przy współpracy Wolfganga Stelzenmuellera K rz y s z to f G ie re m e k, E d m u n d Z a b a w s k i

Transkrypt

1 B e rn h a rd R e ic h e rt przy współpracy Wolfganga Stelzenmuellera R e d a k c ja n a u k o w a w y d a n ia p o ls k ie g o K rz y s z to f G ie re m e k, E d m u n d Z a b a w s k i

2 TECHNIKI BADANIA M IM G YJN EG O Anatomia topograficzna narządu ruchu w praktyce fizjoterapeutycznej Bernhard Reichert, M, PT, MT, BSC PT przy współpracy Wolfganga Stelzenmuellera R edakcja naukowa w ydania p olskiego Krzysztof G ierem ek, Edmund Zabaw ski GALAKTYKA

3 te s o 1. P o d s t a w y... 1 Dlaczego klinicyści potrzebują anatom ii in vivo?... 3 Jak rozumiemy term in anatomia in vivcf w niniejszej p u b likacji?... 3 Gdzie stosow ać anatom ię in vivo7...3 Składowa oceny stawu lub odcinka kręgosłupa...3 Rozeznanie w strukturach przed zastosowaniem specjalnej oceny lub techniki leczenia... 4 Podstawa miejscowej terapii ścięgien, kaletek itd...4 Zastosowanie klin iczn e... 4 Cechy charakterystyczne badania palpacyjnego... 4 Kiedy stosujem y anatom ię in vivo W stępne w y m o g i...5 Podstawy anatomiczne...5 Dokładne badanie palpacyjne jako proces... 5 Określanie celu badania...5 Przygotowanie... 5 Lokalizacja struktur... 6 Wiarygodny wynik... 6 Doświadczenie... 6 Zasadnicze aspekty postępowania...6 Ucisk stosowany w trakcie oceny palpacyjnej...6 Techniki badania palpacyjnego... 7 Badanie palpacyjne powłok skórnych... 7 Badanie palpacyjne krawędzi kostnych...7 Badanie palpacyjne wyniosłości kostnych... 8 Badanie palpacyjne brzuśców m ięśni... 8 Badanie palpacyjne krawędzi mięśni...9 Badanie palpacyjne ścięgien Badanie palpacyjne więzadel Badanie palpacyjne torebek stawowych...11 Badanie palpacyjne kaletek...11 Badanie palpacyjne struktur nerwowych Badanie palpacyjne naczyń krwionośnych W skazówki ułatwiające badanie palpacyjne...13 Struktury naprowadzające Linie łączące Metody potwierdzające wyniki palpacji Rysowanie struktur...15 Pozycje wyjściowe do ćwiczeń...15 Zadania kon trolne K o m p l e k s b a r k o w y Znaczenie i funkcja okolicy b a rk o w e j Powszechnie stosowane procedury te ra p e u ty c z n e...19 Podstawowa wiedza z zakresu anatom ii i bio m e ch a n iki...20 W iedza ogólna - część ty ln a (najważniejsze wiadomości)...20 Pozycja wyjściowa...21 Ułożenie topograficzne łopatki Brzeg przyśrodkowy łopatki Badanie palpacyjne - część ty ln a...22 (najważniejsze wiadomości)...22 Pozycja wyjściowa Kąt dolny łopatki Brzeg przyśrodkowy łopatki...23 Kąt górny łopatki...23 Grzebień łopatki - krawędź dolna Kąt barkowy...24 Wyrostek barkowy łopatki...24 Grzebień łopatki - krawędź górna Brzusiec mięśnia nadgrzebieniowego...25 Mięsień podgrzebieniowy - ścięgno i przyczep Badanie palpacyjne - część boczna (najważniejsze wiadomości) Krawędź boczna wyrostka barkowego łopatki Grzebień wyrostka barkowego Staw barkowo-obojczykowy - dostęp przedni Staw barkowo-obojczykowy - dostęp tylny...30 Staw barkowo-obojczykowy...30 Wskazówki dotyczące badania i terapii...32 W iedza ogólna - część przednia