŝnych zakłóceń. Nieprawidłowości, występujące na niewielką skalę, dotyczyły przede wszystkim wydatkowania środków, w tym przypadków nieprzestrzegania przez niektórych projektodawców zapisów dotyczących zamówień publicznych. Zbiorczą ocenę projektów zrealizowanych w ramach Działania 2.6 ZPORR w województwie opolskim pod względem ich efektywności (ekonomiczności) obniŝają równieŝ pojawiające się niekiedy wątpliwości dotyczące konieczności poniesienia niektórych wydatków z perspektywy celów projektu. Problemy wskazywane przez beneficjentów dotyczyły przede wszystkim opóźnień w realizacji projektów oraz trudności z pozyskaniem uczestników (BO) do udziału w projekcie. Problemy te występowały przewaŝnie w pierwszej fazie realizacji projektu i ostatecznie projektodawcom przewaŝnie udawało się je przezwycięŝyć. WdraŜanie Działania 2.6 w województwie opolskim przebiegało bez powaŝnych problemów. Realizacja Ŝadnego z projektów, który uzyskał dofinansowanie nie była zagroŝona, nie rozwiązano takŝe ani jednej umowy o dofinansowanie. Dane dotyczące nieprawidłowości wdraŝania Działania 2.6 ZPORR w województwie opolskim, uzyskane w Instytucji Zarządzającej ZPORR, wskazują, Ŝe skala nieprawidłowości w projektach realizowanych w ramach tego Działania w województwie opolskim nie była duŝa. ZastrzeŜenia, jakie pojawiały się w sprawozdaniach z realizacji Działania 2.6 ZPORR oraz w Raporcie o nieprawidłowościach (z czwartego kwartału 2006 roku), dotyczą przede wszystkim kwestii wydatkowania środków - są zatem związane z kryterium efektywności. Wątpliwości natury formalnej dotyczyły przede wszystkim stosowania przez projektodawców prawa zamówień publicznych oraz kwalifikowalności wydatków. Instytucja Pośrednicząca wyjaśniała z beneficjentami tego typu wątpliwości i w zaleŝności od uzyskanych wyjaśnień akceptowała poniesione wydatki lub odmawiała ich sfinansowania ze środków ZPORR. Ze zogniskowanego wywiadu grupowego, w którym wzięli udział między innymi przedstawiciele Instytucji WdraŜającej Działanie 2.6 ZPORR, wynika, Ŝe w przypadku części projektów pojawiły się równieŝ wątpliwości odnośnie tego, na ile poszczególne wydatki są uzasadnione celami projektu. Takie wątpliwości dotyczyły w szczególności 49

51 wydatków na sprzęt i materiały biurowe lub promocyjne, zwłaszcza, gdy były ponoszone pod koniec realizacji projektu. Respondenci wskazali równieŝ, Ŝe niekiedy moŝliwości wpłynięcia na racjonalność wydatków ponoszonych w ramach projektu były ograniczone ze względu na fakt, Ŝe przedstawiony przez projektodawcę budŝet został zaakceptowany przez KOP na etapie oceny wniosku: Jest teŝ waŝna ocena dokonywana przez Komisję na etapie wyboru projektów. Bo często jest teŝ tak, Ŝe jeśli Komisja w momencie wyboru projektów do finansowania uzna określoną wielkość, jako racjonalną, jako potrzebną do realizacji projektów to potem trudno nam juŝ na etapie realizacji negować wielkość niektórych kosztów. (...) otrzymywaliśmy projekty wybrane przez Komisję, którymi mieliśmy się zająć, obsłuŝyć realizacyjnie i tu juŝ określone wielkości były przyporządkowane do odpowiednich wydatków i mogliśmy tylko [mieć] wątpliwości, czy w odpowiednim momencie odpowiedni zakup był potrzebny. To głównie chodzi właśnie o te wydatki informacyjne, promocyjne czy wyposaŝenie biur czy materiały biurowe. (...) ta kwestia wielkości środków na dany zakup juŝ została jakby na samym początku zaakceptowana przez Komisję, więc jeśli ktoś zakładał w projekcie zakup iluś tam sztuk sprzętu komputerowego to juŝ na etapie realizacji nie mogliśmy tego zanegować, zakwestionować. ChociaŜ wydawało nam się czasami, Ŝe być moŝe te wielkości są nieuzasadnione, ale one juŝ zostały zaakceptowane wcześniej. [Pracownik IW] Analiza sprawozdań z realizacji projektów rozszerza katalog problemów, z jakimi stykali się beneficjenci w trakcie ich prowadzenia. Najwięcej trudności sprawiało dotrzymanie terminu zaplanowanego w harmonogramie projektu w sześciu projektach stwierdzono opóźnienia. RównieŜ w sześciu projektach pojawiły się problemy związane z ich uczestnikami, w czterech problemy z płatnościami, a w trzech wystąpiły inne trudności. śadne problemy nie wystąpiły podczas realizacji pięciu projektów. Tabela 8 Problemy w realizacji projektów 14 Rodzaj problemu Liczba projektów, w przypadku których problem wystąpił Opóźnienia w realizacji harmonogramu 6 Problemy związane z uczestnikami projektu 6 Problemy związane z płatnościami 4 Inne problemy (m.in. problemy dotyczące informacji i promocji projektów) 3 Źródło: Sprawozdania z realizacji projektów w ramach Działania 2.6 w województwie opolskim Jak wynika ze sprawozdań z realizacji projektów, opóźnienia w realizacji harmonogramu wynikały przede wszystkim z trudności związanych w rozliczaniem projektów pod względem finansowym oraz z realizowaniem procedur zamówień publicznych. Wśród przyczyn opóźnień pojawiły się równieŝ trudności z pozyskaniem do udziału w projekcie beneficjentów ostatecznych. Dodatkowo, niekiedy do wzięcia udziału w przedsięwzięciach realizowanych w ramach projektu (na przykład w konferencjach) nie stawiały się osoby, które wcześniej zgłosiły swój udział. śeby rozwiązać ten problem, 14 W części projektów wystąpiły trudności róŝnego typu. 50

52 beneficjenci musieli zintensyfikować akcje promocyjną oraz aktywniej przekonywać potencjalnych BO do uczestnictwa w projekcie. Początkową niechęć potencjalnych BO do uczestnictwa w projektach beneficjenci tłumaczyli przede wszystkim nieufnością wobec nowego typu przedsięwzięć, jakim były projekty współfinansowane ze środków unijnych. Obszerniej trudności z pozyskiwaniem uczestników do projektów opisują beneficjenci objęci badaniem jakościowym: Początek był bardzo trudny. Bardzo trudno było ich przyciągnąć, tych pierwszych, namówić, Ŝeby oni gdzieś tam uczestniczyli. I tak naprawdę myśmy nakręcili pewną maszynę, która spowodowała to, Ŝe ci przedsiębiorcy masowo się do nas zgłaszali. ( ) Jakość prezentowanych przedsięwzięć spowodowała, Ŝe ci przedsiębiorcy, którzy juŝ uczestniczyli w inicjatywach, zostali w dobry sposób zaraŝeni, oni chcieli przychodzić na następne. Oni zobaczyli, Ŝe my im dajemy pewien pakiet róŝnych dobrych rozwiązań, które oni mogą u siebie zastosować. [B/ Centrum Zarządzania i Monitoringu RSI (PO)] Jeden z beneficjentów organizujących w ramach projektu wsparcie dla przedsiębiorców zetknął się z niskim zainteresowaniem tej grupy potencjalnych beneficjentów ostatecznych w zakresie wprowadzania innowacji w swoich przedsiębiorstwach. Wyniki badań ankietowych przeprowadzonych w pierwszym etapie projektu mające na celu określenie wielkości zapotrzebowania na działania innowacyjne wśród przedsiębiorców województwa opolskiego pokazały, Ŝe przedsiębiorcy nie są zainteresowani udziałem w projekcie, ze względu na brak moŝliwości wdroŝenia takich innowacji w ich firmach. W ramach projektu analizowano takŝe zapotrzebowanie na innowacje wśród samorządów gminnych województwa oraz ich obecne przygotowanie do realizowania działań z tego zakresu. JednakŜe beneficjent zetknął się z wyraźną niechęcią tych instytucji do angaŝowania się w jakiekolwiek działania mające na celu rozwój innowacji. Ze sprawozdania z realizacji projektu wynika, Ŝe główną barierą okazała się urzędnicza inercja i bezwład instytucjonalny, oraz brak przygotowania jednostek samorządu terytorialnego do realizacji takich przedsięwzięć (np. brak strategicznych dokumentów zagospodarowania terenu). Trudności napotkane w pierwszym etapie projektu miały wpływ na realizację drugiej części projektu polegającego na udzielaniu wsparcia dla przedsiębiorstw i jednostek samorządu terytorialnego. Beneficjenci zetknęli się takŝe z niechęcią potencjalnych uczestników do podawania swoich danych osobowych, które miały zostać umieszczone w bazie PEFS: przedsiębiorcy zainteresowani udziałem w przedsięwzięciach realizowanych w ramach projektu niekiedy nie chcieli podawać swoich danych osobowych za wyjątkiem imienia i nazwiska oraz nie zgadzali się na podpisanie oświadczenia o współpracy w ramach projektu: ( ) trudnością było samo nastawienie samych przedsiębiorców czy oni chcą przekazać te dane czy nie chcą i w tej materii było duŝo oporów. [B/ System Transferu Informacji (IMMB)] 51

53 Początkowa niechęć beneficjentów ostatecznych do uczestnictwa w projektach została jednak przezwycięŝona. W przypadku projektów staŝowych, z uczestnictwa w projekcie zrezygnowało kilku BO. Brakujących uczestników zakwalifikowano z listy rezerwowej. Trudności związane z płatnościami wynikały przede wszystkim z długotrwającej oceny wniosków o płatność. Terminy rozpatrywania wniosków były nadmiernie wydłuŝone, co powodowało niejednokrotnie, Ŝe beneficjenci nie posiadali środków, z których projekt mógł być na bieŝąco finansowany. śeby rozwiązać problemy wynikające z takiej sytuacji, na konto projektu przelewano pieniądze własne instytucji, które były refundowane, po uzyskaniu środków ZPORR: Były jeszcze problemy związane z realizacją płatności. Wnioski o płatność, rozkład terminów, rozpatrywania tych środków, brak tych środków. Zwłaszcza na przełomie roku kalendarzowego mieliśmy takie sytuacje, Ŝe nie mieliśmy tych środków przez 2-3 miesiące i myśmy nie mieli środków na koncie projektu, bo jeszcze w tamtym projekcie nie było moŝliwości refundowania środków wydanych przez uczelnie ze środków projektu. Więc nie było środków na tym koncie i doktoranci przez 2-3 miesiące pozostawali bez środków. [B/ Stypendia dla doktorantów - Instytut Chemii (UO)] W sprawozdaniach z realizacji projektów, beneficjenci wskazywali takŝe, Ŝe zakres kwalifikowalności wydatków był zbyt mało elastyczny. UwaŜali równieŝ, Ŝe przywiązuje się zbyt duŝą wagę do wymogu odpowiedniego opisywania dokumentów potwierdzających poniesienie wydatków. Tak ten problem komentuje jeden z uczestników badania jakościowego: Było kilka takich przypadków, Ŝe były zastrzeŝenia do faktur, czyli do takiej strony formalnej, które moŝe i były uzasadnione w niektórych wypadkach a w niektórych zupełnie nie były uzasadnione ( ). Oczywiście, Ŝe trzeba i musimy utrzymać jakaś dyscyplinę finansową, ale trzeba zachować teŝ zdrowy rozsądek, prawda? [B/ Stypendia dla doktorantów - Instytut Chemii (UO)] Dla niektórych beneficjentów problemem okazał się wymóg zwrotu na koniec roku niewykorzystanych w ramach projektów środków oraz długotrwała procedura ich ponownego uzyskania. Powodowało to m.in. wcześniej wspomniane problemy w utrzymaniem harmonogramu wydatków w zakresie wypłat stypendiów dla BO. Problemem okazał się takŝe brak znajomości procedur dotyczących kwalifikowalności niektórych wydatków, co powodowało niejasności oraz problemy na etapie rozliczania projektów: Rzeczy, które nam się wydawały oczywiste i logiczne zostały odrzucone na etapie rozliczeń projektu. Nawet nie realizacji, bo merytorycznie zostały uznane, natomiast kosztowo niektóre elementy nie zostały po prostu przyjęte, np. kwestie delegacji. To jest jakaś paranoja i wymagało to długich dyskusji. [B/ System Transferu Informacji (IMMB)] 52

54 Niektórzy beneficjenci mówili, Ŝe pojawiły się problemem związane z finansowaniem niektórych wydatków wynikające z nieelastyczności oraz niejasności procedur, co komplikowało beneficjentom realizację projektów i sprawiało, Ŝe nie moŝna było wydawać pieniędzy, jeśli wydatki nie zostały wcześniej bardzo dokładnie zdefiniowane. Jak przyznawali sami respondenci, kłopoty te poniekąd wynikały z ich początkowego braku doświadczenia oraz niewiedzy dotyczącej obowiązujących procedur: Pojawiło się kilka problemów dotyczących kwalifikowalności wydatków, ale wynikało to z naszego niezrozumienia zapisów projektowych i niedoświadczenia. Chodziło o sytuacje, gdy kategoria wydatków była zbyt ogólna i myśmy myśleli, Ŝe dany koszt wpisuje się w tą kategorię ogólną, a on nie był nazwany wcześniej. Gdyby on został nazwany fizycznie, np. Ŝe ma to być aparat fotograficzny, to wtedy zostałby uznany jako koszt kwalifikowany, ale on nie był nazwany. I gdy dokonaliśmy jego zakupu, to nie był to koszt kwalifikowany. Niestety trzeba się było zgodzić z instytucją, Ŝe faktycznie, być moŝe w niektórych kategoriach te działania były zbyt ogólnie [przez nas] określone, ale nie było ich duŝo. [B/ Centrum Zarządzania i Monitoringu RSI (PO)] Podobne problemy miała teŝ inna osoba realizująca projekt: Były drobne problemy z dodatkami badawczymi, ale to wynikało raczej z naszego braku doświadczenia przy składaniu wniosku. PoniewaŜ w regulaminie przy składaniu wniosków o stypendium ujęliśmy inne rzeczy, które były finansowane, natomiast okazało się, Ŝe te wszystkie inne rzeczy, które mogły być finansowane nie mogły być finansowane, bo mogły być tylko finansowane te, które były wpisane we wniosku. Natomiast bardzo trudno było wprowadzić inne kategorie do tych elementów, które mogły być finansowane z funduszy. ( ) Na przykład finansowanie wyjazdów na konferencje, zakup ksiąŝek, oprogramowania i tego nie mogliśmy juŝ finansować, bo to nie było wpisane we wniosku. [B/ Stypendia dla doktorantów - Instytut Chemii (UO)] W kategorii inne problemy, w sprawozdaniach z realizacji projektów wymieniono m.in. brak wiedzy i informacji o sposobie przygotowywania i rozliczania projektu, zmiany w kadrze kierowniczej projektu, problemy techniczne wynikające z udostępniania stworzonych w ramach projektu baz danych, problem z rozliczeniem podatku VAT oraz trudności w prowadzeniu działań informacyjnych i promocyjnych odnośnie projektów realizowanych w ramach Działania 2.6 ZPORR. Wśród trudności z tego ostatniego zakresu wymieniano zbyt mały budŝet na promocję (beneficjent nie uzyskał pełnej kwoty, o którą wnioskował), który ograniczył skalę prowadzonych działań promocyjnych. Dziesięć projektów realizowanych w ramach Działania 2.6 ZPORR zostało poddanych audytowi przeprowadzonemu przez zewnętrzną firmę, a siedem skontrolowano. Audyty zostały przeprowadzane przez Biuro Audytu Urzędu Marszałkowskiego Województwa Opolskiego, a takŝe przez niezaleŝne podmioty zewnętrzne. Kontrole przeprowadziło Biuro Zarządzania Funduszami Europejskimi Opolskiego Urzędu Wojewódzkiego oraz Departament Koordynacji Programów Operacyjnych UMWO. Zasadniczym celem przeprowadzonych audytów była ocena procedur zarządzania 53

55 i kontroli projektu, poprawność dokumentowania i księgowania wydatków kwalifikowanych, analiza terminowości uzyskiwania środków, wiarygodność sprawozdań oraz zgodności kwot rzeczywiście wydatkowanych. W trzech projektach stwierdzono uchybienia, które zostały usunięte, a rekomendacje dotyczące zmian wdroŝone. W przypadku jednego z projektów objętych kontrolą wskazano nieprawidłowości oraz sformułowano zalecenia pokontrolne dotyczące prawidłowego opisywania faktur. W przypadku dwóch projektów nie stwierdzono Ŝadnych problemów. Pozostałe sprawozdania nie precyzują celów i wyników przeprowadzonej kontroli. 54

56 6. Kompleksowość projektów Działania 2.6 ZPORR Ocena projektów zrealizowanych w ramach Działania 2.6 ZPORR w województwie opolskim pod względem ich kompleksowości (rozumianej przede wszystkim jako zapewnienie BO wszechstronnego wsparcia) jest zróŝnicowana. Wskazane wydaje się w szczególności zwiększenie kompleksowości projektów stypendialnych. Skłonność projektodawców do realizowania projektów kompleksowych ograniczał fakt, Ŝe pojedynczy BO mógł zostać wykazany w sprawozdaniu jednokrotnie, niezaleŝnie od tego, jak wieloma formami wsparcia został objęty w ramach projektu. Jednym z aspektów ocenianych projektów była ich kompleksowość. Za projekt kompleksowy uznawano projekt, w ramach którego przewidziano róŝne rodzaje przedsięwzięć, wystarczające do zrealizowania załoŝonych celów, a takŝe w logiczny sposób ze sobą powiązane. Analiza sprawozdań końcowych pokazuje, Ŝe poziom kompleksowości poszczególnych projektów znacznie się róŝnił. Spośród projektów zakładających udzielanie beneficjentom ostatecznym długotrwałego wsparcia niewielką kompleksowością charakteryzowały się skierowane do doktorantów projekty stypendialne. Bardziej kompleksowy okazał się z kolei projekt polegający na organizacji staŝy zawodowych w przedsiębiorstwach. W ramach tego projektu oprócz organizacji staŝy opracowano bazę zapotrzebowania na staŝe dla absolwentów, utworzono równieŝ bazę danych prac naukowych, które powstały na uczelni, a takŝe bazę propozycji tematów, które mogły być zgłaszane przez przedsiębiorców. Projekt słuŝył takŝe stworzeniu sieci współpracy z przedsiębiorcami z regionu oraz rozpoznaniu ich oczekiwań wobec kandydatów do pracy. W przypadku większości pozostałych projektów, udział beneficjentów ostatecznych był mniej angaŝujący. Niektórzy z nich wyraŝali zawód, Ŝe ich kontakt z projektem był jednorazowy, i opinię, Ŝe w projekcie brakowało ciągłości Zarówno mój, jak i kolegów kontakt, którzy brali udział w tym kursie, był niestety jednorazowy. Od tamtego czasu nie słyszałem o istnieniu, funkcjonowaniu tego ośrodka. Ani oni się z niczym do nas nie zwracali, ani nie było teŝ słychać o nich nigdzie indziej. [BO/ Ośrodek Promocji (WSZiA)] Beneficjenci ostateczni jako utrudnienie w realizacji projektów kompleksowych wskazywali, Ŝe nie na wszystkie przedsięwzięcia, przydatne do realizacji celu projektu, mogli otrzymać dofinansowanie z Działania 2.6 ZPORR: 55

57 Doradztwo dla przedsiębiorców to było to, co robiliśmy za darmo, za własne pieniądze. I to by nam się przydało bardzo, bo wtedy trochę inaczej moŝna by ustawić. Tego nie było, tego nam zabrakło. Myśmy właśnie tą inicjatywę robili dodatkowo. [B/ Centrum Zarządzania i Monitoringu RSI (PO)] Sytuację, w której beneficjent zwiększa kompleksowość projektu dzięki zaangaŝowaniu własnych środków naleŝy uznać za korzystną, problematyczna byłaby dopiero sytuacja, w której spójność projektu ucierpiałaby na skutek rezygnacji z elementów nieobjętych dofinansowaniem. Czynnikiem ograniczającym kompleksowość wsparcia udzielanego poszczególnym beneficjentom ostatecznym, była równieŝ zasada, zgodnie z którą pojedyncza osoba lub instytucja biorąca udział w projekcie była "wykazywana" jako BO niezaleŝnie od tego, czy brała udział w pojedynczym przedsięwzięciu (na przykład uczestniczyła jednorazowo w konferencji), czy teŝ był objęta wsparciem bardziej kompleksowym. Zasada ta była zdecydowanie krytykowana: To jest najśmieszniejsze, Ŝe teraz przychodzi przedsiębiorca drugi raz, a ja mówię: "proszę pana, ale juŝ pana nie chcę, bo ja juŝ nie mogę pana policzyć". Absurd, totalny absurd, gdzie mamy pisma z ministerstwa, Ŝe moŝemy go policzyć tylko raz. I ja tego nie akceptuję, bo dla mnie jest to jakaś jedna wielka pomyłka, która wystąpiła. To nawet nie jest bariera. To jest po prostu jakiś błąd na poziomie, nie wiem, ministerstwa, po prostu tak fatalnie sformułowany. I w tym okresie programowania jest identyczna sytuacja, ja nie wiem, tak jakby ktoś na to w ogóle nie zwrócił uwagi. Dla mnie to jest absurd. [B/ Centrum Zarządzania i Monitoringu RSI (PO)] Beneficjent, który składając projekt nie był świadomy zasady "jednokrotnego liczenia" kaŝdego uczestnika projektu, przezwycięŝył napotkane trudności dzięki intensywnym działaniom promocyjnym: I dopiero później po prostu ta interpretacja jakby nas wyprostowała i oczywiście stosowaliśmy takie róŝne techniki, po prostu wręcz osobiście dzwoniliśmy, zachęcaliśmy ludzi po to, aby odbiór był jeszcze szerszy, po to, aby dotrzeć do firm, które jeszcze nigdy u nas nie były. (...) po prostu momentami juŝ potem tak jak przedstawiciel handlowy, jakiś ankieter, który na siłę chce kogoś zmobilizować do udziału w projekcie. Ale to dało efekt. [B/ Centrum Zarządzania i Monitoringu RSI (PO)] MoŜna przypuszczać, Ŝe zaistniała sytuacja zmniejszyła trafność doboru beneficjentów ostatecznych do udziału w projekcie, a w konsekwencji nie sprzyjała jego efektywności i skuteczności. Jako element kontekstu opisanej sytuacji wato uwzględnić równieŝ niestosowanie w projektach realizowanych w ramach Działania 2.6 ZPORR wskaźników oddziaływania oraz stosowanie jedynie w ograniczonym zakresie wskaźników rezultatu. Wobec braku takich wskaźników oraz zdefiniowania wskaźników produktu jako liczby "niepowtarzalnych" uczestników projektu beneficjent nie jest motywowany do realizowania wsparcia w sposób kompleksowy, ani do selektywnej rekrutacji BO. 56

