KRÓTKIE KOMENTARZE BECKA. Gospodarowanie odpadami i opakowaniami op³aty

Transkrypt

1

2 KRÓTKIE KOMENTARZE BECKA Gospodarowanie odpadami i opakowaniami op³aty

3 Polecamy nastêpuj¹ce publikacje: Barbara Adamiak, Janusz Borkowski KODEKS POSTÊPOWANIA ADMINISTRACYJNEGO, wyd. 6 Du e Komentarze Becka Marek Wierzbowski, Marek Szubiakowski, Aleksandra Wiktorowska POSTÊPOWANIE ADMINISTRACYJNE, wyd. 8 Podrêczniki Prawnicze KODEKS POSTÊPOWANIA ADMINISTRACYJNEGO, wyd. 14 Twoje Prawo KODEKS POSTÊPOWANIA ADMINISTRACYJNEGO, wyd. 15 Wprowadzenie prof. Janusza Borkowskiego Teksty Ustaw Becka KODEKS POSTÊPOWANIA ADMINISTRACYJNEGO, POSTÊPOWANIE EGZEKUCYJNE W ADMINISTRACJI, PRAWO O POSTÊPOWANIU PRZED S DAMI ADMINISTRACYJNYMI, AKTY WYKONAWCZE Edycja S¹dowa PRAWO ADMINISTRACYJNE, Tom I II Zbiór Przepisów Pod red. Adama azowskiego PRAWO UNII EUROPEJSKIEJ, wyd. 2 Repetytoria Becka PRAWO UNII EUROPEJSKIEJ, wyd. 2 Twoje Prawo

4 Pamiêci mojego Ojca

5

6 Gospodarowanie odpadami i opakowaniami op³aty Komentarz Bartosz Draniewicz

7 Gospodarowanie odpadami i opakowaniami op³aty Stan prawny: 1 kwiecieñ 2005 r. Redakcja: Joanna Cybulska Wydawnictwo C.H. Beck 2005 Wydawnictwo C.H. Beck sp. z o.o. ul. Gen. Zaj¹czka 9, Warszawa Sk³ad i ³amanie: TiM-Print, Warszawa Druk i oprawa: WDG Drukarnia w Gdyni Sp. z o.o., Gdynia ISBN

8 Spis treœci Spis treœci Przedmowa... Wykaz skrótów... Literatura.... XI XV XIX Komentarz... 1 I. Ustawa z r. o opakowaniach i odpadach opakowaniowych (Dz.U. Nr 63, poz. 638 ze zm.)... 3 Wprowadzenie... 3 Rozdzia³ 1. Przepisy ogólne... 5 Art. 1. Zakres przedmiotowy Art. 2. Zakres zastosowania... 8 Art. 3. Pojêcie opakowania... 9 Art. 4. Wp³yw na inne przepisy Rozdzia³ 2. Obowi¹zki producenta, importera, dokonuj¹cego wewn¹trzwspólnotowego nabycia, eksportera i dokonuj¹cego wewn¹trzwspólnotowej dostawy opakowañ Art. 5. Negatywny wp³yw na œrodowisko Art. 6. Oznakowanie produktów Art. 7. Sk³adanie sprawozdañ Rozdzia³ 3. Obowi¹zki producenta, importera, dokonuj¹cego wewn¹trzwspólnotowego nabycia, eksportera i dokonuj¹cego wewn¹trzwspólnotowej dostawy produktów w opakowaniach Art. 8. Wymogi dotycz¹ce opakowañ Art. 9. Obowi¹zki przedsiêbiorców Art. 10. Wysokoœæ kaucji na œrodki niebezpieczne Art. 11. Zezwolenie na prowadzenie dzia³alnoœci Rozdzia³ 4. Obowi¹zki sprzedawcy i u ytkownika produktów w opakowaniach Art. 12. Informacje dla u ytkownika Art. 13. Opakowania jednorazowe i wielokrotnego u ytku Art. 14. Zwrot opakowañ Art. 14a. Zwrot opakowañ Art. 15. Selektywna zbiórka odpadów VII