Pozycja wyjściowa Dót nadobojczykowy i podobojczykowy...33 Badanie palpacyjne - część przednia...34 (najważniejsze wiadomości)...34 Pozycja wyjściowa Mięsień mostkowo-obojczykowo-sutkowy...34 Koniec mostkowy obojczyka...35 Szpara stawu mostkowo-obojczykowego Dól podobojczykowy Wyrostek kruczy...36 Wskazówki dotyczące badania i terapii...36 Badanie palpacyjne - część przednio-boczna...37 (najważniejsze wiadomości)...37 Pozycja wyjściowa...37 Brzegi wyrostka kruczego Ścięgno mięśnia podlopatkowego Guzek mniejszy kości ramiennej Bruzda międzyguzkowa i guzek większy kości ramiennej...39 Wydrążenie stawowe łopatki...40 Przyczep mięśnia nadgrzebieniowego Zadania kontrolne I XI

4 XII I Techniki badania palpacyjnego 3. K o m p l e k s ł o k c i o w y Znaczenie i funkcja kom pleksu ło kcio w e g o...47 Powszechnie stosow ana terapia tej o ko licy...47 Podstawowa w iedza z zakresu anatom ii i bio m e ch a n iki O gólna orientacja - część przednia Granice dotu łokciowego Badanie palpacyjne - część przednia (najważniejsze wiadomości) Pozycja w yjściow a Kość ramienna - trzon - powierzchnia przyśrodkowa Brzusiec mięśnia i ścięgna mięśnia dwugłowego ramienia...51 Pęczek naczyniowo-nerwowy Mięsień nawrotny obły...52 Mięsień ramienno-promieniowy...53 Staw promieniowo-łokciowy bliższy Wskazówki dotyczące badania i terapii Badanie palpacyjne - część p rzyśrodko w a (najważniejsze wiadomości) Pozycja wyjściowa Kość ramienna - brzeg przyśrodkowy...54 Nerw łokciowy...54 Bruzda dla nerwu łokciowego i kanał łokciowy Przyśrodkowa przegroda międzymięśniowa ramienia...55 Przyśrodkowy grzebień nadkłykcia i nadkłykieć przyśrodkowy kości ramiennej...56 Miejsca przyczepu na nadkłykciu przyśrodkowym (głowa wspólna, mięsień nawrotny obły)...56 Różnicowanie w przypadku zapalenia nadkłykcia...57 Szybka orientacja w przebiegu mięśni przedramienia...58 Wskazówki dotyczące badania i terapii Badanie palpacyjne - część boczna...59 (najważniejsze wiadomości) Pozycja wyjściowa...59 Lokalizacja najważniejszych struktur kostnych Kość ramienna - brzeg boczny...59 Boczna przegroda międzymięśniowa przedramienia...60 Grzebień nadkłykcia bocznego...60 Nadkłykieć boczny i część boczna kłykcia kości ramiennej Szpara stawu ramienno-promieniowego oraz brzusiec mięśnia łokciowego Głowa i szyjka kości promieniowej Lokalizacja mięśni i ich przyczepów...62 Lokalizacja tendinopatii części bocznej...62 Mięsień ramienno-promieniowy i nerw promieniowy...63 Mięsień prostownik promieniowy długi nadgarstka Mięsień prostownik promieniowy krótki nadgarstka...64 Mięsień prostownik palców...64 Mięsień prostownik łokciowy nadgarstka...65 Wskazówki dotyczące badania i terapii - techniki miejscowego badania palpacyjnego dla II typu zespołu łokcia tenisisty Ogólna orientacja - tylna strona kości ram iennej...66 (najważniejsze wiadomości) Pozycja wyjściowa Badanie palpacyjne ciepłoty i obrzęku...67 Związek pomiędzy trzema wyniosłościami kostnymi...67 Wskazówki dotyczące badania i terapii...67 Zadania kon trolne R ę k a Znaczenie i funkcja rę k i...71 Uwarunkowania