Ubezpieczenia majątkowe

Transkrypt

1 Aneta Szwęch Ubezpieczenia majątkowe w kosztach przedsiębiorców, rozliczanie składek i otrzymywanych świadczeń

2 2 SPIS TREŚCI 1. Ubezpieczenia majątkowe w kosztach przedsiębiorców, rozliczanie składek i otrzymywanych świadczeń 1. Wydatki na ubezpieczenia majątkowe jako koszty uzyskania przychodów Ujęcie w księgach rachunkowych kosztów ubezpieczeń i rozrachunków z ubezpieczycielem Moment i wysokość zaliczenia wydatków na ubezpieczenia majątkowe do kosztów uzyskania przychodów Składka na ubezpieczenie firmowego majątku księgowana jednorazowo w koszty całą kwotą Składki na ubezpieczenia komunikacyjne ograniczenia w zaliczaniu ich do kosztów podatkowych Korygowanie kosztów podatkowych o wartość nieopłaconej raty z tytułu składki ubezpieczeniowej Korekta kosztów o wartość nieopłaconej raty u podatnika prowadzącego podatkową księgę przychodów i rozchodów metodą uproszczoną Korekta kosztów o wartość nieopłaconej raty u podatnika prowadzącego księgi rachunkowe Rozliczenie przychodów z tytułu otrzymania odszkodowania za straty powstałe w ubezpieczonym majątku firmy... 16

3 UBEZPIECZENIA MAJĄTKOWE W KOSZTACH PRZEDSIĘBIORCÓW... 3 RAPORT MONITORA KSIĘGOWEGO >> ubezpieczenie majątkowe, ubezpieczenie komunikacyjne, odszkodowanie, korekta kosztów, rozliczenia międzyokresowe kosztów, zasada ostrożności, zasada memoriału 1. Ubezpieczenia majątkowe w kosztach przedsiębiorców, rozliczanie składek i otrzymywanych świadczeń W działalności gospodarczej każdego przedsiębiorcy mogą wystąpić zdarzenia losowe, które powodują szkody w firmowym majątku. Ochronie przed stratami finansowymi związanymi ze zniszczeniem lub utratą majątku firmy służą ubezpieczenia majątkowe. Zawarcie umowy ubezpieczenia jest potwierdzane polisą. Jej podpisanie nakłada na ubezpieczonego obowiązek opłacenia składki ubezpieczeniowej, która jest wnoszona przez niego z góry. Zwykle jest opłacana jednorazowo, chyba że został określony inny sposób i termin zapłaty składki, np. w dwóch ratach w terminach wskazanych w polisie. Z kolei obowiązkiem ubezpieczyciela jest wypłata odszkodowania na okoliczność wystąpienia szkody powstałej na skutek wypadku przewidzianego w umowie ubezpieczeniowej. Co do zasady, odszkodowanie to powinno przywrócić w majątku poszkodowanego stan sprzed zdarzenia, które spowodowało szkodę. 1. Wydatki na ubezpieczenia majątkowe jako koszty uzyskania przychodów O możliwości zaliczenia wydatków na ubezpieczenie firmowego majątku do kosztów uzyskania przychodów decyduje przede wszystkim istnienie związku przyczynowo-skutkowego pomiędzy poniesieniem tych wydatków a prowadzoną działalnością gospodarczą i osiąganymi w związku z nią przychodami. Prowadzenie działalności gospodarczej nieodłącznie wiąże się z ryzykiem wystąpienia zdarzeń losowych lub wypadków powodujących wystąpienie szkody w firmowym majątku. Nie można ich wykluczyć, ale można się przed nimi zabezpieczyć. Zawarcie umowy ubezpieczenia chroni przedsiębiorcę przed negatywnymi skutkami tego typu zdarzeń w ten sposób, że jeśli w czasie jej trwania wystąpi przewidziane w tej umowie zdarzenie powodujące uszczerbek w majątku ubezpieczonego, to wówczas ubezpieczyciel zobowiązuje się do zapłacenia określonego w umowie odszkodowania za straty w firmowym majątku. Za gotowość ubezpieczyciela do wypłaty odszkodowania w przypadku wystąpienia określonych umową szkód przedsiębiorca opłaca składkę ubezpieczeniową. Składka na ubezpieczenie majątku firmy (np. nieruchomości, maszyn i urządzeń czy samochodów) podlega wówczas zaliczeniu do kosztów uzyskania przychodów jako wydatek, który służy zachowaniu i zabezpieczeniu źródła przychodów (o których mowa w definicji kosztów uzyskania przychodów określonej w art. 15 ustawy o CIT oraz art. 22 ustawy o PIT). Służąc ochronie firmowego majątku, pozostaje ona w związku z prowadzoną przez przedsiębiorcę działalnością gospodarczą.

4 4 UBEZPIECZENIA MAJĄTKOWE W KOSZTACH PRZEDSIĘBIORCÓW... Zasadność zaliczenia do kosztów uzyskania przychodów składek na ubezpieczenie firmowego majątku potwierdził m.in. Dyrektor IS w Warszawie w interpretacji indywidualnej z 13 marca 2013 r. (sygn. IPPB1/ /13-2/KS). Organ podatkowy, odnosząc się do ubezpieczenia składnika majątku użytkowanego przez przedsiębiorcę na podstawie umowy leasingu, wyjaśnił, że: (...) przy umowie leasingu ubezpiecza się przedmiot leasingu. Z jednej strony zabezpiecza to korzystającego przed kosztami wynikającymi np. przy zniszczeniu przedmiotu leasingu. Z drugiej strony zabezpiecza finansującego-właściciela przed stratą MF przedmiotu leasingu, który sfinansował. Składki na ubezpieczenie środków trwałych stanowią, o ile są ponoszone przez korzystającego, jego koszt uzyskania przychodów. Jest to koszt związany z używaniem przedmiotu leasingu w celu osiągania przychodów z działalności gospodarczej. Składki płacone przez korzystającego pozwolą w razie zajścia przewidzianego w umowie ubezpieczenia wypadku na wypłatę przez ubezpieczyciela na rzecz uposażonego (finansującego) odszkodowania za szkodę powstałą w przedmiocie leasingu. ( ) Zatem wydatki związane z nabyciem ubezpieczeń majątkowych, jako mające związek z prowadzoną przez Wnioskodawcę działalnością gospodarczą, czyli służące zachowaniu czy też zabezpieczeniu źródła przychodów poprzez np. zmniejszenie ewentualnych negatywnych następstw zniszczenia przedmiotu leasingu, mogą stanowić koszty uzyskania przychodów, jednakże pod warunkiem ich należytego udokumentowania. 2. Ujęcie w księgach rachunkowych kosztów ubezpieczeń i rozrachunków z ubezpieczycielem Polisę (umowę) ubezpieczeniową należy ująć w księgach rachunkowych w dacie jej zawarcia na całą kwotę składki, a nie np. dopiero w momencie zapłaty składki lub jej pierwszej raty. Jest to zgodne z zasadą memoriału, o której mowa w art. 6 ust. 1 uor patrz ramka. Bez względu na to, czy składka ubezpieczeniowa jest przekazywana ubezpieczycielowi w ratach czy jednorazowo, to sposób ujęcia jej w księgach rachunkowych jest taki sam. Co do zasady, składki na ubezpieczenie firmowego majątku należy zaliczyć w ciężar kosztów operacyjnych jednostki. Natomiast rozrachunki z ubezpieczycielem są ewidencjonowane na koncie 240 Pozostałe rozrachunki (w analityce: konto imienne ubezpieczyciela). ENCYKLOPEDIA KSIĘGOWEGO Zasada memoriału. W księgach rachunkowych jednostki należy ująć wszystkie osiągnięte, przypadające na jej rzecz przychody i obciążające ją koszty związane z tymi przychodami dotyczące danego roku obrotowego, niezależnie od terminu ich zapłaty (art. 6 ust. 1 uor). patrz Encyklopedia Księgowego hasło: Zasady rachunkowości Wydatki przedsiębiorcy na objęcie ochroną ubezpieczeniową rzeczowych składników firmowego majątku z reguły dotyczą dłuższych (tj. rocznych) okresów i są ponoszone z góry za cały okres trwania ubezpieczenia. Z kolei wszelkie koszty dotyczące przyszłych okresów sprawozdawczych są rozliczane poprzez odpisy czynnych rozliczeń międzyokresowych kosztów. Zasadą jest, że należy ich dokonać stosownie do upływu czasu lub wielkości świadczeń. Czas i sposób rozliczenia powinny być uzasadnione charakterem rozliczanych kosztów, z zachowaniem zasady ostrożności patrz ramka. Tak stanowi bowiem art. 39 ust. 1 i ust. 3 uor, który reguluje kwestię sposobu dokonywania odpisów czynnych rozliczeń międzyokresowych kosztów.