9 Spis treœci Art. 16. Kaucja na opakowanie Art. 17. Obowi¹zek zwrotu opakowañ niebezpiecznych. 88 Art. 18. Nadzór Inspekcji Handlowej Rozdzia³ 5. Obowi¹zki organów administracji publicznej. 90 Art. 19. Raport wojewódzki Art. 20. Baza danych Rozdzia³ 6. Przepisy karne Art. 21. Przekroczenie dopuszczalnych norm Art. 21a. Nieodpowiednie oznakowanie Art. 22. Niedope³nienie obowi¹zku sprawozdania Art. 23. Nieustalenie kaucji Art. 24. Nieprawid³owa sprzeda œrodków niebezpiecznych 95 Art. 25. Niedope³nienie obowi¹zku zwrotu opakowania. 96 Art. 26. Brak informacji w miejscu sprzeda y Art. 27. Nieprzyjmowanie opakowañ wielokrotnego u ytku 97 Art. 27a. Niewywi¹zywanie siê z obowi¹zku producenta 97 Art. 28. Nieprowadzenie selektywnej zbiórki Art. 29. Wykroczenia Rozdzia³ 7. Przepisy koñcowe Art. 30. Zmiany w innych aktach Art. 31. Wejœcie w ycie II. Ustawa z r. o obowi¹zkach przedsiêbiorców w zakresie gospodarowania niektórymi odpadami oraz o op³acie produktowej i op³acie depozytowej (Dz.U. Nr 63, poz. 639 ze zm.) 101 Wprowadzenie Rozdzia³ 1. Przepisy ogólne Art. 1. Zakres przedmiotowy Art. 2. Objaœnienia pojêæ Rozdzia³ 2. Obowi¹zki przedsiêbiorców Art. 3. Odzysk, recykling Art. 3a. Produkt w opakowaniu wielomateria³owym Art. 4. Sposoby realizacji Art. 5. Organizacja odzysku Art. 6. Kapita³ zak³adowy organizacji Art. 7. Statut, rejestr s¹dowy Art. 8. Zachowanie tajemnicy Art. 9. Zawiadomienie o rozpoczêciu dzia³alnoœci Art. 10. Sprawozdanie roczne Art. 11. Dodatkowa ewidencja Art. 11a. Rozliczenie w nastêpnych latach Rozdzia³ 3. Op³ata produktowa Art. 12. Op³ata produktowa VIII

10 Spis treœci Art. 13. Podstawa obliczenia Art. 14. Maksymalna stawka op³aty Art. 15. Roczne sprawozdanie Art. 16. Odrêbny rachunek bankowy Art. 17. Zaleg³oœci w op³atach Art. 18. Egzekucja op³at Art. 19. Odpowiednie stosowanie przepisów Ordynacji Podatkowej Rozdzia³ 4. Op³ata depozytowa Art. 20. Stawka op³aty depozytowej Art. 21. Obowi¹zki sprzedawcy detalicznego Art. 22. Sposób magazynowania Art. 23. Informacje o zwrocie zu ytego akumulatora Rozdzia³ 5. Obowi¹zki organów administracji publicznej. 282 Art. 24. Sprawozdania marsza³ka województwa Art. 25. Doprecyzowanie nomenklatury Art. 26. Nadzór Inspekcji Handlowej Rozdzia³ 6. Zasady gospodarowaania œrodkami pochodz¹cymi z op³aty produktowej Art. 27. Wp³ywy z op³at Art. 28. (uchylony) Art. 29. Fundusze gromadz¹ce wp³ywy Art. 30. Przeznaczenie œrodków Art. 31. (uchylony) Art. 32. Edukacja ekologiczna Art. 33. Zbieranie i regeneracja odpadów Art. 34. Odpady z lamp wy³adowczych Art. 34a. Odpady z materia³ów reklamowych Art. 35. Sprawozdania wójtów, burmistrzów Art. 36. Upowa nienie ustawowe Rozdzia³ 7. Przepisy karne Art. 37. Brak sprawozdañ Art. 37a. Brak dokumentów Art. 38. Zaniedbania zwi¹zane z akumulatorami Art. 39. Zaniedbania zwi¹zane z akumulatorami Art. 40. Przepisy o wykroczeniach Rozdzia³ 8. Zmiany w przepisach obowi¹zuj¹cych, przepisy przejœciowe i koñcowe Art. 41. Zmiany w innych aktach Art. 42. Zmiany w innych aktach Art. 43. Kapita³ zak³adowy Art. 44. Obowi¹zek zg³aszania produktów IX

11 Spis treœci Art. 45. Wy³¹czenie stosowania Art. 46. Wejœcie w ycie III. Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 94/62/WE z r. w sprawie opakowañ i odpadów opakowaniowych IV. Dyrektywa 2004/12/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z r. zmieniaj¹ca dyrektywê 94/62/WE w sprawie opakowañ i odpadów opakowaniowych V. Propozycje Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady zmieniaj¹cej Dyrektywê 94/62/WE o opakowaniach i odpadach opakowaniowych 2004/0045 (COD) Za³¹cznik Wzór umowy o przejêcie obowi¹zku odzysku, w tym recyklingu odpadów opakowaniowych i pou ytkowych Indeks rzeczowy X