różnorodności funkcji ręki Powszechnie stosow ana terapia te j o k o lic y...72 Powszechne stany patologiczne ręki...72 Podstawowa w iedza z zakresu anatom ii i bio m e ch a n iki...73 Podział osiowy szkieletu ręki na części i jego znaczenie kliniczne Kompleks trójkąta włóknisto-chrzęstnego...74 Budowa kanału nadgarstka...74 Ścięgna prostowników i ich przedziały...75 Ogólna orientacja - strona grzbietow a r ę k i (najważniejsze wiadomości)...77 Pozycja wyjściowa Bliższa granica nadgarstka (linia stawu promieniowo-nadgarstkowego)...77 Przebieg szpary stawu promieniowo-nadgarstkowego...78 Dalsza granica nadgarstka (linia stawu nadgarstkowo-śródręcznego)...78 Wskazówki dotyczące badania i terapii...79 Badanie palpacyjne tkanek m iękkich strony grzbietowej rę k i (najważniejsze wiadomości) Pozycja wyjściowa...80 Dół promieniowy (tabakierka anatomiczna)...80 Ścięgna mięśni prostowników i ich przedziały...80 Nerw promieniowy, żyła odpromieniowa i tętnica promieniowa Wskazówki dotyczące badania i terapii Badanie palpacyjne powierzchni grzbietow ych kości nadgarstka...84 (najważniejsze wiadomości)...84 Pozycja wyjściowa...85 Kości nadgarstka po stronie promieniowej...85 Kości w obrębie tabakierki anatomicznej Wskazówki dotyczące badania i terapii...86 Kości nadgarstka części środkowej ręki Granica pomiędzy kością księżycowatą a łódeczkowatą Wskazówki dotyczące badania i terapii...88 Kości nadgarstka po stronie łokciowej...89 Wskazówki dotyczące badania i terapii...90 O gólna orientacja - strona dłoniow a rę k i (najważniejsze wiadomości) Pozycja wyjściowa Krawędź kości promieniowej...91 (najważniejsze wiadomości) Pozycja wyjściowa...92 Mięsień zginacz promieniowy nadgarstka i guzek kości łódeczkowatej...92 Tętnica promieniowa...92 Mięsień zginacz długi kciuka Struktury promieniowe...93 Mięsień dłoniowy długi Mięsień zginacz powierzchowny palców Mięsień zginacz łokciowy nadgarstka i kość grochowata...94 Tętnica i nerw łokciowy...94 Struktury łokciowe...94 Wskazówki dotyczące badania i terapii Badanie palpacyjne powierzchni dłoniowych kości nadgarstka...95 (najważniejsze wiadomości)...95 Pozycja wyjściowa Kość grochowata Haczyk kości haczykowatej...96

5 Spis treści I XIII Kość lódeczkowata... Kość czworoboczna większa... Więzadlo poprzeczne nadgarstka i kanał nadgarstka... Położenie nerwu pośrodkowego... Wskazówki dotyczące badania i terapii.... Zadania kon trolne Staw biodrowy i okolica pachwinowa Znaczenie i funkcja stawu biodrowego i okolicy pach w in o w e j... Powszechnie stosowana terapia okolicy lędźw iow o-m iedniczno-biodrow ej... Powszechne stany patologiczne okolicy biodrowej... Podstawowa wiedza z zakresu anatomii i biom echaniki... Anatomia kości... Kąt antetorsji szyjki kości udowej... Istotne tkanki miękkie przedniej powierzchni uda... Istotne tkanki miękkie tylnej powierzchni uda... Badanie palpacyjne - część ty ln a... (najważniejsze wiadomości)... Pozycja wyjściowa... Krętacz większy... Pomiar kąta antetorsji szyjki kości udowej... Guzkulszowy... Mięśnie grupy kulszowo-goleniowej... Wskazówki