Możliwości dofinansowania inwestycji z Ekofunduszu

Transkrypt

1 Możliwości dofinansowania inwestycji z Ekofunduszu Mariusz POPIOŁEK Fundacja EkoFundusz Streszczenie Referat przedstawia ideę ekokonwersji, cele i priorytety Fundacji EkoFundusz, ogólne zasady dofinansowania projektów inwestycyjnych, a także wymogi i warunki stawiane inwestorom realizującym inwestycje związane z wykorzystaniem energii wiatru.. Cele i zadania Ekofunduszu EkoFundusz jest fundacją powołaną w 1992 r. przez Ministra Finansów dla efektywnego zarządzania środkami finansowymi pochodzącymi z zamiany części zagranicznego długu na wspieranie przedsięwzięć w ochronie środowiska (tzw. ekokonwersja długu). Dotychczas decyzję o ekokonwersji polskiego długu podjęły Stany Zjednoczone, Francja, Szwajcaria, Włochy, Szwecja i Norwegia, tak więc EkoFundusz zarządza środkami tych krajów (łącznie ponad 571 min USD do wydania w latach ). Zadaniem Fundacji jest dofinansowanie przedsięwzięć w dziedzinie ochrony środowiska, które mają nie tylko istotne znaczenie w skali regionu czy kraju, ale także wpływają na osiągnięcie celów ekologicznych uznanych za priorytetowe przez społeczność międzynarodową w skali europejskiej, a nawet światowej. Ta specyfika EkoFunduszu, odróżniająca go od innych funduszy wspierających inwestycje proekologiczne w Polsce, wyklucza możliwość dofinansowania przedsięwzięć, których celem jest rozwiązywanie jedynie lokalnych problemów. Zadaniem EkoFunduszu jest również ułatwienie transferu na polski rynek najlepszych technologii z krajów-donatorów, a także stymulowanie rozwoju polskiego przemysłu ochrony środowiska. Prirytety Ekofunduszu W Statucie EkoFunduszu pięć sektorów ochrony środowiska uznanych zostało za dziedziny priorytetowe. Są nimi: 1. ograniczenie transgranicznego transportu dwutlenku siarki i tlenków azotu oraz eliminacja niskich źródeł ich emisji (ochrona powietrza); 2. ograniczenie dopływu zanieczyszczeń do Bałtyku oraz ochrona zasobów wody pitnej (ochrona wód); 3. ograniczenie emisji gazów powodujących zmiany klimatu Ziemi (ochrona klimatu); 4. ochrona różnorodności biologicznej; 5. gospodarka odpadami i rekultywacja gleb zanieczyszczonych. Warunki finsowania projektów EkoFundusz udziela wsparcia finansowego w formie preferencyjnych pożyczek lub/i bezzwrotnych dotacji. Pomoc finansową uzyskać mogą jedynie projekty dotyczące inwestycji bezpośrednio związanych z ochroną środowiska (w ich fazie implementacyjnej), a w dziedzinie ochrony przyrody również projekty nieinwestycyjne.

