AGENCJE UNII EUROPEJSKIEJ

Transkrypt

1 POLITECHNIKA KOSZALIŃSKA Instytut Ekonomii i Zarządzania AGENCJE UNII EUROPEJSKIEJ Maciej Kamiński

2 Spis treści 1. Historia... str.3 2. Sposób działania... str.3 3. Centrum Tłumaczeń dla Organów UE (CdT)... str.4 4. Europejskie Centrum Rozwoju Kształcenia Zawodowego... str.4 5. Wspólnotowa Agencja Kontroli Rybołówstwa (CFCA)... str.5 6. Wspólnotowy Urząd Ochrony Odmian Roślin (CPVO)... str.6 7. Europejska Agencja Odbudowy (EAR)... str.6 8. Europejska Agencja Bezpieczeństwa Lotniczego (EASA)... str.7 9. Europejskie Centrum ds. Zapobiegania i Kontroli Chorób (ECDC)... str Europejska Agencja Ochrony Środowiska (EEA)... str Europejski Urząd ds. Bezpieczeństwa śywności (EFSA)... str Europejskie Centrum Monitorowania Narkotyków i Narkomanii (EMCDDA)... str Europejska Agencja ds. Leków (EMEA)... str Europejska Agencja ds. Bezpieczeństwa na Morzu (EMSA)... str Europejska Agencja ds. Bezpieczeństwa Sieci i Informacji (ENISA)... str Europejska Agencja Kolejowa (ERA)... str Europejska Fundacja Kształcenia (ETF)... str Europejska Fundacja na rzecz Poprawy Warunków śycia i Pracy (EUROFOUND)... str Europejska Fundacja Zarządzania Współpracą Operacyjną na Zewnętrznych Granicach Państw Członkowskich (FRONTEX)... str Urząd ds. Harmonizacji Rynku Wewnętrznego (OHIM)... str Europejska Agencja Bezpieczeństwa w Pracy (OSHA)... str.14 2

3 1. Historia Tworzenie zdecentralizowanych organów Wspólnoty nie jest niczym nowym, jako Ŝe pierwsze agencje (Europejskie Centrum Rozwoju Szkolenia Zawodowego i Fundacja na rzecz Poprawy Warunków śycia i Pracy) powstały juŝ w latach siedemdziesiątych. W trakcie dynamicznego rozwoju w związku z finalizacją rynku wewnętrznego w latach dziewięćdziesiątych pojawiło się szereg nowych agencji, nadając nowy wymiar obecnemu wspólnotowemu wzorcowi agencji europejskich. Te tak zwane agencje drugiej generacji wynikały z dąŝenia do rozproszenia geograficznego i potrzeby sprostania nowym zadaniom natury technicznej bądź naukowej. Większość z nich rozpoczęła działalność w 1994 lub 1995 roku po decyzji szefów państw i rządów podjętej w dniu 29 października 1993 r. w Brukseli, określającej siedziby siedmiu agencji, których akty ustanawiające zostały przyjęte przez Radę juŝ kilka lat wcześniej. W grudniu 2003 r. szefowie państw i rządów ponownie zdecydowali o siedzibie szeregu agencji, z których kilka działało juŝ tymczasowo w Brukseli. Tę grupę agencji moŝna określić mianem agencji trzeciej generacji. Przed poszczególnymi agencjami postawiono liczne i róŝnorodne zadania. KaŜda agencja jest niepowtarzalna i pełni specyficzne funkcje określone w chwili jej utworzenia. W przyszłości funkcje te mogą ulegać zmianie, istnieje jednak kilka ogólnych zadań leŝących u podstaw działalności wszystkich agencji: 1. agencje wnoszą pewien stopień decentralizacji i rozproszenia geograficznego do działań Wspólnoty, 2. nadają one wyŝszą rangę zadaniom, jakie zostały im powierzone, poprzez utoŝsamianie ich z samą agencją, 3. niektóre z nich opracowują naukowy lub techniczny know how w określonych, precyzyjnie zdefiniowanych dziedzinach, 4. zadaniem innych jest integracja róŝnych grup interesów w celu ułatwienia dialogu na szczeblu europejskim (przykładowo pomiędzy partnerami społecznymi) lub międzynarodowym. 2. Sposób działania Agencje wprawdzie bardzo róŝnią się między sobą, zarówno pod względem wielkości, jak i celu, ale z zasady posiadają jednakową podstawową strukturę i podobny sposób działania. KaŜdą agencją kieruje zarząd, który ustala ogólne wytyczne, zatwierdza programy pracy danej agencji zgodnie z jej podstawową misją, dostępnymi środkami i priorytetami politycznymi. Dyrektor wykonawczy, mianowany przez zarząd lub przez Radę Ministrów, odpowiada za wszystkie działania agencji i prawidłową realizację programów jej pracy. Agencje działają zwykle dzięki jednej lub większej liczbie sieci partnerów na terytorium całej Unii. Ponadto charakteryzują się pewnymi wspólnymi cechami organizacyjnymi: 1. Zarząd, którego skład określa rozporządzenie ustanawiające agencję. Członkami tego organu są zawsze przedstawiciele Państw Członkowskich i jeden lub kilku przedstawicieli Komisji. Mogą to być takŝe osoby mianowane przez Parlament Europejski lub przedstawiciele partnerów społecznych; w szczególnym przypadku Centrum Tłumaczeń dla organów Unii Europejskiej zarząd składa się równieŝ z przedstawicieli uŝytkowników, czyli innych agencji. Przy Wspólnocie Europejskiej liczącej obecnie dwadzieścia pięć państw, liczebność zarządu waha się od szesnastu do siedemdziesięciu ośmiu członków (w przypadku agencji czterostronnych). Państwa trzecie takŝe mogą być reprezentowane w określonych przypadkach, nie posiadają jednak prawa głosu. 2. Dyrektor wykonawczy, będący prawnym przedstawicielem agencji. Podział kompetencji pomiędzy zarządem a dyrektorem wykonawczym jest określony w rozporządzeniu ustanawiającym agencję i moŝe być zapisany w regulaminie wewnętrznym. 3