58 7. Dobór uczestników projektów Działania 2.6 ZPORR (beneficjentów ostatecznych) Znaczną grupę uczestników projektów stanowili BO, którzy wcześniej nie byli zaangaŝowani w działalność innowacyjną. Biorąc pod uwagę, Ŝe jednym z głównych celów Działania 2.6 ZPORR było promowanie innowacyjności, fakt ten nie zasługuje na ocenę negatywną. Niepokój budzi natomiast wysoki odsetek respondentów, których praca w Ŝaden sposób nie wiązała się z innowacyjnością, a takŝe beneficjentów ostatecznych, którzy nie planowali zaangaŝować się w opracowywanie ani wdraŝanie innowacji w przyszłości. MoŜna zakładać, Ŝe zbytnia dostępność projektów obniŝała ich efektywność, a takŝe, Ŝe do występowania takiej sytuacji przyczyniało się stosowanie w projektach wskaźników produktu, odwołujących się do liczby zrealizowanych przedsięwzięć oraz liczby ich uczestników, przy jednoczesnym niedostatku autentycznych wskaźników rezultatu oraz braku wskaźników oddziaływania. Niektórzy beneficjenci ostateczni zwracali uwagę na nieadekwatność otrzymanego wsparcia w stosunku do wykonywanej pracy zawodowej. Jeden z respondentów stwierdził, Ŝe jego obecne zajęcie nie umoŝliwia mu wykorzystywania nabytych w trakcie wsparcia umiejętności: Bo ja tutaj pracuję w zupełnie innym obszarze i w dotychczasowej pracy nie mam jak tego wykorzystać. [BO/ Centrum Zarządzania i Monitoringu RSI (PO)] Z badania jakościowego wynika, Ŝe proces rekrutacji uczestników był najbardziej rozbudowany w przypadku projektów doktoranckich oraz staŝowych. Ilościowe dane na temat trafności doboru uczestników projektów adresowanych do beneficjentów ostatecznych "pracujących" oraz "instytucjonalnych" przynoszą wyniki badania kwestionariuszowego. Blisko dwie piąte (38%) ankietowanych naleŝących do kategorii beneficjentów ostatecznych "pracujących" stwierdziło, Ŝe w momencie, gdy dowiedzieli się o projekcie, w którym następnie wzięli udział, ich praca nie była związana z innowacjami, natomiast tylko 13% stwierdziło, Ŝe wówczas ich praca polegała "w pełni" na opracowywaniu lub wdraŝaniu innowacji. 57

59 Wykres 5 Procentowy rozkład odpowiedzi na pytanie: "Czy w tym czasie, gdy dowiedział(a) się Pan/Pani o projekcie [nazwa projektu], Pana/Pani praca zawodowa lub naukowa polegała na opracowywaniu lub wdraŝaniu innowacji?" N= nie pracowałem (nie pracowałam) wtedy naukowo ani zawodowo 3% tak, w pełni 13% w ogóle nie 38% tak, częściowo 46% Źródło: Badanie CATI beneficjentów ostatecznych pracujących Ponadto, przeszło jedna trzecia (35%) beneficjentów ostatecznych "pracujących" stwierdziła, Ŝe dowiadując się o projekcie, w którym następnie wzięli udział, nie mieli zamiaru zajmować się w przyszłości opracowywaniem ani wdraŝaniem innowacji. Na prowadzenie działalności w tym obszarze zdecydowana było nieco więcej, niŝ jedna czwarta respondentów (27%). Wykres 6 Procentowy rozkład odpowiedzi na pytanie "Czy w tym czasie, gdy dowiedział(a) się Pan/Pani o projekcie [nazwa projektu], miał(a) Pan/Pani zamiar zajmować się w przyszłości opracowywaniem lub wdraŝaniem innowacji?" N=170 tak, byłem na to zdecydowany 27% nie, nie miałem takich planów 35% tak, była to jedna z moŝliwości, którą rozwaŝałem 38% Źródło: Badanie CATI beneficjentów ostatecznych pracujących 15 Odpowiedź "nie pracowałem/nie pracowałam" była wskazywana przez uczestników projektów staŝowych, który zgodnie z PEFS są kwalifikowani jako beneficjenci ostateczni "pracujący". 58

60 Spośród instytucji, których pracownicy brali udział w Działaniu 2.6 ZPORR, blisko dwie piąte (37%) - w przypadku beneficjentów ostatecznych "pracujących" oraz prawie połowa (49%) - w przypadku beneficjentów ostatecznych "instytucjonalnych" w ogóle nie opracowywała ani nie wdraŝała innowacji. Wykres 7 Procentowy rozkład odpowiedzi na pytanie "Czy w tym czasie, gdy dowiedział(a) się Pan/Pani o projekcie [nazwa projektu], instytucja, w której Pan/Pani wówczas był(a) zatrudniony(a), opracowywała lub wdraŝała innowacje?" 16 tak, w duŝym zakresie tak, w niewielkim zakresie w ogóle nie Beneficjenci ostateczni pracujacy [N=145] Beneficjenci ostateczni instytucjonalni [N=89] % odpowiedzi Źródło: Badanie CATI beneficjentów ostatecznych pracujących" oraz instytucjonalnych Fakt, Ŝe grupa odbiorców przedsięwzięć realizowanych w ramach Działania 2.6 nie ograniczała się do pracowników oraz instytucji zaangaŝowanych w znacznym stopniu w działalność innowacyjną, nie zasługuje na ocenię negatywną. Biorąc pod uwagę, Ŝe jednym z głównych celów projektów realizowanych w ramach Działania 2.6 ZPORR było promowanie innowacyjności, uzasadnione wydaje się objęcie prowadzonymi przedsięwzięciami równieŝ osób oraz instytucji, które dotychczas nie prowadziły działań innowacyjnych. Niepokojący wydaje się jednak wysoki odsetek respondentów, których praca w Ŝaden sposób nie wiązała się z innowacyjnością, a takŝe beneficjentów ostatecznych, którzy nie planowali zaangaŝować się w opracowywanie ani wdraŝanie innowacji w przyszłości. Rozpatrując kwestię doboru beneficjentów ostatecznych warto zwrócić uwagę nie tylko na dobór osób oraz instytucji do projektu, ale równieŝ na dobór uczestników do poszczególnych przewidzianych w ramach projektu form wparcia. Uczestnicy badania jakościowego wskazywali, Ŝe lepsze efekty moŝna osiągnąć w przypadku dobrania podobnych (pod względem doświadczeń i charakteru pracy) grup odbiorców wsparcia. Grupy nadmiernie róŝniące się stylem pracy i posiadanymi umiejętnościami, takie jak na przykład przedstawiciele administracji publicznej i biznesu, nie będą w stanie efektywnie współpracować w trakcie szkolenia: 16 Na pytanie odpowiadały tylko osoby, które były zatrudnione. Z tego względu liczba odpowiadających jest niŝsza, niŝ liczebność próby. 59

61 Rekrutacja powinna być zmieniona na taką, która pozwoli na dobór ludzi mniej więcej z tego samego sektora. Czyli albo z biznesu, albo z administracji, albo z urzędów państwowych, bo ci ludzie nie mówią takim językiem, tak samo zaawansowanym technologicznie ( ) I nie są w stanie osiągnąć takich samych rezultatów. ( ) To pozwoliłoby takŝe prelegentom prowadzenie zajęć na innym poziomie. [BO/ Ośrodek Promocji (WSZiA)] 60

62 8. Efekty zrealizowanych projektów Działania 2.6 ZPORR Efekty projektów realizowanych w ramach Działania 2.6 ZPORR, mierzone poziomem osiągnięcia załoŝonych w nich wskaźników, wydają się zdecydowanie pozytywne. Problem stanowi natomiast niska jakość zespołów wskaźników stosowanych w poszczególnych projektach (koncentracja na wskaźnikach produktu) oraz poszczególnych wskaźników (część stosowanych wskaźników nie była miarodajna lub była interpretowana przez projektodawców w kontrowersyjny sposób). Projekty zrealizowane w ramach Działania 2.6 ZPORR w znacznym stopniu przyczyniły się do zwiększenia zaangaŝowania instytucji, które odpowiadały za ich realizację, w działania z zakresu innowacji oraz ich zainteresowanie prowadzeniem takich przedsięwzięć. Podsumowując rezultaty wsparcia, którym zostali objęci uczestnicy projektów stypendialnych, naleŝy zauwaŝyć, Ŝe otrzymane wsparcie skutecznie przyczyniło się do poszerzenia posiadanej przez nich wiedzy, a takŝe, Ŝe doktoranci wykorzystali je do aktywnego włączenia się w działalność naukową (publikowanie artykułów, wygłaszanie prezentacji). Zarazem wydaje się, Ŝe stypendia przyznawane w ramach Działania 2.6 ZPORR jedynie w średnim stopniu ukierunkowały prace naukowe doktorantów na wdroŝenia. Ponadto, nie stwierdzono istotnych efektów projektów stypendialnych w obszarze wzmacniania relacji pomiędzy doktorantami a podmiotami gospodarczymi. Zarówno BO pracujący, jak i instytucjonalni, jako rezultat udziału w projekcie realizowanym w województwie opolskim w ramach Działania 2.6 ZPORR wskazywali najczęściej uzyskanie przydatnej wiedzy na temat innowacji oraz poznanie doświadczeń innych instytucji związanych z ich wdraŝaniem (odsetek respondentów, którzy wskazali takie rezultaty, wynosił od około trzech czwartych do czterech piątych). 61

63 8.1 Osiągnięcie wskaźników W projektach w ramach Działania 2.6 ZPORR stosowano dwa typy wskaźników: produktu i rezultatu. Warto nadmienić, Ŝe część wskaźników wprowadzonych jako "wskaźniki rezultatu" (na przykład "liczba raportów") wydaje się raczej "wskaźnikami produktu" 17. Informacje o przyjmowanych przez projektodawców wskaźnikach przedstawia poniŝsza tabela. Tabela 9 Wskaźniki projektów Wskaźniki produktu Liczba ostatecznych beneficjentów instytucjonalnych projektu Liczba stworzonych struktur wspierających sieci współpracy Liczba utworzonych baz danych Liczba analiz, badań, ekspertyz Liczba inicjatyw innowacyjnych Liczba stworzonych struktur wspierających sieci współpracy Liczba działań promujących innowacyjność Liczba osób biorących udział w inicjatywach proinnowacyjnych Liczba osób, korzystających ze stypendiów doktoranckich: - w tym kobiety Liczba osób korzystających z grantów staŝowych: - w tym kobiety - w tym absolwenci szkół wyŝszych - w tym pracownicy sfery B+R Liczba osób korzystających ze stypendiów doktoranckich: - w tym kobiety Wskaźniki rezultatu Liczba osób biorących udział w inicjatywach organizowanych w ramach sieci współpracy Liczba studentów biorących udział w działaniach/programach promujących innowacyjność Liczba osób biorących udział w działaniach promujących innowacyjność Liczba raportów Liczba podmiotów gospodarczych, które rozpoczęły działalność innowacyjną Liczba podmiotów gospodarczych uczestniczących w RSI - w tym zatrudniających 1-9 osób - w tym zatrudniających osób - w tym zatrudniających osób Liczba osób korzystających z usług publicznie udostępnianych baz danych Liczba osób biorących udział w inicjatywach proinnowacyjnych Źródło: Sprawozdania z realizacji projektów w ramach Działania 2.6 w województwie opolskim Jedynie w trzech spośród piętnastu projektów realizowanych w ramach Działania 2.6 ZPORR w województwie opolskim nie wszystkie wskaźniki osiągnęły planowaną wartość, przy czym najniŝsza osiągnięta wartość wskaźnika wyniosła 88% zakładanej. 17 Przyjmuje się, Ŝe rezultatem projektu jest zmiana wywołana przez interwencję - porównaj: Jarosław Górniak, Karolina Keler: Wskaźniki w ewaluacji ex-post programów publicznych, w: Agnieszka Haber (red.): Ewaluacja ex-post. Teoria i praktyka badawcza, PARP, Warszawa 2007, s

64 Tabela 10 Osiągnięte wskaźniki produktu i rezultatu Wskaźnik produktu Wskaźnik rezultatu Tytuł projektu Nazwa Zakładana Osiągnięta % zakładanej Nazwa Zakładana Osiągnięta % zakładanej wartość wartość wartości wartość wartość wartości (szt./osoby) (szt./osoby) (szt./osoby) (szt./osoby) Liczba ostatecznych beneficjentów instytucjonalnych projektu ,7 Liczba osób biorących udział w inicjatywach organizowanych w ramach sieci współpracy Platforma Innowacji Technologicznej 1 (ICSO) Liczba stworzonych struktur wspierających sieci współpracy Liczba osób korzystających z usług publicznie udostępnionych baz danych ,5 Liczba utworzonych baz danych Liczba ostatecznych beneficjentów instytucjonalnych projektu Liczba podmiotów gospodarczych, które rozpoczęły działalność innowacyjną Opolskie Centrum Transferu Innowacji (IMMB) Liczba analiz, badań, ekspertyz Liczba inicjatyw innowacyjnych Liczba stworzonych struktur wspierających sieci współpracy ,35 Liczba raportów Liczba osób biorących udział w inicjatywach proinnowacyjnych ,

65 Opolskie Centrum Transferu Innowacji (IMMB) ciąg dalszy Liczba utworzonych baz danych Liczba działań promujących innowacyjność , Stypendia dla doktorantów - budowa maszyn (PO) Liczba osób, korzystających ze stypendiów doktoranckich: Liczba studentów biorących udział w działaniach / programach promujących innowacyjność w tym kobiety Ośrodek Promocji (WSZiA) Liczba analiz, badań i ekspertyz Liczba inicjatyw innowacyjnych Liczba działań promujących innowacyjność Liczba stworzonych struktur wspierających sieci współpracy Liczba osób biorących udział w działaniach promujących innowacyjność Liczba raportów System Transferu Informacji (IMMB) Liczba utworzonych baz danych Liczba osób korzystająca z usług publicznie udostępnionych Liczba analiz, badań ekspertyz Liczba osób biorących udział w inicjatywach organizowanych w ramach sieci ,33 64

66 System Transferu Informacji (IMMB) ciąg dalszy Liczba działań promujących innowacyjność Liczba ostatecznych beneficjentów instytucjonalnych projektu Liczba ostatecznych beneficjentów instytucjonalnych projektu Liczba podmiotów gospodarczych, które rozpoczęły działalność innowacyjną Liczba analiz, badań, ekspertyz Liczba podmiotów gospodarczych uczestniczących w RSI: ,35 Centrum Zarządzania i Monitoringu RSI (PO) Liczba inicjatyw innowacyjnych ,7 w tym zatrudniających 1-9 osób ,36 Liczba stworzonych struktur wspierających sieci współpracy w tym zatrudniających osób ,57 Liczba utworzonych baz danych w tym zatrudniających osób Liczba działań promujących innowacyjność ,5 Liczba raportów Stypendia dla doktorantów - studia techniczne (PO) Liczba osób korzystających ze stypendiów doktoranckich Liczba studentów biorących udział w działaniach / programach promujących innowacyjność

67 Liczba ostatecznych beneficjentów instytucjonalnych projektu Liczba osób korzystających z grantów staŝowych: w tym kobiety , Transfer wiedzy i innowacyjności (PO) w tym absolwenci szkół wyŝszych w tym pracownicy sektora B+R Liczba analiz, badań, ekspertyz Liczba inicjatyw innowacyjnych Liczba stworzonych struktur wspierających sieci współpracy Liczba utworzonych baz danych Liczba działań promujących innowacyjność , , Platforma Innowacji Technologicznej 2 (ICSO) Liczba ostatecznych beneficjentów instytucjonalnych projektu Liczba podmiotów gospodarczych uczestniczących w RSI: ,66 66

68 Liczba działań promujących innowacyjność w tym zatrudniających 1-9 osób Liczba utworzonych baz danych w tym zatrudniających osób Platforma Innowacji Technologicznej 2 (ICSO) ciąg dalszy w tym zatrudniających osób Liczba osób biorących udział w inicjatywach organizowanych w ramach sieci współpracy , , Liczba osób korzystających z usług publicznie udostępnianych baz danych Liczba analiz, badań, ekspertyz Liczba raportów Liczba stworzonych struktur wspierających sieci współpracy Liczba osób biorących udział w inicjatywach proinnowacyjnych Centrum Transferu Innowacji (IMMB) Liczba działań promujących innowacyjność Liczba osób korzystających z usług publicznie udostępnionych baz danych ,86 Liczba ostatecznych beneficjentów instytucjonalnych projektu ,

69 Centrum Transferu Innowacji (IMMB) ciąg dalszy Klastry (PO) Liczba utworzonych baz danych Liczba ostatecznych beneficjentów instytucjonalnych Liczba analiz, badań ekspertyz Liczba raportów Park Naukowo-Technologiczny (PO) Liczba analiz, badań ekspertyz Liczba raportów Liczba osób korzystających z grantów: Liczba raportów StaŜe Start Zawodowy (PO) w tym kobiety w tym absolwenci szkół wyŝszych Stypendia dla doktorantów - Wydział Mechaniczny (PO) Liczba osób korzystających ze stypendiów doktoranckich: Liczba studentów biorących udział w działaniach / programach promujących innowacyjność w tym kobiety Stypendia dla doktorantów - Instytut Chemii (UO) Liczba osób korzystających ze stypendiów doktoranckich: ,67 Liczba osób biorących udział w inicjatywach proinnowacyjnych ,67 w tym kobiety , Źródło: Opracowanie własne na podstawie analizy sprawozdań 68

70 8.2 Jakość wskaźników Efekty projektów realizowanych w ramach Działania 2.6 ZPORR, mierzone poziomem osiągnięcia załoŝonych w nich wskaźników, wydają się więcej niŝ zadowalające. Przeciwko tej pozytywnej konkluzji przemawiają jednak generalnie niska jakość przyjętych wskaźników. Na podstawie analizy wniosków i sprawozdań z przebiegu projektów, które były realizowane w województwie opolskim w ramach Działania 2.6 ZPORR, uzupełnionych o informacje uzyskane podczas badania jakościowego, stwierdzono następujące wady przyjętych przez projektodawców wskaźników: 1) W przypadku części projektów przyjęta wartość docelowa wskaźników wydaje się zaniŝona. Wartość ta powinna być określana w sposób racjonalny, natomiast nie jest właściwa sytuacja, w której dąŝenie do wykluczenia ryzyka nieosiągnięcia wskaźnika skłania projektodawcę do określenia jego wartości docelowej na jak najniŝszym poziomie. O występowaniu takiej skłonności wśród projektodawców wspominali respondenci uczestniczący w badaniu jakościowym. Za tezą, zgodnie z którą wartości docelowe wskaźników był początkowo ustalane na zbyt niskim poziomie, przemawia fakt, Ŝe w przeszło jednej trzeciej projektów (6 z 15) osiągnięta wartość co najmniej jednego wskaźnika dotyczącego liczby uczestników projektu przekroczyła 150% wartości zakładanej początkowo - jakkolwiek w pewnym stopniu wynikało to ze zwiększenia kwoty dofinansowania niektórych projektów. 2) Nie wszystkie wskaźniki są stosowane zgodnie z kryterium, według którego ( ) odbiorca powinien być pewien, jak ma oceniać kierunek zmian reprezentowanych przez dany wskaźnik 18. Przypadkiem, którego dotyczy to zastrzeŝenie, jest sformułowanie przez beneficjenta w sprawozdaniu końcowym z realizacji projektu wniosku, zgodnie z którym niŝsza od zakładanej liczba uczestników projektu z obszarów wiejskich świadczy na korzyść projektu, poniewaŝ wynika z migracji części uczestników ze wsi do miasta. 3) Część wskaźników produktu nie jest miarodajna ani nie wyklucza manifestowania pozornych efektów. Dotyczy to w szczególności wskaźników takich jak liczba badań lub liczba analiz przy takim sformułowaniu wskaźnika (i braku wyraźnego zdefiniowania planowanych do przeprowadzenia badań lub analiz w części opisowej wniosku) efekt moŝe zostać pozornie zwielokrotniony na przykład poprzez zdefiniowanie poszczególnych części przeprowadzonej analizy 18 Jarosław Górniak, Karolina Keler: Wskaźniki w ewaluacji ex-post programów publicznych, w: Agnieszka Haber (red.): Ewaluacja ex-post. Teoria i praktyka badawcza, PARP, Warszawa 2007, s. 176.