2 Wszystkie wnioski o dofinansowanie oceniane są w EkoFunduszu z punktu widzenia ekologicznego, technologicznego, ekonomicznego i organizacyjnego. Aby otrzymać pożyczkę lub/i dotację wszystkie te oceny muszą być pozytywne, a Inwestor musi wykazać się wiarygodnością finansową i posiadaniem zabezpieczeń, a także zapewnieniem pełnego finansowania projektu w części nie objętej dofinansowaniem EkoFunduszu. EkoFundusz nie dofinansowuje badań naukowych, akcji pomiarowych i edukacyjnych, konferencji i sympozjów, tworzenia i prowadzenia systemów monitoringu środowiska, wszelkiego rodzaju studiów i opracowań oraz tworzenia dokumentacji projektowej. Ze środków EkoFunduszu nie mogą także korzystać te przedsięwzięcia, które kwalifikują się do udzielenia znaczącej pomocy ze strony przedakcesyjnych programów pomocy Unii Europejskiej ISPA i PHARE, Zgodnie z poniższym schematem, wszystkie projekty rozpatrywane przez EkoFundusz można podzielić na projekty techniczne (inwestycyjne) oraz projekty przyrodnicze. Wśród projektów technicznych wyróżnić można projekty komercyjne, czyli takie które generują znaczne zyski po ich zakończeniu oraz niekomercyjne, których głównym celem jest poprawa stanu środowiska oraz względy społeczne, a przyszłe opłaty użytkowników jedynie pokrywają koszty, bez generowania zysków, bądź generują zyski w niewielkiej wysokości. W obydwu grupach projektów można wyróżnić projekty typowe oraz projekty innowacyjne. Przez przedsięwzięcia innowacyjne Fundacja rozumie takie, które wprowadzają na polski rynek nowe, lepsze niż dotąd rozwiązania techniczne służące ochronie środowiska, oferowane zarówno przez firmy polskie, jak i firmy z krąjów-donatorów. Zadaniem EkoFunduszu jest upowszechnianie takich sprawdzonych, a nie stosowanych dotąd w kraju lub w danym regionie rozwiązań. Rada EkoFunduszu uchwaliła następujące zasady udzielania pomocy finansowej w 2002 roku: Projekty przyrodnicze mogą otrzymywać pomoc finansową w formie bezzwrotnych dotacji. Dla projektów prowadzonych przez pozarządowe organizacje społeczne dotacja EkoFunduszu może pokryć do 80% kosztów projektu. Inni wnioskodawcy mogą ubiegać się o dotację na poziomie nie przekraczającym 50% kosztów projektu. W grupie projektów technicznych przedsiębiorcy (spółki prawa handlowego i inne przedsiębiorstwa, a także osoby fizyczne podejmujące działalność gospodarczą), realizujący projekty w zakresie statutowych priorytetów EkoFunduszu mogą otrzymać pomoc finansową przede wszystkim w formie preferencyjnych pożyczek o stałej stopie procentowej. Maksymalny okres karencji spłat pożyczki (rozumiany jako czas od zakończenia inwestycji do pierwszej spłaty rat kapitałowych) nie może przekroczyć jednego roku, a dla projektów innowacyjnych dwa lata a całkowita spłata pożyczki powinna nastąpić w ciągu ośmiu lat. Pomoc finansowa EkoFunduszu (jej wielkość i rodzaj) dla projektów technicznych realizowanych przez władze samorządowe uzależniona jest od zasobności samorządu wyrażonej w dochodach ogółem na jednego mieszkańca. Maksymalny okres karencji spłat pożyczki nie powinien przekroczyć jednego roku, a całkowita spłata pożyczki nie powinna przekroczyć ośmiu lat. Okresy karencji oraz długości okresów spłat pożyczek są dostosowane do charakteru projektu i z tego powodu są negocjowana indywidualnie. Należy przy tym podkreślić, że EkoFundusz może wspierać finansowo zarówno projekty dopiero rozpoczynane, jak i będące w fazie realizacji, jeżeli ich zaawansowanie finansowe nie przekracza 60% w dniu złożenia wniosku do EkoFunduszu.

3 Procedura rozpatrywania wniosków Procedura zgłoszenia wniosków o dofinansowanie ze środków EkoFunduszu z reguły ma charakter dwuetapowy. Pierwszym etapem jest przesłanie na adres Fundacji "Ankiety projektu" na kwestionariuszu dostępnym w Biurze EkoFunduszu (u/. Bracka 4, Warszawa) oraz na stronie internetowej ( Powinna ona zawierać komplet wiarygodnych informacji niezbędnych do podjęcia przez Zarząd EkoFunduszu decyzji o tym, czy wnioskowane przedsięwzięcie mieści się w jednym z priorytetów EkoFunduszu, wymienionych powyżej. Szczególnie istotne na tym etapie jest uwypuklenie korzyści ekologicznych z realizacji przedsięwzięcia oraz nowatorskich rozwiązań technologicznych, a także wykazanie wszystkich źródeł, z których wnioskodawca zamierza je sfinansować. W przypadku inwestycji związanych z budową siłowni wiatrowych wymagane jest aby inwestor dysponował już zweryfikowanymi wynikami pomiaru parametrów wiatru w miejscu lokalizacji inwestycji. Minimalny okres ich prowadzenia wynosi l rok. Ponadto pożądane jest aby uregulowane były kwestie własności gruntu, na którym posadowiona będzie siłownia wiatrowa, oraz określone i zatwierdzone warunki jego zagospodarowania. Istotną dla podjęcia decyzji będzie również informacja o planowanej do zastosowania technologii oraz sposobie jej wyboru. W przypadku podjęcia decyzji pozytywnej Zarząd EkoFunduszu przesyła wnioskodawcy zaproszenie do przedstawienia "Wniosku o udzielenie pomocy finansowej". Zaproszenie to nie oznacza jakiegokolwiek zobowiązania EkoFunduszu do dofinansowania projektu, a jedynie stanowi podstawę do przedstawienia przez Inwestora wniosku, przygotowanego zgodnie z "Instrukcją przygotowania wniosku" dostępną w Biurze Fundacji i na stronie internetowej. Odpowiedź na ankietę powinna być udzielona przez EkoFundusz w ciągu czterech tygodni. Odpowiedź pozytywna, będąca zaproszeniem do złożenia wniosku, ważna jest przez trzy miesiące. Jeżeli w tym czasie wniosek nie napłynie, uznaje się to za rezygnację ze starania się o pomoc finansową Fundacji. Wniosek powinien zawierać konkretne informacje w zakresie: - celu proponowanego projektu (a także przedstawiać uzasadnienie jego podjęcia); - zastosowanej (zaproponowanej) technologii i / lub metod organizacji przedsięwzięcia; - planowanych w wyniku realizacji projektu efektów ekologicznych - wybranych lub proponowanych wykonawców/dostawców i sposobu ich wyboru; - harmonogramu rzeczowo-finansowego projektu wraz z wykazanymi źródłami finansowania - analizy ekonomicznej przedsięwzięcia wykazującej zapewnienie płynności finansowej w okresie jego realizacji i po jego ukończeniu (w fazie eksploatacji). Niezbędnym uzupełnieniem wniosku jest również szereg załączników (wymienionych i opisanych w instrukcji), takich jak: - studium wykonalności lub "business plan" w przypadku przedsięwzięć o charakterze komercyjnym (w przypadku siłowni wiatrowych dla uwiarygodnienia przyjętych założeń ekonomicznych pożądane jest dołączenie umów lub listów intencyjnych z Zakładami energetycznymi deklarującymi część zakupu energii z planowanej elektrowni wiatrowej);