4 3. Jeden lub kilka komitetów technicznych lub naukowych, składających się z ekspertów specjalizujących się w danej dziedzinie, moŝe wspierać zarząd (ma to miejsce w przypadku komitetów budŝetowych) oraz dyrektora wykonawczego, sporządzając opinie na temat przedłoŝonych mu zagadnień (technicznych) lub działając w charakterze przekaźnika informacji. Przykładowo: Komitet ds. Leków Gotowych zarządzany przez Europejską Agencję ds. Oceny Produktów Leczniczych, czy kolegium doradcze Europejskiej Fundacji Kształcenia w Turynie. 4. W większości przypadków audyt wewnętrzny w agencji wykonywany jest przez kontrolera finansowego Komisji lub, jeśli tak stanowi regulamin wewnętrzny, przez audytora wyznaczonego przez agencję. W obu wypadkach agencje są przedmiotem zewnętrznej kontroli ze strony Trybunału Obrachunkowego Wspólnot Europejskich. 5. Większość agencji finansowana jest z dotacji Wspólnoty przewidzianej na ten cel w ogólnym budŝecie Unii Europejskiej. Pięć agencji finansuje się w całości lub w części samodzielnie. Do tej grupy naleŝą: Europejska Agencja ds. Oceny Produktów Leczniczych, Urząd Harmonizacji w ramach Rynku Wewnętrznego, Wspólnotowy Urząd Odmian Roślin, Europejska Agencja Bezpieczeństwa Transportu Lotniczego, z których kaŝda ma prawo pobierać opłaty, oraz Centrum Tłumaczeń dla Organów Unii Europejskiej, które otrzymuje wsparcie finansowe od swoich klientów (przede wszystkim innych agencji). 3. Centrum Tłumaczeń dla Organów UE (CdT) 1 Celem powstałego w 1994 r. Centrum Tłumaczeń dla Organów Unii Europejskiej jest świadczenie usług w zakresie tłumaczeń wymaganych przez wyspecjalizowane i zdecentralizowane agencje Unii Europejskiej. Centrum Tłumaczeń świadczy równieŝ swoje usługi instytucjom i organom wspólnotowym, posiadającym własne serwisy tłumaczeń, w celu odciąŝenia ich pracy w przypadku jej nadmiernego nagromadzenia. Misja Centrum ma równieŝ wymiar międzyinstytucjonalny. Przede wszystkim Centrum czynnie uczestniczy w pracach Międzyinstytucjonalnego Komitetu ds. Tłumaczeń, którego celem jest promowanie gospodarności w zakresie tłumaczeń wspólnotowych, poprzez racjonalizację i upowszechnienie wspólnych metod i narzędzi pracy. Taka współpraca daje równieŝ moŝliwość uruchamiania projektów na duŝą skalę, takich jak utworzenie bazy terminologicznej Unii Europejskiej IATE (Inter Active Terminology for Europe). Centrum Tłumaczeń, z siedzibą w Luksemburgu, jest kierowane przez Zarząd, w skład którego wchodzą przedstawiciele wszystkich klientów Centrum, państw członkowskich i Komisji Europejskiej. Dyrektorem Centrum jest Gaile Dagilien. Centrum posiada zasoby finansowe pochodzące w szczególności z płatności za usługi tłumaczeniowe świadczone na rzecz agencji, urzędów i instytucji. Publikacje i dokumenty Centrum są bezpłatnie dostępne na stronie internetowej Centrum. 4. Europejskie Centrum Rozwoju Kształcenia Zawodowego (Cedefop) Cedefop Europejskie Centrum Rozwoju Kształcenia Zawodowego, ustanowione w 1975 roku, jest agencją unijną, która pomaga promować i rozwijać edukację oraz kształcenie zawodowe w Unii Europejskiej. Początkowo z siedzibą w Berlinie, Cedefop był jedną z pierwszych specjalistycznych i zdecentralizowanych agencji, którą załoŝono. W 1995 roku główna siedziba Cedefop została przeniesiona do Salonik, podczas gdy w Brukseli pozostawiono biuro łącznikowe. Aktualnym dyrektorem Cedefop jest Aviana Bulgarelli. 1 Powstało na mocy rozporządzenia Rady (WE) nr 2695/94 z dnia 28 listopada 1994 r. ( Dz.U. L 314 z ). 4

5 Cedefop funkcjonuje w celu promowania na terytorium rozszerzonej UE działań unijnych dotyczących kształcenia przez całe Ŝycie. Czyni to poprzez dostarczanie informacji i analizowanie systemów, strategii, badań i praktyk z zakresu edukacji i szkoleń zawodowych. Do zadań Cedefop naleŝą: 1. zestawianie wybranej dokumentacji oraz analizowanie danych; 2. przyczynianie się do rozwoju i koordynacji badań; 3. wykorzystywanie i rozpowszechnianie informacji; 4. promowanie jednakowego stanowiska odnośnie do kwestii związanych z edukacją i szkoleniami zawodowymi; 5. organizowanie forum do dyskusji i wymiany pomysłów. Cedefop ustalił na lata następujące średniookresowe cele słuŝące ukierunkowaniu jego działań i informacji, które udostępnia: 1. zwiększenie dostępu do kształcenia, mobilności i integracji społecznej; 2. udostępnienie i podniesienie wartości kształcenia; 3. wspieranie sieci i partnerstw w rozszerzonej UE. Cedefop prezentuje swoje informacje w formie elektronicznej i papierowej oraz łączy ludzi poprzez wizyty badawcze, konferencje i seminaria, które organizuje. Informacje Cedefop skierowane są do aktorów politycznych związanych z edukacją i szkoleniami zawodowymi, badaczy i praktyków działających na terytorium UE i poza nią. 5. Wspólnotowa Agencja Kontroli Rybołówstwa (CFCA) W ramach działań mających na celu poprawę zgodności z zasadami reformy wspólnej polityki rybackiej z 2002 r., w kwietniu 2005 r. Rada Ministrów postanowiła ustanowić Wspólnotową Agencję Kontroli Rybołówstwa (CFCA). Agencja jest nowym organem Unii Europejskiej mającym przyczynić się do ujednolicenia i zwiększenia skuteczności wdraŝania przepisów poprzez wspólne realizowanie na szczeblu unijnym i krajowym środków kontroli rybołówstwa i monitorowania zasobów, a takŝe koordynację egzekwowania przepisów. Ta współpraca operacyjna pozwoli naprawić niedociągnięcia w zakresie wdraŝania przepisów wynikające z róŝnic pomiędzy środkami i priorytetami systemów kontroli w państwach członkowskich. Agencja zajmie się wprowadzeniem krajowych środków inspekcji i kontroli zgodnie ze wspólnotową strategią. Zadania i zakres obowiązków Agencji zostaną określone w ścisłej współpracy z państwami członkowskimi zgodnie z celami i priorytetami UE. W ramach swych kompetencji Agencja ma promować skuteczne i jednolite stosowanie zasad wspólnej polityki rybackiej poprzez organizację współpracy operacyjnej oraz koordynację działań państw członkowskich. Agencji powierzono równieŝ zadania horyzontalne, zwłaszcza w zakresie szkolenia inspektorów, technik i metodologii kontroli mających na celu harmonizację stosowania wspólnej polityki rybackiej na szczeblu wspólnotowym. Agencja będzie miała siedzibę w Vigo w Hiszpanii. Obecnie jej tymczasowa siedziba znajduje się w Brukseli w Belgii. 5

