Spis treœci. WypowiedŸ pisemna ISBN

Transkrypt

1 WYDANIE SZÓSTE 1

2 Copyright by Rados³aw Swigon Spis treœci Konsultacja jêzykowa: Roy Haworth (Wielka Brytania) John Cowell (Wielka Brytania) Jeffrey Dobek (Stany Zjednoczone) Wspó³praca: Ma³gorzata Bucior Izabela Kosiak Micha³ Laskowski Podziêkowania dla nauczycieli jêzyka angielskiego i uczniów z XV Liceum Ogólnokszta³c¹cego w Bydgoszczy za pomoc przy weryfikacji materia³u. Wydawnictwo ENSET poczta@enset.pl Wszelkie prawa zastrze one. adna czêœæ ani ca³oœæ publikacji niemo e byæ reprodukowana bez wczeœniejszej zgody wydawcy. Pamiêtaj! Powielanie (np. poprzez kserowanie) i rozpowszechnianie (czyli m. in. przekazywanie uczniom) utworów objêtych prawem autorskim jest nielegalne. Postêpuj etycznie i zgodnie z prawem. Nie zabijaj ksi¹ ek! Wydawnictwo prowadzi sprzeda wysy³kow¹. Ksi¹ ki mo na zamówiæ poprzez stronê internetow¹ Bydgoszcz 2011 Wydanie VI ISBN Druk i oprawa: Zak³ad Produkcyjno-Handlowy Maktech ul. Nieca³a 4, Bydgoszcz Przedmowa Struktura egzaminu A. Standardy wymagañ - katalog tematów egzamin pisemny B. Poziom podstawowy C. Poziom rozszerzony egzamin ustny D. Poziom podstawowy i rozszerzony Co i jak oceniaj¹ egzaminatorzy wypowiedÿ pisemna A. Poziom podstawowy - krótka forma u ytkowa B. Poziom podstawowy - d³u sza forma u ytkowa C. Poziom rozszerzony wypowiedÿ ustna D. Poziom podstawowy i rozszerzony WypowiedŸ pisemna Poziom podstawowy 3. Notatka, wiadomoœæ A. Jak napisaæ notatkê lub wiadomoœæ B. Przydatne zwroty C. Przyk³adowe zadanie Pocztówka A. Jak napisaæ pocztówkê B. Przydatne zwroty C. Przyk³adowe zadanie Zaproszenie A. Jak napisaæ zaproszenie B. Przydatne zwroty C. Przyk³adowe zadanie Og³oszenie A. Jak napisaæ og³oszenie B. Przydatne zwroty C. Przyk³adowe zadanie List prywatny A. Jak napisaæ list prywatny B. Przydatne zwroty C. Przyk³adowe zadanie List formalny A. Jak napisaæ list formalny B. Przydatne zwroty Wspólne zwroty dla wszystkich rodzajów listów Reklamacja List czytelnika

3 List motywacyjny Zapytanie Oferta Zaproszenie C. Przyk³adowe zadanie Propozycje tematów (liczba tematów) A. Notatka, wiadomoœæ (10) B. Pocztówka (5) C. Zaproszenie (5) D. Og³oszenie (5) E. List prywatny (10) F. List formalny Reklamacja (4) List czytelnika (4) List motywacyjny (4) Inne rodzaje listu formalnego (4) Poziom rozszerzony 10. Recenzja A. Jak napisaæ recenzjê B. Przydatne zwroty C. Przyk³adowe zadanie Rozprawka A. Jak napisaæ rozprawkê B. Przydatne zwroty C. Przyk³adowe zadanie Opis A. Jak napisaæ opis B. Przydatne zwroty C. Przyk³adowe zadanie Opowiadanie A. Jak napisaæ opowiadanie B. Przydatne zwroty C. Przyk³adowe zadanie Propozycje tematów (liczba tematów) A. Recenzja (8) B. Rozprawka (10) C. Opis (9) D. Opowiadanie (8) WypowiedŸ ustna 15. Rozmowa z egzaminatorem Zwroty wspólne A. Powitania i po egnania B. Spotkania C. Rozmowy telefoniczne D. Pewnoœæ i prawdopodobieñstwo E. Zainteresowania Funkcje jêzykowe w rozmowie A. Informacje B. Instrukcje C. Wskazywanie drogi D. Rady E. Opis wydarzeñ - co, gdzie, kiedy F. Odczucia, reakcje G. Proponowanie H. Przyjmowanie propozycji I. Odrzucanie propozycji J. Proœby K. Skargi L. Przepraszanie M.Pozwalanie N. Opinia Opis ilustracji A. Jak opisaæ ilustracjê B. Przydatne zwroty C. Przyk³adowe zadanie Materia³ stymuluj¹cy Przydatne zwroty podczas egzaminu ustnego Mo liwe pytania egzaminatora i przyk³adowe odpowiedzi egzaminowanego A. Rozmowa wstêpna B. Zadanie 1. - rozmowa C. Zadanie 2. i 3. - ilustracja i materia³ stymuluj¹cy D. Pytania dotycz¹ce przebiegu egzaminu Przyk³adowe zestawy egzaminacyjne Zestaw Zestaw Zestaw Zestaw Zestaw Zestaw Zestaw Zestaw Zestaw Zestaw Zestaw Zestaw Zestaw Zestaw Zestaw