5 UBEZPIECZENIA MAJĄTKOWE W KOSZTACH PRZEDSIĘBIORCÓW... 5 ENCYKLOPEDIA KSIĘGOWEGO Zasada ostrożności (art. 7 ustawy o rachunkowości). Ustawa o rachunkowości nakazuje, by poszczególne składniki aktywów i pasywów wyceniać, stosując rzeczywiście poniesione na ich nabycie (wytworzenie) ceny (koszty), z zachowaniem zasady ostrożności. W szczególności należy w tym celu w wyniku finansowym, bez względu na jego wysokość, uwzględnić: n zmniejszenia wartości użytkowej lub handlowej składników aktywów, w tym również dokonywane w postaci odpisów amortyzacyjnych lub umorzeniowych, n wyłącznie niewątpliwe pozostałe przychody operacyjne i zyski nadzwyczajne, n wszystkie poniesione pozostałe koszty operacyjne i straty nadzwyczajne, n rezerwy na znane jednostce ryzyko, grożące straty oraz skutki innych zdarzeń. Zdarzenia, o których mowa wyżej, należy uwzględnić także wtedy, gdy zostaną one ujawnione między dniem bilansowym a dniem, w którym rzeczywiście następuje zamknięcie ksiąg rachunkowych. patrz Encyklopedia Księgowego, hasło: Zasada ostrożności 1 Jednostka ubezpieczyła rzeczowy składnik swojego majątku (budynek administracyjno- -biurowy). W tym celu wykupiła roczną polisę ubezpieczeniową na okres od 1 września 2014 r. do 31 sierpnia 2015 r. Zawarcie umowy ubezpieczenia nastąpiło 27 sierpnia 2014 r. Kwota składki wyniosła 3000 zł. Firma w dniu podpisania polisy (zawarcia umowy ubezpieczenia) wpłaciła ubezpieczycielowi całą składkę. Jednostka prowadzi ewidencję kosztów na kontach zespołu 4 i 5. Zgodnie z przyjętą polityką (zasadami) rachunkowości koszty ubezpieczeń majątkowych, bez względu na ich wartość, firma rozlicza w czasie. Ewidencja zdarzeń związanych z zawarciem polisy i jej opłaceniem może przebiegać następująco: Zapisy w księgach rachunkowych sierpnia 2014 r.: 1. PK składka na ubezpieczenie majątkowe w kwocie wynikającej z polisy ubezpieczeniowej Wn konto 409 Pozostałe koszty rodzajowe 3000,00 zł Ma konto 240 Pozostałe rozrachunki (w analityce: konto imienne ubezpieczyciela) 3000,00 zł 2. PK koszty ubezpieczenia podlegające rozliczeniu w czasie Wn konto 640 Czynne rozliczenia międzyokresowe kosztów Ma konto 490 Rozliczenie kosztów 3. WB jednorazowa zapłata składki Wn konto 240 Pozostałe rozrachunki (w analityce: konto imienne ubezpieczyciela) Ma konto 131 Bieżący rachunek bankowy 3000,00 zł 3000,00 zł 3000,00 zł 3000,00 zł 131 Bieżący rachunek bankowy 240 Pozostałe rozrachunki ubezpieczyciel (Sp.) xxx 3 000,00 (3) (3) 3 000, ,00 (1) (1) 3 000, Pozostałe koszty rodzajowe 490 Rozliczenie kosztów 3 000,00 (2) (2) 3 000, Czynne rozliczenia międzyokresowe kosztów

6 6 UBEZPIECZENIA MAJĄTKOWE W KOSZTACH PRZEDSIĘBIORCÓW... Zapisy w księgach rachunkowych września 2014 r.: 1. PK rozliczenie kosztów ubezpieczenia przypadających na bieżący okres sprawozdawczy (3000 zł : 12 miesięcy) Wn konto 550 Koszty zarządu Ma konto 640 Czynne rozliczenia międzyokresowe kosztów 250,00 zł 250,00 zł 640 Czynne rozliczenia międzyokresowe kosztów (Sp.) 3 000,00 250,00 (1) (1) 250, Koszty zarządu Koszty polisy ubezpieczeniowej ujęte na koncie 640 Czynne rozliczenia międzyokresowe kosztów odnosi się w ciężar kosztów działalności operacyjnej poprzez comiesięczne odpisy w wysokości przypadającej na dany okres sprawozdawczy. Jeżeli jednak wydatki na ubezpieczenie majątkowe można uznać za nieistotne z punktu widzenia rzetelnego i jasnego przedstawienia sytuacji majątkowej i finansowej oraz wyniku finansowego jednostki, to na podstawie art. 4 ust. 4 uor możliwe jest przyjęcie w ramach polityki (zasad) rachunkowości pewnego uproszczenia w ich ewidencjonowaniu i rozliczaniu. Przyjęcie tego uproszczenia skutkuje tym, że wydatki na polisę ubezpieczeniową nie muszą być odpisywane w koszty co miesiąc, ale można je odnosić w ciężar kosztów jednorazowo za część roku kalendarzowego, którego to ubezpieczenie dotyczy. Jeżeli przykładowo umowa ubezpieczenia zawarta w 2014 r. dotyczy lat 2014/2015, to w pierwszym miesiącu jej trwania w koszty działalności operacyjnej jednostki zostaje odpisana część wydatków dotycząca 2014 r., natomiast wydatki w części dotyczącej 2015 r. zostaną odpisane w koszty jednorazowo w styczniu 2015 r. 2 Załóżmy, że jednostka, o której mowa w przykładzie 1, w ramach przyjętej polityki (zasad) rachunkowości stosuje opisane wyżej uproszczenie w rozliczaniu wydatków na ubezpieczenia majątkowe. Dodatkowo załóżmy również, że wydatki na to ubezpieczenie firma jest zobowiązana opłacić w dwóch równych ratach: 27 sierpnia 2014 r. i 26 lutego 2015 r. Ewidencja zdarzeń związanych z zawarciem polisy i jej opłaceniem może przebiegać następująco: Zapisy w księgach rachunkowych sierpnia 2014 r.: 1. PK składka na ubezpieczenie majątkowe w kwocie wynikającej z polisy ubezpieczeniowej Wn konto 409 Pozostałe koszty rodzajowe 3000,00 zł Ma konto 240 Pozostałe rozrachunki (w analityce: konto imienne ubezpieczyciela) 3000,00 zł 2. PK koszty ubezpieczenia podlegające rozliczeniu w czasie Wn konto 640 Czynne rozliczenia międzyokresowe kosztów Ma konto 490 Rozliczenie kosztów 3. WB zapłata pierwszej raty składki na ubezpieczenie majątkowe Wn konto 240 Pozostałe rozrachunki (w analityce: konto imienne ubezpieczyciela) Ma konto 131 Bieżący rachunek bankowy 131 Bieżący rachunek bankowy 240 Pozostałe rozrachunki ubezpieczyciel 409 Pozostałe koszty rodzajowe (Sp.) xxx 1 500,00 (3) (3) 1 500, ,00 (1) (1) 3 000, ,00 zł 3000,00 zł 1500,00 zł 1500,00 zł