6 6. Wspólnotowy Urząd Ochrony Odmian Roślin (CPVO) 2 CPVO zostało ustanowione jako jedyna i wyłączna forma wspólnotowych praw własności przemysłowej do nowych odmian roślin. Urząd ten jest samofinansującym się organem Wspólnoty, posiadającym osobowość prawną, utworzonym 27 lipca 1994 r. Od sierpnia 1997 r. CPVO działa w Angers (Francja). CPVO rozpatruje wnioski o wspólnotowe prawa do ochrony odmian roślin na podstawie formalnych i technicznych badań zgłaszanej odmiany. Wspólnotowe prawo do ochrony odmiany roślin jest waŝne przez lat, w zaleŝności od gatunku, i obowiązuje we wszystkich 25 państwach członkowskich UE. Zarząd nad CPVO sprawują prezes (Bart Kiewiet) i wiceprezes, których mianuje Rada UE. W skład Urzędu wchodzą trzy działy: Dział Techniczny, Dział Finansowo-Administracyjny oraz Dział Prawny. Są one wspierane przez serwisy: informatyczny i kadrowy. CPVO jest nadzorowany przez Radę Administracyjną, w której zasiada po jednym przedstawicielu kaŝdego państwa członkowskiego i Komisji wraz z zastępcami. Izby Odwoławcze są odpowiedzialne za odwołania od decyzji CPVO. Z kolei odwołania od ich postanowień naleŝy kierować do Sądu Pierwszej Instancji, a następnie do Trybunału Sprawiedliwości. 7. Europejska Agencja Odbudowy (EAR) Europejska Agencja Odbudowy jest odpowiedzialna za zarządzanie głównymi programami pomocy rozwojowej Wspólnoty Europejskiej w Serbii i Czarnogórze (Republika Serbii, Republika Czarnogóry, Kosowo pod nadzorem sił ONZ) oraz Byłej Jugosłowiańskiej Republice Macedonii. Agencja została utworzona w lutym 2000 r. a dyrektorem jest Richard Zink. Jej siedziba mieści się w Salonikach, a biura operacyjne w Belgradzie, Podgoricy, Pristinie i Skopje. Jako niezaleŝna jednostka Unii Europejskiej, Agencja jest odpowiedzialna przed Komisją Europejską oraz przed Parlamentem Europejskim oraz podlega nadzorowi Rady Zarządzającej, składającej się z przedstawicieli państw członkowskich Unii Europejskiej oraz Komisji Europejskiej. Agencja od początku swego istnienia, w ramach swych czterech biur operacyjnych, objęła swym nadzorem przedsięwzięcia na ogólną kwotę ponad 2,3 mld euro. Cele nowych programów finansowanych przez Wspólnotę Europejską, zarządzanych przez Agencję, to: 1. wsparcie dobrych praktyk zarządzania, tworzenie instytucji oraz rządy prawa; 2. kontynuacja wsparcia rozwoju gospodarki rynkowej przy równoczesnym dalszym inwestowaniu w infrastrukturę o kluczowym znaczeniu oraz wsparcie działań z zakresu ochrony środowiska; oraz 3. wsparcie rozwoju społecznego i umacnianie społeczeństwa obywatelskiego. Początkowo Agencja skupiała się na fizycznej obudowie po stanie kryzysu, natomiast obecnie w coraz większym stopniu zajmuje się zarządzaniem projektami finansowanymi z funduszy Wspólnoty Europejskiej, które mają na celu wspieranie regionalnych procesów reform, a w szczególności udzielanie pomocy państwowej machinie administracji centralnej i lokalnej, policji, sądownictwu, finansom publicznym oraz słuŝbom komunalnym. Dzięki zakresowi swoich działań Agencja zarządza większością funduszy Wspólnoty Europejskiej dostępnych w ramach programu Pomocy Wspólnotowej na rzecz Odbudowy, Rozwoju i Stabilizacji (CARDS), który wiąŝe Unię Europejską w większym stopniu z Albanią, Bośnią i Hercegowiną, Chorwacją, Byłą Jugosłowiańską Republiką Macedonii oraz Serbią i Czarnogórą. CARDS stanowi część procesu unijnego Stabilizacja i Przystąpienie, który jest obecnie realizowany w tych pięciu krajach Europy Południowo-Wschodniej. 2 Powstał na podstawie Rozporządzenia Rady (WE) nr 2100/94 z dnia 27 lipca 1994 r 6