4 - źródłowa dokumentacja ekonomiczna, finansowa i przetargowa; - wymagane przez prawo zezwolenia na realizację projektu. Istotne jest również przedstawienie oceny oddziaływania inwestycji na środowisko (jeśli była wykonywana) oraz posiadanych ekspertyz dotyczących projektu. W przypadku inwestycji polegających na budowie elektrowni wiatrowych Fundacja wymaga dołączenia : - studium oddziaływania inwestycji na środowisko (w tym na awifaunę) - studium krajobrazowego Należy podkreślić, że do szczegółowego rozpatrywania wniosku przez EkoFundusz kierowane są jedynie wnioski kompletne i wypełnione zgodnie z Instrukcją przygotowania wniosku". Nadesłany wniosek podlega ocenie przez specjalistów zatrudnionych w Fundacji, a w wielu przypadkach także ekspertów działających na zlecenie EkoFunduszu. Analizie podlegają trzy aspekty przedsięwzięcia: technologiczny, ekologiczny i ekonomicznofinansowy. Przy współpracy wnioskodawcy z ekspertami i specjalistami EkoFunduszu wniosek może podlegać uzupełnieniom lub modyfikacjom wynikającym z wymagań Fundacji. Jeżeli ocena ta przyniesie wynik pozytywny, Zarząd Fundacji zatwierdza wniosek i przedstawia go na posiedzeniu Rady Fundacji. Zgodnie ze statutem EkoFunduszu Rada Fundacji podejmuje decyzję ostateczną o przyznaniu pomocy finansowej, jej rodzaju, wysokości i warunkach. Forma i wysokość przyznanej pomocy może różnić się od proponowanej przez wnioskodawcę. Rada może też sformułować dodatkowe warunki związane z jej udzieleniem. Odpowiedź na ankietę powinna być udzielona przez EkoFundusz w ciągu czterech tygodni. Odpowiedź pozytywna, będąca zaproszeniem do złożenia wniosku, ważna jest przez trzy miesiące. Jeżeli w tym czasie wniosek nie napłynie, uznaje się to za rezygnację ze starania się o pomoc finansową Fundacji. Decyzja Rady Fundacji o przyznaniu dotacji lub/i pożyczki ważna jest przez sześć miesięcy. W tym czasie powinna zostać podpisana Umowa o udzieleniu pomocy finansowej. Jest to okres, w którym Zarząd EkoFunduszu przeprowadza negocjacje z wnioskodawcą dotyczące treści "Umowy o udzieleniu pomocy finansowej". Ramowy tekst umowy, dostępny w Biurze EkoFunduszu, określa podstawowe uprawnienia i zobowiązania Fundacji i Inwestora. Pożyczki, podobnie jak dotacje, przyznawane są na konkretne zadania inwestycyjne ze szczególnym naciskiem na zakupy nowoczesnych technologii z krajów ekokonwersji. Obowiązuje system finansowania i rozliczania zadań etapami zgodnie z terminami ich realizacji. W przypadku udzielenia pożyczki EkoFundusz wymaga odpowiednich zabezpieczeń prawnych, gwarantujących zwrot pełnej kwoty przekazanej w formie pożyczki wraz z naliczonymi odsetkami w określonym terminie. Ustalając formę zabezpieczenia dla podmiotu ubiegającego się o pożyczkę Zarząd Fundacji każdorazowo bierze pod uwagę wysokość pożyczki, okres spłaty oraz status prawny i majątkowy pożyczkobiorcy. Podpisanie Umowy warunkowane jest uzyskaniem przez EkoFundusz udokumentowanego potwierdzenia pełnego finansowania przedsięwzięcia ze wszystkich źródeł wymienionych we wniosku oraz spełnienia wszystkich wymogów formalno-prawnych związanych z realizacją projektu.