7 UBEZPIECZENIA MAJĄTKOWE W KOSZTACH PRZEDSIĘBIORCÓW Rozliczenie kosztów 3 000,00 (2) (2) 3 000, Czynne rozliczenia międzyokresowe kosztów Zapisy w księgach rachunkowych września 2014 r.: 1. PK rozliczenie kosztów ubezpieczenia przypadających na okres od 1 września do 31 grudnia 2014 r. (3000 zł : 12 miesięcy x 4 miesiące) Wn konto 550 Koszty zarządu 1000,00 zł Ma konto 640 Czynne rozliczenia międzyokresowe kosztów 1000,00 zł 640 Czynne rozliczenia międzyokresowe kosztów (Sp.) 3 000, ,00 (1) (1) 1 000, Koszty zarządu Zapisy w księgach rachunkowych stycznia 2015 r.: 1. PK rozliczenie kosztów ubezpieczenia przypadających na okres od 1 stycznia do 31 sierpnia 2015 r. (3000 zł : 12 miesięcy x 8 miesięcy) Wn konto 550 Koszty zarządu 2000,00 zł Ma konto 640 Czynne rozliczenia międzyokresowe kosztów 2000,00 zł 640 Czynne rozliczenia międzyokresowe kosztów (Sp.) 2 000, ,00 (1) (1) 2 000, Koszty zarządu Zapisy w księgach rachunkowych lutego 2015 r.: 1. WB zapłata drugiej raty składki na ubezpieczenie majątkowe Wn konto 240 Pozostałe rozrachunki (w analityce: konto imienne ubezpieczyciela) Ma konto 131 Bieżący rachunek bankowy 131 Bieżący rachunek bankowy 240 Pozostałe rozrachunki ubezpieczyciel (Sp.) xxx 1 500,00 (1) (1) 1 500, ,00 (Sp.) 1500,00 zł 1500,00 zł Stosując uproszczenie, o którym mowa w art. 4 ust. 4 uor, należy kontrolować kwoty poszczególnych wydatków uznanych za nieistotne, zaliczonych bezpośrednio do kosztów. Może się bowiem okazać, że suma tych wydatków staje się istotna i powoduje zniekształcenie wyniku finansowego jednostki. Firma transportowa prowadząca księgi rachunkowe posiada kilkadziesiąt samochodów osobowych i ciężarowych. Przeciętne ubezpieczenie OC pojazdów zawiera się w kwocie od 500 do 2500 zł. Wydatek na ubezpieczenie OC dotyczący jednego samochodu może być uznany za nieistotny. Jednak łączna wartość wszystkich ubezpieczeń pojazdów zaliczona bezpośrednio do kosztów operacyjnych jednostki, bez dokonywania systematycznych odpisów w czasie, może wykluczać stosowanie tego uproszczenia z uwagi na zniekształcenie wyniku finansowego firmy transportowej.

8 8 UBEZPIECZENIA MAJĄTKOWE W KOSZTACH PRZEDSIĘBIORCÓW Moment i wysokość zaliczenia wydatków na ubezpieczenia majątkowe do kosztów uzyskania przychodów Składkę związaną z wykupem polisy zaliczoną do kosztów uzyskania przychodów należy uznać za koszt pośredni. Na ogół bowiem wydatek na ubezpieczenie firmowego majątku jest związany z całokształtem działalności przedsiębiorcy, który trudno przypisać do konkretnego przychodu. Pkpir metoda memoriałowa. W przypadku podatników prowadzących podatkową księgę przychodów i rozchodów metodą memoriałową wydatki na ubezpieczenie majątkowe (podobnie jak inne koszty pośrednie) powinny być rozpoznane co do zasady w rachunku podatkowym w momencie ich poniesienia. Jeżeli jednak koszty te dotyczą okresu przekraczającego rok podatkowy, a nie jest możliwe określenie, jaka ich część dotyczy danego roku, w takim przypadku stanowią koszty uzyskania przychodów proporcjonalnie do długości okresu, którego dotyczą (art. 15 ust. 4d ustawy o CIT oraz art. 22 ust. 5c ustawy o PIT). Spółka z o.o. ubezpieczyła maszynę produkcyjną stanowiącą jej środek trwały. Polisę wystawiono 10 września 2014 r. Ubezpieczenie obejmuje okres od 1 października 2014 r. do 30 września 2015 r. Roczna składka wyniosła 2400 zł. Firma jest zobowiązana opłacić polisę w dwóch równych ratach w terminie do 30 września 2014 r. i 31 marca 2015 r. Dla celów podatku dochodowego spółka powinna zaliczyć wydatek do: kosztów uzyskania przychodów 2014 r. w kwocie 600 zł (2400 zł : 12 miesięcy x 3 miesiące), kosztów uzyskania przychodów 2015 r. w kwocie 1800 zł (2400 zł : 12 miesięcy x 9 miesięcy). Na podatkową kwalifikację wydatku nie wpływają terminy zapłaty poszczególnych rat. Nawet gdyby spółka opłaciła składkę jednorazowo w kwocie 2400 zł, np. w dniu 30 września 2014 r., nie spowodowałoby to zmiany sposobu i wysokości podatkowego rozliczenia wydatków z tego tytułu. Pkpir za wrzesień 2014 r. Lp. Data zdarzenia gospodarczego Nr dowodu księgowego Opis zdarzenia gospodarczego Razem wydatki Pozostałe wydatki (12+13) zł gr zł gr Polisa nr 12234/09/14 Ubezpieczenie maszyny produkcyjnej Pkpir za styczeń 2015 r. Lp. Data zdarzenia gospodarczego Nr dowodu księgowego Opis zdarzenia gospodarczego Razem wydatki Pozostałe wydatki (12+13) zł gr zł gr Polisa nr 12234/09/14 Ubezpieczenie maszyny produkcyjnej Należy pamiętać, że płatność w ratach może powodować obowiązek korekty kosztów patrz rozdział 6.2 tego opracowania.