dotyczące badania i terapii... Badanie palpacyjne - część przednia... (najważniejsze wiadomości)... Pozycja wyjściowa... Trójkąt udowy boczny... Mięsień krawiecki... Mięsień napinacz powięzi szerokiej... Mięsień prosty uda... Trójkąt udowy przyśrodkowy... Mięsień krawiecki... Mięsień przywodziciel długi... Więzadło pachwinowe... Mięsień biodrowo-lędźwiowy, kaletka biodrowo-grzebieniowa... Nerw, tętnica i żyła udowa... Przyczep proksymalny mięśnia grzebieniowego... Przyczep proksymalny mięśnia przywodziciela długiego... Mięsień smukły... Wskazówki dotyczące badania i terapii... Zadania kontrolne Staw kolanowy... Znaczenie i funkcja stawu kolanow ego... Powszechnie stosowana terapia okolicy stawu kolanowego Objawy... Ocena pacjenta i techniki terapeutyczne... Podstawowa wiedza z zakresu anatomii i biom echaniki... Budowa stawu udowo-piszczelowego... Budowa stawu rzepkowo-udowego.... Badanie palpacyjne w stanach wysięku i podwyższenia te m p e ra tu ry... (najważniejsze wiadomości)... Pozycja wyjściowa... Obfity wysięk , ,111, Umiarkowany wysięk Lekki wysięk Badanie palpacyjne pozwalające na stwierdzenie podwyższenia temperatury w stawie Badanie palpacyjne - część przednia (najważniejsze wiadomości) Pozycja wyjściowa Podstawa rzepki Krawędzie rzepki Wierzchołek rzepki Więzadło rzepki, różnicowanie Guzowatość kości piszczelowej Wskazówki dotyczące badania i terapii Badanie palpacyjne - część przyśro d ko w a (najważniejsze wiadomości) Pozycja wyjściowa Granice szpary stawowej Nadklykieć przyśrodkowy kości udowej Guzek przywodziciela i ścięgno mięśnia przywodziciela Nerw udowo-goleniowy Więzadło poboczne piszczelowe Grupa mięśni gęsiej stopy Wskazówki dotyczące badania i terapii Badanie palpacyjne - część boczna (najważniejsze wiadomości) Pozycja wyjściowa Granice szpary stawowej Pasmo biodrowo-piszczelowe Guzek Gerd^ego Nadklykieć boczny kości u d ow ej Głowa kości strzałkowej Więzadło poboczne strzałkowe Mięsień dwugłowy uda Nerw strzałkowy wspólny Wskazówki dotyczące badania i terapii Badanie palpacyjne - część ty ln a (najważniejsze wiadomości) Pozycja wyjściowa Struktury nerwowe dołu podkolanowego Mięsień dwugłowy uda Grupa mięśni gęsiej stopy Wskazówki dotyczące badania i terapii Zadania kontrolne S t o p a Znaczenie i funkcja sto p y Funkcja Konstrukcja kostna - cechy szczególne Biomechanika - cechy szczególne Częste dolegliw ości i objaw y cho robo w e Podstawowa wiedza z zakresu anatom ii i b io m e cha n iki Badanie palpacyjne - część p rzyśrodko w a (najważniejsze wiadomości) Pozycja wyjściowa Kostka przyśrodkowa Podpórka kości skokowej Szyjka kości skokowej Wyrostek tylny kości skokowej (guzek przyśrodkowy)