12 Przedmowa Przedmowa Jednym z najpowa niejszych zagro eñ dla œrodowiska naturalnego jest wzrastaj¹ca iloœæ opakowañ i, co nieuniknione, odpadów opakowaniowych. Badania przeprowadzone przez Europejsk¹ Agencjê Œrodowiska wskazuj¹, i wzrost ten w okresie od roku 1997 do 2001, dotyczy³ 10 pañstw spoœród 15 ówczesnych cz³onków Unii Europejskiej. Ogólny poziom wzrostu strumienia odpadów opakowaniowych w tym okresie wyniós³ 7%. Symulacje przeprowadzone w odniesieniu do Unii Europejskiej sk³adaj¹cej siê jeszcze z 15 cz³onków wykaza³y, i wzrost ten mo e wynosiæ nawet 18% w okresie od roku 2000 (rok bazowy) do roku 2008, tj. z poziomu 65 milionów ton w roku bazowym do 77 milionów ton w roku Przyczyny takiego stanu rzeczy wi¹zane s¹ z modelem konsumpcji dzisiejszego spo³eczeñstwa, które coraz czêœciej siêga po produkty importowane, jak i ju uprzednio przygotowane. Jednoczeœnie gospodarstwa domowe rozrastaj¹ siê, co implikuje, i generuj¹ one wiêksz¹ iloœæ odpadów. Zjawisko to ma miejsce pomimo, i kraje starej Unii osi¹gaj¹ poziomy docelowe odzysku, a w szczególnoœci recyklingu odpadów opakowaniowych wyznaczone przez Dyrektywê Parlamentu Europejskiego (dalej w skrócie Parlament) i Rady dotycz¹cej opakowañ i odpadów opakowaniowych 94/62/WE (dalej w skrócie Dyrektywa opakowaniowa) 1. Oznacza to, i nie s¹ realizowane inne cele wyznaczone przez Dyrektywê opakowaniow¹. Jest to podstawowy, choæ nie jedyny akt prawa wspólnotowego poœwiêcony gospodarowaniu odpadami opakowaniowymi. Przepisy prawa unijnego w interesuj¹cym nas zakresie zostan¹ przedstawione w dalszej czêœci komentarza. Postanowienia dyrektywy opakowaniowej zosta³y transponowane do polskiego porz¹dku prawnego za poœrednictwem dwóch ustaw: ustawy z r. o opakowaniach i odpadach opakowaniowych (dalej w skrócie OpakU) 2, ustawy z r. o obowi¹zkach przedsiêbiorców w zakresie gospodarowania niektórymi odpadami oraz o op³acie produktowej i op³acie depozytowej 3 (dalej w skrócie ObPrzedU). 1 European Parliament and Council Directive 94/62/EC of 20 December 1994 on packaging and packaging waste zosta³a opublikowana w OJ L propozycje nowelizacji zaœ jako Com (2001) 729 final Official Journal C 103, Dz.U. Nr 63, poz. 638 ze zm. 3 Dz.U. Nr 63, poz. 639 ze zm. XI