9 UBEZPIECZENIA MAJĄTKOWE W KOSZTACH PRZEDSIĘBIORCÓW... 9 Pkpir metoda uproszczona. Podatnicy prowadzący podatkową księgę przychodów i rozchodów metodą uproszczoną składki na ubezpieczenie majątkowe ujmują w kosztach jednorazowo, w dacie poniesienia. Przy czym za dzień poniesienia tego kosztu uznaje się dzień wystawienia faktury (rachunku) lub innego dowodu stanowiącego podstawę do zaksięgowania (ujęcia) kosztu. Tak wynika z art. 22 ust. 4 i 6b ustawy o PIT. W przypadku ubezpieczenia majątkowego dowodem tym jest polisa. Marek Zalewski ubezpieczył budynek, w którym prowadzi swój warsztat samochodowy. Polisa na ubezpieczenie firmowego majątku została wystawiona i podpisana 22 września 2014 r. Ubezpieczenie obejmuje okres od 1 października 2014 r. do 30 września 2015 r. Roczna składka wyniosła 1100 zł. Z polisy wynika, że należy ją opłacić w dwóch równych ratach do 30 września 2014 r. i 31 marca 2015 r. Podatnik prowadzi podatkową księgę przychodów i rozchodów metodą uproszczoną. Na podstawie polisy ujmuje roczną składkę na ubezpieczenie budynku jednorazowo w kosztach podatkowych w dacie wystawienia polisy. Składkę w kwocie 1100 zł powinien zaewidencjonować pod datą 22 września 2014 r. w kolumnie 13 pkpir jako pozostałe wydatki. Takiego sposobu ujęcia wydatku w rachunku podatkowym nie wyklucza ani okres, na jaki zawarta jest polisa, ani fakt, że składka ubezpieczeniowa jest opłacana w dwóch ratach. Pkpir za wrzesień 2014 r. Lp. Data zdarzenia gospodarczego Nr dowodu księgowego Opis zdarzenia gospodarczego Razem wydatki Pozostałe wydatki (12+13) zł gr zł gr Polisa nr 12353/09/14 Ubezpieczenie budynku Należy pamiętać, że płatność w ratach może powodować obowiązek korekty kosztów patrz rozdział 6.1 tego opracowania. Księgi rachunkowe. Jeśli koszty rocznego ubezpieczenia majątkowego dotyczą dwóch lat podatkowych (np. lat 2014/2015) i zostały uznane za istotne, to rozlicza się je co miesiąc za pośrednictwem konta 640 Czynne rozliczenia międzyokresowe kosztów, zaliczając do kosztów działalności operacyjnej jednostki 1/12 wartości składki ubezpieczeniowej, która jednocześnie w tym samym czasie i w tej samej wysokości jest uwzględniana w rachunku podatkowym. Jeżeli natomiast wydatek na ubezpieczenie firmowego majątku został uznany za nieistotny, to można zrezygnować z rozliczania go w kosztach poprzez systematyczne, comiesięczne odpisy i zaliczyć go do kosztów bilansowych proporcjonalnie do lat obrotowych (podatkowych), których ubezpieczenie to dotyczy, tj. część dotyczącą 2014 r. ująć w kosztach bilansowych i podatkowych w pierwszym dniu trwania umowy ubezpieczeniowej, natomiast część składki przypadającą na 2015 r. zaliczyć do kosztów bilansowych i podatkowych z dniem 1 stycznia 2015 r. 4. Składka na ubezpieczenie firmowego majątku księgowana jednorazowo w koszty całą kwotą Ustawa o rachunkowości (zgodnie z art. 4 ust. 4 uor) przewiduje, że jednostki mogą stosować uproszczenia. Jeżeli wartość polisy ubezpieczeniowej dotyczącej dwóch lat obrotowych nie jest

10 10 UBEZPIECZENIA MAJĄTKOWE W KOSZTACH PRZEDSIĘBIORCÓW... istotna, to jednostka może odstąpić od comiesięcznego rozliczania wydatków, przyjmując jedno z dwóch rozwiązań, tj. może: odpisywać w ciężar kosztów działalności operacyjnej składkę na ubezpieczenie majątkowe w części przydającej na dany rok obrotowy, odpisywać w ciężar kosztów działalności operacyjnej składkę na ubezpieczenie majątkowe jednorazowo (całą kwotę). O ile przyjęcie pierwszego uproszczenia dla celów bilansowych pokrywa się ze sposobem rozliczenia tych kosztów dla celów podatkowych, o tyle w drugim przypadku, tj. w sytuacji jednorazowego zaliczenia składki do kosztów operacyjnych jednostki, rozwiązanie to nie może być przyjęte dla celów podatku dochodowego (nawet jeśli kwota polisy nie jest wysoka). W podatku dochodowym opłaty przekraczające rok podatkowy związane z zawartymi umowami ubezpieczeniowymi należy bowiem zaliczać do kosztów uzyskania przychodów proporcjonalnie do czasu trwania tych umów. Wynika to z art. 15 ust. 4d ustawy o CIT oraz art. 22 ust. 5c ustawy o PIT. Przepisy te wykluczają możliwość innego ich ujmowania w kosztach uzyskania przychodu, np. jednorazowo w dacie wystawienia dokumentu (w ramach uproszczeń stosowanych zgodnie z przyjętą polityką (zasadą) rachunkowości). Oznacza to, że w przypadku polisy ubezpieczeniowej, która dotyczy lat 2014/2015, podatnik powinien rozliczyć koszty podatkowe z tego tytułu w części przypadającej proporcjonalnie na poszczególne lata podatkowe, nawet wtedy gdy kwota składki jest niewielka (nieistotna). Od tej zasady nie ma żadnych odstępstw. Potwierdzenie tego stanowiska można odnaleźć w interpretacjach indywidualnych Dyrektora IS w Warszawie z 6 marca 2013 r., sygn. IPPB1/ /12-2/IF, oraz Dyrektora IS w Bydgoszczy z 14 maja 2013 r., sygn. ITPB1/ a/13/AD. Z tego ostatniego pisma wynika, że: O ile zatem ustawa o rachunkowości, w określonych wypadkach, dopuszcza możliwość jednorazowego ujmowania w kosztach wydatków dotyczących różnych lat obrotowych MF (podatkowych), możliwości takiej nie przewiduje ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych. Wobec powyższego, skoro w sytuacji gdy koszty przekraczają rok podatkowy (dotyczą różnych lat podatkowych), ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych nakazuje ich proporcjonalne przyporządkowanie do okresów, których dotyczą, nie jest możliwe inne ujmowanie takich kosztów w kosztach uzyskania przychodu, tj. jednorazowo w dacie jego poniesienia ( ). Z tego względu Wnioskodawca, który ewidencjonuje zdarzenia gospodarcze w księgach rachunkowych, opłaty związane z zawartymi umowami ubezpieczeń powinien zaliczać do kosztów uzyskania przychodów proporcjonalnie do czasu trwania tych umów. Opłaty te, pomimo że ponoszone są jednorazowo, dotyczą bowiem całego czasu trwania tych umów. Spółka z o.o. wykorzystuje na potrzeby prowadzonej działalności gospodarczej dwa samochody objęte ubezpieczeniem OC. W sumie składki na ubezpieczenie obu pojazdów stanowią kwotę 1900 zł, którą spółka uznała za nieistotną. W firmie nie występują inne tytuły do ubezpieczeń majątkowych. Dla celów bilansowych firma ma prawo zaliczyć składki jednorazowo w koszty działalności operacyjnej w momencie ich poniesienia, jeżeli taki sposób ich ujęcia w księgach rachunkowych wynika z przyjętej polityki (zasad) rachunkowości. Dla celów podatkowych (CIT) składki na ubezpieczenie każdego z pojazdów firma musi rozliczyć proporcjonalnie do czasu trwania tych umów ubezpieczeniowych, zaliczając do kosztów