7 8. Europejska Agencja Bezpieczeństwa Lotniczego (EASA) 3 Europejska Agencja Bezpieczeństwa Lotniczego jest agencją Unii Europejskiej powołaną do realizacji określonych zadań nadzorczych i wykonawczych w zakresie bezpieczeństwa lotniczego. Dyrektorem Agencji jest Patrick Goudou. Agencja tworzy kluczową część strategii Unii Europejskiej mającej na celu wprowadzenie i utrzymanie wysokiego jednolitego poziomu bezpieczeństwa lotnictwa cywilnego w Europie. Misja Agencji zakłada dwa cele. Polegać one będą na dostarczaniu Komisji Europejskiej technicznej wiedzy poprzez pomoc w przygotowywaniu projektów przepisów w zakresie bezpieczeństwa lotniczego oraz na słuŝeniu pomocą przy technicznych aspektach zawieranych odpowiednich umów międzynarodowych. Ponadto Agencja została wyposaŝona w prawo wykonywania pewnych zadań wykonawczych związanych z bezpieczeństwem lotniczym, tj. certyfikacji produktów lotniczych i organizacji zaangaŝowanych w ich projektowanie, produkcję i konserwację. Te działania certyfikacyjne mają na celu zapewnienie zgodności ze zdatnością do lotu i normami ochrony środowiska. Europejska Agencja Bezpieczeństwa Lotniczego przyznaje certyfikaty produktom z zakresu całego lotnictwa cywilnego, w tym lotnictwa ogólnego i biznesowego. Warto odnotować, Ŝe swym zakresem Agencja nie obejmuje środków ochrony i bezpieczeństwa na pokładach (zapobiegania nielegalnym działaniom przeciwko lotnictwu cywilnemu, tj. porwaniom, uprowadzeniom). Kwestię tę reguluje prawo wspólnotowe stosowane przez państwa członkowskie. Ustawodawca wspólnotowy podjął juŝ decyzję, Ŝe w dłuŝszym okresie kompetencje te powinny stopniowo zostać rozszerzone na inne dziedziny bezpieczeństwa lotnictwa cywilnego, mianowicie na operacje lotnicze i udzielanie licencji personelowi latającemu. Kwestia ta znajduje się obecnie na etapie potwierdzenia w drodze rozszerzenia zakresu podstawowego rozporządzenia i pozostaje na razie w gestii prawodawstwa krajowego. 9. Europejskie Centrum ds. Zapobiegania i Kontroli Chorób (ECDC) 4 Jego zadaniem jest zwiększenie ochrony przed chorobami zakaźnymi, np. grypą, SARS oraz HIV/AIDS. Ma niewielką liczbę pracowników, lecz szeroką sieć współpracowników w państwach członkowskich UE oraz EOG/EFTA. We współpracy z krajowymi organami ochrony zdrowia ECDC działa na rzecz wzmocnienia i rozwoju nadzoru epidemiologicznego oraz systemów wczesnego ostrzegania. Dysponuje zatem specjalistyczną wiedzą pozwalającą mu wydawać wiarygodne ekspertyzy na temat zagroŝeń związanych z aktualnymi i nowymi chorobami zakaźnymi. Zadania Centrum: 1. zwiększenie zdolności Wspólnoty oraz państw członkowskich w zakresie ochrony zdrowia ludzkiego poprzez zapobieganie chorobom i ich kontrolę; 2. działanie z własnej inicjatywy w przypadku pojawienia się choroby zakaźnej nieznanego pochodzenia zagraŝającej Wspólnocie; 3. zapewnienie uzupełniających się i spójnych działań w dziedzinie zdrowia publicznego przy uwzględnieniu zadań i obowiązków państw członkowskich, instytucji unijnych oraz właściwych organizacji międzynarodowych. 3 ustanowiona rozporządzeniem (WE) nr 1592/2002 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 15 lipca 2002 r. ( Dz.U. L 240 z ). 4 ustanowione rozporządzeniem nr 851/2004 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 21 kwietnia 2004 r. ECDC rozpoczęło działalność 20 maja 2005 r. 7

8 10. Europejska Agencja Ochrony Środowiska (EEA) 5 Europejska Agencja Ochrony Środowiska (EEA) jest organem Unii Europejskiej zajmującym się dostarczaniem wiarygodnych i obiektywnych informacji w zakresie ochrony środowiska. Jest głównym źródłem informacji dla podmiotów związanych z opracowywaniem, przyjmowaniem, wdraŝaniem i ocenianiem polityki w zakresie ochrony środowiska oraz dla opinii publicznej. Jej celem jest pomoc Unii Europejskiej oraz państwom członkowskim w podejmowaniu świadomych decyzji mających na celu polepszenie stanu środowiska, uwzględnianie zagadnień ochrony środowiska w polityce gospodarczej oraz dąŝenie do zrównowaŝonego rozwoju. Aby tego dokonać, dostarcza szerokiej gamy róŝnorodnych informacji i ocen. Dotyczą one stanu środowiska, kierunków zmian w środowisku, a takŝe presji wywieranych na środowisko oraz stojących za nimi czynników ekonomicznych i społecznych. Obejmują one równieŝ polityki i strategie oraz ich efektywność. Stara się równieŝ zidentyfikować moŝliwe przyszłe trendy i problemy, na podstawie scenariuszy i innych technik. Głównym źródłem informacji agencji jest Europejska Sieć Informacji i Obserwacji Środowiska (Eionet). EEA jest odpowiedzialna za rozbudowywanie sieci oraz koordynację podejmowanych przez nią działań. Aby osiągnąć ten cel, Agencja nawiązała bliską współpracę z krajowymi koordynatorami (ang. NFP), którymi zwyczajowo są krajowe agencje środowiska lub ministerstwa ds. środowiska w państwach członkowskich. Instytucje te są odpowiedzialne za koordynację krajowych sieci, skupiających łącznie ok. 300 instytucji. Aby efektywnie wspierać gromadzenie i analizę danych oraz zarządzanie nimi, agencja blisko współpracuje ze stworzonymi przez siebie pięcioma europejskimi centrami tematycznymi zajmującymi się następującymi dziedzinami: wodą, powietrzem i zmianami klimatycznymi, ochroną przyrody i bioróŝnorodnością, przepływem odpadów i materiałów oraz środowiskiem lądowym. Nawiązała równieŝ bliską współpracę z europejskimi i międzynarodowymi instytucjami, tj. Urzędem Statystycznym (Eurostatem), Wspólnym Centrum Badawczym Komisji Europejskiej (JRC), Programem Środowiskowym ONZ (UNEP) i Światową Organizacją Zdrowia (WHO). Siedziba Agencji mieści się w Kopenhadze a dyrektorem jest prof. Jacqueline McGlade. Członkami mogą zostać równieŝ kraje, które nie naleŝą do Unii Europejskiej. Obecnie agencja liczy 32 członków: 27 państw członkowskich UE oraz Islandia, Lichtenstein, Norwegia, Turcja i Szwajcaria. 11. Europejski Urząd ds. Bezpieczeństwa śywności (EFSA) Europejski Urząd ds. Bezpieczeństwa śywności (EFSA) udziela niezaleŝnych porad naukowych odnośnie do wszystkich spraw mających bezpośredni lub pośredni związek z bezpieczeństwem Ŝywności, łącznie z ochroną zdrowia i warunków Ŝycia zwierząt i roślin. EFSA udziela równieŝ porad w zakresie Ŝywienia ludności, w powiązaniu z prawodawstwem Wspólnoty. Urząd podaje do wiadomości publicznej w sposób otwarty i przejrzysty wszystkie sprawy leŝące w jego gestii. Oceny ryzyka EFSA dostarczają zarządzającym ryzykiem (instytucje UE dysponujące polityczną odpowiedzialnością, tj. Komisja Europejska, Parlament Europejski i Rada) mocne podstawy naukowe, umoŝliwiające opracowanie środków prawnych lub wykonawczych opartych na polityce, koniecznych do zapewnienia wysokiego poziomu ochrony konsumenta w kontekście bezpieczeństwa Ŝywności. Do obowiązków EFSA naleŝą takŝe gromadzenie i analiza danych naukowych, identyfikacja pojawiających się zagroŝeń oraz wsparcie naukowe udzielane Komisji, w szczególności w przypadku kryzysu Ŝywnościowego. 6 5 EEA i Eionet ustanowione zostały rozporządzeniem Rady (EWG) nr 1210/90 z dnia 7 maja 1990 r. z późniejszymi zmianami (1999, 2003). 6 według postanowień rozporządzenia (WE) nr 178/2002 z dnia 28 stycznia 2002 r. 8