71 jako odrębnych analiz. W przypadku jednego z projektów za odrębne badanie uznawano kaŝdą zebrano od respondenta opinię (tym samym w ramach jednego projektu przeprowadzono 102 badania) taki sposób zdefiniowania wskaźnika wydaje się sprzeczny z powszechnie przyjętym rozumieniem terminu badanie. Podobnie mało miarodajny jest wskaźnik liczba baz danych, jeŝeli nie uwzględni się liczby rekordów (na przykład instytucji, technologii) zawartych w bazie. 4) Symptomem niedostatków wskaźnikowania na poziomie Działania 2.6 ZPORR jest zamieszczenie w formularzu przeznaczonym do sporządzania sprawozdań końcowych z realizacji projektu pola zatytułowanego inne lub niemierzalne wskaźniki (pole II 7 C) podczas gdy definicyjną cechą prawidłowego wskaźnika jest moŝliwość pomiaru jego wartości 19. Odniesienie wskaźników do kryteriów SMART pozwala stwierdzić równieŝ, Ŝe niektóre z nich nie są: konkretne - poniewaŝ nie odnoszą się do grup beneficjentów ostatecznych uczestniczących w poszczególnymi rodzajach przedsięwzięć (dotyczy to wskaźników odnoszących się do liczby osób biorących udział w "inicjatywach organizowanych w ramach sieci współpracy", lub "działaniach/programach promujących innowacyjność"), mierzalne - problem dotyczył "wskaźników" wpisywanych w pole "inne lub niemierzalne wskaźniki", osiągalne - problem dotyczy przede wszystkim deklarowanego odsetka kobiet wśród beneficjentów ostatecznych projektów stypendialnych realizowanych na silnie zmaskulinizowanych kierunkach studiów doktoranckich; fakt, Ŝe odsetek studentek jest okolicznością znaną beneficjentom ostatecznym juŝ w momencie składania wniosku, pozwala przypuszczać, Ŝe deklarując wymaganą wartość wskaźnika zdają sobie sprawę z faktu, iŝ jej osiągnięcie jest nieprawdopodobne 20 - ubocznym efektem takiej sytuacji jest obniŝenie rangi wskaźników, odpowiednie - problem dotyczy w jaskrawy sposób stosowania wspomnianego juŝ wskaźnika zdefiniowanego jako odsetek beneficjentów ostatecznych z obszarów wiejskich, ale moŝna rozpatrywać go równieŝ szerzej, zwracając uwagę, Ŝe przyjęte wskaźniki odnoszą się przede wszystkim do produktów i w niewielkim stopniu zdają sprawę ze stopnia osiągnięcia celów poszczególnych projektów, 19 Porównaj: Jarosław Górniak, Karolina Keler: Wskaźniki w ewaluacji ex-post programów publicznych, w: Agnieszka Haber (red.): Ewaluacja ex-post. Teoria i praktyka badawcza, PARP, Warszawa 2007, s. 157: Wskaźniki to zmienne poddające się pomiarowi ( ). 20 Właściwsze wydawałoby się zapewnienie objęcia wsparciem określonej liczby kobiet nie na poziomie pojedynczego projektu, lecz całego wdraŝanego w danym województwie Działania. 70

72 określone w czasie - wskaźniki rezultatu (na przykład "liczba podmiotów gospodarczych, które podjęły działalność innowacyjną") nie odnoszą się do konkretnego okresu, w związku z czym moŝna przypuszczać, Ŝe okresem tym są ramy czasowe realizowania konkretnego projektu. 8.3 Rezultaty projektów Beneficjenci Wszyscy beneficjenci Działania 2.6 ZPORR w województwie opolskim, którzy wypełnili przesłane im ankiety (czyli koordynatorzy dziewięciu projektów) byli zdania, Ŝe dzięki realizacji projektów ich instytucje podjęły nowe działania przyczyniające się do rozwoju regionu w kierunkach określonych przez RSI WO. Tabela 11 Rozkład odpowiedzi na pytanie "Czy dzięki realizacji projektu Pana/Pani instytucja podjęła nowe działania istotne z punktu widzenia kierunków rozwoju województwa opolskiego określonych w Regionalnych Strategiach Innowacji?" [N=9] Odpowiedź Liczba odpowiedzi tak 9 nie 0 nie wiem, jakie kierunki rozwoju określa RSI WO 0 Źródło: Badanie CAWI beneficjentów RównieŜ skala działań istotnych dla regionu z perspektywy RSI WO, które dotychczas prowadzili beneficjenci, uległa ich zdaniem zwiększeniu dzięki realizacji projektów Działania 2.6 ZPORR. Taką opinię wyrazili wszyscy beneficjenci, którzy odpowiedzieli na ankietę internetową. Tabela 12 Rozkład odpowiedzi na pytanie "Czy dzięki realizacji projektu Pana/Pani instytucja rozszerzyła skalę prowadzonych działań istotnych z punktu widzenia kierunków rozwoju województwa określonych w RSI WO?" [N=9] Odpowiedź Liczba odpowiedzi tak 9 nie 0 nie wiem, jakie kierunki rozwoju określa RSI WO 0 Źródło: Badanie CAWI beneficjentów Dobrym przykładem przedsięwzięć zgodnych z kierunkami rozwoju wytyczonymi w RSI WO, których skala rozszerzyła się dzięki moŝliwości dofinansowania w ramach Działania 2.6 ZPORR, jest działalność Biura Transferu Technologii przy Politechnice Opolskiej: 71

73 Wiadomo, Ŝe jeśli pojawia się jakieś źródło finansowania, mamy jakiś pomysł, zaczynamy się zastanawiać, w jakie on Działanie mógłby się wpisać. PoniewaŜ na Politechnice przy dziale nauki jest Biuro Transferu Technologii, zastanawiano się w jaki sposób moŝna by było poruszyć element związany właśnie z próbą komercjalizacji wyników badań. Nadarzyła się okazja finansowania tego przedsięwzięcia z Działania 2.6 i zostało ono sfinansowane. [B/ Centrum Zarządzania i Monitoringu RSI (PO)] Ankietowani beneficjenci na pytanie, czy realizacja projektu zwiększyła zainteresowanie ich instytucji działalnością innowacyjną, najczęściej odpowiadali "raczej tak" (takiej odpowiedzi udzieliło 6 z 9 respondentów). Tabela 13 Rozkład odpowiedzi na pytanie: "Czy realizacja projektu zwiększyła zainteresowanie Pana/Pani instytucji działalnością innowacyjną?" [N=9] Odpowiedź Liczba odpowiedzi zdecydowanie tak 1 raczej tak 6 raczej nie 2 zdecydowanie nie 0 Źródło: Badanie CAWI beneficjentów Przedstawione powyŝej wyniki wskazują, Ŝe instytucje, które włączyły się w Działanie 2.6 ZPORR jako beneficjenci, juŝ wcześniej wykazywały pewne zainteresowanie działalnością innowacyjną, natomiast pojawienie się nowego źródła dofinansowania znacząco ułatwiło im realizację przedsięwzięć z tego obszaru. Ilustruje to wypowiedź jednego z beneficjentów: Urząd Marszałkowski i Departament Programów Operacyjnych wskazywał na róŝnego rodzaju moŝliwości, z których moŝna było skorzystać. Myślę, Ŝe w 2004 roku, kiedy zaczęły się pojawiać pieniądze z róŝnych funduszy, nie mieliśmy świadomości tego, Ŝe to jest pewna szansa do wykorzystania w róŝnych obszarach. Natomiast faktycznie zwrócenie uwagi na to przez róŝne instytucje, spowodowało, Ŝe zapaliła nam się zielona lampka. Uświadomiliśmy sobie, Ŝe pewne potrzeby, które mieliśmy na Politechnice moŝna sfinansować z tych pieniędzy, moŝna naprawdę zrobić coś dobrego. No i tak się stało, poniewaŝ w pierwszej turze zostały napisane dwa projekty dotyczące centrum monitorowania i transferu technologii. [B/ Centrum Zarządzania i Monitoringu RSI (PO)] Część Beneficjentów zwracała równieŝ uwagę, Ŝe udział w projektach stwarzał okazję do promowania macierzystej instytucji, a tym samym umocnienia jej pozycji: Skutkiem tych róŝnych działań, które tutaj wystąpiły jest umocnienie się naszej konkurencyjności. RóŜne instytucje zobaczyły, Ŝe realizowaliśmy wiele ciekawych inicjatyw i nam się udało. To teŝ powoduje, Ŝe my musimy stanąć na wyŝszym poziomie i to jest taki pozytywny skutek. [B / Centrum Zarządzania i Monitoringu RSI (PO)] 72

74 8.3.2 Beneficjenci ostateczni "uczący się" W ramach przeprowadzonej ewaluacji rezultaty wsparcia, którym byli objęci BO "uczący się", tj. doktoranci uczestniczący w projektach stypendialnych, zdefiniowano jako: zaliczenie kaŝdego roku studiów, podczas którego BO otrzymywał stypendium, opublikowanie artykułu lub rozprawy naukowej; wygłoszenie prezentacji, przekazanie opracowania własnego autorstwa przedsiębiorstwu zainteresowanemu wdroŝeniem innowacji, wzrost posiadanej przez doktoranta wiedzy naukowej, moŝliwej do zastosowania w gospodarce, nawiązanie lub wzmocnienie kontaktów z instytucjami naukowymi lub badawczorozwojowymi oraz z przedsiębiorstwami zainteresowanymi wdraŝaniem innowacji. W niniejszym rozdziale przedstawiono skalę określonych w ten sposób rezultatów, osiągniętych przez objętych badaniem uczestników projektów stypendialnych, a takŝe informacje na temat sytuacji zawodowej, w jakiej BO naleŝący do tej kategorii znajdowali się w momencie przeprowadzania badania. śaden z badanych doktorantów (30 osób) w okresie pobierania stypendium ze środków ZPORR, nie przerwał rozpoczętych studiów. Wszyscy z nich (100%), podczas trwania realizowanego projektu, zaliczyli kaŝdy rok swoich studiów. Zdecydowana większość badanych doktorantów (90%) w okresie otrzymywania stypendium opublikowała przynajmniej jeden artykuł lub rozprawę naukową, a tylko trzy osoby spośród badanych nie mogły pochwalić się podobnymi osiągnięciami. Wykres 8 Rozkład odpowiedzi na pytanie: "Czy w okresie otrzymywania stypendium opublikował(a) Pan/Pani artykuł lub rozprawę naukową?" [N= 30] tak 90% nie 10% Źródło: Badanie CATI beneficjentów ostatecznych uczących się 73

75 Wśród publikacji przygotowanych przez doktorantów objętych wsparciem przewaŝały artykuły o charakterze teoretycznym, które zawierały jednak wyniki mogące znaleźć zastosowanie w gospodarce (59%). Blisko jedna trzecia stypendystów opublikowała artykuły lub rozprawy, które dotyczyły zagadnień mających bezpośrednie zastosowanie w gospodarce. Nieliczne były natomiast publikacje stricte teoretyczne, które nie miały bezpośredniego odniesienia do praktyki i nie dotyczyły kwestii mogących znaleźć zastosowanie w przemyśle. Wykres 9 Rozkład odpowiedzi na pytanie: "Jaki charakter miał opublikowany przez Pana/Panią artykuł lub rozprawa naukowa?" [N=27] 21 teoretyczny, ale przedstawione wyniki mogłyby zostać wykorzystane w gospodarce 59% bezpośrednio związany z wykorzystaniem wiedzy naukowej w gospodarce 26% ściśle teoretyczny 15% Źródło: Badanie CATI beneficjentów ostatecznych uczących się Wszyscy (100%) doktoranci-stypendyści w okresie otrzymywania stypendium wygłosili referat lub prezentację dotycząca prowadzonych przez siebie badań (poza aktywnością na zajęciach). Podobnie jak w przypadku publikacji, większość, bo dwie trzecie zaprezentowanych referatów miało charakter teoretyczny, aczkolwiek zawierały wyniki, które mogłyby znaleźć praktyczne zastosowanie w gospodarce. Tylko niewielka część z nich miała charakter wyłącznie teoretyczny (17%). Analogiczny odsetek (17%) stanowiły referaty, które dotyczyły zagadnień bezpośrednio związanych z aplikacją wyników badań w gospodarce. 21 Pytanie zadawane było tylko respondentom, którzy w okresie otrzymywania stypendium opublikowały artykuł lub rozprawę naukową. 74

76 Wykres 10 Rozkład odpowiedzi na pytanie: "Jaki charakter miał wygłoszony przez Pana/Panią referat lub prezentacja?" [N=30] teoretyczny, ale przedstawione wyniki mogłyby zostać wykorzystane w gospodarce 66% bezpośrednio związany z wykorzystaniem wiedzy naukowej w gospodarce 17% ściśle teoretyczny 17% Źródło: Badanie CATI beneficjentów ostatecznych uczących się Stypendyści wykazali natomiast stosunkowo niewielką aktywność w zakresie bezpośredniej współpracy z podmiotami gospodarczymi. Zdecydowana większość (90%) nie udzieliła konsultacji ani nie przekazała własnego opracowanie przedsiębiorstwu, które mogłoby być zainteresowane wdroŝeniem innowacji. Wykres 11 Rozkład odpowiedzi na pytanie: "Czy w okresie otrzymywania stypendium udzielał(a) Pan/Pani konsultacji lub przekazywał(a) opracowania własnego autorstwa przedsiębiorstwu zainteresowanemu wdroŝeniem innowacji w dziedzinie zgodnej z Pana/Pani wykształceniem?" [N=30] nie 90% tak 10% Źródło: Badanie CATI beneficjentów ostatecznych uczących się Zdecydowana większość (87%) stypendystów stwierdziła, iŝ poziom posiadanej przez nich wiedzy, która moŝe znaleźć zastosowanie w gospodarce, jest obecnie wyŝszy, niŝ był przed udziałem w projekcie. 75

77 Wykres 12 Rozkład odpowiedzi na pytanie: "Proszę porównać Pana/Pani obecną sytuację z Pana/Pani sytuacją przed udziałem w projekcie. Czy Pana/Pani wiedza naukowa, moŝliwa do zastosowania w gospodarce...: [N=30] 22 jest większa obecnie 87% nie zmieniła się 13% Źródło: Badanie CATI beneficjentów ostatecznych uczących się Spośród badanych, którzy odnotowali przyrost posiadanej wiedzy, moŝliwej do zastosowania w gospodarce, połowa (50%) uznała, iŝ udział w projekcie "zdecydowanie" się do tego przyczynił, a dalszych 42% - Ŝe "raczej" się przyczynił. Wykres 13 Rozkład odpowiedzi na pytanie: "Czy przedsięwzięcia, w których Pan/Pani uczestniczył(a) w ramach projektu, miały pozytywny wpływ na wzrost Pana/Pani wiedzy naukowej, moŝliwej do zastosowania w gospodarce?" [N=26] 23 raczej tak 42% zdecydowanie tak 50% średnio 8% Źródło: Badanie CATI beneficjentów ostatecznych uczących się 22 śaden respondent nie odpowiedział, Ŝe jego wiedza naukowa, moŝliwa do zastosowania w gospodarce, była większa przed udziałem w projekcie. 23 Pytanie zadawane było tylko respondentom, którzy stwierdzili, Ŝe ich wiedza, moŝliwa do zastosowania w gospodarce, wzrosła w trakcie udziału w projekcie. 76

78 Przekonanie, Ŝe udział w projekcie miał istotny wpływ na rozwój naukowy stypendysty, wyraziła równieŝ doktorantka uczestnicząca w badaniu jakościowym: Bardzo duŝo nam to pomogło i myślę, Ŝe gdyby był następny projekt, w którym bym mogła wziąć udział, na pewno bym się zdecydowała, bo projekt pozwolił nam się rozwinąć. [BO / Stypendia dla doktorantów - Instytut Chemii (UO)] Trzy piąte ankietowanych doktorantów stwierdziło, Ŝe udział w projekcie wpłynął na zacieśnienie ich związków z instytucjami naukowymi lub badawczo-rozwojowymi. Wykres 14 Rozkład odpowiedzi na pytanie: "Czy Pana/Pani związek z instytucją lub instytucjami naukowymi lub badawczo-rozwojowymi..." [N=30] 24 jest silniejszy obecnie 60% nie zmienił się 40% Źródło: Badanie CATI beneficjentów ostatecznych uczących się Wśród badanych, którzy uwaŝają, Ŝe ich więzi z instytucją lub instytucjami naukowymi lub badawczo-rozwojowymi wzrosły w trakcie trwania projektu około trzy piąte (61%) twierdzi, iŝ na zacieśnienie tych więzi "zdecydowanie" wpłynęły realizowane w ramach projektu przedsięwzięcia, a co trzeci (33%) - Ŝe "raczej" wpłynęły. 24 śaden respondent nie odpowiedział, Ŝe jego związek z instytucją lub instytucjami naukowymi lub badawczorozwojowymi był silniejszy przed udziałem w projekcie. 77

79 Wykres 15 Rozkład odpowiedzi na pytanie: "Czy przedsięwzięcia, w których Pan/Pani uczestniczył(a) w ramach projektu, miały pozytywny wpływ na wzmocnienie Pana/Pani związku z instytucją lub instytucjami naukowymi lub badawczorozwojowymi?" [N=18] 25 raczej tak 33% zdecydowanie tak 61% średnio 6% Źródło: Badanie CATI beneficjentów ostatecznych uczących się O ile związek doktorantów z instytucjami naukowymi lub badawczo rozwojowymi przewaŝnie się umacniał, o tyle relatywnie rzadko wzmocnieniu ulegały ich relacje z podmiotami gospodarczymi - taka zmiana wystąpiła zaledwie w przypadku 30% ankietowanych stypendystów. Wykres 16 Rozkład odpowiedzi na pytanie: "Czy Pana/Pani związek z przedsiębiorstwem lub przedsiębiorstwami zainteresowanymi wprowadzaniem innowacji w dziedzinie zgodnej z Pana/Pani wykształceniem..." [N=30] 26 jest silniejszy obecnie 30% nie zmienił się 70% Źródło: Badanie CATI beneficjentów ostatecznych uczących się 25 Pytanie zadawane było tylko respondentom, którzy stwierdzili, Ŝe ich związek z instytucją lub instytucjami naukowymi lub badawczo-rozwojowymi wzrósł w trakcie udziału w projekcie. 26 śaden respondent nie odpowiedział, Ŝe jego związek z przedsiębiorstwem lub przedsiębiorstwami zainteresowanymi wprowadzaniem innowacji był silniejszy przed udziałem w projekcie. Ze względu na niewielką liczbę respondentów, którzy stwierdzili, Ŝe ich związek z podmiotami gospodarczymi zainteresowanymi wprowadzaniem innowacji uległ wzmocnieniu, nie przedstawiono rozkładu odpowiedzi na pytanie o to, na ile taka korzystna zmiana była efektem projektu. 78

80 Blisko dwie trzecie (63%) stypendystów oceniło prawdopodobieństwo, Ŝe w ciągu najbliŝszych pięciu lat ich praca będzie związana z rozwojem innowacyjności w województwie opolskim, jako większe, niŝ przed udziałem w projekcie. Wykres 17 Rozkład odpowiedzi na pytanie: "Czy prawdopodobieństwo, Ŝe w ciągu najbliŝszych pięciu lat Pana/Pani praca będzie bezpośrednio związana z rozwojem innowacyjności w województwie opolskim..." [N=30] jest większe obecnie 63% nie zmieniło się 37% Źródło: Badanie CATI beneficjentów ostatecznych uczących się Jedynie 17% ankietowanych stypendystów wykonuje obecnie pracę zawodową lub naukową, która "w pełni" polega na opracowywaniu lub wdraŝaniu innowacji. Blisko dwie trzecie (63%) respondentów odpowiedziało, Ŝe ich praca dotyczy takich zagadnień "częściowo", natomiast co piąty (20%) respondent w ogóle nie zajmuje się w swojej pracy opracowywaniem ani wdraŝaniem innowacji. Wykres 18 Rozkład odpowiedzi na pytanie: "Czy Pana/Pani obecna praca zawodowa lub naukowa polega na opracowywaniu lub wdraŝaniu innowacji?" [N=30] w ogóle nie 20% tak, częściowo 63% tak, w pełni 17% Źródło: Badanie CATI beneficjentów ostatecznych uczących się 79

81 Zdecydowana większość instytucji (blisko 90%), w których pracują lub studiują respondenci, mieści się w województwie opolskim. Ponadto, zdecydowana większość instytucji (87%) współpracuje z podmiotami z województwa opolskiego. Wykres 19 Rozkład odpowiedzi na pytanie: "Czy instytucja, w której Pan/Pani pracuje lub studiuje, mieści się w województwie opolskim?" [N=30] nie 13% tak 87% Źródło: Badanie CATI beneficjentów ostatecznych uczących się Wykres 20 Rozkład odpowiedzi na pytanie: "Czy instytucja, w której Pan/Pani pracuje lub studiuje, zajmuje się między innymi współpracą z przedsiębiorstwami lub instytucjami z województwa opolskiego?" [N=30] nie 13% tak 87% Beneficjenci ostateczni "pracujący" 27 Źródło: Badanie CATI beneficjentów ostatecznych uczących się Osoby biorące udział w projektach realizowanych w ramach Działania 2.6 ZPORR jako beneficjenci ostateczni "pracujący" zapytano, jakie efekty udziału w przedsięwzięciach, w których brali udział, odczuwają osobiście Ze względu na brak informacji z PEFS o rodzaju wsparcia otrzymanego przez poszczególnych BO (porównaj rozdział "Ograniczenia procesu badawczego") nie było moŝliwe przypisanie konkretnym beneficjentom ostatecznym rezultatów, które mogli osiągnąć w wyniku skorzystania ze wsparcia. Z tego względu wyników przedstawionych w rozdziale niniejszym oraz kolejnym nie naleŝy traktować jako wskaźników rezultatu, lecz jako zbiorczą informację o rezultatach projektów zrealizowanych w województwie opolskim w ramach Działania 2.6 ZPORR. 80

82 W badaniu ankietowym 74% beneficjentów ostatecznych "pracujących" stwierdziło, Ŝe w wyniku udziału w projekcie uzyskali przydatną w wykonywanej przez nich pracy wiedzę na temat innowacji. Na drugim miejscu, pod względem odsetka wskazań, znalazł się rezultat w postaci poznania związanych z wdraŝaniem innowacji doświadczeń instytucji innych niŝ ta, z którą BO był wówczas związany. Taki rezultat został wskazany przez blisko połowę (49%) beneficjentów ostatecznych "pracujących". Na kolejnych miejscach, pod względem odsetka wskazań, znalazły się: nawiązanie przydatnych w dalszej karierze kontaktów z przedsiębiorcami (45%), poprawa pozycji na rynku pracy (41%) oraz uzyskanie dostępu do systemu wymiany informacji w zakresie innowacji (37%). Wykres 21 Rozkład odpowiedzi na pytanie: "Jakie były dla Pana/Pani osobiście ostateczne efekty uczestnictwa w wymienionych przedsięwzięciach?" 29 [N=170] zdobyłem(am) przydatną w pracy wiedzę dotyczącą innowacji 74 poznałem(am) związane z innowacjami doświadczenia innych instytucji nawiązałem(am) przydatne w dalszej pracy lub karierze kontakty z jednostkami samorządu terytorialnego uzyskałem dostęp do systemu wymiany informacji w zakresie innowacji poprawiłem swoją pozycję na rynku pracy 41 nawiązałem(am) przydatne w dalszej pracy lub karierze kontakty z przedsiębiorstwami nawiązałem(am) przydatne w dalszej pracy lub karierze kontakty z instytucjami naukowymi lub badawczymi Ŝadne 9 inne 3 % odpowiedzi Źródło: Badanie CATI beneficjentów ostatecznych pracujących" 28 Wyniki badania wskazują, Ŝe taka perspektywa była przyjmowana równieŝ przez przedstawicieli BO "instytucjonalnych". Z drugiej strony, BO "pracujący" efekty projektu, w którym uczestniczyli, często rozpatrywali równieŝ w odniesieniu do zatrudniającej ich instytucji. 29 Respondent mógł wskazać dowolną liczbę odpowiedzi. 81