4 Podstawowe zagadnienia gramatyczne Czasy gramatyczne 21. Czas teraÿniejszy - simple present Czas teraÿniejszy - present continuous Czas przesz³y - simple past Czas przysz³y - simple future Czasowniki modalne 25. Can, could, may, might, must, would, should Inne wa ne zagadnienia 26. Przedimek - stosowanie przedimków Rzeczownik - liczba mnoga rzeczowników Rzeczownik - forma dzier awcza rzeczowników Przymiotnik - stopniowanie przymiotników Przymiotnik - porównania od/ni, tak...jak, im...tym Przyimek - patrz: str Przys³ówek - tworzenie przys³ówków Spójnik - rodzaje spójników Zaimek - zaimki osobowe i dzier awcze Zaimek - zaimki wskazuj¹ce i pytaj¹ce Zestawienie niezbêdnych s³ów i zwrotów 36. Cz³owiek A. Dane personalne B. Wygl¹d zewnêtrzny C. Cechy charakteru D. Uczucia i emocje E. Przydatne zwroty F. Problemy etyczne - poziom rozszerzony Dom A. Miejsce zamieszkania B. Opis domu i pomieszczeñ C. Wyposa enie pomieszczeñ D. Wynajmowanie, kupno i sprzeda mieszkania E. Przydatne zwroty Szko³a A. Przedmioty nauczania B. Oceny i wymagania, ycie szko³y, kszta³cenie pozaszkolne C. Przydatne zwroty D. System oœwiaty - poziom rozszerzony Praca A. Popularne zawody i zwi¹zane z nimi czynnoœci B. Warunki pracy i zatrudnienia, praca dorywcza; rynek pracy - poziom rozszerzony C. Przydatne zwroty, curriculum vitae ( yciorys) ycie rodzinne i towarzyskie A. Okresy ycia, ycie B. Cz³onkowie rodziny - patrz: pkt 36A (str. 126) Czynnoœci ycia codziennego - patrz: pkt 37E (str. 134) C. Formy spêdzania czasu wolnego D. Œwiêta i uroczystoœci (styl ycia) E. Konflikty i problemy - poziom rozszerzony ywienie A. Artyku³y spo ywcze B. Przygotowanie potraw C. Posi³ki D. Lokale gastronomiczne E. Diety - poziom rozszerzony Zakupy i us³ugi A. Rodzaje sklepów B. Towary C. Sprzedawanie i kupowanie, reklama, korzystanie z us³ug D. Reklamacja, œrodki p³atnicze, banki, ubezpieczenia - poziom rozszerzony Podró owanie i turystyka A. Œrodki transportu B. Baza noclegowa, informacja turystyczna C. Wycieczki, zwiedzanie D. Wypadki i awarie Kultura A. Podstawowe dziedziny kultury oraz uczestnictwo w kulturze (kino, teatr, literatura, muzea, muzyka, radio...) B. Twórcy i ich dzie³a, patrz: pkt 50D (str. 204) 45. Sport A. Popularne dyscypliny sportu B. Sprzêt sportowy, imprezy sportowe C. Sport wyczynowy, sporty ekstremalne - poziom rozszerzony Zdrowie A. Higieniczny tryb ycia, podstawowe schorzenia i ich objawy B. Leczenie chorób C. Niepe³nosprawni, uzale nienia D. Przyczyny schorzeñ, system ochrony zdrowia - poziom rozszerzony Nauka, technika A. Odkrycia naukowe, wynalazki B. Obs³uga i korzystanie z podstawowych urz¹dzeñ technicznych (telefon, komputer, Internet) C. Wspó³czesne œrodki przekazu i przetwarzania informacji - poziom rozszerzony Œwiat przyrody A. Klimat, pogoda B. Œwiat roœlin C. Œwiat zwierz¹t