9 EFSA składa się z czterech organów. Zarząd odpowiedzialny jest za zapewnienie efektywnego i sprawnego funkcjonowania Urzędu. Do jego obowiązków naleŝy takŝe przygotowywanie projektu budŝetu oraz programów pracy Urzędu, monitorowanie ich wdraŝania oraz zgodności z wewnętrznymi zasadami i przepisami. Zarząd mianuje równieŝ dyrektora zarządzającego EFSA oraz członków komitetu naukowego i paneli naukowych. Dyrektor zarządzający jest przedstawicielem prawnym Urzędu i odpowiada przed Zarządem. Jest wybierany na okres pięciu lat, z moŝliwością przedłuŝenia, a do jego obowiązków naleŝy codzienne zarządzanie Urzędem oraz wszystkimi sprawami personalnymi. Dyrektorowi zarządzającemu radą słuŝy Forum Doradcze, w którego skład wchodzą przedstawiciele właściwych organów państw członkowskich, których zadania pokrywają się z zadaniami naleŝącymi do Urzędu. Aktualnym dyrektorem jest Catherine Geslain-Lanéelle Opinie naukowe i porady, których dostarcza Europejski Urząd ds. Bezpieczeństwa śywności (EFSA) opracowywane są przez Komitet Naukowy i dziewięć paneli naukowych, z których kaŝdy posiada kompetencje w danej dziedzinie oceny ryzyka. Komitet Naukowy koordynuje pracę paneli oraz zajmuje się zagadnieniami przekrojowymi, mającymi znaczenie dla wszystkich paneli (np. metodologia oceny ekspozycji). 12. Europejskie Centrum Monitorowania Narkotyków i Narkomanii (EMCDDA) 7 Europejskie Centrum Monitorowania Narkotyków i Narkomanii (EMCDDA) jest głównym ośrodkiem informacyjnym w zakresie problemu narkotyków w UE. Zadaniem Centrum jest gromadzenie, analiza i upowszechnianie obiektywnych, rzetelnych i porównywalnych informacji na temat narkotyków i narkomanii oraz, poprzez te działania, dostarczanie swoim odbiorcom wiarygodnego i udokumentowanego obrazu zjawiska narkomanii na poziomie europejskim. Do odbiorców Centrum naleŝą politycy, którzy posługują się tymi informacjami, aby wesprzeć proces opracowywania spójnych strategii krajowych i wspólnotowych odnośnie do narkotyków i narkomanii. W grupie odbiorców znajdują się równieŝ fachowcy i naukowcy pracujący nad zjawiskiem narkomanii oraz, w szerszym zakresie, europejskie media i opinia publiczna. Jednym z głównych elementów działań Centrum jest podejmowanie starań mających na celu zwiększenie porównywalności informacji o narkotykach i narkomanii w Europie oraz wypracowanie metod i narzędzi koniecznych do osiągnięcia tego celu. W rezultacie dotychczasowych działań państwa mogą obecnie stwierdzić, jak wypadają na tle innych krajów europejskich, oraz przeanalizować wspólne problemy i cele. Kluczową cechą problemu narkotyków jest jego zmienność, dynamiczna natura. Dlatego głównym zadaniem Centrum jest śledzenie jego rozwoju. Centrum otrzymuje informacje przede wszystkim poprzez sieć Reitox, którą tworzą centra monitoringu obecne w kaŝdym z 27 państw członkowskich UE, Norwegii, w krajach kandydujących do UE oraz przy Komisji Europejskiej. Sprawozdanie roczne nt. stanu problemu narkotyków i narkomanii w Unii Europejskiej i Norwegii oraz internetowy Biuletyn statystyczny prezentują roczny przegląd obecnej sytuacji i trendów w zakresie narkotyków i narkomanii. Ponadto internetowe Streszczenia nt. sytuacji w danym kraju stanowią bogaty zbiór danych krajowych z zakresu narkotyków i narkomanii. Centrum kieruje się przekonaniem, Ŝe wiarygodne informacje są kluczem do opracowania efektywnej strategii dotyczącej zjawiska narkotyków i narkomanii. Pomimo Ŝe Centrum nie moŝe zaproponować modelu takiej strategii, obecnie wyraźnie podkreśla znaczenie procesu podejmowania decyzji w swoich analizach, poprzez instrumenty, którymi dysponuje, oraz poprzez normy, które stosuje. Nad całością prac Centrum czuwa dyrektor, którym aktualnie jest Wolfgang Götz. 7 utworzone w 1993r. 9