83 W wywiadach jakościowych przekonanie o znacznym bezpośrednim wpływie projektu na osobistą sytuację beneficjenta ostatecznego wyraŝali przede wszystkim uczestnicy projektów staŝowych - ilustruje to poniŝsza wypowiedź: Gdyby nie projekt, to podejrzewam, Ŝe nie byłabym tu, w tym miejscu teraz i nie pracowałabym tu, nie osiągnęłabym sukcesu. [BO / StaŜe Start Zawodowy (PO)] Beneficjenci ostateczni "instytucjonalni" Rezultatami udziału w projekcie, wskazywanymi najczęściej przez BO instytucjonalnych, było - podobnie jak w przypadku BO pracujących - zdobycie przydatnej wiedzy dotyczącej innowacji (80%) oraz poznanie związanych z opracowywaniem lub wdraŝaniem innowacji doświadczeń innych instytucji (75%). Ponad połowa BO instytucjonalnych wskazała równieŝ nawiązanie kontaktów z instytucjami samorządowymi (64%), uzyskanie nowego sposobu poznawania oferty innych instytucji w dziedzinie innowacji (54%) oraz uzyskanie nowego sposobu nawiązywania i utrzymywania kontaktu z innymi instytucjami (równieŝ 54%). O uzyskaniu w wyniku udziału w projekcie wiedzy na temat innowacji, przydatnej dla reprezentowanej instytucji, opowiadali równieŝ respondenci w wywiadach jakościowych - oto jeden z głosów w tej kwestii: Gama przedstawionych rozwiązań w czasie kursu była na tyle szeroka i na tyle interesująca, Ŝe pozwoliło mi to inaczej spojrzeć na niektóre problemy naszego przedsiębiorstwa. [BO / Ośrodek Promocji (WSZiA)] 82

84 Wykres 22 Rozkład odpowiedzi na pytanie: "Jakie były dla Pana/Pani instytucji ostateczne efekty uczestnictwa w wymienionych przedsięwzięciach?" 30 [N=100] zdobycie przydatnej wiedzy, dotyczącej innowacji 80 poznanie doświadczeń innych instytucji, związanych z opracowywaniem lub wdraŝaniem innowacji 75 nawiązanie kontaktów z instytucjami samorządowymi 64 uzyskanie nowego sposobu poznawania oferty innych instytucji w dziedzinie innowacji 54 uzyskanie nowego sposobu nawiązywania i utrzymywania kontaktu z innym instytucjami 54 nawiązanie kontaktów z przedsiębiorstwami 45 uzyskanie nowego sposobu poznawania zapotrzebowania innych instytucji w dziedzinie innowacji uzyskanie nowego sposobu przekazywania informacji na temat zapotrzebowania P. instytucji w dziedzinie innowacji uzyskanie nowego sposobu przekazywania informacji na temat własnej oferty w dziedzinie innowacji nawiązanie kontaktów z instytucjami naukowymi lub badawczymi pozyskania dzięki programom staŝowym wartościowych pracowników 24 Ŝadne 5 inne 1 % odpowiedzi Źródło: Badanie CATI beneficjentów ostatecznych instytucjonalnych Respondenci opisywali jako niezwykle istotne działania polegające na współpracy pomiędzy środowiskami naukowymi a przedsiębiorcami, które pozwalają obu stronom na nawiązanie kontaktu i wzajemne poznanie swoich oczekiwań, stwarzając w ten sposób szansę ich zaspokojenia: Tego typu projekty dały moŝliwość jakby z powrotem zejścia się tych dróg. Na to trzeba czasu. Przemysł się musi teŝ trochę z powrotem przekonać do tych jednostek badawczo rozwojowych. No i pod tym kątem, tej wymiany informacji, tego pierwszego kroku, tego gdzie instytucja się dowie, jakie są zainteresowania, zweryfikuje to, co w tej chwili robi, później sprawdzi czy jeszcze moŝe zrobić coś dodatkowo ( ) Na razie to są główne te takie pozytywy tej działalności. Przede wszystkim moŝliwość pokazania się takiej instytucji. [BO/ Platforma Innowacji Technologicznej 2 (ICSO)] 30 Respondent mógł wskazać dowolną liczbę odpowiedzi. 83

85 Nawiązanie kontaktów ze sferą biznesową umoŝliwia naukowcom efektywne dostosowanie kierunków prowadzonych przez nich badań, tak aby odpowiadały zapotrzebowaniu sfery biznesowej: Na pewno dało to pogląd o zainteresowaniach przedsiębiorców. Jest to być moŝe jakaś informacja, w jakim kierunku później prowadzić te nasze badania, Ŝeby znaleźć więcej chętnych na ich wdroŝenie. Te projekty nam pokazały, gdzie ewentualnie składać propozycje współpracy i oferty, co tworzyć, Ŝeby na przykład moŝna było to później wdroŝyć do produkcji. Projekty pokazały nam gdzie moŝemy jeszcze dodatkowo działać, w jakim obszarze, ukierunkowały nas. [BO/ Platforma Innowacji Technologicznej 2 (ICSO)] My zyskiwaliśmy przede wszystkim informacje, jakie potrzeby są kierowane ze strony biznesu, bo nie mieliśmy tego w Ŝaden sposób usystematyzowanego. Dzięki temu powstały liczne opracowania, które były współautorstwem dwóch stron, strony biznesu i strony tutaj naukowców, potem powstały równieŝ liczne bazy danych np. w zakresie zapotrzebowania w zakresie ofert ze strony przemysłu opolskiego, czyli tego, co tak na prawdę potrzebne jest przemysłowi czy biznesowi ze strony tego obszaru akademickiego. [B / StaŜe Start Zawodowy (PO)] Podkreślano takŝe, Ŝe nawiązywanie kontaktów pomiędzy środowiskiem naukowym a przedsiębiorcami stanowiło okazję do przezwycięŝenia ewentualnych wcześniejszych negatywnych doświadczeń w tym zakresie: UwaŜam, Ŝe zacieśnienie współpracy między tymi dwoma środowiskami [naukowym i biznesowym] było bardzo duŝym sukcesem, poniewaŝ jest ogromna luka między tymi dwoma środowiskami i chyba teŝ niechęć, która wynika po prostu z tego, Ŝe wielu przedsiębiorców próbowało juŝ jakimiś nieformalnymi ścieŝkami kontaktować się w celu inicjowania współpracy z naukowcami, ale te formy nie uzyskiwały wcześniej Ŝadnych rezultatów. [B / StaŜe Start Zawodowy (PO)] Ponadto projekty przyczyniły się do zintensyfikowania współpracy pomiędzy ośrodkami naukowo-badawczymi w regionie. Podniósł się poziom wiedzy o działaniach prowadzonych przez inne instytucje, nawiązano nowe kontakty w celu wymiany informacji, wiedzy i doświadczeń: To na pewno wpłynęło na współpracę w sektorze naukowym. Więcej wiemy, co kto robi, więcej wymieniamy informacji, więcej się kontaktujemy. [BO/ Platforma Innowacji Technologiczne 2 (ICSO)] 84

86 9. Oddziaływanie i trwałość efektów Działania 2.6 ZPORR Wyniki badania wskazują, Ŝe realizacja Działania 2.6 ZPORR istotnie przyczyniła się do realizacji misji RSI WO, poprzez stworzenie w regionie klimatu sprzyjającego innowacyjności. Miękki charakter realizowanych projektów sprawia, Ŝe wystąpienie ich wymiernych efektów, którego moŝna się spodziewać w przyszłości, będzie zaleŝało w znacznej mierze od zasobów, którymi będą dysponowali aktorzy regionalnego systemu innowacji w województwie opolskim. Z perspektywy zapewnienia trwałości efektów przedsięwzięć zrealizowanych w okresie programowania szczególne znaczenie ma stworzenie stabilnego zaplecza regionalnego sytemu innowacji, poprzez powołanie Opolskiego Centrum Rozwoju Gospodarki. WdraŜanie Działania 2.6 w województwie opolskim było ukierunkowane przede wszystkim na tworzenie klimatu sprzyjającego innowacjom oraz na intensyfikowanie kontaktów pomiędzy instytucjami naukowymi i badawczo-rozwojowymi a sektorem przedsiębiorstw. Wyniki badania uzyskane przy zastosowaniu zróŝnicowanych metod badawczych (analiza danych zastanych, metody jakościowe oraz ilościowe) oraz od róŝnie ulokowanych aktorów (przedstawiciele beneficjentów ostatecznych, beneficjentów oraz instytucji zaangaŝowanych we wdraŝanie Działania 2.6 ZPORR oraz RSI WO) wskazują, Ŝe cel ten ostał osiągnięty. Jak ujął to jeden z beneficjentów: Widać było, Ŝe zainteresowanie w regionie rośnie, Ŝe przyjeŝdŝają ludzie, Ŝe się umawiają, pytają, dzwonią, takŝe w tym sensie mogę powiedzieć, Ŝe mamy satysfakcję, Ŝe taką wywołaliśmy swego rodzaju aktywizację w tym społeczeństwie. Widać było, Ŝe rośnie zainteresowanie tą tematyką i poszukiwanie tych moŝliwości, czy teŝ samodzielne ich wykorzystywanie. [B/ System Transferu Informacji (IMMB)] Zarazem naleŝy zauwaŝyć, Ŝe "miękki" charakter prowadzonych działań sprawia, Ŝe ich oddziaływanie i trwałość osiągniętych efektów będzie zaleŝała w duŝym stopniu od innych czynników, zwłaszcza od potencjału oraz zasobów (w tym: finansowych) poszczególnych aktorów regionalnego systemu innowacji. Z tego względu rezultaty osiągnięte w ramach Działania 2.6 ZPORR moŝna uznać za konieczny, ale nie wystarczający warunek oddziaływania projektów zrealizowanych w ramach tego Działania. Beneficjenci uczestniczący w badaniu jakościowym podkreślali, Ŝe efekty zrealizowanych projektów będą widoczne dopiero po dłuŝszym czasie od ich zakończenia. Obecnie 85

87 bezpośrednie oddziaływanie projektów jest juŝ widoczne, ale zachodzi na stosunkowo niewielką skalę: Takich przykładów juŝ jest kilka, gdzie przedsiębiorcy współpracują ze światem nauki. Natomiast z punktu widzenia projektu, bo ja patrzę na to w ten sposób, na ile nasze inicjatywy zainspirowały powiedzmy innych przedsiębiorców i zdarzyły się takie przykłady, gdzie trwają badania po prostu. Bo to teŝ nie jest tak, Ŝe dana zmiana moŝe zostać wprowadzona w przeciągu dwóch, trzech tygodni. [B/ Centrum Zarządzania i Monitoringu RSI (PO)] W przypadku wielu przedsięwzięć na wymierne efekty będzie trzeba poczekać, jednakŝe dotychczas osiągnięte rezultaty stanowią inspirację dla dalszych działań dotyczących innowacyjności: Osiągnęliśmy te cele, które zostały załoŝone. System monitorowania [RSI WO] się rozwija, to teŝ jest ciekawe, Ŝe mogliśmy zamknąć ten etap fajnymi publikacjami, informacjami. Gdybyśmy mieli patrzeć na ilość wydanych publikacji, biuletynów, filmów, to jest tego trochę, ( ) faktycznie tych działań było bardzo duŝo (...). (Projekt) był inspiracją do dalszych działań, które są w tej chwili realizowane. [B/ Centrum Zarządzania i Monitoringu RSI (PO)] Z perspektywy zapewnienia długotrwałego oddziaływania Działania 2.6 ZPORR szczególne znaczenie miało stworzenie bardziej stabilnego zaplecza regionalnego sytemu innowacji, poprzez powołanie Opolskiego Centrum Rozwoju Gospodarki. W okresie programowania OCRG przejęło od Akademickiego Inkubatora Przedsiębiorczości, działającego przy Politechnice Opolskiej, zadanie zarządzania RSI WO i monitorowania przebiegu wdraŝania strategii. W okresie programowania działania na rzecz stworzenia systemu wdraŝania i monitorowania RSI WO ograniczała niepewność, czy prowadząca je instytucja będzie odpowiadała za to zadanie równieŝ w przyszłości. Prace zrealizowane w tym obszarze w okresie programowania miały głównie charakter przygotowawczy (stanowiły równieŝ relatywnie niewielką część działań podejmowanych w województwie opolskim w ramach projektu Centrum Zarządzania i Monitoringu RSI). Pozytywnie naleŝy natomiast ocenić deklarowany przez przedstawicieli OCRG zamiar bazowania na dorobku beneficjenta, który odpowiadał za wdraŝanie i monitorowanie RSI WO w poprzednim okresie programowania. Szanse zapewnienia trwałego oddziaływania przedsięwzięć zapoczątkowanych w ramach Działania 2.6 ZORR zwiększa równieŝ powołanie Regionalnego Forum Innowacji. Niebagatelne znaczenie ma równieŝ dodatkowy efekt zrealizowanych projektów, w postaci zdobycia przez instytucje, które je realizowały, doświadczeń przydatnych w dłuŝszej perspektywie. Przedstawiciele beneficjentów Działania 2.6 ZPORR, którzy odpowiedzieli na ankietę, byli zdania, Ŝe zdobyte przez nich doświadczenia będą "bardzo przydatne" (zdaniem 3 respondentów) lub "w duŝej części przydatne" (zdaniem kolejnych 86

88 3 respondentów) podczas realizacji przez ich instytucję kolejnych projektów związanych z rozwojem innowacyjności. Tabela 14 Rozkład odpowiedzi na pytanie: "Proszę ocenić czy doświadczenia Pana/Pani instytucji zgromadzone podczas realizacji projektu mogą być, podczas realizacji kolejnych projektów współfinansowanych przez Unię Europejską i związanych z rozwojem innowacyjności okazały się " [N=9] Odpowiedź Liczba odpowiedzi bardzo przydatne dla Pana/Pani instytucji 6 w duŝej części przydatne dla Pana/Pani instytucji 3 w niewielkiej części przydatne dla Pana/Pani instytucji 0 w ogóle nieprzydatne dla Pana/Pani instytucji 0 Źródło: Badanie CAWI beneficjentów 87

89 10. UŜyteczność projektów Działania 2.6 ZPORR UŜyteczność projektów przeprowadzonych w ramach Działania 2.6 ZPORR, z perspektywy projektodawców, którzy je realizowali, była wysoka: spośród 9 ankietowanych beneficjentów wszyscy uznali, Ŝe projekt spełnił większość lub wszystkie związane z nim oczekiwania. UŜyteczność projektów dla BO uczących się moŝna uznać za raczej wysoką: trzy piąte doktorantów uczestniczących w projektach stypendialnych uznało, Ŝe ich oczekiwania związane z udziałem w projekcie zostały spełnione w pełni, a jedna trzecia stwierdziła, Ŝe zostały spełnione częściowo. BO pracujący uŝyteczność wsparcia otrzymanego w ramach Działania 2.6 oceniali przewaŝnie nieco niŝej, niŝ BO uczący się. BO pracujący najwyŝej ocenili wsparcie polegające na udostępnianiu w Internecie informacji o konferencjach lub szkoleniach, spotkania informacyjne, a takŝe konferencje, szkolenia lub warsztaty w przypadku tych form wsparcia łączny odsetek ocen bardzo dobrych oraz raczej dobrych przekraczał 70%. Wyniki badania jakościowego sugerują ponadto, Ŝe szczególnie uŝyteczne dla uczestników były projekty staŝowe. RównieŜ w przypadku BO instytucjonalnych ocena uŝyteczności wsparcia róŝniła się w zaleŝności od jego formy. Najlepiej ocenione zostały: udział w konferencjach, szkoleniach lub warsztatach, promocja instytucji, a takŝe uczestnictwo w spotkaniach informacyjnych w przypadku kaŝdej z wymienionych form wsparcia łączny odsetek ocen raczej dobrych oraz bardzo dobrych wyniósł około czterech piątych UŜyteczność projektów dla beneficjentów Oczekiwania beneficjentów związane z rezultatami projektów dotyczyły najczęściej zacieśnienia współpracy regionalnej między środowiskiem gospodarczym i akademickim, tworzenia i poszerzania baz danych umoŝliwiających tą współpracę oraz poprawy wizerunku instytucji naukowo-badawczych w środowisku biznesowym. Takie oczekiwania wskazali praktycznie wszyscy beneficjenci uczestniczący w badaniu internetowym. Rzadziej oczekiwania beneficjentów dotyczyły zaspokajania potrzeb absolwentów uczelni w zakresie tworzenia baz danych ofert pracy w przedsiębiorstwach, tworzenia absolwentom moŝliwości zdobywania kwalifikacji i doświadczeń zawodowych. 88

90 Tabela 15 Rozkład odpowiedzi na pytanie: "Czy w związku z realizacją projektu Pana/Pani instytucja oczekiwała..." 31 [N=9] Odpowiedź stworzenia albo poszerzenie bazy danych na temat zapotrzebowania przedsiębiorstw na współpracę z uczelnią, instytutem naukowym albo badawczym stworzenia albo poszerzenie bazy danych na temat ofert pracy dla absolwentów wyŝszych uczelni w przedsiębiorstwach zainicjowania współpracy między dwoma środowiskami: akademickim i biznesowym zacieśnienia współpracy regionalnej między środowiskiem gospodarczym i akademickim realizacji potrzeb absolwentów w zakresie zdobycia doświadczeń lub kwalifikacji zawodowych poprawy albo zmiany wizerunku własnej uczelni w środowisku biznesowym szerszego zakresu moŝliwości zakupu środków trwałych na potrzeby uczelni, instytutów naukowych albo badawczych w związku z realizacją projektu rozwoju systemu stypendialnego dla doktorantów prowadzących badania na rzecz regionalnej gospodarki Liczba odpowiedzi Tak Nie Źródło: Badanie CAWI beneficjentów 31 Respondent mógł wskazać dowolną liczbę odpowiedzi. 89

91 Badani beneficjenci uznali, Ŝe wszystkie lub większość ich oczekiwań wobec realizacji projektu została spełniona. Tabela 16 Rozkład odpowiedzi na pytanie: "Biorąc pod uwagę projekt jako całość, proszę powiedzieć, w jakiej mierze realizacja tego projektu spełniła oczekiwania Pana/Pani instytucji?" [N=9] Odpowiedź Liczba odpowiedzi realizacja projektu spełniła wszystkie nasze oczekiwania 3 realizacja projektu spełniła większość naszych oczekiwań 6 realizacja projektu nie spełniła większości naszych 0 realizacja projektu nie spełniła Ŝadnego z naszych 0 Źródło: Badanie CAWI beneficjentów Beneficjenci, którzy stwierdzili, Ŝe projekt spełnił większość ich oczekiwań, ale nie wszystkie, zostali zapytani o oczekiwania, które nie zostały zaspokojone. Wśród odpowiedzi udzielonych przez respondentów dwukrotnie wystąpiło niezaspokojenie oczekiwań związanych z powstaniem baz danych na temat zapotrzebowania przedsiębiorstw na współpracę z uczelnią, instytutem naukowym albo badawczym oraz nadziei na zacieśnienie współpracy regionalnej między środowiskiem gospodarczym i akademickim. Tabela 17 Rozkład odpowiedzi na pytanie: "Które oczekiwania Pana/Pani instytucji związane z realizacją projektu nie zostały spełnione?" [N=6] 32 Odpowiedź stworzenia albo poszerzenie bazy danych na temat zapotrzebowania przedsiębiorstw na współpracę z uczelnią, instytutem naukowym albo badawczym stworzenia albo poszerzenie bazy danych na temat ofert pracy dla absolwentów wyŝszych uczelni w przedsiębiorstwach zainicjowania współpracy między dwoma środowiskami: akademickim i biznesowym zacieśnienia współpracy regionalnej między środowiskiem gospodarczym i akademickim realizacji potrzeb absolwentów w zakresie zdobycia doświadczeń lub kwalifikacji zawodowych poprawy albo zmiany wizerunku własnej uczelni w środowisku biznesowym szerszego zakresu moŝliwości zakupu środków trwałych na potrzeby uczelni, instytutów naukowych albo badawczych w związku z realizacją projektu rozwoju systemu stypendialnego dla doktorantów prowadzących badania na rzecz regionalnej gospodarki Liczba odpowiedzi Wskazane Nie wskazane Źródło: Badanie CAWI beneficjentów 32 Na pytanie nie odpowiadali respondenci, którzy uznali, Ŝe realizacja projektu spełniła wszystkie ich oczekiwania - porównaj: patrz Tabela