11 UBEZPIECZENIA MAJĄTKOWE W KOSZTACH PRZEDSIĘBIORCÓW podatkowych danego roku podatkowego wyłącznie tę część składki ubezpieczeniowej, która dotyczy tego roku. 5. Składki na ubezpieczenia komunikacyjne ograniczenia w zaliczaniu ich do kosztów podatkowych Ustawy podatkowe narzucają ograniczenia w zaliczaniu składek na ubezpieczenie samochodu osobowego do kosztów uzyskania przychodów. Z art. 16 ust. 1 pkt 49 ustawy o CIT oraz art. 23 ust. 1 pkt 47 ustawy o PIT wynika, że do kosztów uzyskania przychodów nie zalicza się składek na ubezpieczenie samochodu osobowego w wysokości przekraczającej ich część ustaloną w takiej proporcji, w jakiej pozostaje równowartość euro, przeliczona na złote według: kursu średniego euro ogłaszanego przez NBP z dnia zawarcia umowy ubezpieczenia w przypadku podatników CIT, lub kursu sprzedaży walut obcych ogłaszanego przez NBP z dnia zawarcia umowy ubezpieczenia w przypadku podatników PIT w wartości samochodu przyjętej dla celów ubezpieczenia. W myśl przywołanych przepisów składki na ubezpieczenie samochodu osobowego stanowią koszty uzyskania przychodów do wysokości podanych limitów. Mogą być one zaliczone do kosztów podatkowych jedynie w części ustalonej od wartości samochodu przyjętej do celów ubezpieczenia nieprzekraczającej równowartości euro. Przeliczenia tej kwoty na złote należy dokonać według kursu średniego euro (w przypadku podatników CIT) lub kursu sprzedaży walut obcych (w przypadku podatników PIT) ogłaszanego przez NBP z dnia zawarcia umowy ubezpieczenia. Wartość składki przekraczająca tak ustalony limit nie stanowi kosztu podatkowego. Z przepisów podatkowych (wspomnianego art. 16 ust. 1 pkt 49 ustawy o CIT oraz art. 23 ust. 1 pkt 47 ustawy o PIT) nie wynika, jaki rodzaj ubezpieczenia objęty jest limitem euro. Przedsiębiorca może przecież ubezpieczyć samochód osobowy z kilku tytułów i opłacać w związku z tym składkę OC, AC czy NNW. Przyjmuje się, że ograniczenie w zaliczaniu składek na ubezpieczenie samochodów osobowych do kosztów podatkowych, dotyczy wyłącznie ubezpieczenia AC. Jedynie w przypadku ubezpieczenia AC wysokość składki jest bowiem uzależniona od wartości samochodu, natomiast w przypadku składki na ubezpieczenie OC i NNW wartość samochodu jest nieistotna. Wobec tego wydatki związane z ubezpieczeniem AC samochodu osobowego powinny być zaliczane do kosztów uzyskania przychodów z uwzględnieniem ograniczenia wynikającego z art. 16 ust. 1 pkt 49 ustawy o CIT oraz art. 23 ust. 1 pkt 47 ustawy o PIT. Natomiast składki na ubezpieczenie OC i NNW tych samochodów stanowią koszty podatkowe w pełnej wysokości. Stanowisko to podzielają także organy podatkowe, czego przykładem może być interpretacja indywidualna Dyrektora IS w Poznaniu z 20 września 2011 r., sygn. ILPB3/ /11-3/KS. W piśmie tym organ podatkowy wyjaśnił, że: MF UWAGA! Ograniczenie w zaliczaniu składek na ubezpieczenie samochodów osobowych do kosztów podatkowych dotyczy wyłącznie ubezpieczenia AC. Przewidziane w tym przepisie ograniczenie wysokości składek na ubezpieczenie samochodu osobowego, które mogą zostać zaliczone do kosztów uzyskania przychodów, dotyczy wyłącznie składek, których wysokość jest uzależniona od wartości samochodu (AC).

12 12 UBEZPIECZENIA MAJĄTKOWE W KOSZTACH PRZEDSIĘBIORCÓW... ( ) W konsekwencji prawidłowe jest stanowisko Spółki, zgodnie z którym ponoszone przez nią koszty ubezpieczenia OC, NNW samochodów osobowych będących środkami trwałymi mogą być zaliczone do kosztów uzyskania przychodów na podstawie art. 15 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych w pełnej wysokości. Prawidłowe jest również stanowisko Spółki, że przy zaliczaniu wydatków ubezpieczenia AC samochodów osobowych stanowiących jej środki trwałe należy uwzględnić ograniczenie wynikające z powołanego wyżej przepisu art. 16 ust. 1 pkt 49 tej ustawy. Spółka z o.o. (podatnik CIT) 5 sierpnia 2014 r. ubezpieczyła samochód osobowy ujęty w ewidencji środków trwałych. Do celów ubezpieczenia AC przyjęto wartość samochodu w kwocie zł. Kurs średni euro ogłoszony przez NBP w dniu 5 sierpnia wynosił 4,1679 (tabela nr 150/A/NBP/2014 z r.). Wobec tego udział euro w wartości samochodu przyjętej do celów ubezpieczenia AC wyniósł 86,83%, co wynika z następującego obliczenia: euro x 4,1679 zł/euro Proporcja (%) x 100 = 86,83% zł Podatnik może zaliczyć do kosztów uzyskania przychodów składkę AC samochodu osobowego w części odpowiadającej 86,83% jej wartości. W pozostałej części składka na ubezpieczenie AC nie stanowi kosztu uzyskania przychodów. Ograniczenie w zaliczaniu składki AC do kosztów podatkowych, w odniesieniu do samochodów osobowych o wartości przekraczającej euro, dotyczy tylko kosztów podatkowych. Dla celów bilansowych kwota ubezpieczenia AC powinna zostać w całości zarachowana w ciężar kosztów operacyjnych (bezpośrednio lub pośrednio poprzez odpisy czynnych rozliczeń międzyokresowych kosztów). W tym przypadku stosuje się zasady ogólnie obowiązujące w zakresie ujmowania wydatków na składki ubezpieczeniowe w księgach rachunkowych. Jeżeli kwota składki ubezpieczeniowej AC jest istotna z punktu widzenia jednostki, to rozlicza się ją w czasie poprzez konto 640 Czynne rozliczenia międzyokresowe kosztów. Jeśli natomiast jednostka uznała, że kwota składki jest nieistotna, to stosując uproszczenie, o którym mowa w art. 4 ust. 4 uor może odnieść ją bezpośrednio w koszty działalności operacyjnej. Przy czym, jeśli ubezpieczenie obejmuje dwa lata obrotowe, wskazane jest (by nie tworzyć różnic między rozliczeniami rachunkowymi a podatkowymi) podzielić składkę proporcjonalnie do tych lat. 6. Korygowanie kosztów podatkowych o wartość nieopłaconej raty z tytułu składki ubezpieczeniowej 6.1. Korekta kosztów o wartość nieopłaconej raty u podatnika prowadzącego podatkową księgę przychodów i rozchodów metodą uproszczoną Podatnik, który zaliczył do kosztów uzyskania przychodów składkę ubezpieczeniową wynikającą z polisy, jest obowiązany do zmniejszenia kosztów podatkowych o nieuregulowaną kwotę zobowiązania, jeśli nie została ona opłacona w terminie. Obowiązek zmniejszenia kosztów uzyskania przychodów powstaje w miesiącu, w którym przypada:

13 UBEZPIECZENIA MAJĄTKOWE W KOSZTACH PRZEDSIĘBIORCÓW dzień od daty upływu terminu płatności zobowiązania jeśli termin płatności nie przekracza 60 dni, 90. dzień od daty zaliczenia tej kwoty do kosztów uzyskania przychodów jeśli termin płatności zobowiązania jest dłuższy niż 60 dni. Takie postępowanie wynika z art. 24d ust. 1 3 ustawy o PIT. Podatnik prowadzący pkpir metodą uproszczoną 20 sierpnia 2014 r. zawarł polisę na ubezpieczenie OC samochodu na okres od 25 sierpnia 2014 r. do 24 sierpnia 2015 r. Składkę opłaca w dwóch równych ratach: w sierpniu 2014 r. i w lutym 2015 r. Załóżmy, że podatnik ureguluje składki zgodnie z terminami ich płatności, wobec czego pierwszą ratę opłacił w sierpniu 2014 r., natomiast drugą ratę opłaci w lutym 2015 r. Podatnik ten na podstawie polisy ubezpieczeniowej ujął składkę OC jednorazowo w kosztach podatkowych w dacie wystawienia polisy. Całą kwotę składki, która wynika z polisy OC, zaewidencjonował w kolumnie 13 podatkowej księgi jako pozostałe wydatki pod datą 20 sierpnia 2014 r. W odniesieniu do pierwszej raty składki OC opłaconej w sierpniu br., u podatnika nie wystąpi obowiązek korekty kosztów z powodu przekroczenia terminów płatności określonych w art. 24d ustawy o PIT. Obowiązek ten wystąpi jednak w odniesieniu do drugiej raty składki OC. Termin jej płatności przypada w lutym 2015 r,. jest zatem dłuższy niż 60 dni. Wobec tego podatnik z upływem 90. dnia od daty zaliczenia tej części składki do kosztów uzyskania przychodów powinien zmniejszyć koszty podatkowe o kwotę odpowiadającą drugiej racie składki OC, jeśli do tego czasu nie dokonał jej zapłaty. Nie jest przy tym istotne, że termin zapłaty tej składki, określony w polisie ubezpieczeniowej, jeszcze nie minął. Dla powstania obowiązku korekty kosztów istotny jest upływ 90 dni od daty zaliczenia wydatku do kosztów podatkowych. Potwierdzenie tego stanowiska można odnaleźć w interpretacji indywidualnej Dyrektora IS w Poznaniu z 24 grudnia 2013 r., sygn. ILPB1/ /13-2/AP, który wyjaśnił, że: ( ) w odniesieniu do sytuacji nieuregulowania drugiej raty płatności wynikającej z polisy ubezpieczeniowej należy wskazać, że skoro w dacie wystawienia polisy Wnioskodawca MF zaliczy wynikającą z niej kwotę do kosztów uzyskania przychodów i jednocześnie w terminie określonym w art. 24d ust. 2 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, tj. w terminie 90 dni od daty zaliczenia tej kwoty do kosztów uzyskania przychodów, nie ureguluje drugiej raty płatności, wówczas zobowiązany będzie do zmniejszenia kosztów uzyskania przychodów o kwotę tej raty. Na obowiązek dokonywania zmniejszenia kosztów uzyskania przychodów nie ma wpływu fakt, czy Wnioskodawca ureguluje kwotę drugiej raty w terminie płatności tej raty, lecz brak zapłaty w terminie wskazanym w art. 24d ust. 2 tej ustawy. ( ) w przypadku nieuregulowania drugiej raty płatności wynikającej z polisy ubezpieczeniowej w terminie wskazanym w art. 24d ust. 2 powoływanej ustawy Wnioskodawca zobowiązany będzie dokonać zmniejszenia kosztów uzyskania przychodów w miesiącu, w którym upływa 90-dniowy termin wskazany w tym przepisie. W przypadku gdy po zmniejszeniu kosztów podatkowych podatnik ureguluje drugą ratę składki OC za samochód, to w miesiącu, w którym nastąpi zapłata, ma prawo zwiększyć koszty uzyskania przychodów o kwotę dokonanego wcześniej zmniejszenia (art. 24d ust. 4 ustawy o PIT).

14 14 UBEZPIECZENIA MAJĄTKOWE W KOSZTACH PRZEDSIĘBIORCÓW... 8 września 2014 r. podatnik zawarł umowę ubezpieczenia OC samochodu osobowego, który stanowi jego środek trwały. Kwota ubezpieczenia wyniosła 800 zł. Ubezpieczenie dotyczy okresu od 10 września 2014 r. do 9 września 2015 r. Pierwszą ratę składki OC w kwocie 400 zł podatnik opłacił 8 września 2014 r. Termin zapłaty drugiej raty składki w kwocie 400 zł przypada 9 marca 2015 r. Załóżmy, że podatnik opłaci ją zgodnie z terminem płatności, czyli w marcu 2015 r. 1. Podatnik zaewidencjonował wydatek na obowiązkowe ubezpieczenie komunikacyjne w kwocie 800 zł w kolumnie 13 pkpir jako pozostałe wydatki pod datą 8 września 2014 r. 2. W związku z tym, że termin 90 dni od momentu zaliczenia składki OC do kosztów podatkowych minie w grudniu 2014 r., to podatnik w grudniu 2014 r. powinien zmniejszyć koszty o kwotę nieopłaconej drugiej raty składki OC. W miesiącu tym na podstawie dowodu zmniejszenia kosztów podatnik powinien zmniejszyć koszty wykazane w kolumnie 13 pkpir o kwotę 400 zł (zapisu należy dokonać ze znakiem minus ( ) lub kolorem czerwonym). 3. Po zapłaceniu drugiej raty składki OC podatnik ma prawo zwiększyć koszty o kwotę uregulowanego zobowiązania. Jeśli więc drugą ratę składki OC w kwocie 400 zł opłaci w marcu 2015 r., to w miesiącu tym na podstawie dowodu zwiększenia kosztów będzie mógł zwiększyć koszty w kolumnie 13 pkpir o kwotę 400 zł Korekta kosztów o wartość nieopłaconej raty u podatnika prowadzącego księgi rachunkowe Problem korekty kosztów o wartość nieopłaconej raty z tytułu składki ubezpieczeniowej nie dotyczy podatników prowadzących księgi rachunkowe, którzy składki z tytułu ubezpieczeń majątkowych zaliczają do kosztów operacyjnych (i jednocześnie do kosztów podatkowych) poprzez comiesięczne odpisy dokonywane w ramach konta 640 Czynne rozliczenia międzyokresowe kosztów. Jeśli regulują oni składki zgodnie z terminami płatności określonymi w polisie ubezpieczeniowej, to w ich przypadku nie wystąpi obowiązek korekty kosztów na podstawie art. 15b ustawy o CIT oraz art. 24d ustawy o PIT, ponieważ składki te są zaliczane do kosztów na bieżąco, stosownie do upływu okresów, których one dotyczą. Taki sposób rozliczenia kosztów powoduje, że nie wystąpi obowiązek zmniejszenia kosztów z uwagi na upływ 90 dni od dnia zaliczenia ich do kosztów uzyskania przychodów. Obowiązek ten może jednak wystąpić u podatników prowadzących księgi rachunkowe, którzy odpisują składkę na ubezpieczenie majątkowe w ciężar kosztów działalności operacyjnej w części przydającej na dany rok obrotowy i w ten sam sposób rozliczają składkę dla celów podatku dochodowego. W takiej sytuacji powinni oni monitorować upływ 90 dni od momentu zaliczenia ubezpieczenia majątkowego, w części przypadającej na drugą ratę składki, do kosztów podatkowych. Upływ tego terminu może ich zobowiązywać do korekty kosztów na podstawie art. 15b ustawy o CIT oraz art. 24d ustawy o PIT. Dotyczy to zwłaszcza tych przypadków, w których polisa na roczne ubezpieczenie majątkowe została zawarta pod koniec roku podatkowego. 1 grudnia 2014 r. podatnik prowadzący księgi rachunkowe zawarł umowę ubezpieczenia OC samochodu osobowego, który stanowi jego środek trwały. 1. Składka na ubezpieczenie auta wyniosła 1200 zł. Ubezpieczenie dotyczy okresu od 1 grudnia 2014 r. do 30 listopada 2015 r.