13 Przedmowa Ustawy wesz³y w ycie z dniem r. Celem ustaw jest przede wszystkim dostosowanie polskich rozwi¹zañ prawnych do tych obowi¹zuj¹cych w Unii Europejskiej. Cele (zapobieganie wytwarzaniu zanieczyszczeñ, odzysk i recykling) jakie leg³y o podstaw wprowadzenia tych ustaw, s¹ realizowane za pomoc¹ specyficznych instrumentów prawa ochrony œrodowiska. Chodzi tutaj w szczególnoœci o op³atê produktow¹ i op³atê depozytow¹, których wprowadzenie nie jest obligatoryjne na gruncie dyrektywy opakowaniowej. Dyrektywa bowiem, zgodnie ze swoj¹ natur¹, wi¹ e co do celów jej adresatów, pozostawiaj¹c wybór œrodków ich realizacji adresatom. Dzia³ania polskiego ustawodawcy nale y jednak postrzegaæ zgodnie z intencj¹ wyra on¹ tak e w uzasadnieniu do rz¹dowego projektu ObPrzedU jako zapowiedÿ pod¹ ania drog¹ zielonej reformy podatkowej. Jest ona oparta na instrumentach ekonomicznych ochrony œrodowiska. Ich szczególne znaczenie zosta³o potwierdzone Decyzj¹ 2179/98/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z r. w sprawie przegl¹du stanu Pi¹tego programu dzia³ania 1,2. Priorytety zawarte w pi¹tym programie zosta³y podtrzymane równie w Szóstym programie dzia³ania Wspólnoty w dziedzinie ochrony œrodowiska, obejmuj¹cym lata Nosi on nazwê Nasza Przysz³oœæ, Nasz Wybór 3. Istot¹ zielonej reformy podatkowej jest wprowadzanie podatków i op³at ekologicznych, które stopniowo maj¹ zastêpowaæ opodatkowanie tej czêœci ludzkiej aktywnoœci, która tworzy wartoœæ dodan¹, a wiêc przede wszystkim pracy, ale i oszczêdzania, inwestowania co per saldo ma sprawiæ, i przychody z tego pierwszego Ÿród³a zrównowa ¹ te z drugiego. Jako kluczowy argument wskazuje siê osi¹gniêcie efektu podwójnej dywidendy, tj. osi¹gniêcie efektu ekologicznego (poprzez zmniejszenia uci¹ liwoœci dla œrodowiska), przy jednoczesnym uzyskaniu skutku spo³ecznego, np. polegaj¹cego na zwiêkszeniu zatrudnienia, a to dziêki zmniejszeniu opodatkowania pracy lub zmniejsze- 1 Decision No 2179/98/EC of the European Parliament and of the Council of 24 September 1998 on the review of the European Community programme of policy and action in relation to the environment and sustainable development, 'Towards sustainability' opublikowany w OJ L 275, , p Council Directive 91/157/EEC of 18 March 1991 on batteries and accumulators containing certain dangerous substances, OJ L 78, , p. 38. Directive as amended by Commission Directive 98/101/EC (OJ L 1, , p. 1). 3 Zobacz: Communication from the Commission to the Council, The European Parliament, the Economic and Social Committee and the Committee of the Regions on the sixth environmental action programmee of European Community Environment 2010: Our future, our choice COM (2001) 31 final, 2001/0029 (COD). Opis programu wraz z literatur¹ Ÿród³ow¹ znajduje siê miêdzy innymi w opracowaniach: Nowe regulacje ochrony œrodowiska w Polsce dostosowanie do wymagañ Unii Europejskiej red. J. Jendroœka, Wroc³aw 2001, str ; Ochrona œrodowiska w dzia³alnoœci gospodarczej, J. Ciechanowicz-McLean, Warszawa 2003, str XII

14 Przedmowa niu socjalnych kosztów pracy po stronie pracodawcy 1. Niestety op³ata depozytowa w swym obecnym kszta³cie, jakkolwiek maj¹ca walor bodÿcowy, zachêcaj¹cy do zachowañ proekologicznych, nie mo e stanowiæ elementu tej e reformy. Aby siê w ni¹ wkomponowaæ prócz poprawienia ewidentnych b³êdów konstrukcyjnych, powinna dodatkowo zostaæ przekszta³cona w op³atê ³¹cz¹c¹ cechy op³aty produktowej i depozytowej, co zostanie wyjaœnione w uwagach zawartych w Komentarzu. Komentarz zosta³ podzielony na piêæ czêœci. Dwie pierwsze zawieraj¹ komentarze do dwóch wspomnianych przeze mnie ustaw, trzecia, czwarta i pi¹ta, z racji tego, i Polska jest cz³onkiem Unii Europejskiej krótkie omówienie prawodawstwa unijnego. Obowi¹zywanie komentowanych ustaw wzbudza³o wiele kontrowersji wœród praktyków, w szczególnoœci co do prawnopodatkowej oceny op³aty produktowej (czy stanowi ona koszt uzyskania przychodu), która nale y do szerokiej kategorii danin publicznoprawnych. Przeciêcie dyskusji nast¹pi³o dopiero wraz z nowelizacj¹ ustaw podatkowych, choæ w krêgach ustawodawczych pojawiaj¹ siê pogl¹dy o koniecznoœci uznawania tego rodzaju daniny publicznoprawnej jako sankcji za nieprzestrzeganie wymagañ w zakresie ochrony œrodowiska, co by uniemo liwia³o uznawanie op³aty produktowej jako kosztu uzyskania przychodu, dlatego kilka uwag w komentarzu zosta³o poczynionych na temat charakteru prawnego op³aty produktowej. Nie s¹ to jedyne w¹tpliwoœci dotycz¹ce aspektów podatkowych funkcjonowania ustaw bêd¹cych przedmiotem niniejszego komentarza, dlatego poœwiêcono im szczególn¹ uwagê w opracowaniu. W komentarzu zosta³y przywo³ane interpretacje poszczególnych rozwi¹zañ zawartych w komentowanych ustawach, dokonane przez Ministerstwo Ochrony Œrodowiska, które wywo³uj¹ szczególne problemy wœród adresatów zawartych w nich norm prawnych. Ponadto w opracowaniu wykorzystane zosta³o orzecznictwo Europejskiego Trybuna³u Sprawiedliwoœci dotycz¹ce dyrektywy opakowaniowej, jako maj¹ce znaczenie równie przy wyk³adni ustawodawstwa polskiego, skoro zarówno OpakU i ObPrzedU zawieraj¹ niemal literalne powielenia postanowieñ dyrektywy opakowaniowej, szczególnie dotycz¹ce podstawowych definicji. W ten sposób zosta³y wyjaœnione zakresy znaczeniowe nazw opakowañ i recyklingu, a wiêc pojêæ, które stanowi¹ osnowê rzeczonych regulacji. Warszawa, styczeñ 2005 r. Bartosz Draniewicz 1 W. Sadulski, Ekologiczna Reforma Podatkowa jako narzêdzie wdra ania ekorozwoju w Europie i Polsce, Ekoprofit Nr 1(65) z 2003 r., str XIII