10 13. Europejska Agencja ds. Leków (EMEA) Europejska Agencja ds. Leków (EMEA) przyczynia się do ochrony zdrowia ludzi i zwierząt przez zapewnianie bezpieczeństwa, skuteczności i wysokiej jakości produktów leczniczych dla nich przeznaczonych. Skupiając struktury naukowe 27 państw członkowskich UE w sieci obejmującej ponad 40 kompetentnych instytucji narodowych, EMEA koordynuje procesy oceny leków i nadzoru nad nimi w całej Unii Europejskiej. Agencja ściśle współpracuje z partnerami międzynarodowymi, zwiększając wkład UE w globalną harmonizację. EMEA rozpoczęła działalność w 1995 r. wraz z wprowadzeniem europejskiego systemu wydawania pozwoleń na produkty lecznicze, który to system stworzył procedurę scentralizowaną i wzajemnego uznawania. EMEA odgrywa rolę w obu procedurach, ale głównie jest zaangaŝowana w procedurze scentralizowanej. W jej ramach firmy składają do EMEA pojedynczy wniosek o pozwolenie na wprowadzenie do obrotu na obszarze jednolitego rynku. Wniosek ten jest rozpatrywany przez Komitet ds. Produktów Leczniczych do UŜytku przez Człowieka (CHMP) lub Komitet ds. Weterynaryjnych Produktów Leczniczych (CVMP). JeŜeli odpowiedni Komitet stwierdzi, Ŝe jakość, bezpieczeństwo i skuteczność danego produktu leczniczego zostały dostatecznie potwierdzone, wydaje on opinię pozytywną, która jest przekazywana Komisji. Następnie Komisja wydaje pozwolenie na dopuszczenie do obrotu na jednolitym rynku, waŝne na terenie całej Unii Europejskiej. W 2001 r. powołany został Komitet ds. Sierocych Produktów Leczniczych (COMP), który rozpatruje wnioski osób lub firm, które chcą rozwijać produkty lecznicze przeznaczone do leczenia rzadkich chorób, tzw. leki sieroce. Od końca 2004 r. nowy Komitet ds. Leków Ziołowych zaczął wydawać opinie naukowe dotyczące tradycyjnych leków ziołowych. Praca naukowa EMEA i jej komitetów opiera się na sieci 3500 europejskich ekspertów. Po dwunastu latach od rozpoczęcia swej działalności EMEA wdraŝa nowe prawodawstwo, które w znaczący sposób poszerzy jej uprawnienia. Poza wprowadzeniem wielu zmian organizacyjnych na Agencję nałoŝono większe obowiązki, zwłaszcza w kwestii przyspieszania dostępu pacjentów do nowych leków i zapewnienia lepszego informowania uŝytkowników produktów leczniczych Europejska Agencja ds. Bezpieczeństwa na Morzu (EMSA) 9 W ostatnich latach katastrofy na wodach i u wybrzeŝy Europy miały bardzo powaŝne konsekwencje, ich skutkiem były ofiary i skaŝenia. Instytucje europejskie postanowiły zatem stworzyć wyspecjalizowaną agencję, której celem miało być zaostrzenie istniejących instrumentów prawnych w tym zakresie. Agencja jest organem doradczym dla państw członkowskich, jak równieŝ wspiera Dyrekcję ds. Energii i Transportu (DG Tren). Swoim zakresem obejmuje 27 państw członkowskich, a ponadto Norwegię i Islandię. Agencja bierze równieŝ pod uwagę zdanie przedstawicieli sektora publicznego i prywatnego, którzy są członkami rady administracyjnej EMSA. Rutynowa działalność Agencji skupia się na kontroli bezpieczeństwa na morzu, jak równieŝ na towarzystwach klasyfikacyjnych i urządzeniach portowych do obsługi niebezpiecznych substancji. Agencja jest odpowiedzialna za bardzo wyspecjalizowane zagadnienia, tj. wymianę informacji o statkach i ich ładunkach czy harmonizację metodologii róŝnych państw członkowskich w zakresie śledztw powypadkowych. Od czasu powołania Agencji nałoŝono na nią nowe obowiązki: operacyjną rolę wspierającą państwa członkowskie w ich walce przeciwko prawdopodobnym istotnym skaŝeniom morskim, rolę polegającą na kontrolowaniu bezpieczeństwa na statkach (nie w portach), obowiązek oceny jakości szkolenia morskiego w państwach trzecich. Aktualnie zadanie Agencji polega na skłanianiu interesariuszy do bliŝszej współpracy w ramach działań prewencyjnych. W tym celu EMSA organizuje regularne warsztaty z europejskimi ekspertami. Na 8 rozporządzenie (WE) nr 726/2004 [zastępujące rozporządzenie (EWG) nr 2309/93] 9 powołana na mocy rozporządzenia (WE) 1406/2002 z dnia 27 czerwca 2002 r 10