15 UBEZPIECZENIA MAJĄTKOWE W KOSZTACH PRZEDSIĘBIORCÓW Pierwszą ratę składki OC w kwocie 600 zł podatnik opłacił w dniu zawarcia polisy, tj. 1 grudnia 2014 r. Natomiast termin zapłaty drugiej raty składki w kwocie 600 zł przypada 31 maja 2015 r. Załóżmy, że podatnik opłaci ją zgodnie z terminem płatności, czyli w maju 2015 r. 3. Jednostka prowadzi ewidencję kosztów na kontach zespołu 4 i 5. Wydatek na ubezpieczenie samochodu uznała za nieistotny. Ewidencja zdarzeń związanych z zawarciem polisy i jej rozliczeniem może przebiegać następująco: Zapisy w księgach rachunkowych 2014 r.: 1. PK składka na ubezpieczenie majątkowe w kwocie wynikającej z polisy ubezpieczeniowej; pod datą 1 grudnia 2014 r. Wn konto 409 Pozostałe koszty rodzajowe 1200,00 zł Ma konto 240 Pozostałe rozrachunki (w analityce: konto imienne ubezpieczyciela) 1200,00 zł 2. PK koszty ubezpieczenia podlegające rozliczeniu w czasie; pod datą1 grudnia 2014 r. Wn konto 640 Czynne rozliczenia międzyokresowe kosztów Ma konto 490 Rozliczenie kosztów 3. WB zapłata pierwszej raty składki na ubezpieczenie majątkowe; pod datą 1 grudnia 2014 r. Wn konto 240 Pozostałe rozrachunki (w analityce: konto imienne ubezpieczyciela) Ma konto 131 Bieżący rachunek bankowy 4. PK rozliczenie kosztów ubezpieczenia przypadających na okres od 1 do 31 grudnia 2014 r. (1200 zł : 12 miesięcy x 1 miesiąc); pod datą 1 grudnia 2014 r. Wn konto 550 Koszty zarządu Ma konto 640 Czynne rozliczenia międzyokresowe kosztów 1200,00 zł 1200,00 zł 600,00 zł 600,00 zł 100,00 zł 100,00 zł 131 Bieżący rachunek bankowy 240 Pozostałe rozrachunki ubezpieczyciel (Sp.) xxx 600,00 (3) (3) 600, ,00 (1) (1) 1 200, Pozostałe koszty rodzajowe 490 Rozliczenie kosztów 640 Czynne rozliczenia międzyokresowe kosztów 1 200,00 (2) (2) 1 200,00 100,00 (4) (4) 100, Koszty zarządu Zapisy w księgach rachunkowych 2015 r.: 1. PK rozliczenie kosztów ubezpieczenia przypadających na okres od 1 stycznia do 30 listopada 2015 r. (1200 zł : 12 miesięcy x 11 miesięcy); pod datą 1 stycznia 2015 r. Wn konto 550 Koszty zarządu 1100,00 zł Ma konto 640 Czynne rozliczenia międzyokresowe kosztów 1100,00 zł 2. WB zapłata drugiej raty składki na ubezpieczenie majątkowe Wn konto 240 Pozostałe rozrachunki (w analityce: konto imienne ubezpieczyciela) Ma konto 131 Bieżący rachunek bankowy 600,00 zł 600,00 zł

16 16 UBEZPIECZENIA MAJĄTKOWE W KOSZTACH PRZEDSIĘBIORCÓW Bieżący rachunek bankowy 240 Pozostałe rozrachunki ubezpieczyciel 640 Czynne rozliczenia międzyokresowe kosztów (Sp.) xxx 600,00 (2) (2) 600,00 600,00 (Sp.) (Sp.) 1 100, ,00 (1) 550 Koszty zarządu (1) 1 100,00 Termin zapłaty pierwszej raty ubezpieczenia OC był krótszy niż 60 dni, a podatnik nie przekroczył terminu 30 dni od upływu terminu jej płatności, gdyż zapłacił tę część składki w dacie zawarcia polisy ubezpieczeniowej. W odniesieniu do pierwszej raty nie powstanie więc obowiązek korekty kosztów podatkowych. Obowiązek ten wystąpi w odniesieniu do drugiej raty składki na ubezpieczenie OC samochodu. 1 kwietnia 2015 r. upłynie termin 90 dni od dnia zaliczenia ubezpieczenia, w części przypadającej na drugą ratę, do kosztów uzyskania przychodów. Jeżeli do tego dnia podatnik nie zapłacił składki (nie ma takiego obowiązku) i zapłaci ją dopiero przed upływem terminu płatności, np. pod koniec maja 2015 r., to wówczas w kwietniu 2015 r. wystąpi u niego obowiązek korekty kosztów podatkowych o kwotę 600 zł. Korekta ta dotyczy wyłącznie kosztów podatkowych. Wobec tego jednostka nie zmniejsza kosztów bilansowych ujętych na kontach zespołu 4 i Rozliczenie przychodów z tytułu otrzymania odszkodowania za straty powstałe w ubezpieczonym majątku firmy Odszkodowania za szkody powstałe na składnikach majątku związanych z działalnością gospodarczą stanowią u podatnika przychód z tej działalności, który podlega opodatkowaniu na podstawie art. 12 ust. 1 pkt 1 ustawy o CIT oraz art. 14 ust. 2 pkt 12 ustawy o PIT. Za datę powstania tego przychodu uznaje się dzień, w którym środki pieniężne z tytułu odszkodowania wpłynęły na rachunek bankowy podatnika lub zostały wpłacone do firmowej kasy (art. 12 ust. 3e ustawy o CIT oraz art. 14 ust. 1i ustawy o PIT). Odszkodowanie należne od firmy ubezpieczeniowej jest przychodem podatkowym w dniu faktycznego otrzymania środków pieniężnych (a nie np. w dniu przyznania odszkodowania przez ubezpieczyciela na podstawie decyzji). Spółka kapitałowa posiada sieć własnych salonów meblowych na terenie kraju. W jednym z salonów nastąpiła awaria instalacji wodno-kanalizacyjnej, która spowodowała zalanie lokalu oraz części mebli. Odszkodowanie uzyskane przez spółkę dotyczące składników jej majątku stanowi dla spółki przychód z działalności gospodarczej, który podlega opodatkowaniu. Dla celów podatku dochodowego przychód ten powstał w momencie otrzymania odszkodowania. Odszkodowania komunikacyjne. Nie w każdym przypadku przychodem jest cała wartość otrzymanego odszkodowania. Nieco bardziej skomplikowane w tym zakresie są rozliczenia szkód komunikacyjnych, dotyczące samochodów nieobjętych dobrowolnym ubezpieczeniem AC. Zgodnie z art. 16 ust. 1 pkt 50 ustawy o CIT oraz art. 23 ust. 1 pkt 48 ustawy o PIT do kosztów uzyskania przychodów nie można zaliczyć strat powstałych w wyniku utraty lub likwidacji samochodów oraz kosztów ich remontów powypadkowych, jeżeli samochody nie były objęte ubezpieczeniem