15

16 Wykaz 1. Akty skrótów prawne Wykaz skrótów Dyrektywa odpadowa... Dyrektywa Rady 75/442/EWG z r. w sprawie odpadów (tzw. dyrektywa ramowa Council Directive 75/442/EEC of 15 July 1975 on waste) znowelizowana dyrektywami Rady: 91/156/EWG i 91/692/EWG oraz decyzj¹ Komisji 96/350/WE (tekst pierwotny: Dz.U. WE L p. 39 Council Directive 75/442/EEC of 15 July 1975 on waste) Dyrektywa opakowaniowa... Dyrektywa Parlamentu Europejskiego (dalej w skrócie Parlament) i Rady dotycz¹ca opakowañ i odpadów opakowaniowych 94/62/WE European Parliament and Council Directive 94/62/WE of 20 December 1994 on packaging and packaging waste zosta³a opublikowana w Dz.U. WE L nowelizacje omówiono w Komentarzu KC... ustawa z r. Kodeks cywilny (Dz.U. Nr 16, poz. 93 ze zm.) KPSW.... ustawa z r. Kodeks postêpowania w sprawach o wykroczenia (Dz.U. Nr 106, poz. 1148) KSH... ustawa z r. Kodeks spó³ek handlowych (Dz.U. z 2000 r. Nr 94 poz ze zm.) KW... ustawa z r. Kodeks wykroczeñ (Dz.U. Nr 12, poz. 114 ze zm.) nowelizacja ObPrzedU.... rz¹dowy projekt ustawy o zmianie ustawy o obowi¹zkach przedsiêbiorców w zakresie gospodarowania niektórymi odpadami oraz o op³acie produktowej i op³acie depozytowej (druk sejmowy z r., Nr 3211) ObPrzedU nowelizacja.... ustawa z r. o zmianie ustawy o obowi¹zkach przedsiêbiorców w zakresie gospodarowania niektórymi odpadami oraz o op³acie produktowej i op³acie depozytowej (Dz.U. Nr 33, poz. 291) XV