92 UŜyteczność zrealizowanych w ramach Działania 2.6 ZPORR projektów, przez beneficjentów uczestniczących w badaniu jakościowym, została oceniona wysoko. Przedsięwzięcia umoŝliwiły uzyskanie m.in. wsparcia finansowego dla instytucji, co umoŝliwiło objęcie wsparciem większej liczby np. doktorantów, bez generowania jednoczesnych obciąŝeń finansowych instytucji: Była to naprawdę duŝa pomoc. ( ) Kwota stypendiów była naprawdę znacząca i samo przyjęcie doktorantów, którzy prowadzą zajęcia dydaktyczne to teŝ pozwoliło nam na obniŝanie kwoty środków, którą przeznaczamy na wynagrodzenia ( ), bo my coraz bardziej borykamy się z kłopotami finansowymi. [ ] Wtedy startowaliśmy z trzema a skończyliśmy z czternastoma doktorantami. W tej chwili startujemy z piętnastu, a docelowo planujemy przyjąć dwudziestu. [B/ Stypendia dla doktorantów - Instytut Chemii (UO)] Wysoce przydatne okazały się przedsięwzięcia, których celem było łączenie sfery naukowej ze sferą biznesową, zwłaszcza te ułatwiające absolwentom uczelni start zawodowy. Nawiązywanie kontaktów z pracodawcami w trakcie spotkań informacyjnych, odbywanie staŝów było dla beneficjentów ostatecznych szczególnie korzystne wielu z uczestników projektu uzyskało zatrudnienie w firmach, w których odbywali staŝe zawodowe. Odbyło się takie spotkanie podsumowujące z uczestnikami, czyli ze staŝystami oraz z pracodawcami, na którym absolwenci mogli wyrazić swoje uwagi, sugestie. KaŜdy z nich prezentował efekty z danego staŝu. Zaprosiliśmy równieŝ pracodawców, oni równieŝ przemawiali. ( ) Obserwując te interakcje mogliśmy zauwaŝyć, Ŝe program uzyskał duŝą akceptacje, jest bardzo fajną inicjatywą. Obie strony chciały, Ŝeby to było kontynuowane natomiast akurat w tamtym czasie nie było moŝliwości aplikowania o kolejne podobne projekty, poza tym mamy teŝ sygnały w postaci i i telefonów od staŝystów i od pracodawców, gdzie generalnie większość osób została zatrudniona po tym staŝu. [B/ StaŜe Start Zawodowy (PO)] Wsparcie uzyskane w ramach ZPORR umoŝliwiło takŝe zrealizowanie w większym stopniu celów instytucji. Jak wskazuje jeden z przedstawicieli beneficjentów, bez realizacji projektu ZPORR, nie byłoby moŝliwe wykonanie zaplanowanych przedsięwzięć: Gdyby nie było wsparcia, nie powstałby ten zespół ( ) bez tych środków udałoby się moŝe zrealizować dziesięć procent tych działań, ale wątpię. [B/ Centrum Zarządzania i Monitoringu RSI (PO)] 91

93 10.2 UŜyteczność projektów dla beneficjentów ostatecznych Beneficjenci ostateczni "uczący się" Większość ankietowanych doktorantów uznało, Ŝe ich oczekiwania związane z udziałem w projekcie zostały spełnione 60% respondentów z tej grupy było w pełni usatysfakcjonowanych udziałem w projekcie, zaś jedna trzecia (33%) badanych powiedziała, Ŝe ich oczekiwania zostały spełnione częściowo. Zaledwie 7% respondentów stwierdziło, Ŝe projekt, w którym brali udział, w ogóle nie spełnił ich oczekiwań. Wyniki te świadczą o duŝej uŝyteczność zrealizowanych projektów stypendialnych dla ich uczestników. Wykres 23 Rozkład odpowiedzi na pytanie: "Czy oczekiwania [które miał(a) Pan/Pani w związku z udziałem w projekcie] ostatecznie udało się Panu/Pani spełnić?" [N=30] tak, ale udało się je zrealizować tylko częściowo 33% tak, udało się je zrealizować w pełni 60% nie, w ogólne nie udało się go ich zrealizować 7% Źródło: Badanie CATI beneficjentów ostatecznych uczących się W ramach projektów beneficjenci ostateczni uczestniczyli w róŝnych przedsięwzięciach. Spośród róŝnych projektów przez doktorantów najwyŝej ocenione zostały stypendia aŝ 73% respondentów oceniło tę formę wsparcia jako bardzo uŝyteczną. Odsetek ankietowanych beneficjentów ostatecznych, którzy ocenili daną formę wsparcia jako bardzo uŝyteczną, wśród wszystkich respondentów, którzy byli nią objęci, przekroczył połowę równieŝ w przypadku: korzystania z czytelni wyposaŝonej w ramach ZPORR (64%), moŝliwości wystąpienia na konferencji lub warsztatach (59%), udziału w konferencji, szkoleniu lub warsztatach (57%) oraz dodatku badawczego (56%). 92

94 Wykres 24 Rozkład odpowiedzi na pytanie: "Jak z własnej perspektywy ocenia Pan/Pani uŝyteczność przedsięwzięć, w których Pan/Pani uczestniczył(a) w ramach projektu?" 33 bardzo źle raczej źle średnio raczej dobrze bardzo dobrze stypendium doktoranckie [N=30] wystąpienie na konferencji, szkoleniu, warsztacie [N=27] udział w konferencji, szkoleniu, warsztacie [N=28] korzystanie z czytelni wyposaŝonej w ramach ZPORR [N=11] korzystanie z internetowej bazy instytucji lub przedsiębiorstw zainteresowanych innowacjami [N=15] korzystanie z informacji o konferencjach lub szkoleniach udostępniaych w Internecie [N=25] dodatek badawczy [N=9] % odpowiedzi Źródło: Badanie CATI beneficjentów ostatecznych uczących się Beneficjenci ostateczni "uczący się" pytani o to, jak moŝna zwiększyć uŝyteczność przedsięwzięć analogicznych do tych, w których wzięli udział, najczęściej wymieniali potrzebę szerszego informowana o projekcie (17%). Niektórzy stypendyści proponują równieŝ takie rozwiązania jak: zwiększenie kwoty stypendium (13%), oferowanie dodatków do stypendiów na cele naukowe (13%), ułatwienie poznania potrzeb przedsiębiorstw w sferze innowacyjności (13%). Co dziesiąty badany (10%) uwaŝa, Ŝe program stypendialny nie wymaga Ŝadnych zmian. 33 Na pytanie odpowiadali wyłącznie respondenci objęci daną formą wsparcia. Uwzględnione zostały tylko odpowiedzi wskazane przez co najmniej dziewięciu respondentów. 93

95 Wykres 25 W jaki sposób moŝna byłoby zwiększyć uŝyteczność poszczególnych przedsięwzięć, w których Pan/Pani uczestniczył(a) w ramach projektu? [N=30] 34 zwiększyć dostępność informacji o programie stypendialnym 17 zwiększyć kwotę stypendium 13 zaoferować dodatki do stypediów: szkolenia, konferencje, podręczniki ułatwić poznanie potrzeb przedsiębiorców na etapie konceptualizacji doktoratu zwiększyć ilość stypendiów 10 umoŝliwić nawiązywanie kontaktów z przedsiębiorcami 10 zwiększyć terminowość wypłacania stypendium 3 inne 13 nic nie wymaga poprawy 7 trudno powiedzieć 17 % odpowiedzi Źródło: Badanie CATI beneficjentów ostatecznych uczących się Beneficjenci ostateczni "pracujący" Beneficjenci ostateczni objęci wsparciem jako osoby pracujące uŝyteczność wsparcia otrzymanego w ramach Działania 2.6 oceniali przewaŝnie nieco niŝej, niŝ beneficjenci ostateczni "uczący się". Wśród beneficjentów ostatecznych "pracujących" najwyŝej oceniono udostępnianie w Internecie informacji o konferencjach lub szkoleniach (15% oceniło taką formę wsparcia jako "bardzo dobrą", 59% jako "raczej dobrą"), spotkania informacyjne (odpowiednio: 17% i 56%) oraz konferencje, szkolenia lub warsztaty (17% i 53%). 34 Respondent mógł wskazać dowolną liczbę odpowiedzi. 94

96 Wykres 26 Rozkład odpowiedzi beneficjentów ostatecznych pracujących na pytanie: "Jak z własnej perspektywy ocenia Pan/Pani uŝyteczność przedsięwzięć, w których Pan/Pani uczestniczył(a) w ramach projektu?" 35 bardzo źle raczej źle przeciętnie raczej dobrze bardzo dobrze promocja instytucji w ramach programu ZPORR [N=33] uczestnictwo w spotkaniach informacyjnych [N=86] udział jako słuchacz podczas konferencji, szkolenia lub warsztatu [N=114] doradztwo biznesowe w ramach programu ZPORR [N=41] korzystanie z internetowej bazy instytucji lub przedsiębiorstw zainteresowanych innowacjami [N=72] korzystanie w Internecie z informacji o konferencjach lub szkoleniach [N=99] nawiązanie współpracy z inną instytucją [N=31] % odpowiedzi Źródło: Badanie CATI beneficjentów ostatecznych pracujących oraz instytucjonalnych Beneficjenci ostateczni "instytucjonalni" Beneficjenci ostateczni "instytucjonalni" zapytani o uŝyteczność przedsięwzięć, w których brali udział w ramach Działania 2.6 ZPORR, oceniali ją przewaŝnie nieco wyŝej, niŝ beneficjenci ostateczni "pracujący". Najlepiej ocenione zostały: udział w konferencjach, szkoleniach lub warsztatach (30% respondentów oceniło tę formę wsparcia jako bardzo uŝyteczną a dalszych 52% jako raczej uŝyteczną), promocja instytucji (odpowiednio: 32% oraz 49%), a takŝe uczestnictwo w spotkaniach informacyjnych (24% i 55%). 35 Pytanie zadawane tylko beneficjentom, którzy zostali objęci poszczególnymi formami wsparcia. Uwzględnione zostały tylko odpowiedzi wskazane przez co najmniej 30 respondentów. W niektórych przypadkach odpowiedzi nie sumują się do 100% ze względu na zaokrąglenia. 95

97 Wykres 27 Rozkład odpowiedzi beneficjentów ostatecznych instytucjonalnych na pytanie: "Jak z własnej perspektywy ocenia Pan/Pani uŝyteczność przedsięwzięć, w których Pan/Pani uczestniczył(a) w ramach projektu?" 36 bardzo źle raczej źle przeciętnie raczej dobrze bardzo dobrze promocja instytucji w ramach programu ZPORR [N=34] uczestnictwo w spotkaniach informacyjnych [N=58] udział jako słuchacz podczas konferencji, szkolenia lub warsztatu [N=68] korzystanie z internetowej bazy instytucji lub przedsiębiorstw zainteresowanych innowacjami [N=44] korzystanie w Internecie z informacji o konferencjach lub szkoleniach [N=73] uczestnictwo w badaniach ankietowych w ramach programu ZPORR [N=45] % odpowiedzi Źródło: Badanie CATI beneficjentów ostatecznych pracujących oraz instytucjonalnych 36 Pytanie zadawane tylko beneficjentom, którzy brali udział w wymienionych projektach. Uwzględnione zostały tylko odpowiedzi wskazane przez co najmniej 30 respondentów. W niektórych przypadkach odpowiedzi nie sumują się do 100% ze względu na zaokrąglenia. 96

98 11. Charakterystyka i ocena projektów objętych studiami przypadków W niniejszym rozdziale zaprezentowano sześć projektów zrealizowanych w ramach Działania 2.6 ZPORR w województwie opolskim, które objęto badaniem studium przypadku. Opisy poszczególnych projektów zawierają podstawowe informacje o zrealizowanym przedsięwzięciu, jego charakterze, wartości finansowej i okresie trwania. Przedstawiono główne efekty zrealizowanych działań oraz najwaŝniejsze trudności, napotkane przez poszczególnych projektodawców Projekt Platforma Innowacji Technologicznej Regionu Opolszczyzny Cele Projektu Zrealizowany Projekt słuŝył integracji środowisk naukowo-badawczych, przedsiębiorców i organizacji wspierających regionalny rozwój, co stanowiło próbę kompleksowego podejścia do problemu innowacyjności technologicznej gospodarki regionu. W ramach przedsięwzięcia stworzono portal internetowy będący płaszczyzną wymiany informacji technologicznej, przeprowadzono targi wiedzy technologicznej (cykliczne seminaria) oraz umoŝliwiono dostęp do naukowych baz danych. Tabela 18 Krótka charakterystyka Projektu pn. Platforma Innowacji Technologicznej Regionu Opolszczyzny Beneficjent Typ Projektu Instytut CięŜkiej Syntezy Organicznej "Blachownia Tworzenie i rozwój sieci współpracy w zakresie innowacji pomiędzy sferą badawczo-rozwojową, przedsiębiorstwami i innymi podmiotami (na poziomie regionalnym i lokalnym) słuŝącym transferowi knowhow i technologii Wartość Projektu (zł) , 27 w tym dofinansowanie EFS , 55 Czas trwania Źródło: Opracowanie własne na podstawie sprawozdania Zgodność Projektu z RSI Zrealizowany Projekt w pełni odpowiadał działaniom przewidzianym do realizacji w ramach Planu Działań na lata w ramach RSI na lata w następujących obszarach: 97

99 Działanie I : Przygotowanie i wydanie opracowań na temat rozwiązań innowacyjnych i ich wykorzystania w praktyce (opracowane w ramach Projektu artykuły przesłano celem publikacji do pism branŝowych) oraz Opracowanie i wdroŝenie programu dofinansowania bibliotek uczelnianych, instytutowych i przemysłowych w celu zakupu publikacji krajowych i zagranicznych z obszaru innowacyjności (zakupiono do biblioteki naukowe bazy danych) Działanie I.2.1.2: Stworzenie narzędzi gromadzących dane o nowych rozwiązaniach techniczno-technologicznych oraz zapotrzebowaniu na innowacje w regionie (uruchomiono internetowy portal informacyjny w zakresie transferu wiedzy technologicznej) oraz Redakcja i publikacja wydawnictwa o tematyce innowacyjnej w wersji papierowej i elektronicznej (opracowane w ramach Projektu artykuły przesłano celem publikacji do pism branŝowych) Działanie II Opracowanie i wdroŝenie zasad prezentacji potrzeb i moŝliwości rozwojowych w zakresie wdraŝania innowacji przez MSP w trakcie seminariów, wykładów, konsultacji, dyskusji organizowanych uczelniach i instytutach B+R (zorganizowano Targi Wiedzy Technologicznej obejmujące seminaria i warsztaty dla beneficjentów ostatecznych Projektu). Trudności w realizacji Projektu Pewne działania załoŝone w Projekcie nie odbyły się zgodnie z harmonogramem; opóźnienia nie wpłynęły jednak negatywnie na realizację Projektu. Wielu beneficjentów ostatecznych zapraszanych przez Instytut realizujący Projekt do udziału w przedsięwzięciu okazywało nieufność; beneficjenci ostateczni nie wierzyli, Ŝe współpraca w ramach Projektu przyniesie im korzyści. Kwota przyznana w Projekcie była zbyt niska w stosunku do oczekiwań beneficjenta, nie umoŝliwiała swobodnej realizacji wszystkich działań. Beneficjent otrzymał mniejszą kwotę niŝ się ubiegał. W trakcie realizacji Projektu wystąpiły problemy z wnioskami o płatność, polegające na tym, Ŝe terminy rozpatrywania wniosku o płatność uniemoŝliwiły pokrywanie kosztów z pieniędzy Projektowych. Zastosowano rozwiązanie polegające na przekazywaniu pieniędzy Instytutu będącego beneficjentem na konto bankowe Projektu. Efekty Projektu Wszystkie zakładane wskaźniki Projektu zostały osiągnięte a zaplanowane działania zostały zrealizowane. Osiągnięto ponad dwukrotnie większą od zakładanej liczbę ostatecznych beneficjentów instytucjonalnych biorących udział w przedsięwzięciu. 98

100 Podczas audytu nie stwierdzono istotnych uchybień, które mogłyby wpłynąć na realizację Projektu. Pod wpływem zrealizowanego przedsięwzięcia zwiększyła się rozpoznawalność Instytutu wśród przedsiębiorstw z województwa opolskiego, a takŝe spoza tego regionu. Zainteresowanie targami realizowanymi w ramach Projektu zwiększało się corocznie, co moŝna uznać za przejaw skuteczności podejmowanych działań. Ocena Projektu Projekt oceniony został przez beneficjenta ostatecznego pozytywnie. ZauwaŜył, Ŝe grono odbiorców działań realizowanych cyklicznie powiększa się, ponadto coraz więcej jest stałych odbiorców. Trwałość oddziaływania Projektu przejawia się w rosnącym zainteresowaniu targami organizowanymi od czasu Projektu jeszcze trzykrotnie. Zaletą Projektu było m.in. stworzenie warunków dla oŝywienia się współpracy między przedsiębiorstwami w ramach cyklicznie realizowanych targów wiedzy Projekt Opracowanie systemu transferu informacji dla potrzeb regionalnej strategii gospodarki energetycznej w zakresie odnawialnych źródeł energii Cele Projektu Celem głównym Projektu było oŝywienie aktywności innowacyjnej w zakresie wykorzystywania odnawialnych źródeł energii w gospodarce energetycznej małych i średnich przedsiębiorstw. Działaniom tym miało słuŝyć opracowanie systemu transferu informacji na potrzeby regionalnej strategii gospodarki energetycznej pomiędzy jednostkami samorządu terytorialnego oraz przedsiębiorcami z terenu województwa opolskiego. W ramach Projektu powstał Ośrodek pełniący rolę koordynatora działalności w zakresie tworzenia współpracy nad wykorzystaniem odnawialnych źródeł energii. Tabela 19 Krótka charakterystyka Projektu pn. Opracowanie systemu transferu informacji dla potrzeb regionalnej strategii gospodarki energetycznej w zakresie odnawialnych źródeł energii Beneficjent Typ Projektu Instytut Mineralnych Materiałów Budowlanych Tworzenie i rozwój sieci współpracy w zakresie innowacji i pomiędzy sektorem badawczorozwojowym, przedsiębiorstwami i innymi podmiotami (na poziomie regionalnym i lokalnym) słuŝącej transferowi know-how i technologii. Wartość Projektu (zł) , 62 w tym dofinansowanie EFS , 71 Czas trwania Źródło: Opracowanie własne na podstawie sprawozdania 99

101 Zgodność Projektu z RSI WO Spośród analizowanych w ramach badania studium przypadku Projektów, przedsięwzięcie polegające na stworzeniu systemu transferu informacji najpełniej odpowiada działaniom przewidzianym w Planie Działań na lata w ramach RSI WO na lata W ramach Projektu stworzono bazę danych zestawiających potrzeby przedsiębiorców i plany rozwoju JST w zakresie wykorzystywania odnawialnych źródeł energii, co jest zgodne z działaniem I RSI WO Stworzenie narzędzi gromadzących dane o nowych rozwiązaniach techniczno-technologicznych oraz zapotrzebowaniu na innowacje w regionie. Ponadto przeprowadzono seminaria dla przedsiębiorców w zakresie wykorzystywania odnawialnych źródeł energii (zgodność z Działaniem II Opracowanie i wdroŝenie zasad prezentacji potrzeb i moŝliwości rozwojowych w zakresie wdraŝania innowacji przez MSP w trakcie seminariów, wykładów, konsultacji, dyskusji organizowanych uczelniach i instytutach B+R) oraz wykonano badania ankietowe wśród przedsiębiorstw zajmujących się dostarczaniem energii i JST w zakresie planów rozwoju wykorzystania źródeł energii odnawialnej i potrzeb na energię (zgodność z Działaniem II Opracowanie i wdroŝenie zasad prezentacji potrzeb i moŝliwości rozwojowych w zakresie wdraŝania innowacji przez MSP w trakcie seminariów, wykładów, konsultacji, dyskusji organizowanych uczelniach i instytutach B+R). Wyniki przeprowadzonych badań przedstawiono w raportach i publikacjach podsumowujących wykorzystywanie odnawialnych źródeł energii w gminach województwa opolskiego (zgodność z Działaniami: I Przygotowanie i wydanie opracowań na temat rozwiązań innowacyjnych i ich wykorzystania w praktyce oraz I Redakcja i publikacja wydawnictwa o tematyce innowacyjnej w wersji papierowej i elektronicznej). Trudności w realizacji Projektu Beneficjent nie zrealizował Projektu zgodnie z terminem przewidzianym we wniosku o dofinansowanie. Powodem opóźnień były trudności z pozyskaniem beneficjentów ostatecznych z MSP, problemy z terminowym uzyskaniem kwestionariuszy współpracy od kluczowych dla Projektu instytucji zajmujących się dostarczaniem energii w regionie. W celu rozwiązania sytuacji konieczne było zintensyfikowanie działań informacyjnych i promocyjnych dotyczących realizowanego przedsięwzięcia. Potencjalni beneficjenci ostateczni pochodzący z przedsiębiorstw początkowo nie byli zainteresowani udziałem w Projekcie, ze względu na ograniczone moŝliwości wdraŝania innowacji w przedsiębiorstwach. Wielu przedsiębiorców zainteresowanych uczestnictwem w Projekcie nie zgadzało się przekazywać swoich danych osobowych, co było warunkiem udziału w przedsięwzięciu. Niewielkie zainteresowanie udziałem w Projekcie wykazywały 100

102 się takŝe jednostki samorządu terytorialnego, które niechętnie wypełniały ankiety mające zdiagnozować aktualne przygotowanie JST do wykorzystywania odnawialnych źródeł energii. Beneficjent zetknął się takŝe z problemami dotyczącymi płatności. Długotrwała ocena wniosków o dofinansowanie powodowała, Ŝe instytucja miała problemy z dokonywaniem bieŝących płatności w Projekcie. Ponadto, część niewykorzystanych w danym roku budŝetowym środków została zwrócona do Instytucji Zarządzającej, zaś procedura ponownego ich uzyskania trwała długo. W celu zweryfikowania poprawności realizacji Projektu, przeprowadzono audyt dotyczący procedur zarządzania i kontroli oraz poprawności rozliczania i wydatkowania środków finansowych. W takcie audytu wykazano, Ŝe kwota wydatków kwalifikowanych została zaniŝona o ,75 zł, co było wynikiem róŝnych terminów sporządzania sprawozdań finansowych. Ogólna ocena realizacji Projektu była pozytywna. Efekty Projektu Wszystkie wskaźniki osiągnęły zakładaną wartość, a dwa znacznie ją przekroczyły. Przekroczenie wskaźników było wynikiem niedoszacowania liczby przedsiębiorców, którzy chcieliby wziąć udział w Projekcie na etapie pisania wniosku o dofinansowanie. Beneficjent ustalając wskaźniki rezultatu wziął pod uwagę wcześniejsze doświadczenia ze współpracy z przedsiębiorcami, jednakŝe w trakcie realizacji Projektu okazało się, Ŝe ostateczna liczba uczestników wsparcia znacznie przewyŝszyła zakładane liczby. DuŜo większe niŝ oczekiwano zainteresowanie przedsiębiorców odnawialnymi źródłami energii jest niewątpliwie jednym z sukcesów zrealizowanego Projektu. Ponadto, jednym z efektów Projektu jest nawiązanie kontaktu z przedsiębiorcami oraz ich zaufanie do beneficjenta jako kompetentnego partnera w realizacji działań dotyczących odnawialnych źródeł energii. Ponadto, wyniki prac badawczych zrealizowanych w Projekcie będą podstawą opracowania strategii energetycznej dla województwa. Wśród efektów Projektu, wymieniono takŝe lepszy niŝ dotychczas kontakt z wydziałami jednostek samorządu terytorialnego zajmującymi się problematyką energetyczną. Ocena Projektu Beneficjenci ostateczni pracujący i instytucjonalni odmiennie oceniali uzyskane w ramach Projektu wsparcie. Przedstawiciel przedsiębiorców stwierdził, Ŝe szkolenia, w których uczestniczył, były zbyt ogólne, Ŝeby przydały się w codziennej pracy. Ich wartość została oceniona tylko w aspekcie osobistego rozwoju, nabycia większej wiedzy w zakresie problematyki energetycznej oraz nawiązania kontaktów we współpracy z instytucjami naukowo-badawczymi. JednakŜe te rezultaty nie przekładają się na dobro firmy, dla której wsparcie uzyskane w Projekcie ma niewielkie znacznie. 101