5 W trakcie negocjacji uszczegółowieniu podlega (w stosunku do treści wniosku) zakres rzeczowy projektu w części objętej pomocą finansową EkoFunduszu. Szczegółowość wykazu zadań zawartych w załącznikach do umowy powinna odpowiadać przyszłemu zakresowi rzeczowemu faktur przedstawianych EkoFunduszowi przy rozliczaniu wydatkowania środków pomocowych za wykonane prace i zakupy. Należy przy tym wziąć pod uwagę poniższe zasady: 1. EkoFundusz w zasadzie finansuje dostawy i usługi wykonane po dacie zawarcia umowy o udzieleniu pomocy finansowej. W ujęciu rzeczowym ze środków EkoFunduszu mogą być pokrywane jedynie koszty budowy i wyposażenia podstawowych obiektów technologicznych inwestycji oraz urządzeń niezbędnych dla funkcjonowania obiektów podstawowych (np. zasilanie energetyczne). 2. Wniosek przedstawiany EkoFunduszowi nie może zawierać kosztów nadzoru i koordynacji projektu ponoszonych przez Inwestora albo generalnego realizatora / wykonawcę inwestycji. Odstępstwo od tej zasady jest możliwe jedynie w przypadku projektów prowadzonych przez organizacje społeczne. 3. Ze środków Fundacji nie mogą być finansowane podatki i inne opłaty związane z realizacją przedsięwzięcia, a także koszty osobowe i administracyjne Inwestora związane z realizacją projektu Należy podkreślić, że środki EkoFunduszu mają charakter bezzwrotnej pomocy zagranicznej, w związku z tym w przypadku finansowania zakupów z dotacji lub pożyczki EkoFunduszu ma zastosowanie rozporządzenie Ministra Finansów z dnia r. w sprawie wykonywania przepisów ustawy o podatku od towarów i usług oraz o podatku akcyzowym - stanowiące o prawie do zwrotu podatku VAT naliczonego od zrealizowanych zakupów ze środków EkoFunduszu. Ponadto możliwe jest zwolnienie z cła i opłaty granicznej zakupów dokonanych ze środków EkoFunduszu za granicą. Sposób współdziałania Fundacji i Inwestora przy korzystaniu z tej możliwości jest określony w umowie. Wymogi związane wyborem przez inwestora dostawców i wykonawców inwestycji EkoFundusz - administrując środkami pochodzącymi z konwersji części zagranicznego długu publicznego Polski na inwestycje w dziedzinie ochrony środowiska - przykłada szczególną wagę do jakości proponowanych rozwiązań, odpowiadających nowoczesnym technologiom proekologicznym, a także do promocji najbardziej ekonomicznego wykorzystania posiadanych funduszy poprzez stosowanie możliwie obiektywnych i przejrzystych" metod ich rozdziału. Spełnienie tych wymogów w najpełniejszy sposób umożliwiają procedury przetargowe. W międzyrządowych umowach z krajami wierzycielskimi o ekokonwersji polskiego długu zawarta jest także klauzula mówiąca że zaangażowanie środków pochodzących z wkładów tych krajów do EkoFunduszu możliwe jest pod warunkiem zastosowania przetargów. Wymóg ten stosuje się do części zadania inwestycyjnego finansowanego ze środków finansowych EkoFunduszu, jeżeli zadanie to może być odrębnym przedmiotem przetargu. Jeśli takie wydzielenie nie jest możliwe, cała inwestycja winna być realizowana zgodnie z zastosowaniem przetargu nieograniczonego. Za prawidłowe przygotowanie i przeprowadzenie przetargu odpowiedzialny jest Inwestor, z którym EkoFundusz zawarł lub zawrze umowę o udzieleniu pomocy finansowej. Jeśli Inwestor dokonał wyboru dostawców lub/i wykonawców przed złożeniem wniosku do EkoFunduszu, sposób tego wyboru i jego wynik jest jednym z istotnych czynników branych pod uwagę przez Fundację w trakcie rozpatrywania wniosku oraz przy określaniu zakresu przeznaczenia środków Fundacji w czasie uzgadniania treści umowy. W związku z tym

6 Inwestor, jest zobowiązany do przedstawienia raportu (protokółu) z oceny ofert, zawierającego wyniki oceny i rekomendacje dotyczące przyznania kontraktu. Jeśli natomiast wybór ten ma być dokonany dopiero po przyznaniu dofinansowania przez Fundację, Inwestor bezwzględnie zobowiązany jest do współpracy z EkoFunduszem w zakresie przygotowania i przeprowadzania przetargów. EkoFundusz wymaga od Inwestora podjęcia kroków w celu zwolnienia z konieczności stosowania preferencji krajowych.