6 XIV I Techniki badania palpacyjnego Ścięgno mięśnia piszczelowego tylnego Guzowatość kości iódkowatej Położenie więzadel przyśrodkowych Ścięgno mięśnia zginacza dtugiego palców stóp Ścięgno mięśnia zginacza długiego palucha Tętnica i nerw piszczelowy Ścięgno mięśnia piszczelowego przedniego Szpary stawowe strony przyśrodkowej stopy Wskazówki dotyczące badania i terapii Badanie palpacyjne - część boczna (najważniejsze wiadomości) Pozycja wyjściowa Kostka boczna Bloczek strzałkowy Podstawa piątej kości śródstopia Mięsień strzałkowy długi i krótki Staw piętowo-sześcienny Szpara stawowa pomiędzy czwartą/piątą kością śródstopia a kością sześcienną Wielkość kości sześciennej Położenie więzadel bocznych Więzadlo skokowo-strzalkowe przednie Wskazówki dotyczące badania i terapii Badanie palpacyjne - część g rzbietow a (najważniejsze wiadomości) Pozycja wyjściowa Szpara stawu skokowego Szyjka i głowa kości skokowej Naczynia krwionośne części grzbietowej stopy Struktury nerwowe części grzbietowej stopy Wskazówki dotyczące badania i terapii Badanie palpacyjne - część ty ln a (najważniejsze wiadomości) Pozycja wyjściowa Brzegi ścięgna Achillesa Przyczep mięśnia trójgłowego łydki Badanie palpacyjne ścięgna Achillesa Zadania kon trolne T k a n k i m i ę k k i e Znaczenie i fun kcja tkanek m ię k k ic h Powszechnie stosowana te ra p ia Podstawowa wiedza z zakresu anatom ii i bio m e ch a n iki (najważniejsze w iadom ości) Zakres badania palpacyjnego Kryteria badania palpacyjnego Metody i techniki badania palpacyjnego Pozycja w yjścio w a Trudne i alternatyw ne pozycje w yjścio w e Neutralna pozycja wyjściowa: pozycja siedząca Neutralna pozycja wyjściowa: leżenie na b o k u Techniki badania p a lp acyjnego Badanie palpacyjne powierzchni skóry Badanie palpacyjne jakości skóry (turgor) Badanie palpacyjne konsystencji mięśnia (badanie napięcia mięśnia) W skazówki dotyczące badania i te ra p ii Różnicowanie tkanek Interpretacja wyników badania palpacyjnego powierzchni skóry Interpretacja wyników badania palpacyjnego konsystencji skóry (turgoru) Intepetacja wyników badania palpacyjnego konsystencji mięśni (napięcia) P rzykłady te ra p ii Masaż funkcyjny odcinka lędźwiowego kręgosłupa u pacjenta leżącego przodem Masaż funkcyjny odcinka lędźwiowego kręgosłupa u pacjenta leżącego na b o k u Masaż funkcyjny mięśnia czworobocznego u pacjenta leżącego na boku Masaż funkcyjny mięśnia czworobocznego u pacjenta leżącego tyłem Zadania kon trolne M i e d n i c a t y l n a Znaczenie i funkcja m ie d n ic y P ow szechnie stosow ana terapia te j o k o lic y P odstaw ow a w iedza z zakresu anatom ii i biom echaniki Różnice wynikające z pici Kość miedniczna Kość krzyżowa Więzadta miednicy Staw krzyżowo-biodrowy Biomechanika stawu krzyżowo-biodrowego Dynamizacja więzadel stawu krzyżowo-biodrowego (najw ażniejsze w ia d o m o ś c i) T e chniki badania palpacyjnego um ożliw iające szybkie rozpoznanie s tru k tu r k o s tn y c h Pozycja wyjściowa Grzebień biodrowy Krętarz większy Kość krzyżowa Guz kulszowy Badanie palpacyjne w celu szybkiego rozpoznania s tru k tu r m ię śn io w ych Pozycja wyjściowa Mięsień pośladkowy wielki Mięsień pośladkowy średni Pasmo biodrowo-piszczelowe T e chniki m iejsco w ego badania palp acyjnego (najważniejsze wiadomości) Pozycja wyjściowa Kość biodrowa - grzebień biodrowy Kość biodrowa - kolec biodrowy tylny górny Kość krzyżowa - wyrostek kolczysty S Kość krzyżowa - grzebień krzyżowy pośrodkowy Kość krzyżowa - przyczep mięśnia wielodzietnego Kość krzyżowa - rozwór krzyżowy Kość krzyżowa - przejście krzyżowo-guziczne Kość krzyżowa - kąty dolno-boczne kości krzyżowej Więzadło krzyżowo-guzowe Więzadlo krzyżowo-biodrowe grzbietowe długie O dw zorow anie s tru k tu r na skórze p a c je n ta Kolec biodrowy tylny dolny Staw krzyżowo-biodrowy...230