17 Wykaz skrótów ObPrzedU.... ustawa z r. o obowi¹zkach przedsiêbiorców w zakresie gospodarowania niektórymi odpadami oraz o op³acie produktowej i op³acie depozytowej (Dz.U. Nr 63, poz. 639 ze zm.) OpakU... ustawa z r. o opakowaniach i odpadach opakowaniowych (Dz.U. Nr 63, poz. 638 ze zm.) Prawo celne... ustawa z r. Prawo celne (Dz.U. Nr 68, poz. 622 ze zm.) PrOchrŒrodU... ustawa z r. Prawo ochrony œrodowiska (Dz.U. Nr 62, poz. 627 ze zm.) Ustawa czyszcz¹ca.. ustawa z r. o zmianie ustawy o odpadach oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2003 r. Nr 7, poz. 78). Ustawa czyszcz¹ca wesz³a w ycie r. Ustawa wprowadzaj¹ca.... ustawa z r. o wprowadzeniu ustawy Prawo ochrony œrodowiska, ustawy o odpadach oraz o zmianie niektórych ustaw (Dz.U. Nr 100, poz. 1085) Wspólnotowy Kodeks Celny... rozp. Rady (EWG) Nr 2913/92 z r. ustanawiaj¹ce Wspólnotowy Kodeks Celny (Dz.Urz. WE L 302 z r.) 2. Organy orzekaj¹ce NSA... Naczelny S¹d Administracyjny SA... S¹dApelacyjny SN... S¹dNajwy szy SN(7)... S¹dNajwy szy w sk³adzie siedmiu sêdziów 3. Czasopisma Dz.U.... Dziennik Ustaw M.P.... Monitor Polski Dz.U. WE... Dziennik Urzêdowy Wspólnot Europejskich (Dz.U.) Sk³ada siê z dwóch powi¹zanych tematycznie serii (L, czyli legislacja, oraz C informacje i og³oszenia), a tak e Dodatek (S przetargi publiczne) Dz.U. EU... Dziennik Urzêdowy Unii Europejskiej (zast¹pi³ Dz.U.WE) 4. Inne art.... artyku³ lit.... litera XVI

18 Wykaz skrótów m.in.... miêdzy innymi nast.... nastêpne Nb... numer brzegowy np.... naprzyk³ad orz.... orzeczenie pkt... punkt por... porównaj post.... postanowienie poz.... pozycja publ.... publikacja r... rok red.... redakcja rozp.... rozporz¹dzenie str.... strona tekst jedn.... tekst jednolity tj.... tojest tzn.... toznaczy ust.... ustêp wyd.... wydanie wprow.... wprowadzenie zezm.... zezmianami XVII

19

20 Literatura Literatura Analiza i ocena funkcjonowania systemu op³at produktowych i depozytowych w warunkach polskich wraz z propozycjami jego modyfikacji w tym zakresie, weryfikacji poziomów odzysku i recyklingu oraz stawek op³at produktowych. Kierownik tematu J. Famielec, Kraków M. Bar, M. Bojarski, M. Duczmal, M. Górski, J. Jerzmañski, Ustawa z r. o odpadach. Komentarz, Wroc³aw M. Bernat, P. Wnorowski, Podatkowe aspekty procesów odzysku i recyklingu, Monitor Podatkowy z 2002 r., Nr 5. Z. Brodecki, M. Dereziñska, Prawo integracji europejskiej. Zarys wyk³adu z wyborem Ÿróde³, Sopot B. Brzeziñski, W. Morawski, Op³aty za gospodarcze korzystanie ze œrodowiska a przepisy ordynacji podatkowej, Kwartalnik Prawa Podatkowego, Nr 3 4/1999. J. Ciechanowicz-MacLean, Finansowanie i obci¹ anie dzia³alnoœci gospodarczej zwi¹zanej z ochron¹ œrodowiska, [w:] Ksiêga Pami¹tkowa Profesora Ryszarda Paczuskiego, Bydgoszcz Toruñ J. Ciechanowicz-MacLean, Ochrona œrodowiska w dzia³alnoœci gospodarczej, Warszawa B. Clementz, Praktyka prawa ochrony œrodowiska w Polsce w kontekœcie przyst¹pienia do Unii Europejskiej, Radca Prawny 5/2004. J. Dobosz, [w:] Zapis stenograficzny (980) z 76 posiedzenia Komisji Ochrony Œrodowiska z r. B. Draniewicz, Opakowania nowe definicje Dyrektywa 94/62/WE w sprawie opakowañ i odpadów opakowaniowych i jej transpozycja do ustawodawstwa polskiego, [w:] Odpady i Œrodowisko Nr 2(26)2004, str B. Draniewicz, Op³ata produktowa uwagi na tle unormowañ europejskich, Odpady i Œrodowisko Nr 6(26)2003. B. Draniewicz, Dyrektywa 2004/12/WE Parlamentu Europejskiego i Rady zmieniaj¹ca Dyrektywê 94/62/WE w sprawie opakowañ i odpadów opakowaniowych, Ochrona Œrodowiska. Prawo i Polityka, Nr 1(35)2004. B. Draniewicz, Umowa o przejêcie obowi¹zku odzysku i recyklingu odpadów opakowaniowych i pou ytkowych, [w:] Monitor Prawniczy, Nr 13/2004, str B. Draniewicz, Przywilej przy rocznym rozliczeniu. Gazeta Prawna z r. XIX