17 UBEZPIECZENIA MAJĄTKOWE W KOSZTACH PRZEDSIĘBIORCÓW dobrowolnym. Jednocześnie stosownie do regulacji zawartych w art. 12 ust. 4 pkt 6a ustawy o CIT oraz art. 14 ust. 3 pkt 3a ustawy o PIT zwrot wydatków niezaliczonych do kosztów podatkowych nie jest przychodem podatkowym. Oznacza to, że jeżeli: samochód nie był objęty dobrowolnym ubezpieczeniem AC, to odszkodowanie otrzymane od firmy ubezpieczeniowej nie stanowi przychodu podatkowego do wysokości kosztów naprawy auta; dopiero wartość odszkodowania przekraczająca wydatki poniesione na powypadkową naprawę tego samochodu stanowi przychód podatkowy w dacie jego otrzymania, samochód był objęty dobrowolnym ubezpieczeniem AC, to odszkodowanie od firmy ubezpieczeniowej jest w całości przychodem podatkowym w dacie jego otrzymania. Często spotykanym rozwiązaniem stosowanym przez firmy ubezpieczeniowe jest przekazywanie odszkodowania należnego ubezpieczonemu bezpośrednio na rachunek bankowy firmy, która dokonała naprawy powypadkowej samochodu objętego ubezpieczeniem. Przekazane w ten sposób odszkodowanie stanowi: dla ubezpieczonego otrzymanie odszkodowania od ubezpieczyciela i jednoczesne uregulowanie zobowiązania w kwocie netto wobec firmy naprawiającej samochód, dla firmy dokonującej naprawy samochodu otrzymanie zapłaty należności w kwocie netto, która wynika z faktury za naprawę samochodu. Pomimo że ubezpieczyciel przelewa odszkodowanie bezpośrednio na rachunek bankowy zakładu naprawiającego samochód, dla którego wypłacona kwota stanowi z kolei zapłatę za naprawę samochodu w części odpowiadającej kwocie netto faktury, to podatkowe skutki tej czynności nie odbiegają od skutków, jakie wystąpiłyby, gdyby ubezpieczyciel przelał kwotę odszkodowania na rachunek bankowy ubezpieczonego, a ten dalej dla warsztatu jako zapłatę za naprawę samochodu. Na skutek kolizji drogowej został uszkodzony samochód firmowy wpisany do ewidencji środków trwałych. Samochód był objęty dobrowolnym ubezpieczeniem AC. 1. Podatnik zlecił naprawę auta warsztatowi samochodowemu, który wykonał usługę za kwotę netto 5000 zł (plus VAT w kwocie 1150 zł). 2. Firma ubezpieczeniowa przyznała odszkodowanie w wysokości odpowiadającej kwocie netto wydatków poniesionych na naprawę samochodu (5000 zł). 3. Firma dokonująca naprawy auta wystawiła fakturę z adnotacją, że odszkodowanie w kwocie netto ubezpieczyciel, za zgodą poszkodowanego, przekazuje bezpośrednio na jej rachunek bankowy. Wobec tego kwotę tę ubezpieczyciel przekazał bezpośrednio na rachunek bankowy warsztatu samochodowego. Natomiast poszkodowany podatnik z faktury za naprawę auta uregulował jedynie zobowiązanie odpowiadające kwocie podatku VAT. 4. Podatnik ma prawo do pełnego odliczenia VAT z tytułu powypadkowej naprawy samochodu, gdyż samochód jest wykorzystywany wyłącznie do działalności gospodarczej podatnika. Ewidencja operacji gospodarczych związanych z naprawą powypadkową samochodu oraz przyznaniem odszkodowania od ubezpieczyciela (w sytuacji jego wypłacenia bezpośrednio dla warsztatu samochodowego) może przebiegać następująco:

18 18 UBEZPIECZENIA MAJĄTKOWE W KOSZTACH PRZEDSIĘBIORCÓW Faktura otrzymana od warsztatu samochodowego, dokumentująca naprawę powypadkową samochodu a) wartość netto usługi Wn konto 300 Rozliczenie zakupu 5000,00 zł b) kwota VAT naliczonego podlegająca odliczeniu Wn konto 223 Podatek naliczony i jego rozliczenie 1150,00 zł c) wartość brutto usługi Ma konto 202 Rozrachunki z dostawcami (w analityce: konto imienne kontrahenta) 6150,00 zł 2. PK zarachowanie wartości usługi (w cenie nabycia) w ciężar kosztów (stanowi koszt podatkowy) Wn konto 765 Pozostałe koszty operacyjne 5000,00 zł Ma konto 300 Rozliczenie zakupu 5000,00 zł 3. PK otrzymanie od ubezpieczyciela decyzji o przyznaniu odszkodowania (nie stanowi w tym momencie przychodu podatkowego, przychód ten zostanie uznany podatkowo dopiero w momencie przekazania odszkodowania przez firmę ubezpieczeniową warsztatowi wykonującemu naprawę) Wn konto 240 Pozostałe rozrachunki (w analityce: konto imienne ubezpieczyciela) 5000,00 zł Ma konto 760 Pozostałe przychody operacyjne 5000,00 zł 4. PK rozliczenie (potrącenie) kwoty zobowiązania wobec warsztatu samochodowego z kwotą należności z tytułu odszkodowania od ubezpieczyciela Wn konto 202 Rozrachunki z dostawcami (w analityce: konto imienne kontrahenta) 5000,00 zł Ma konto 240 Pozostałe rozrachunki (w analityce: konto imienne ubezpieczyciela) 5000,00 zł 5. WB zapłata podatku VAT, która wynika z otrzymanej faktury za naprawę powypadkową samochodu Wn konto 202 Rozrachunki z dostawcami (w analityce: konto imienne kontrahenta) 1150,00 zł Ma konto 131 Bieżący rachunek bankowy 1150,00 zł 202 Rozrachunki z dostawcami 300 Rozliczenie zakupu (4) 5 000, ,00 (1c) (1a) 5 000, ,00 (2) (1b) 1 150,00 (5) 1 150, Podatek naliczony i jego rozliczenie 765 Pozostałe koszty operacyjne 760 Pozostałe przychody operacyjne 240 Pozostałe rozrachunki ubezpieczyciel (2) 5 000, ,00 (3) (3) 5 000, ,00 (4) 131 Bieżący rachunek bankowy (Sp.) xxx 1 150,00 (5) Podatnik prowadzący księgi rachunkowe ujmuje w nich wartość odszkodowania w dacie wystawienia przez ubezpieczyciela decyzji o przyznaniu odszkodowania. Natomiast do celów podatkowych odszkodowanie to jest przychodem podatkowym dopiero w momencie jego faktycznego otrzymania. W tym przypadku za datę otrzymania odszkodowania należy uznać datę otrzymania odszkodowania przez warsztat samochodowy. W praktyce gospodarczej istnieją spory, czy ubezpieczyciel powinien wypłacać odszkodowanie w kwocie netto czy brutto. Kluczowy wyrok w tej sprawie został wydany 17 maja 2007 r. przez Sąd Najwyższy (sygn. akt III CZP 150/06), który stwierdził, że:

19 19 UBEZPIECZENIA MAJĄTKOWE W KOSZTACH PRZEDSIĘBIORCÓW... IV. VAT ( ) odszkodowanie przysługujące na podstawie umowy ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadacza pojazdu mechanicznego za szkodę powstałą w związku z ruchem tego pojazdu, ustalone według cen części zamiennych i usług, obejmuje kwotę SN podatku od towarów i usług (VAT) w zakresie, w jakim poszkodowany nie może obniżyć podatku od niego należnego o kwotę podatku naliczonego. Jeżeli poszkodowany nie może odliczyć VAT w całości, ubezpieczyciel powinien kwotę netto odszkodowania powiększyć o nieodliczoną część podatku. PODSTAWA PRAWNA: OO OO art. 10 ust. 1 pkt 3 i 9, art. 14 ust. 1, ust. 2 pkt 2 i ust. 3 pkt 3a, art. 22 ust. 1, 4, 5c i 6b, art. 21 ust. 1 pkt 4 lit. a), art. 23 ust. 1 pkt 47 i 48, art. 24d ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych j.t. Dz.U. z 2012 r., poz. 361; ost.zm. Dz.U. z 2014 r., poz art. 12 ust. 1 pkt 1, ust. 3e i ust. 4 pkt 6a, art. 15 ust. 1 i 4d, art. 15b, art. 16 ust. 1 pkt 49 i 50 ustawy z 15 lutego 1992 r. z 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych j.t. Dz.U. z 2014 r., poz. 851; ost.zm. Dz.U. z 2014 r., poz OO art. 4 ust. 4, art. 6 ust. 1, art. 39 ust. 1 i 3 ustawy z 29 września 1994 r. o rachunkowości j.t. Dz.U. z 2013 r., poz. 330; ost.zm. Dz.U. z 2014 r., poz a5f-def4-46ba-8041-efde2497f847 Aneta Szwęch praktyk, autorka licznych publikacji z zakresu podatków i rachunkowości Czytaj także: Czy stanowi przychód odszkodowanie AC otrzymane za zniszczony samochód, który został wycofany z działalności gospodarczej Mk nr 20/2013, Czy odszkodowanie z polisy OC sprawcy stanowi przychód przedsiębiorcy Mk nr 23/2013, Jak rozliczyć w pkpir ubezpieczenie samochodu płacone na raty Mk nr 24/2013, dostępne na