7 Spis treści I XV Mięsień gruszkowaty Nerw kulszowy oraz mięśnie pośladkowe Badanie palpacyjne obszaru m ie d n iczno -krę ta rzow e g o Okolica krętarza większego i guza kulszowego Kaletka krętarzowa Pomiar kąta antetorsji szyjki kości udowej Przyczepy na krętarzu większym Szerokość przestrzeni pomiędzy miednicą a krętarzem większym Guz kulszowy oraz kaletka kulszowa Badanie palpacyjne aktywności mięśni dna miednicy W skazów ki dotyczące badania i te ra p ii Zadania kon trolne K r ę g o s ł u p - o d c i n e k l ę d ź w i o w y Znaczenie i funkcja odcinka lę d ź w io w e g o Funkcja podporowa dla ciężaru ciała Przestrzenne ułożenie górnej części ciała Znaczenie stabilności w przypadku stania oraz dźwigania Ruchy w tutowiu Powstawanie energii koniecznej do poruszania s ię Połączenia pomiędzy sztywną i ruchomą częścią kręgosłupa Powszechnie stosowana terapia tej o k o lic y Podstawowa wiedza z zakresu anatom ii i bio m e cha n iki Definicje anatomiczne Kształt dolnych kręgów lędźwiowych i krążków międzykręgowych Szczegółowa anatomia struktur kostnych Szczegółowa anatomia więzadel Szczegółowa anatomia mięśni Podstawowe zasady biomechaniki (najważniejsze w iadom ości) Pozycja w yjścio w a Ustawienie w płaszczyźnie czołowej Ustawienie w płaszczyźnie poprzecznej Trudne i alternatyw ne pozycje w yjścio w e Leżenie bokiem w pozycji neutralnej Pozycje pionowe Techniki badania palp acyjnego Odwzorowanie ułatwiające lokalizację struktur Miejscowe badanie palpacyjne struktur kostnych W skazówki dotyczące badania i te ra p ii Test rotacji (poprzeczny ucisk kręgów) Tylno-przednia, segmentama gra stawowa Badanie palpacyjne podczas ruchów zgięcia i prostowania Przednio-tylna segmentama gra stawowa Ocena miejscowej ruchomości segmentamej za pomocą mchów sprzężonych Trening mięśnia wielodzielnego Zadania kontrolne K r ę g o s ł u p - o d c i n e k p i e r s i o w y i k l a t k a p i e r s i o w a Znaczenie i fun kcja okolicy piersiow ej Funkcja ochronna Funkcja podporowa Przejście pomiędzy odcinkiem szyjnym a lędźwiowym kręgosłupa Oddychanie Jaki ma to wpływ na badanie palpacyjne? Powszechnie stosowana terapia tej o k o lic y Podstawowa wiedza z zakresu anatom ii i b io m e cha n iki Funkcjonalne części kręgosłupa piersiowego Anatomiczna charakterystyka kręgosłupa piersiowego Klatka piersiowa Mięśnie grzbietu w odcinku piersiowym (najważniejsze w iadom ości) Pozycja w yjścio w a Trudne i alternatywne pozycje w yjścio w e Techniki badania palpacyjnego - część ty ln a Przejście szyjno-piersiowe u pacjenta w pozycji siedzącej Przejście szyjno-piersiowe u pacjenta leżącego przodem Techniki badania palpacyjnego u pacjenta leżącego