11 Szczycie Europejskim dnia 13 grudnia 2003 r. szefowie państw i rządów postanowili ulokować siedzibę Agencji w Lizbonie. Dyrektorem Agencji jest Willem de Ruiter 15. Europejska Agencja ds. Bezpieczeństwa Sieci i Informacji (ENISA) 10 Telefony komórkowe, operacje bankowe przez Internet, komputery to dziś nieodłączne elementy naszego Ŝycia, obecne zarówno w domu, jak i w pracy właściwie w prawie wszystkich obszarach społeczeństwa informacyjnego, do którego naleŝymy. Prawidłowe funkcjonowanie gospodarki cyfrowej ma zatem dla nas zasadnicze znaczenie. Europejska Agencja ds. Bezpieczeństwa Sieci i Informacji (ENISA) pełni rolę centrum ekspertyz, dostarczając specjalistycznych porad na temat bezpieczeństwa w tych dziedzinach zarówno państwom członkowskim, jak i instytucjom Unii Europejskiej. Nad prawidłowym funkcjonowaniem Agencji czuwa dyrektor Andrea Pirotti. Agencja pomaga państwom członkowskim, instytucjom unijnym i przedsiębiorstwom zapobiegać problemom z zakresu bezpieczeństwa sieci i informacji, a takŝe identyfikować takie problemy i je rozwiązywać. W tym celu działalność agencji obejmuje przede wszystkim następujące zadania: 1. doradzanie Komisji i państwom członkowskim w zakresie bezpieczeństwa informacji oraz pomaganie im, w porozumieniu z odpowiednim sektorem, w rozwiązywaniu problemów z zakresu bezpieczeństwa sprzętu komputerowego i oprogramowania; 2. gromadzenie i analiza danych dotyczących przypadków naruszania w Europie bezpieczeństwa w tych dziedzinach oraz ryzyka, jakie w związku z tym powstaje; 3. promowanie metod oceny ryzyka i zarządzania ryzykiem w celu doprowadzenia do sprawniejszego reagowania na zagroŝenia w dziedzinie bezpieczeństwa informacji; 4. wymiana najlepszych bieŝących praktyk w zakresie podnoszenia świadomości i współpracy z róŝnymi podmiotami działającymi w dziedzinie bezpieczeństwa informacji, w szczególności poprzez tworzenie partnerstwa publiczno-prywatnego z udziałem przedsiębiorstw z tej branŝy; 5. śledzenie procesu opracowywania norm dla produktów i usług z dziedziny bezpieczeństwa sieci i informacji. 16. Europejska Agencja Kolejowa (ERA) Misją Europejskiej Agencji Kolejowej jest zwiększenie bezpieczeństwa i interoperacyjności kolei w całej Europie. W zakresie wspólnej polityki transportowej, Wspólnota przyjęła szereg przepisów prawnych mających na celu stopniowe stworzenie zintegrowanej przestrzeni kolejowej, tak na płaszczyźnie prawnej, jak i technicznej. Proces ten obejmuje rozwijanie i wdraŝanie technicznych specyfikacji interoperacyjności (TSI) oraz wypracowanie wspólnego podejścia do problemów z dziedziny bezpieczeństwa transportu kolejowego. Podstawowym zadaniem Agencji jest nadzór nad opracowywaniem wszystkich tych środków. Organizacja została oficjalnie utworzona w 2004 r. na mocy rozporządzenia (WE) nr 881/2004 opisującego zadania Agencji, jej strukturę, metody pracy oraz przedstawicieli sektora kolejowego. Agencja fizycznie mieści się w dwóch miastach we Francji, z czego centrala operacyjna znajduje się w Valenciennes, a obiekty, w których odbywają się spotkania międzynarodowe i konferencje, w Lille. W trakcie 2005 r. Agencja weszła w fazę stopniowego tworzenia, które zakończyło się w połowie 2006 r. Po tym okresie stopniowego rozpoczęcia działalności stała się ona w pełni operacyjna początkowo zatrudniając 100 członków personelu, przewaŝnie fachowców z europejskiego sektora kolejowego. 10 Ramy prawne funkcjonowania agencji ENISA określa rozporządzenie (WE) nr 460/2004 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 10 marca 2004 r. (Dz.U. L 77, 13 marca 2004). 11

12 17. Europejska Fundacja Kształcenia (ETF) 11 Wymieniając doświadczenia w zakresie kształcenia i szkolenia zawodowego między regionami i kulturami, Europejska Fundacja Kształcenia (ETF) pomaga rozwijać umiejętności, promując tym samym lepsze warunki Ŝyciowe i aktywne obywatelstwo w demokratycznych społeczeństwach szanujących prawa człowieka i róŝnorodność kulturową. Jako ośrodek wiedzy, ETF przyczynia się do stałego rozwoju społeczno-ekonomicznego, umoŝliwiając krajom sąsiadującym z UE reformowanie ich systemów kształcenia i szkolenia zawodowego, głównie za pośrednictwem programów Wspólnoty Europejskiej CARDS, Tacis i MEDA. ETF pomaga takŝe Komisji Europejskiej w realizacji programu Tempus. ETF obecnie współpracuje z trzydziestoma krajami partnerskimi na trzech kontynentach, w tym z krajami kandydującymi, Europą Południowo-Wschodnią, Europą Wschodnią, Azją Środkową i regionem śródziemnomorskim, oraz wykonuje następujące działania: 1. ocenia postęp i przyszłe priorytety krajów partnerskich w zakresie reform kształcenia i szkolenia zawodowego oraz ich powiązań z rozwojem społeczno-gospodarczym; 2. planuje, opracowuje, monitoruje i ocenia projekty na wniosek Komisji Europejskiej; 3. zapewnia decydentom i praktykom w krajach partnerskich potencjał do pełnego uczestnictwa w modernizacji ich systemów kształcenia i szkolenia zawodowego; 4. ułatwia dialog zainteresowanych stron poprzez rozwijanie sieci międzynarodowych, krajowych i lokalnych. Ponadto ETF generalnie promuje dostęp do europejskiej wiedzy i praktyki w zakresie rozwoju zasobów ludzkich, w szczególności strategii zatrudnienia i ściśle współpracuje z Cedefop. Jako międzynarodowy ośrodek wiedzy, ETF współpracuje takŝe z innymi europejskimi i międzynarodowymi instytucjami i organizacjami, takimi jak Bank Światowy, OECD,MOP, Europejski Bank Inwestycyjny i UNESCO. Dyrektorem ETF jest dr Muriel Dunbar. 18. Europejska Fundacja na rzecz Poprawy Warunków śycia i Pracy (EUROFOUND) Fundacja jest organem unijnym, który został ustanowiony w 1975 roku w celu przyczynienia się do opracowania i zapewnienia lepszych warunków Ŝycia i pracy w Europie. Fundacja dostarcza rządom, pracodawcom, związkom zawodowym oraz Komisji Europejskiej odpowiedzi, wiedzy i porad na podstawie niezaleŝnych i porównywalnych badań. Fundacja skupia swoją działalność na trzech głównych dziedzinach specjalistycznych, kładąc szczególny nacisk na następujące zagadnienia: 1. warunki pracy: obejmujące organizację pracy, zagadnienia związane z czasem pracy w miejscu pracy, elastyczność, monitorowanie zmian warunków pracy; 2. warunki Ŝycia: zagadnienia, które wpływają na codzienne Ŝycie obywateli Europy, w tym równowaga pomiędzy Ŝyciem zawodowym i rodzinnym, zagwarantowanie publicznej pomocy społecznej oraz promowanie włączenia w rynek pracy; 3. dialog społeczny: zmiany zachodzące w miejscu pracy oraz restrukturyzacja, udział pracowników w podejmowaniu decyzji, europeizacja dialogu społecznego. Niedawno Fundacja utworzyła Europejskie Centrum Monitorowania Zmian (EMCC), którego zadaniem jest analizowanie i przewidywanie zmian zachodzących w stosunkach przemysłowych i w przedsiębiorstwach w celu wsparcia postępu społeczno-ekonomicznego. Fundacja dysponuje trójstronną Radą Administracyjną, w której skład wchodzą przedstawiciele władz publicznych (rządy i Komisja Europejska), organizacji pracodawców i związków zawodowych. 11 Utworzona w 1994 roku 12