103 W opinii beneficjenta ostatecznego, szkolenia powinny przekazywać bardziej szczegółową, konkretną wiedzę, dostosowaną do potrzeb róŝnorodnych branŝ i przedsiębiorstw. Natomiast beneficjent ostateczny uczestniczący w Projekcie jako przedstawiciel instytucji (jednostki samorządu terytorialnego) uznał, Ŝe Projekt miał znaczenie zarówno dla jego osobistego rozwoju (uzyskanie przydatnej wiedzy w nowym zakresie), jak i dla władz gminy, które powoli zmieniają nastawienie wobec nowych form pozyskiwania energii. Efekty Projektu nie są jeszcze widoczne, przedsięwzięcia polegające na wykorzystywaniu odnawialnych źródeł energii pojawiają się w niewielkim zakresie, jednak zmienia się nastawienie wobec tego typu działań. Jak wyjaśnił przedstawiciel gminy, akceptacja władz jest niezwykle waŝna, gdyŝ jakiekolwiek przedsięwzięcia w tym zakresie, Ŝeby były efektywne muszą być inicjowane odgórnie i rozpowszechniane wśród lokalnej społeczności na większą niŝ obecnie skalę Projekt Utworzenie ośrodka promocji i wdraŝania nowoczesnych metod i technik zarządzania Cele Projektu Zasadniczym celem zrealizowanego przedsięwzięcia była szeroko rozumiana integracja środowiska naukowo-badawczego oraz sfery biznesowej w regionie. Projekt polegał na utworzeniu i uruchomieniu struktury (Ośrodka) umoŝliwiającego transfer wiedzy i wymianę doświadczeń. W ramach Projektu przeprowadzono specjalistyczne szkolenia i warsztaty z wykorzystaniem nowoczesnych systemów informatycznych dla kadr MSP z regionu. Tabela 20 Krótka charakterystyka Projektu pn. Utworzenie ośrodka promocji i wdraŝania nowoczesnych metod i technik zarządzania Beneficjent Typ Projektu WyŜsza Szkoła Zarządzania i Administracji Tworzenie i rozwój sieci współpracy w zakresie innowacji pomiędzy sektorem badawczo - rozwojowym, przedsiębiorstwami i innymi podmiotami (na poziomie lokalnymi i regionalnymi) słuŝącymi transferowi know how i technologii. Wartość Projektu (zł) w tym dofinansowanie EFS Czas trwania Źródło: Opracowanie własne na podstawie sprawozdania 102

104 Zgodność Projektu z RSI WO Zakres przedsięwzięć zrealizowanych w ramach Projektu jest zgodny z Planem Działań na lata w ramach RSI WO na lata w zakresie Działania II Opracowanie i wdroŝenie zasad prezentacji potrzeb i moŝliwości rozwojowych w zakresie wdraŝania innowacji przez MSP w trakcie seminariów, wykładów, konsultacji, dyskusji organizowanych uczelniach i instytutach B+R. W ramach Projektu przeprowadzono m.in. szkolenia i warsztaty dla przedsiębiorców, w zakresie wykorzystywania nowoczesnych systemów informatycznych w zarządzaniu przedsiębiorstwem. Efekty zrealizowanego Projektu zostały przedstawione w publikacji, co częściowo odpowiada Działaniu: I Przygotowanie i wydanie opracowań na temat rozwiązań innowacyjnych i ich wykorzystania w praktyce oraz Działaniu I Redakcja i publikacja wydawnictwa o tematyce innowacyjnej w wersji papierowej i elektronicznej. Ze względu na brak zamieszczenia w sprawozdaniu z realizacji Projektu szczegółowych informacji na temat publikacji, moŝna jedynie uznać, Ŝe jej zakres w zbliŝonym stopniu odpowiada temu zawartemu w Planie Działań RSI WO. Trudności w realizacji Projektu W sprawozdaniu z realizacji Projektu nie wskazano Ŝadnych problemów dotyczących realizacji harmonogramu, wykonawcy Projektu, beneficjentów ostatecznych czy płatności. W ramach Projektu nie przeprowadzono audytu ani kontroli. Efekty Projektu Wartość wszystkich wskaźników została osiągnięta, a jednego nieznacznie przekroczona. Przez BO, z którym przeprowadzono wywiad, jakość prowadzonych zajęć została oceniona jako odpowiednia, natomiast ich tematyka nie zawsze w dostatecznym stopniu odpowiadała potrzebom poszczególnych uczestników. Ocena Projektu Ocena wsparcia udzielonego BO w ramach Projektu wypada generalnie pozytywnie. W opinii beneficjenta ostatecznego, przedsięwzięcie zostało zorganizowane na przyzwoitym poziomie. W przyszłości naleŝałoby dąŝyć do zapewnienia większej homogeniczności grup biorących udział w poszczególnych zajęciach, tak, Ŝeby ich potrzeby były bardziej zbieŝne, i połoŝyć większy nacisk na diagnozowanie potrzeb uczestników na etapie rekrutacji. 103

105 11.4 Projekt Centrum Zarządzania i Monitoringu Regionalnej Strategii Innowacji - Zarządzanie Innowacjami w ramach Regionalnej Strategii Innowacji Województwa Opolskiego Cele Projektu Cele Projektu obejmowały stworzenie ośrodka innowacji i nowych technologii w regionie opolskim, który pełni funkcję forum wymiany doświadczeń i transferu wiedzy pomiędzy sferą naukową a przemysłem. Zasadnicze formy wsparcia, udzielanego BO, obejmowały konferencje, seminaria i warsztaty. Tabela 21 Krótka charakterystyka Projektu pn. Centrum Zarządzania i Monitoringu Regionalnej Strategii Innowacji - Zarządzanie Innowacjami w ramach Regionalnej Strategii Innowacji Województwa Opolskiego Beneficjent Typ Projektu Politechnika Opolska Tworzenie lub rozwój RSI Wartość Projektu (zł) , 92 w tym dofinansowanie EFS , 19 Czas trwania Źródło: Opracowanie własne na podstawie sprawozdania Zgodność Projektu z RSI WO W ramach przedsięwzięcia finansowanego poprzez Działanie 2.6 ZPORR, realizowano postulaty zawarte w Planie Działań na lata w ramach RSI WO na lata dotyczące: Działania I Stworzenie narzędzi gromadzących dane o nowych rozwiązaniach techniczno-technologicznych oraz zapotrzebowaniu na innowacje w regionie (opracowanie projektu monitoringu i ewaluacji RSI WO oraz stworzenie baz danych ofert naukowo-badawczych oraz danych rozwiązań innowacyjnych), Działania II Opracowanie i wdroŝenie zasad prezentacji potrzeb i moŝliwości rozwojowych w zakresie wdraŝania innowacji przez MSP w trakcie seminariów, wykładów, konsultacji, dyskusji organizowanych na uczelniach i w instytutach B+R (cykl spotkań informacyjnych, seminariów, forów, konferencji dla przedsiębiorców i przedstawicieli środowiska naukowego) oraz w zakresie Działań: I Przygotowanie i wydanie opracowań na temat rozwiązań innowacyjnych i ich wykorzystania w praktyce oraz I Redakcja i publikacja wydawnictwa o tematyce innowacyjnej w wersji papierowej i elektronicznej. 104

106 W ramach Projektu realizowano równieŝ zadania zmierzające do stworzenia systemu monitorowania RSI WO (co odpowiada Działaniu I Opracowanie i wdroŝenie systemu monitorowania i oceny w regionie), jednak miały one charakter przygotowawczy. Wydana w ramach Projektu publikacja System monitorowania i ewaluacji RSI WO Projekt 37 zawiera obszerną prezentację rozwiązań w zakresie monitoringu i ewaluacji oraz zarządzania jakością, diagnozę uwarunkowań procesu wdraŝania innowacji w województwie opolskim, a takŝe postulaty i rekomendacje dotyczące systemu monitorowania RSI WO. Publikacja stanowi cenny materiał do dyskusji 38, nie zawiera natomiast konkretnej propozycji instytucjonalnej struktury systemu monitorowania RSI WO w regionie opolskim. Działania słuŝące tworzeniu systemu monitorowania stanowiły stosunkowo niewielką część przedsięwzięć realizowanych w ramach Projektu. Podjęto równieŝ działania analogiczne do przewidzianych w RSI WO, polegające na przeprowadzeniu badania ankietowego, którego celem była analiza i badanie monitoringu RSI WO (Działanie I Opracowanie i wdroŝenie systemu monitorowania i oceny w regionie), stworzeniu bazy danych ofert naukowo-badawczych (Działanie II Opracowanie i wdroŝenie programu wsparcia realizacji prac dyplomowych, końcowych i doktorskich z przeznaczeniem do wdroŝenia w MSP). Trudności w realizacji Projektu Działania zostały przeprowadzone zgodnie z harmonogramem. Przeprowadzony audyt nie wykazał uchybień w realizacji Projektu i jego rozliczania. Kontrola równieŝ nie wykazała nieprawidłowości. W trakcie pisania Projektu wystąpiły trudności w osiągnięciu zakładanej wartości wskaźników, wynikające przede wszystkim z nieświadomości beneficjenta w momencie opracowywania Projektu Ŝe kaŝdy BO w sprawozdaniu z realizacji Projektu będzie mógł zostać wykazany tylko jednokrotnie, nawet jeŝeli brał udział w wielu przedsięwzięciach. Dzięki aktywnemu zabieganiu przez beneficjenta o uczestników Projektu zakładaną wartość wskaźników udało się osiągnąć, jednak wydaje się, Ŝe sytuacja taka zmniejszała trafność doboru BO do poszczególnych przedsięwzięć i tym samym obniŝała efektywność Projektu. 37 Piotr Bębenek, Bohdan Kamiński: System monitorowania i ewaluacji RSI WO projekt, Akademicki Inkubator Przedsiębiorczości, Opole 2008 ( system_monitorowania.pdf) 38 Zgodnie z intencją Autorów przedstawione przez nich rekomendacje ( ) powinny być traktowane jako przyczynek do podejmowana decyzji, a takŝe winny być poddane odpowiednim konsultacjom i skonfrontowane z rzeczywistą sytuacja, w szczególności w zakresie systemu decyzyjnego i potencjału współpracy w regionie. 105

107 Beneficjent zwrócił równieŝ uwagę na problem w upowszechnianiu dobrych praktyk we współpracy pomiędzy przedsiębiorstwami a instytucjami naukowymi zakresie wdraŝania innowacji, ze względu na niechęć części przedsiębiorców do publikowania takich informacji, mogących ich zdaniem osłabić przewagę konkurencyjną uzyskaną dzięki transferowi wiedzy z sektora B+R. Wydaje się, Ŝe w przyszłości naleŝałoby uzaleŝnić udzielanie zainteresowanym przedsiębiorcom wsparcia w zakresie nawiązywania współpracy z instytucjami naukowymi i badawczo-rozwojowymi od wyraŝenia przez nich zgody na opublikowanie informacji na temat tej współpracy (z ewentualnym wyłączeniem szczegółów technologicznych). Działania na rzecz rozwoju sytemu monitorowania RSI WO ograniczała niepewność, czy beneficjent podejmie się realizowania tego zadania równieŝ w kolejnych latach, czy teŝ zadanie to zostanie przekazane innej instytucji. Efekty Projektu Wskaźniki Projektu (produktu i rezultatu) zostały osiągnięte. W Projekcie uczestniczyła zakładana liczba beneficjentów ostatecznych. Osiągnięcie zakładanej wartości wskaźnika związanego z liczbą beneficjentów było jednak trudne. W wyniku Projektu rozpoznano niektóre problemy i potrzeby realizowanych Projektów w obszarze innowacji. SpostrzeŜenia nie przekładały się jednak bezpośrednio na wprowadzenie w Ŝycie nowych, skutecznych rozwiązań. Wiedza i doświadczenia zgromadzone podczas realizacji Projektu zostały przekazane do Opolskiego Centrum Rozwoju Gospodarki, które obecnie realizuje Projekt systemowy związany z Regionalną Strategią Innowacyjności. W wyniku Projektu powstały publikacje z badań, które przysłuŝyły się do budowy kolejnego systemu monitorowania innowacyjności. Powołane zostało takŝe Regionalne Forum Innowacji Województwa Opolskiego, złoŝone z przedstawicieli wojewody, samorządu regionalnego, samorządów lokalnych, instytucji okołobiznesowych, uczelni wyŝszych oraz instytucji badawczo-rozwojowych i słuŝące Samorządowi Województwa Opolskiego jako organ doradczy w zakresie rozwoju innowacji. Ocena Projektu Tematyka szkoleń i konferencji, przeprowadzonych w ramach Projektu, odpowiadała potrzebom regionu w zakresie innowacji. ZastrzeŜeń nie budziła równieŝ ich jakość merytoryczna ani organizacja. Czynnikiem obniŝającym efektywność udzielanego BO wsparcia był natomiast nie zawsze dostatecznie trafny dobór uczestników do tematyki szkoleń i konferencji, w których uczestniczyli. 106

108 Efekty Projektu w zakresie zarządzania i monitoringu RSI WO są umiarkowane. Przeprowadzone działania (zgromadzenie informacji, powołanie Regionalne Forum Innowacji Województwa Opolskiego) zasługują na ocenę pozytywną. Projekt nie doprowadził jednak do wdroŝenia systemu zarządzania i monitoringu RSI WO, ani do określenia jego ostatecznego kształtu. Koordynacja działań na rzecz rozwoju innowacji, podejmowanych w regionie przez poszczególne instytucje, w dalszym ciągu wymaga wzmocnienia, a procedury monitoringu i ewaluacji sprecyzowania Projekt Start zawodowy - staŝe dla absolwentów Cele Projektu Podstawowym celem Projektu było podniesienie efektywności transferu wiedzy i innowacji ze środowiska akademickiego do przedsiębiorstw regionu poprzez realizację staŝy dla absolwentów uczelni. Absolwenci uzyskali moŝliwość nabycia praktycznych umiejętności i podniesienia kwalifikacji zawodowych, zaś potencjał kadrowy przedsiębiorstw wdraŝających innowacje został wzmocniony. W ramach Projektu zorganizowano 20 półrocznych staŝy. Absolwenci otrzymywali takŝe wsparcie finansowe (dodatek staŝowy). Tabela 22 Krótka charakterystyka Projektu pn. Start zawodowy - staŝe dla absolwentów Beneficjent Typ Projektu Politechnika Opolska StaŜe słuŝące transferowi wiedzy i innowacji pomiędzy sektorem badawczo-rozwojowym a przedsiębiorstwami Wartość Projektu (zł) , 1 w tym dofinansowanie EFS , 58 Czas trwania Źródło: Opracowanie własne na podstawie wniosku o dofinansowanie i sprawozdań Zgodność Projektu z RSI WO Projekt został zrealizowany zgodnie z wytycznymi przewidzianymi w Planie Działań na lata w ramach RSI WO na lata Przeprowadzone staŝe dla absolwentów odpowiadają w pełni Działaniu III Opracowanie i wdroŝenie programu praktyk, staŝy i studiów podyplomowych dla młodych pracowników naukowych. W ramach przedsięwzięcia utworzono bazę danych zawierającą informacje w zakresie potrzeb staŝowych co częściowo realizuje postulat Działania I Stworzenie narzędzi gromadzących dane o nowych rozwiązaniach techniczno-technologicznych oraz zapotrzebowaniu na innowacje w regionie. 107

109 Absolwenci uczestniczący w staŝu byli takŝe zobowiązani do przygotowania raportów dotyczących staŝu, jednak brak szczegółowych informacji na temat charakteru tych opracowań uniemoŝliwia jednoznaczne stwierdzenie, w jakim stopniu raporty te odpowiadają Działaniom I Przygotowanie i wydanie opracowań na temat rozwiązań innowacyjnych i ich wykorzystania w praktyce oraz I Redakcja i publikacja wydawnictwa o tematyce innowacyjnej w wersji papierowej i elektronicznej. Trudności w realizacji Projektu W trakcie realizacji Projektu nie wystąpiły znaczące problemy. Działania zostały przeprowadzone zgodnie z harmonogramem. Kontrola Projektu wykonana przez Instytucję Zarządzającą nie wykazała nieprawidłowości. Jedyna niedogodność wynikała z zewnętrznych uwarunkowań, polegających na tym, Ŝe niektóre kierunki na uczelni zapewniają lepszy start zawodowy ich absolwentów, inne nieco gorszy. Zapewnienie równego startu wszystkim potencjalnym uczestnikom było utrudnione. Efekty Projektu Wskaźniki Projektu zostały osiągnięte. W Projekcie uczestniczyła zakładana liczba beneficjentów ostatecznych. W trakcie trwania Projektu dwóch beneficjentów zrezygnowało ze staŝu w trakcie jego trwania, z przyczyn niezaleŝnych od beneficjenta. Projekt zwiększył kwalifikacje zawodowe absolwentów. Wartością dodatkową, uzyskaną w wyniku zrealizowania Projektu, była promocja uczelni w środowisku przedsiębiorców. Według beneficjenta ostatecznego jego znajomi, którzy wzięli udział w Projekcie zostali w większości zatrudnieni na stałe przez pracodawcę, u którego odbywali staŝ. Respondentka, z którą przeprowadzono wywiad, stwierdziła wręcz, Ŝe staŝ wyznaczył kierunek jej przyszłego rozwoju zawodowego. Po dwóch latach pracy w firmie, w której rozpoczynała jako staŝystka, jest zadowolona ze swojej pracy oraz zdobytego dzięki niej doświadczenia. Ocena Projektu Przedsięwzięcie było kontynuacją innego wcześniej realizowanego Projektu, który wykazał, Ŝe istnieje duŝe zapotrzebowanie na staŝe dla studentów. Projekt staŝowy cechował się wysoką uŝytecznością dla BO, którzy wzięli w nim udział. Dawał moŝliwość rozpoznania rynku pracy studentom, którzy dopiero na niego wchodzili. Z perspektywy beneficjentów ostatecznych istotne było równieŝ to, Ŝe warunki finansowe staŝu w ramach Projektu były zdecydowanie lepsze niŝ warunki finansowe innych staŝy. 108

110 Projekt istotnie zwiększał prawdopodobieństwo podjęcia i kontynuowania przez absolwentów kariery zawodowej w województwie opolskim, przyczyniając się tym samym do wzmocnienia potencjału regionu aczkolwiek, ze wzgląd na stosunkową niewielką liczbę uczestników, skala tego rodzaju oddziaływania była niewielka. Projekt jest według beneficjenta ostatecznego pozytywnie oceniany równieŝ przez pracodawców, którym znacząco ułatwia pozyskiwanie pracowników. Za dobrą praktykę naleŝy uznać informacyjny aspekt Projektu, tj. przekazanie beneficjentom ostatecznym wyczerpujących informacji na temat reguł udziału w Projekcie, warunków finansowych oraz oczekiwań pracodawców Projekt Stypendia dla doktorantów Instytutu Chemii Uniwersytetu Opolskiego Cele Projektu Celem Projektu realizowanego przez Uniwersytet Opolski było stworzenie systemu stypendialnego dla wybijających się młodych badaczy. Przedsięwzięcie miało przyczynić się do stworzenia w Instytucie Uniwersytetu Opolskiego centrum naukowo badawczego, gdzie kształciłaby się wysoko wykwalifikowana kadra pracowników, którzy mogliby znaleźć zatrudnienie w laboratoriach przemysłu rolno-spoŝywczego, monitoringu środowiska, laboratoriów medycznych i policyjnych w regionie opolskim. Wsparcie w Projekcie obejmowało przyznanie stypendiów i dodatku badawczego dla słuchaczy studiów doktoranckich prowadzących prace badawcze w zakresie nauk ścisłych. Tabela 23 Krótka charakterystyka Projektu pn. Stypendia dla doktorantów Instytutu Chemii Uniwersytetu Opolskiego Beneficjent Typ Projektu Uniwersytet Opolski Projekt stypendialny Wartość Projektu (zł) w tym dofinansowanie EFS Czas trwania r r. Źródło: Opracowanie własne na podstawie wniosku o dofinansowanie i sprawozdań Zgodność Projektu z RSI WO Wyniki analizy zgodności działań przewidzianych do realizacji w ramach Planu Działań na lata w ramach RSI WO na lata z przedsięwzięciami zrealizowanymi w ramach Projektu wskazują, Ŝe inicjatywy w nim podjęte są zbliŝone do tych w RSI WO. Charakter przedsięwzięcia polegający na udzielaniu wsparcia poprzez 109