przodem - część tylna Wskazówki dotyczące badania i terapii Techniki badania palpacyjnego - część przednia Badanie palpacyjne części przedniej u pacjenta siedzącego Badanie palpacyjne części przedniej u pacjenta leżącego tyłe m Badanie palpacyjne części piersiowej u pacjenta leżącego bokiem Wskazówki dotyczące badania i terapii Zadania kontrolne K r ę g o s ł u p - o d c i n e k s z y j n y Znaczenie i funkcja odcinka szyjnego kręgosłupa Powszechnie stosowana terapia tej o k o lic y Podstawowa wiedza z zakresu anatom ii i b io m e c h a n ik i Części odcinka szyjnego kręgosłupa Anatomia części dolnej odcinka szyjnego Biomechanika części dolnej odcinka szyjnego Anatomia kości potylicznej i górnej części odcinka szyjnego Więzadla odcinka szyjnego Biomechanika górnej części odcinka szyjnego kręgosłupa Mięśnie tylne Mięśnie przednie i boczne Nerwy i naczynia krwionośne (najważniejsze w iadom ości) Pozycja w yjścio w a Trudne oraz alternatywne pozycje w y jś c io w e Leżenie przodem Leżenie tyłem Techniki badania palpacyjnego - część ty ln a Kość potyliczna Okolica podpotyliczna i więzadło karkowe Wyrostek kolczysty C Wyrostki kolczyste dolnej części odcinka szyjnego Stawy międzykręgowe Mięśnie, nerwy potyliczne, naczynia krwionośne Wskazówki dotyczące badania i terapii Test więzadel skrzydłowatych Określenie poziomu przewlekłego podrażnienia krążków międzykręgowych Masaż funkcyjny Techniki badania palpacyjnego - część b o c z n a Kąt żuchwy Wyrostek poprzeczny C Wyrostki poprzeczne C2 i C

8 XVI I Techniki badania palpacyjnego Granice trójkąta tylnego szyi... Trójkąt potyliczny szyi... Trójkąt nadobojczykowy szyi... Wskazówki dotyczące badania i terapii... Techniki badania palpacyjnego - część przednia... Anatomia... Kość gnykowa - blaszka kręgu C 3... Chrząstka tarczowata (wglobienie) - blaszka kręgu C 4... Chrząstka tarczowata (powierzchnie boczne) - blaszka kręgu C5. Chrząstka pierścieniowata - blaszka kręgu C 6... Guzek tętnicy szyjnej... Wcięcie szyjne mostka - wyrostek kolczysty Th2... Zadania kon trolne Głowa i układ stomatognatyczny... W prow adzenie... Znaczenie i fun kcja staw u skroniow o-żuchw ow ego... Powszechnie stosowana terapia tej o k o lic y... Podstawowa wiedza z zakresu anatomii i b iom echa niki... Anatom ia kości cza szki... Podział głowy na okolice... Twarzoczaszka - płaszczyzna czołowa (ogólne wiadomości) Badanie palpacyjne kości czaszki Twarzoczaszka - płaszczyzna czołowa Strona boczna czaszki Staw y skro niow o-żuchw ow e Podstawowa wiedza z zakresu topografii i morfologii Biomechanika stawu skroniowo-żuchwowego Ocena odchyleń od linii środkowej podczas otwierania ust Badanie palpacyjne staw ów skro niow o-żuchw ow ych (najważniejsze wiadomości) Ocena zjawiska trzasku podczas aktywnego otwarcia u st Badanie palpacyjne mięśni układu stom atognatycznego (najważniejsze wiadomości) Mięsień żwacz Mięsień skrzydłowy przyśrodkowy Mięsień skrzydłowy boczny Mięsień skroniowy Przedni i tylny brzusiec mięśnia dwubrzuścowego Zadania kon trolne P i ś m i e n n i c t w o [ I n d e k s