13 19. Europejska Agencja Zarządzania Współpracą Operacyjną na Zewnętrznych Granicach Państw Członkowskich (FRONTEX) 12 Agencja FRONTEX koordynuje współpracę operacyjną między państwami członkowskimi w dziedzinie zarządzania granicami zewnętrznymi, wspomaga państwa członkowskie w szkoleniu funkcjonariuszy straŝy granicznej, w tym w ustanowieniu wspólnych standardów szkoleniowych, przeprowadza analizy ryzyka, śledzi rozwój badań mających znaczenie dla kontroli i ochrony granic zewnętrznych, wspomaga państwa członkowskie w sytuacjach wymagających zwiększonej pomocy technicznej i operacyjnej na granicach zewnętrznych oraz udziela państwom członkowskim niezbędnego wsparcia w organizowaniu wspólnych działań dotyczących powrotów. Aby zapewnić spójność działań, agencja FRONTEX jest w stałym kontakcie z innymi wspólnotowymi i unijnymi organami odpowiedzialnymi za bezpieczeństwo granic zewnętrznych, takimi jak EUROPOL, CEPOL, OLAF, a takŝe z organami odpowiedzialnymi za współpracę celną i współpracę w zakresie kontroli fitosanitarnych i weterynaryjnych. Agencja ta wzmacnia bezpieczeństwo granic, koordynując działania podjęte przez państwa członkowskie w celu wdroŝenia środków wspólnotowych dotyczących zarządzania granicami zewnętrznymi. 20. Urząd ds. Harmonizacji Rynku Wewnętrznego (OHIM) Od 1996 r. Urząd ds. Harmonizacji Rynku Wewnętrznego (UHRW) jest oficjalną władzą w sprawach postępowań dotyczących wspólnotowych znaków towarowych, a od 2003 r. takŝe w sprawie zarejestrowanych wzorów wspólnotowych. Te prawa własności intelektualnej obowiązują we wszystkich krajach Unii Europejskiej. Znaki towarowe i wzory naleŝą do dziedziny prawa spółek. Urząd ds. Harmonizacji Rynku Wewnętrznego jest zarazem agencją Wspólnoty Europejskiej i urzędem ds. własności przemysłowej z jego funkcją techniczną: rejestracją praw własności przemysłowej. Zadaniem Urzędu, jako agencji usługowej, jest zapewnienie swoim klientom, tzn. przedsiębiorstwom, które zgłaszają swoje znaki towarowe i wzory do Urzędu ds. Harmonizacji Rynku Wewnętrznego, centralnego miejsca w swoim szeroko pojętym mechanizmie oraz zagwarantowanie im najlepszej obsługi po najlepszej cenie. Wspólnotowy znak towarowy i zarejestrowany wzór wspólnotowy są drogą do jednolitego rynku. Ich jednolita natura oznacza, Ŝe formalności i zarządzanie nimi moŝna prowadzić w prosty sposób: pojedyncze zgłoszenie, jedno centrum administracyjne i jedna teczka akt do zarządzania. Ujednolicone prawo dotyczy znaków towarowych i wzorów, gwarantując tym samym silną i jednolitą ochronę w całej Unii Europejskiej. Wynikiem uproszczenia jest znaczna redukcja kosztów w porównaniu z ogólnymi kosztami rejestracji krajowej we wszystkich państwach Unii Europejskiej. Dzisiejsza wielkość Urzędu ds. Harmonizacji Rynku Wewnętrznego, szybkość, z jaką się rozwija, i sposób, w jaki osiągnął niezaleŝność finansową juŝ od drugiego roku swojej działalności, stanowią dowód sukcesu systemu w słuŝbie jednolitego rynku. 21. Europejska Agencja Bezpieczeństwa w Pracy (OSHA) 13 Stała poprawa bezpieczeństwa i zdrowia w miejscu pracy stanowi kluczowy cel europejskiej polityki społecznej i zatrudnienia. Niemniej, zakres i róŝnorodność tematyki dotyczącej bezpieczeństwa i zdrowia w pracy (bhp) w Europie przekracza środki i kompetencje pojedynczych państw członkowskich czy instytucji. Dlatego powołano 12 ustanowiona na mocy rozporządzenia Rady (WE) nr 2007/2004 ( , Dz.U. L 349 z ) 13 podstawę prawną działalności Agencji stanowią cztery rozporządzenia Rady: 2062/94, 1643/95 (obejmuje 3 państwa, które przystąpiły do UE w 1995r.), 1654/2003 (znowelizowane rozporządzenie Agencji zgodnie z nowymi unijnymi przepisami finansowymi i przepisami o publicznym dostępie do dokumentów), 1112/2005 (zmiany w strukturze zarządzania Agencją) 13

14 Europejską Agencję Bezpieczeństwa i Zdrowia w Pracy, która ma za zadanie gromadzić i rozpowszechniać wiedzę i informacje z zakresu bhp, w szczególności dotyczące dobrych praktyk. Celem prac Agencji jest ułatwienie opracowywania, analizowania i rozpowszechniania informacji sprzyjających poprawie bezpieczeństwa i zdrowia w pracy w Europie. Oprócz rozbudowy wszechstronnego systemu stron internetowych poświęconych bezpieczeństwu i zdrowiu, Agencja prowadzi takŝe kampanie informacyjne i aktywnie realizuje program publikacji róŝnorodnych materiałów, od specjalistycznych raportów informacyjnych po biuletyny faktograficzne, obejmujące szeroki wachlarz zagadnień bhp. Krajowe punkty centralne, których rolę pełnią zwykle wiodące instytucje zajmujące się bezpieczeństwem pracy w poszczególnych państwach, koordynują i rozpowszechniają informacje Agencji w swoich krajach. Ponadto Agencja współpracuje z wieloma partnerami, w tym z Komisją Europejską, innymi instytucjami europejskimi, europejskimi partnerami społecznymi, organizacjami międzynarodowymi oraz organizacjami bezpieczeństwa i zdrowia na całym świecie. Agencją kieruje Dyrektor, a jej Rada Zarządzająca składa się z przedstawicieli rządów, pracodawców i pracowników z 27 Państw Członkowskich i przedstawicieli Komisji Europejskiej. Rada Zarządzająca powołała Biuro. 14