111 stypendia dla młodych naukowców odpowiada częściowo Działaniu III Opracowanie i wdroŝenie programu praktyk, staŝy i studiów podyplomowych dla młodych pracowników naukowych zawartemu w Planie Działań na lata w ramach RSI WO na lata Trudności w realizacji Projektu Działania zostały przeprowadzone zgodnie z harmonogramem. Zasadniczo wskaźniki Projektu zostały osiągnięte, po zmianach, które dokonały się w trakcie realizacji Projektu w wyniku porozumienia z Instytucją Zarządzającą. We wniosku nie zostały wymienione wszystkie rodzaje wydatków planowane przez uczelnię i studentów, co uniemoŝliwiło refundację w ramach Projektu niektórych kosztów. W trakcie Projektu wystąpiło opóźnienie w płatności, które spowodowało, Ŝe studenci przez 2-3 miesiące nie otrzymywali stypendiów. Dla studentów była to sytuacja bardzo uciąŝliwa. W sprawozdaniu problem ten nie został uwzględniony. Efekty Projektu W Projekcie uczestniczyła zakładana liczba osób. Zainteresowanie uczestnictwem w Projekcie doktorantów było bardzo duŝe. Praktycznie wszyscy doktoranci zostali nim objęci. W początkowych latach uczestniczyło w Projekcie trzech doktorantów, pod koniec juŝ czternastu. Projekt wpłynął na tematykę prac doktorskich. Tematyka prac skupia się wokół zagadnień zgodnych z załoŝeniami Projektu. Ponadto przynajmniej dwukrotnie zwiększyła się liczba przyjętych na studia doktoranckie osób. Przedstawiciel beneficjenta zauwaŝył równieŝ, Ŝe studenci poprzez projekt nauczyli się gospodarować powierzonymi im pieniędzmi, rozliczać je według zasad wynikających z Projektu. Projekt zwiększył samodzielność studentów w prowadzeniu badań, gdyŝ nie byli zaleŝni od decyzji promotora w kwestii finansowania badań, ale otrzymywali w ramach Projektu dodatek badawczy. Sprzęt zakupiony z funduszy z Projektu słuŝy do prowadzenia kolejnych badań. Doktoranci raz na kwartał składali sprawozdania z postępu prac w ramach Projektu. Ostateczne efekty przedsięwzięcia będą jednak widoczne po czterech latach od rozpoczęcia Projektu, czyli w 2010 roku, kiedy doktoranci ukończą studia. Ponadto moŝliwe, Ŝe efekty niektórych prac będą dostrzegane z opóźnieniem, co wynika z charakteru prac badawczych, których rezultaty często są nieprzewidywalne i trudno określić ich uŝyteczność w momencie rozpoczynania badań. Uczelnia bierze udział obecnie w kolejnym Projekcie stypendialnym. W tym Projekcie jednak kwoty stypendiów są niŝsze, co spotkało się z rozczarowaniem ze strony beneficjentów i beneficjentów ostatecznych. 110

112 Ocena Projektu Planowanie wskaźników z dwuletnim wyprzedzeniem utrudnione w przypadku tego rodzaju Projektu. Projekt w zbyt duŝym stopniu zaleŝy od zainteresowania studentów studiami doktoranckimi, które jest zmienne. Tym trudniejsze okazuje się określenie wskaźników dla Projektu np. udziału kobiet i męŝczyzn w Projekcie. Ograniczenia w realizacji Projektu występują raczej po stronie beneficjenta i są związane z liczbą pracowników naukowych, którzy niezbędni są do prowadzenia prac doktorskich; muszą zostać zachowane odpowiednie proporcje doktorantów i pracowników naukowych na uczelni. Kwota przeznaczona na promocję Projektu była zbyt wysoka. Ponadto nadwyŝki nie moŝna było przesunąć do Ŝadnej innej kategorii wydatków. Okres trwania Projektu był w zasadzie dobrze dopasowany. WydłuŜenie czasu trwania przedsięwzięcia mogłoby jednak zmniejszyć nakład pracy uczelni w zakresie przygotowywania dokumentacji do kolejnych Projektów. Czas trwania Projektu jest niekiedy niewystarczający na ukończenie w pełni projektu badawczego; konieczne jest uczestnictwo w dwóch Projektach dla ukończenia jednego Projektu badawczego. Według doktorantki, która wzięła udział w przedsięwzięciu informacja wstępna o Projekcie była wystarczająca a reguły kwalifikacji były jasno określone. Wysokość stypendium umoŝliwiła doktorantom poświęcenie się w pełni pracy badawczej i naukowej, bez konieczności podejmowania pracy zawodowej, co pozytywnie wpłynęło na pracę badawczą doktorantów. Projekt nie zapewniał jednak dostępu doktorantom do literatury. 111

113 12. Działanie 8.2 PO KL wobec potrzeb województwa opolskiego w zakresie innowacji Wyniki badania wskazują, Ŝe wszystkie typy przedsięwzięć przewidzianych do realizacji w ramach Działania 8.2 PO KL cieszą znacznym popytem ze strony potencjalnych beneficjentów z województwa opolskiego. Ze strony potencjalnych BO moŝna spodziewać się zróŝnicowanego popytu na poszczególne formy wsparcia: największego ze strony doktorantów na projekty stypendialne, najmniejszego natomiast ze strony pracowników firm na staŝe w jednostkach naukowych. Cechami Opolszczyzny, które naleŝy uwzględnić w dalszych działaniach na rzecz rozwoju innowacji oraz transferu wiedzy pomiędzy instytucjami naukowymi i badawczorozwojowymi a przedsiębiorstwami, są w szczególności: ograniczony potencjał instytucji z województwa opolskiego, które mogłyby stanowić źródła innowacji, wewnętrzne pochodzenie większości innowacji wprowadzanych przez przedsiębiorców z województwa opolskiego, stosunkowo niski poziom wykorzystywania zewnętrznych źródeł finansowania innowacji, wysoki odsetek firm napotykających problemy z realizacją projektów innowacyjnych. Przyjęto załoŝenie, Ŝe kierunek wdraŝania Działania 8.2 PO KL powinien uwzględniać zarówno popyt ze strony potencjalnych beneficjentów oraz beneficjentów ostatecznych, z drugiej natomiast potrzeby i kontekst społeczno-ekonomiczny regionu. Dalsze podrozdziały odnoszą się kolejno do tych aspektów Popyt ze strony potencjalnych beneficjentów Wyniki ankiety internetowej przeprowadzonej z beneficjentami dziewięciu spośród piętnastu projektów zrealizowanych w ramach Działania 2.6 ZPORR wskazują, Ŝe kaŝdy z typów projektów przewidzianych w ramach komponentu regionalnego Działania 8.2 PO KL mógłby zostać przyjęty do realizacji przez co najmniej połowę potencjalnych beneficjentów objętych badaniem. 112

114 Wszyscy badani mają moŝliwość realizacji projektów polegających na tworzeniu lub rozwijaniu sieci współpracy i wymiany informacji między naukowcami a przedsiębiorcami w zakresie innowacji poprzez kampanie informacyjne i imprezy słuŝące kojarzeniu partnerów a takŝe poprzez rozwój systemu komunikowania się i wymiany informacji. Najmniej badanych (5 spośród 9) ma moŝliwość realizacji projektów polegających na szkoleniach i doradztwie dla pracowników naukowych róŝnych instytucji oraz doktorantów, studentów i absolwentów zamierzających rozpocząć własną działalność gospodarczą typu spin off lub spin out. Tabela 24 Rozkład odpowiedzi na pytanie "Czy Pana/Pani instytucja posiada moŝliwości realizacji następujących projektów w ramach Działania 8.2 PO KL w 2009 roku? [N=9] Liczba odpowiedzi Odpowiedź zdecydowanie tak raczej tak raczej nie zdecydowanie nie staŝe dla pracowników przedsiębiorstw w jednostkach naukowych szkolenia dla pracowników przedsiębiorstw w jednostkach naukowych staŝe dla pracowników naukowych w przedsiębiorstwach promocja idei przedsiębiorczości akademickiej, w celu komercjalizacji wiedzy i umiejętności zespołu działającego na uczelni lub w przemyśle (np. promocja firm typu spin off lub spin out) szkolenia i doradztwo dla pracowników naukowych róŝnych instytucji oraz doktorantów, studentów i absolwentów zamierzających rozpocząć własną działalność gospodarczą typu spin off lub spin out tworzenie lub rozwój sieci współpracy i wymiany informacji między naukowcami a przedsiębiorcami w zakresie innowacji poprzez kampanie informacyjne i imprezy słuŝące kojarzeniu partnerów tworzenie lub rozwój sieci współpracy i wymiany informacji między naukowcami a przedsiębiorcami w zakresie innowacji poprzez rozwój systemu komunikowania się i wymiany informacji stypendia naukowe dla doktorantów kształcących się na kierunkach uznanych za szczególnie istotne z punktu widzenia rozwoju województwa Źródło: Badanie CAWI beneficjentów 113

115 Wyniki ankiety internetowej przeprowadzonej z beneficjentami Działania 2.6 ZPORR wskazują, Ŝe chętnie będą realizowali większość z typów projektów moŝliwych do realizacji w ramach komponentu regionalnego Działania 8.2 PO KL. Wśród badanych instytucji najmniej jest takich, które byłyby skłonne podjąć przedsięwzięcia polegające na promowaniu idei przedsiębiorczości akademickiej, w celu komercjalizacji wiedzy i umiejętności zespołu działającego na uczelni lub w przemyśle, oraz na prowadzeniu szkoleń i doradztwa dla osób zamierzających rozpocząć własną działalność gospodarczą typu spin off lub spin out. Jednak równieŝ w przypadku tego rodzaju przedsięwzięć liczba instytucji zainteresowanych ich realizacją przewaŝała dwukrotnie nad liczbą instytucji, które nie były zainteresowane. Tabela 25: Rozkład odpowiedzi na pytanie "Czy Pana/Pani instytucja chciałaby się podjąć realizacji takich projektów w ramach Działania 8.2 PO KL w 2009 roku? [N=9] Liczba odpowiedzi Odpowiedź zdecydowanie tak raczej tak raczej nie zdecydowanie nie staŝe dla pracowników przedsiębiorstw w jednostkach naukowych szkolenia dla pracowników przedsiębiorstw w jednostkach naukowych staŝe dla pracowników naukowych w przedsiębiorstwach promocja idei przedsiębiorczości akademickiej, w celu komercjalizacji wiedzy i umiejętności zespołu działającego na uczelni lub w przemyśle (np. promocja firm typu spin off lub spin out) szkolenia i doradztwo dla pracowników naukowych róŝnych instytucji oraz doktorantów, studentów i absolwentów zamierzających rozpocząć własną działalność gospodarczą typu spin off lub spin out tworzenie lub rozwój sieci współpracy i wymiany informacji między naukowcami a przedsiębiorcami w zakresie innowacji poprzez kampanie informacyjne i imprezy słuŝące kojarzeniu partnerów tworzenie lub rozwój sieci współpracy i wymiany informacji między naukowcami a przedsiębiorcami w zakresie innowacji poprzez rozwój systemu komunikowania się i wymiany informacji stypendia naukowe dla doktorantów kształcących się na kierunkach uznanych za szczególnie istotne z punktu widzenia rozwoju województwa Źródło: Badanie CAWI beneficjentów 114

116 RównieŜ wszystkie rodzaje przedsięwzięć moŝliwych do realizacji przez OCRG w ramach projektu systemowego spotkały się ze znacznym zainteresowaniem beneficjentów. Tabela 26 Rozkład odpowiedzi na pytanie "Na ile potrzebne, z perspektywy Pana/Pani instytucji, byłoby prowadzenie w 2009 roku przez Opolskie Centrum Rozwoju Gospodarki następujących działań..." [N=9] Liczba odpowiedzi Odpowiedź bardzo potrzebne raczej potrzebne średnio potrzebne raczej niepotrzebne w ogóle niepotrzebne studia, analizy, ekspertyzy dotyczące RSI WO wsparcie szkoleniowo-doradcze dla podmiotów odpowiedzialnych za opracowanie i wdraŝanie WO tworzenie i rozbudowę systemu monitorowania RSI WO tworzenie lub rozwój sieci współpracy i wymiany informacji między naukowcami a przedsiębiorcami w zakresie innowacji poprzez kampanie informacyjne i imprezy słuŝące kojarzeniu partnerów tworzenie lub rozwój sieci współpracy i wymiany informacji między naukowcami a przedsiębiorcami w zakresie innowacji poprzez rozwój systemu komunikowania się i wymiany informacji stypendia naukowe dla doktorantów kształcących się na kierunkach uznanych za szczególnie istotne z punktu widzenia rozwoju województwa Źródło: Badanie CAWI beneficjentów Beneficjenci uczestniczący w badaniu jakościowym wyraŝali duŝe zainteresowanie realizacją projektów w róŝnych obszarach dotyczących innowacyjności. Jako główne powody wskazywano m.in. brak wystarczających środków własnych: Tutaj teŝ opracowywanie takich ofert, gdzie są jakieś kalkulacje czy Ŝeby to juŝ miało konkretną kwotę, no to juŝ pochłania środki. Bo nawet jak ktoś się tam zgłosi, jest zainteresowany jakąś technologią, to u nas, bez jakiegoś zagwarantowania sukcesu nie chcą tego robić, bo to pochłania równieŝ duŝe koszty. [B/ Platforma Innowacji Technologicznej 2 (ICSO)] Uzyskanie wsparcia finansowego umoŝliwiłoby ponadto wypromowanie działalności instytucji w szerszym zakresie. Rezultatem takiego działania byłoby przede wszystkim rozpoznanie potrzeb przedsiębiorców, nawiązanie kontaktów ze środowiskiem biznesu oraz dostosowywanie ofert do oczekiwań potencjalnych klientów: Zaczęło się od idei, Ŝeby zacieśnić współpracę i zapewnić wymianę przede wszystkim między przedsiębiorstwami. Głównie, Ŝeby to tutaj lokalnie rozwinąć, bo często się zdarzało, Ŝe ktoś po prostu nie wiedział, czym my się zajmujemy. Nie wiedzą po prostu czy oni mogą się zgłosić ze swoimi problemami do instytutu ( ) A jak jest bezpośredni kontakt, zwłaszcza, jeŝeli po prostu rozmawiają sobie bezpośrednio z badaczami, z zainteresowanymi o swoich problemach, to nawiązuje 115

117 się współpraca. Bezpośrednie spotkania to przede wszystkim były targi, czyli po prostu gdzieś, gdzie naukowcy mogli zaprezentować, co zrobili, co ewentualnie mogą oferować, jakie są moŝliwości. [B/ Platforma Innowacji Technologicznej 2 (ICSO)] W kręgu zainteresowań beneficjentów znajdują się takŝe przedsięwzięcia umoŝliwiające kontakty sfery biznesowej z naukową, wymiana wiedzy oraz transfer technologii. Na projekty z takiego zakresu istnieje zapotrzebowanie przede wszystkim ze strony przedsiębiorców, którzy chcieliby współpracować ze sferą badawczo-rozwojową: Projekty zakładały w wielu aspektach inicjowanie takiej współpracy, bo dochodziły do nas głosy, Ŝe istnieje potrzeba, ze strony przemysłu jak i w ogóle przedsiębiorców, Ŝe taka instytucja, która w głównej mierze będzie inicjować współpracę, powinna działać. MoŜe na początku taką bardziej nieformalną, czyli przykładem tego były właśnie spotkania obu grup przedsiębiorców, naukowców, instytucji otoczenia biznesu, które miały jakby wytworzyć klimat do współpracy, a potem juŝ w takich bardziej konkretnych działaniach miały tę współpracę uszczegóławiać. [B/ StaŜe Start Zawodowy (PO)] Wysoki popyt istnieje na działania, których celem jest dofinansowanie młodych pracowników naukowych oraz zapewnienie studentom i absolwentom moŝliwości rozwoju zawodowego: Wszyscy w zasadzie przystąpili do [projektu], poniewaŝ stypendia, które są finansowane przez uczelnie są bardzo niskie. W roku 2006 było to tylko 1050 zł. Nasze stypendia z tego projektu wynosiły 1900 zł dla studentów II i IV roku i 1600 zł dla studentów pierwszego roku, więc to było średnio 60-80% więcej. [B/ Stypendia dla doktorantów - Instytut Chemii (UO)] Na uczelni jest mnóstwo teorii, czasami ta teoria rozmija się z potrzebami rynku, w związku z tym chcieliśmy przede wszystkim dać studentom i absolwentom moŝliwość nabycia tego doświadczenia zawodowego, podniesienia kwalifikacji, zdobycia nowych umiejętności. Poza tym, chcieliśmy stworzyć taką bazę danych na temat ofert dotyczących stanowisk, ( ) jakich tak naprawdę kandydatów potrzebują przedsiębiorcy. Obie strony zgłaszały nam pewne usprawnienia, pomysły, jakieś opinie, które moglibyśmy na przykład wdroŝyć czy wprowadzić zmiany w procesie nauczania. [B/ StaŜe Start Zawodowy (PO)] W kontekście zapotrzebowania na wsparcie w ramach Działania 8.2 PO KL niektórzy beneficjenci postulowali zwiększenie maksymalnej kwoty dofinansowania realizowanych przedsięwzięć: Jedyną rzeczą są ograniczenia co do wielkości składanych projektów. Tutaj bym dał być moŝe szersze pole ( ) Myślę, Ŝe jesteśmy na tyle silną jednostką, Ŝe moŝemy realizować większe projekty, bo sobie po prostu z tym radzimy. Udowadniamy to, Ŝe potrafimy to robić. [B / Centrum Zarządzania i Monitoringu RSI (PO)] 116

118 12.2 Popyt ze strony potencjalnych beneficjentów ostatecznych Biorąc pod uwagę, Ŝe sytuacja beneficjentów ostatecznych projektów realizowanych w ramach Działania 2.6 ZPORR mogła - między innymi na skutek otrzymanego wsparcia - zmienić się w sposób wpływający na ich zainteresowanie uczestnictwem w analogicznych przedsięwzięciach w przyszłości 39, w badaniu ankietowym nie pytano ich bezpośrednio o zainteresowanie udziałem w poszczególnych typach projektów przewidzianych do realizacji w ramach Działania 8.2 PO KL. Pytanie o przewidywany popyt ze strony beneficjentów ostatecznych zadano natomiast ankietowanym beneficjentom, których - biorąc pod uwagę ich doświadczenia oraz fakt, Ŝe zainteresowanie potencjalnych uczestników udziałem w projekcie ma kluczowe znaczenie dla jego powodzenia - moŝna uznać za kompetentnych informatorów w tej kwestii. Na podstawie udzielonych przez nich odpowiedzi moŝna spodziewać się ze strony beneficjentów ostatecznych: bardzo wysokiego popytu na, skierowane do doktorantów, projekty stypendialne, wysokiego popytu na przedsięwzięcia z zakresu tworzenia lub rozwoju sieci współpracy i wymiany informacji między naukowcami a przedsiębiorcami w zakresie innowacji i staŝe dla pracowników naukowych w przedsiębiorstwach, umiarkowanego popytu na projekty dotyczące promocji idei przedsiębiorczości akademickiej, w celu komercjalizacji wiedzy i umiejętności zespołu działającego na uczelni lub w przemyśle oraz na szkolenia i doradztwo dla pracowników naukowych róŝnych instytucji oraz doktorantów, studentów i absolwentów zamierzających rozpocząć własną działalność gospodarczą typu spin off lub spin out, a takŝe na szkolenia dla pracowników przedsiębiorstw w jednostkach naukowych, niskiego popytu na staŝe dla pracowników przedsiębiorstw w jednostkach naukowych. 39 Na przykład udział w projekcie staŝowym mógł prowadzić do uzyskania zatrudnienia i w konsekwencji powodować brak zainteresowania udziałem w kolejnych tego typu projektach, 117

119 Tabela 27 Rozkład odpowiedzi na pytanie "Jakie, wg Pana/Pani oceny, jest zainteresowanie takim projektem ze strony jego potencjalnych adresatów?" [N=9] Odpowiedź staŝe dla pracowników przedsiębiorstw w jednostkach naukowych szkolenia dla pracowników przedsiębiorstw w jednostkach naukowych staŝe dla pracowników naukowych w przedsiębiorstwach promocja idei przedsiębiorczości akademickiej, w celu komercjalizacji wiedzy i umiejętności zespołu działającego na uczelni lub w przemyśle (np. promocja firm typu spin off lub spin out) szkolenia i doradztwo dla pracowników naukowych róŝnych instytucji oraz doktorantów, studentów i absolwentów zamierzających rozpocząć własną działalność gospodarczą typu spin off lub spin out tworzenie lub rozwój sieci współpracy i wymiany informacji między naukowcami a przedsiębiorcami w zakresie innowacji poprzez kampanie informacyjne i imprezy słuŝące kojarzeniu partnerów tworzenie lub rozwój sieci współpracy i wymiany informacji między naukowcami a przedsiębiorcami w zakresie innowacji poprzez rozwój systemu komunikowania się i wymiany informacji stypendia naukowe dla doktorantów kształcących się na kierunkach uznanych za szczególnie istotne z punktu widzenia rozwoju województwa Liczba odpowiedzi duŝe średnie małe Ŝadne Źródło: Badanie CAWI beneficjentów 118

120 12.3 Kontekst regionalny W niniejszym rozdziale przedstawiono najistotniejsze, z perspektywy wdraŝania Działania 2.6, cechy województwa opolskiego. Cechy charakterystyczne dla regionu przekładają się na jego potrzeby dotyczące rozwoju innowacyjności, a zarazem stanowią kontekst warunkujący moŝliwość prowadzenia działań z tego zakresu. Ograniczony potencjał instytucji z województwa opolskiego, które mogłyby stanowić źródła innowacji: Regionalna Strategia Innowacji Województwa Opolskiego na lata jako jedno z zagroŝeń procesu rozwoju innowacji wymienia małą konkurencyjność opolskich ośrodków szkoleniowo-naukowo-badawczych w stosunku do ośrodków z sąsiednich województw 40. W raporcie Atrakcyjność inwestycyjna województw województwo opolskie zaliczono do grupy województw o niskim nasyceniu instytucjami naukowobadawczymi 41. Autorzy raportu Stan innowacyjności przedsiębiorstw Opolszczyzny zauwaŝają, Ŝe działalność instytucji sektora badawczo-rozwojowego z województwa opolskiego tylko w niewielkim stopniu jest kierowana do przedsiębiorstw, a takŝe określają obszar współpracy firm z województwa opolskiego z sektorem badawczo-rozwojowym jako "słabo zagospodarowany" 42. Innowacje wprowadzane przez przedsiębiorstwa z województwa opolskiego rzadko pochodzą ze źródeł zewnętrznych: Raport Stan innowacyjności przedsiębiorstw Opolszczyzny zwraca uwagę na fakt, Ŝe przedsiębiorstwa z tego regionu wprowadzając innowacje rzadko czerpią ze źródeł zewnętrznych 43. Analizy porównawcze wskazują, Ŝe województwo opolskie naleŝy do trzech województw, w których odsetek innowacji pochodzących spoza firmy był najniŝszy - wynosił zaledwie około 10% Porównaj: Regionalna Strategia Innowacji Województwa Opolskiego na lata ; s Porównaj: Instytut Badań nad Gospodarką Rynkową: Atrakcyjność inwestycyjna województw 2007; Warszawa 2007; s Porównaj: Politechnika Opolska: Stan innowacyjności przedsiębiorstw Opolszczyzny; Opole 2006; s. 45 oraz s Porównaj: Politechnika Opolska: Stan innowacyjności przedsiębiorstw Opolszczyzny; Opole 2006; s Porównaj: PARP: Innowacyjność 2008; Warszawa 2008; s

121 Zgodnie z wynikami przedstawionymi w raporcie Innowacyjność 2008 województwo opolskie było równie jednym z dwóch ostatnich pod względem sprzedaŝy technologii przez MSP 45. W województwie opolskim poziom wykorzystania zewnętrznych źródeł finansowania innowacji jest stosunkowo niski. Województwo opolskie jest jednym z trzech, w których odsetek firm średnich, które uzyskały finansowe wsparcie działalności innowacyjnej był najniŝszy 46. Wyniki badań wskazują, Ŝe wskazana w Regionalnej Strategii Innowacji Województwa Opolskiego na lata szansa polegająca na "wykorzystaniu środków europejskich wspierających rozwój MSP" 47 nie została dotychczas w pełni wykorzystana. Region opolski wyróŝnia się wysokim odsetkiem firm napotykających problemy z realizacją projektów innowacyjnych. Województwo opolskie jest jednym z dwóch województw, w których odsetek MSP, które doświadczyły problemów polegających na opóźnieniu, przerwaniu lub nie rozpoczęciu planowanego projektu innowacyjnego był najwyŝszy, a takŝe jednym z trzech, w których najczęściej projekty innowacyjne nie zostawały zakończone Porównaj: PARP: Innowacyjność 2008; Warszawa 2008; s Porównaj: PARP: Innowacyjność 2008; Warszawa 2008; s Porównaj: Regionalna Strategia Innowacji Województwa Opolskiego na lata ; s Porównaj: PARP: Innowacyjność 2008; Warszawa 2008; s. 22, s

122 13. Wnioski i rekomendacje 13.1 Wartość docelowa wskaźników 49 W wyniku realizacji wybranych form wsparcia zostaną osiągnięte następujące cele: wprowadzenie i zaktywizowanie nowych form przewidywania i zarządzania zmianą na poziomie lokalnym i wojewódzkim poprzez pomoc w tworzeniu partnerstw lokalnych (około 16%*) podniesienie i dostosowanie kwalifikacji około 10% osób objętych wsparciem w ramach przeprowadzonych szkoleń w tym praktycznego wykonywania zawodu oraz specjalistycznych kursów zawodowych* zwiększenie liczby badań o charakterze regionalnym i lokalnym nt. przebiegu procesu restrukturyzacji w sektorach przemysłu i usług województwa opolskiego oraz diagnozujących trendy rozwojowe objęcie ponad 38% osób wsparciem w ramach staŝy lub szkoleń praktycznych* objęcie ponad 18% osób wsparciem w zakresie rozpoczynania własnej działalności typu spin off lub spin out*. * % w stosunku do wartości docelowej planowanej do osiągnięcia dla poszczególnych wskaźników 13.2 Obszary wymagające wsparcia w ramach Działania 8.2 w województwie opolskim Biorąc pod uwagę: 1) deklarowaną przez potencjalnych beneficjentów gotowość do realizacji projektów, 2) fakt, Ŝe poszczególne typy projektów moŝliwych do realizacji w ramach Działania 8.2 PO KL stanowiłyby w znacznym stopniu kontynuację działań rozpoczętych w ramach Działania 2.6 ZPORR, 49 Nie są dostępne dane, które przemawiałyby jednoznacznie za weryfikacją wyznaczonych wartości docelowych wskaźników. Zasadniczym problemem zidentyfikowanym podczas ewaluacji jest niska jakość wskaźników stosowanych w okresie programowania (porównaj: Tabela 22, Rekomendacja 3). Ogranicza to moŝliwość przeprowadzenia oceny, na podstawie wartości wskaźników osiągniętych przez projekty w ramach działania 2.6 ZPORR, wskaźników zaplanowanych do uzyskania w Działaniu 8.2 PO KL. 121

123 3) generalnie pozytywną ocenę przydatności tego rodzaju projektów, sformułowaną przez pracowników instytucji odpowiedzialnych za wdraŝanie Działania 2.6 ZPORR, Działania 8.2 PO KL oraz RSI WO w województwie opolskim, 4) brak podstaw do zasadniczego zweryfikowania opisu problemów w obszarze kwalifikacji regionalnych kadr gospodarki i transferu wiedzy, przedstawionego w Planie działania PO KL na rok 2008, rekomendujemy dopuszczenie do realizacji w roku 2009 wszystkich typów projektów, które były przewidziane do realizacji w ramach Poddziałania w roku Odnosząc się do kolejnych lat okresu programowania naleŝy przyjąć, Ŝe ewentualna rezygnacja z przyjmowania niektórych typów projektów w kolejnych naborach powinna opierać się na uaktualnionej RSI WO. PoniŜej proponujemy hierarchizację typów projektów w poszczególnych naborach, przewidzianych w aktualnym okresie programowania. NajwyŜszą rangę oznaczono jako "1", natomiast najniŝszą jako "3". Tabela 28: Hierarchizacja obszarów wsparcia Obszar Ranga w naborze 2009 Ranga w naborze 2010 Ranga w naborze 2012 Komentarz A) StaŜe i szkolenia praktyczne dla pracowników przedsiębiorstw w jednostkach naukowych 3 W zaleŝności od przebiegu pierwszych projektów tego typu Nie jest pewne zainteresowanie tego rodzaju projektami ze strony potencjalnych uczestników. B) StaŜe i szkolenia praktyczne dla pracowników naukowych (uczelni i jednostek naukowych) w przedsiębiorstwach C) Promocja idei przedsiębiorczości akademickiej, w celu komercjalizacji wiedzy i umiejętności zespołu działającego na uczelni lub w jednostce naukowej (firmy typu spin off lub spin out) D) Szkolenia i doradztwo dla pracowników naukowych jednostek naukowych oraz pracowników naukowych i naukowo-dydaktycznych uczelni, doktorantów, studentów i absolwentów uczelni zamierzających rozpocząć własną działalność gospodarczą typu spin off lub spin out Wskazane byłoby objęcie tego typu projektami nie tylko absolwentów studiów magisterskich, lecz równieŝ studiów doktoranckich, w celu zwiększenia szans na przepływ bardziej zaawansowanej wiedzy. Potrzeba nie tylko działań skierowanych do potencjalnych załoŝycieli firm typu spin off lub spin out, ale równieŝ do uczelni. Obecnie rozwój tego typu firm mało prawdopodobny ze względu na uwarunkowania instytucjonalne, realizacja D) powinna być poprzedzona realizacją C) 122

124 ...ciąg dalszy Tabeli 28 Obszar Ranga w naborze 2009 Ranga w naborze 2010 Ranga w naborze 2012 Komentarz E) Wsparcie tworzenia i rozwoju sieci współpracy i wymiany informacji między naukowcami a przedsiębiorcami w zakresie innowacji i transferu technologii na poziomie regionalnym i lokalnym, w szczególności poprzez kampanie informacyjne i imprezy słuŝące kojarzeniu partnerów i promocji transferu wiedzy i innowacji F) Wsparcie tworzenia i rozwoju sieci współpracy i wymiany informacji między naukowcami a przedsiębiorcami w zakresie innowacji i transferu technologii na poziomie regionalnym i lokalnym, w szczególności poprzez rozwój systemu komunikowania się i wymiany informacji G) Stypendia naukowe dla doktorantów kształcących się na kierunkach uznanych za szczególnie istotne z punktu widzenia rozwoju województwa (określonych w Regionalnej Strategii Innowacji) Preferencja F) wobec E) ze względu na aspekt trwałości (rozwój systemu). Przeprowadzone badanie wykazało znaczną uŝyteczność projektów stypendialnych dla ich uczestników, natomiast wskazane jest zwiększenie kompleksowości tego typu projektów poprzez umoŝliwienie stypendystom kontaktów z sektorem przedsiębiorstw oraz połoŝenie silniejszego akcentu na aplikowalność prac prowadzonych przez stypendystów. Źródło: Opracowanie własne 13.3 Rekomendacje dotyczące wdraŝania Działania

125 Tabela 29 Rekomendacje Lp. Problem stwierdzony w projektach realizowanych w ramach Działania 2.6 ZPORR Waga problemu Miejsce w Raporcie Rekomendacja dotycząca projektów w ramach Działania 8.2 PO KL Oczekiwany efekt Sposób wdroŝenia rekomendacji Adresat Termin wdroŝenia rekomendacji 1 Problem: Wystąpiły wątpliwości co do efektywności (ekonomiczności) niektórych projektów. Waga problemu: średnia Miejsce w Raporcie: Rozdział 5 "Przebieg projektów i problemy występujące podczas ich realizacji" Zwrócenie większej uwagi na zapewnienie racjonalnego stosunku pomiędzy przedsięwzięciami planowanymi w ramach projektu a przewidywanymi nakładami. Zwiększenie gwarancji, Ŝe projekty są realizowane efektywnie (ekonomicznie). Zalecenie projektodawcom (podczas szkoleń i konsultacji, a takŝe w materiałach informacyjnych) uzasadniania we wnioskach proponowanego budŝetu 50. Zalecenie członkom KOP uwzględniania w większym stopniu racjonalności budŝetu, proponowanego przez projektodawcę, jako istotnego aspektu ocenianego projektu. Adresaci: Projektodawcy KOP Instytucja Pośrednicząca (UMWO) Termin wdroŝenia: najbliŝszy nabór projektów w ramach Działania 8.2 PO KL 2 Problem: Czytelność części projektów obniŝał brak jasnego określenia, jakiego typu beneficjenci ostateczni, i jak liczni, zostaną objęci poszczególnymi działaniami. Wystąpił równieŝ problem polegający na zaprzeczaniu udziałowi w projekcie przez cześć osób wykazanych jako beneficjenci ostateczni. Waga problemu: wysoka Miejsce w Raporcie: Rozdział 2.3 "Ograniczenia procesu badawczego" Wprowadzenie wymogu przyporządkowania we wniosku poszczególnych grup beneficjentów ostatecznych do przewidzianych w ramach projektu działań. Rejestrowanie danych na temat rodzaju wsparcia, którym zostali objęci beneficjenci ostateczni. Podniesienie jakości projektów i ułatwienie ich monitorowania oraz ewaluacji. Zalecenie projektodawcom czytelnego określenia we wniosku jakie i jak liczne grupy zostaną objęte poszczególnymi rodzajami wsparcia (ewentualnie: zmodyfikowanie wzoru wniosku poprzez wprowadzenie do niego tabeli przeznaczonej do przyporządkowania grup BO do poszczególnych rodzajów zaplanowanego wsparcia). Weryfikowanie, na etapie akceptacji wniosku o płatność, kompletności przekazywanych przez beneficjenta danych do PEFS, zawierających między innymi informacje o rodzaju wsparcia uzyskanego przez poszczególnych BO. Adresaci: Projektodawcy Instytucja Pośrednicząca (UMWO) Termin wdroŝenia: najbliŝszy nabór projektów w ramach Działania 8.2 PO KL 50 Dobrym przykład stanowią pod tym względem projekty: Klastry (PO) oraz Park Naukowo-Technologiczny (PO) we wnioskach tych uzasadniono przyjęty poziom kosztów.

126 ...ciąg dalszy Tabeli 29 Lp. Problem stwierdzony w projektach realizowanych w ramach Działania 2.6 ZPORR Waga problemu Miejsce w Raporcie Rekomendacja dotycząca projektów w ramach Działania 8.2 PO KL Oczekiwany efekt Sposób wdroŝenia rekomendacji Adresat Termin wdroŝenia rekomendacji 3 Problem: Jakość wskaźników stosowanych przez projektodawców w przypadku części projektów była niska. Waga problemu: średnia Miejsce w Raporcie: Rozdział 8.2 "Jakość wskaźników" Podniesienie jakości stosowanych przez beneficjentów wskaźników oraz poszerzenie zakresu wskaźników. Zwiększenie moŝliwości ewaluacji projektów, a pośrednio zwiększenie skuteczności projektów. Opracowanie i przedstawienie do wiadomości potencjalnych projektodawców listy wskaźników produktu, dopasowanych do poszczególnych typów przedsięwzięć (na przykład: w przypadku bazy danych instytucji liczba instytucji, które zgłoszą do niej swój akces; w przypadku badania ankietowego: liczba przeprowadzonych ankiet) 51. Wprowadzenie wymogu określania przez beneficjenta wartości docelowej wskaźników produktu z opracowanej listy, w odniesieniu do przedsięwzięć, których realizację planuje w ramach projektu. Zalecenie członkom KOP uwzględniania jakości wskaźników, proponowanych przez projektodawcę, jako istotnego aspektu ocenianego projektu. Adresaci: Potencjalni projektodawcy Instytucja Pośrednicząca (UMWO), we współpracy z OCRG KOP Termin wdroŝenia: koniec I kwartału Lista wskaźników byłaby bardziej obszerna, niŝ podana w Podręczniku wskaźników PO KL, wydanym przez Instytucję Zarządzającą. 125

127 ... ciąg dalszy Tabeli 29 Lp. Problem stwierdzony w projektach realizowanych w ramach Działania 2.6 ZPORR Waga problemu Miejsce w Raporcie Rekomendacja dotycząca projektów w ramach Działania 8.2 PO KL Oczekiwany efekt Sposób wdroŝenia rekomendacji Adresat Termin wdroŝenia rekomendacji 4 Problem: Część działań prowadzonych w ramach poszczególnych projektów była podobna, natomiast ich charakter pozwala zakładać, Ŝe gdyby były prowadzone wspólnie, ich łączna skuteczność byłaby większa. Do tego typu działań naleŝy w szczególności prowadzenie baz danych oraz portali internetowych. Waga problemu: średnia Miejsce w Raporcie: Rozdział 4 "Zgodność projektów z RSI WO oraz potrzebami regionu w zakresie innowacji" NaleŜy dąŝyć do integracji projektów z obszaru wymiany informacji (w tym: internetowych), jeŝeli tematyka tych projektów jest zbliŝona. Poprawa efektywności, uŝyteczności i skuteczności projektów oraz zwiększenie szans na ich trwałość. Zastosowanie premii punktowej przy ocenie projektu z obszaru wsparcie tworzenia i rozwoju sieci współpracy i wymiany informacji, jeŝeli projekt ma charakter partnerski (przy jego realizacji współpracuje kilka instytucji). Zasada przyznawania premii punktowej powinna zostać zapisana w kolejnym Planie działań. Adresaci: Instytucja Pośrednicząca (UMWO) KOP Termin wdroŝenia: termin opracowania "Planu działań" na rok

128 ... ciąg dalszy Tabeli 29 Lp. Problem stwierdzony w projektach realizowanych w ramach Działania 2.6 ZPORR Waga problemu Miejsce w Raporcie Rekomendacja dotycząca projektów w ramach Działania 8.2 PO KL Oczekiwany efekt Sposób wdroŝenia rekomendacji Adresat Termin wdroŝenia rekomendacji 5 Problem: Projekty stypendialne wykazują znaczną uŝyteczność dla swoich uczestników, natomiast w ograniczonym stopniu przyczyniają się do ukierunkowania pracy naukowej doktorantów na prowadzenie badań, których efekty mają szanse zostać wdroŝone w gospodarce. Waga problemu: średnia Miejsce w Raporcie: Rozdział 8.3 "Rezultaty projektów" - podrozdział "Beneficjenci ostateczni 'uczący się' Działania 2.6 ZPORR" Realizacja projektów stypendialnych w sposób bardziej kompleksowy 52, w szczególności zapewnienie kontaktów pomiędzy stypendystą a przedsiębiorstwami (w celu wymiany wiedzy oraz ukierunkowania pracy naukowej doktoranta). Realizacja projektów stypendialnych w partnerstwie pomiędzy instytucją naukową a przedsiębiorstwami (opcjonalnie: udział przedsiębiorstwa w częściowym finansowaniu stypendiów ze środków własnych). Uwzględnienie, na etapie doboru stypendystów, tematyki przygotowywanej przez nich pracy doktorskiej (preferencje dla doktorantów, których praca w większym stopniu wiąŝe się z zastosowaniami praktycznymi). Zwiększenie skuteczności projektów stypendialnych (rozumianej jako stopień, w którym przyczyniają się do celów Działania 8.2 PO KL oraz do realizacji RSI WO) Uwzględnienie kompleksowości projektów stypendialnych na etapie ich oceny przez KOP. Przyznawanie premii punktowej projektom stypendialnym realizowanym w partnerstwie pomiędzy instytucjami naukowymi a przedsiębiorstwami. Zasada przyznawania premii punktowej powinna zostać zapisana w kolejnym Planie działań. Adresat: Instytucja Pośrednicząca (UMWO) KOP Termin wdroŝenia: termin opracowania "Planu działań" na rok Problem: Liczba instytucji z województwa opolskiego dysponujących dostatecznym potencjałem do skutecznego zrealizowania projektów w ramach Działania 8.2 PO KL jest niewielka. Waga problemu: średnia Miejsce w Raporcie: Rozdział 3.3 "Struktura projektów i beneficjentów Działania 2.6 ZPORR" Podjęcie próby włączenia w realizację projektów w ramach Działania 8.2 PO KL równieŝ wiodących instytucji badawczorozwojowych z innych regionów. Podniesienie jakości składanych wniosków, moŝliwość zakwalifikowania do realizacji lepszych projektów. Skierowanie informacji na temat naboru wniosków do Działania 8.2 PO KL w województwie opolskim (równieŝ) do kluczowych instytucji badawczorozwojowych z innych województw (z zaznaczeniem, Ŝe obszarem realizacji projektu ma być województwo opolskie). Adresat: Instytucja Pośrednicząca (UMWO) Termin wdroŝenia: moment ogłoszenia kolejnego naboru wniosków w ramach Działania 8.2 PO KL 52 W tym kierunku zmierza planowana zmiana zapisów Szczegółowego Opisu Priorytetów PO KL, zgodnie z którą "stypendia naukowe", jako jedna z form wsparcia przewidzianych w ramach Poddziałania 8.2.1, mają zostać zastąpione "stypendiami naukowymi i wsparciem towarzyszącym" - porównaj: "Propozycja zmian do Szczegółowego Opisu Priorytetów PO KL", s. 47 ( 127

129 ...ciąg dalszy Tabeli 29 L.p. Problem stwierdzony w projektach realizowanych w ramach Działania 2.6 ZPORR Waga problemu Miejsce w Raporcie Rekomendacja dotycząca projektów w ramach Działania 8.2 PO KL Oczekiwany efekt Sposób wdroŝenia rekomendacji Adresat Termin wdroŝenia rekomendacji 7 Problem: Badania wskazują, Ŝe innowacje wprowadzane przez przedsiębiorstwa z województw opolskiego rzadko pochodzą ze źródeł zewnętrznych. Potencjał instytucji z województwa opolskiego, które mogą być źródłem innowacji, jest ograniczony. Waga problemu: średnia Miejsce w Raporcie: Rozdział 12.3 "Kontekst regionalny" 8 Problem: Badania wskazują, Ŝe w województwie opolskim poziom wykorzystania zewnętrznych źródeł innowacji jest stosunkowo niski. Waga problemu: wysoka Miejsce w Raporcie: Rozdział 12.3 "Kontekst regionalny" 9 Problem: Badania wskazują, Ŝe region opolski wyróŝnia się wysokim odsetkiem firm napotykających problemy z realizacją projektów innowacyjnych. Waga problemu: średnia Miejsce w Raporcie: Rozdział 12.3 "Kontekst regionalny" Wskazane jest dalsze wspieranie procesu wymiany informacji i nawiązywania współpracy pomiędzy potencjalnymi odbiorcami innowacji z województwa opolskiego a wytwórcami innowacji, zarówno z województwa opolskiego, jak i z innych regionów. Potrzebne jest ukierunkowanie doradztwa i szkoleń realizowanych w ramach Działania 8.2 między innymi na kwestię pozyskiwania środków na innowacje, w tym z funduszy Unii Europejskiej. Rekomendowana jest realizacja projektów szkoleniowych i doradczych, stanowiących wsparcie dla instytucji planujących wdroŝenie innowacji lub będących w trakcie tego procesu. Zwiększenie napływu innowacji do podmiotów z województwa opolskiego. Odniesienie działań szkoleniowych i promocyjnych do moŝliwości uzyskania dofinansowania stwarza szansę uzyskania efektu synergii pomiędzy "miękkimi" oraz "twardymi" projektami mającymi na celu podnoszenie poziomu innowacyjności. Zmniejszenie skali przerywania rozpoczętych procesów wdraŝania innowacji. Instytucja Pośrednicząca (UMWO): Przyznawanie przez KOP wyŝszych ocen merytorycznych projektom, które stanowią adekwatną odpowiedź na problem zidentyfikowany przez projektodawcę, gdy projektodawca we wniosku odwołuje się do wyników badań lub analiz dotyczących innowacyjności w województwie opolskim, wskazując źródło tych badań lub analiz. OCRG: Publikowanie na stronie internetowej wyników analiz i badań przeprowadzonych w ramach projektu systemowego oraz wyników analiz i badań przeprowadzonych przez inne instytucje (lub linków do takich badań). Adresaci: Instytucja Pośrednicząca (UMWO) KOP OCRG Termin wdroŝenia: rekomendacji dotyczącej oceny projektów - najbliŝszy nabór projektów w ramach Działania 8.2 PO KL rekomendacji dotyczącej publikowania wyników badań i analiz - począwszy od początku 2009 roku Źródło: Opracowanie własne 128