5 D. Krajobraz E. Zagro enie i ochrona œrodowiska naturalnego F. Klêski ywio³owe G. Przestrzeñ kosmiczna - poziom rozszerzony Pañstwo i spo³eczeñstwo A. Struktura pañstwa, urzêdy (oraz kontynenty, pañstwa i miasta) B. Organizacje miêdzynarodowe C. Konflikty wewnêtrzne i miêdzynarodowe D. Przestêpczoœæ E. Polityka spo³eczna, partie i politycy, koœcio³y i religie, gospodarka - poziom rozszerzony Elementy wiedzy o krajach obszaru jêzykowego, którego jêzyk jest zdawany. A. Wielka Brytania B. Stany Zjednoczone C. Australia D. Zestawienie wybranych twórców anglojêzycznych i ich dzie³ - g³ównie poziom rozszerzony Wielka Brytania (literatura, muzyka, film) Stany Zjednoczone (literatura, muzyka, film) Inne publikacje Przedmowa Niniejsza publikacja przeznaczona jest g³ównie dla uczniów, którzy bêd¹ przystêpowaæ do matury z jêzyka angielskiego - na poziomie podstawowym lub rozszerzonym (obowi¹zuj¹cej od roku 2012). Zaprezentowany materia³ obejmuje swoj¹ tematyk¹: strukturê egzaminu, sposób jego oceniania przez egzaminatorów, szczegó³ow¹ charakterystykê form wypowiedzi pisemnej i ustnej, podstawowe zagadnienia gramatyczne oraz zestawienie kilku tysiêcy wyrazów i zwrotów u³o onych wed³ug obowi¹zuj¹cego katalogu zagadnieñ maturalnych. Ca³oœci dope³nia ponad sto przyk³adowych zadañ oraz wiele cennych wskazówek od egzaminatorów. Ksi¹ ka mo e byæ zatem doskona³ym uzupe³nieniem podrêcznika szkolnego. yczê Wam, drodzy uczniowie, zdania egzaminu maturalnego nie na szóstkê, jak to kiedyœ bywa³o, lecz na 100 procent! Autor 8 9

6 4. Pocztówka (postcard) A Jak napisaæ pocztówkê ü Pocztówka jest rodzajem krótkiego listu, najczêœciej nieformalnego. ü Tekst ma najczêœciej charakter pozdrowieñ, relacji z wycieczki lub pobytu poza sta³ym miejscem zamieszkania. ü Wa ne jest przekazanie pe³nej treœci - zrealizowanie zadañ ze wszystkich podanych podpunktów. ü U ywaj jêzyka nieformalnego, potocznego - stosuj formy œci¹gniête, np. napisz I m, she s zamiast I am czy she is. ü Œrednia d³ugoœæ to zazwyczaj od 7 do 11 zdañ. ü Nie zapomnij podaæ danych nadawcy (na egzaminie - XYZ) oraz daty. ü U ywaj zwrotów charakterystycznych dla tej formy wypowiedzi. B Przydatne zwroty Dear Peter, / Hi Peter, / Peter, Drogi Piotrze, / Czeœæ Piotrze, / Piotrze, Greetings from... Pozdrowienia z... I m in... now. / I m in the mountains. / I m at the seaside. / I m on the beach now. Jestem teraz w... / Jestem w górach. / Jestem nad morzem. / Jestem teraz na pla y. I m having a great time here! Œwietnie siê tu bawiê! I m sunbathing now. Teraz siê opalam. I m staying at a small hotel. Mieszkam w ma³ym hotelu. The weather is great/bad. Pogoda jest œwietna/kiepska. It s raining/snowing/hailing now. Pada deszcz/œnieg/grad <teraz>. It s warm/cold. It s 20 degrees Celsius. Jest ciep³o/zimno. Jest 20 stopni Celsjusza. It s cloudy/sunny/windy. Jest pochmurno/s³onecznie/wietrznie. Great views! Wspania³e widoki! I spent some time in... / 5 days in... / a lot of time in... Spêdzi³em/am trochê czasu w... / 5 dni w... / sporo czasu w... I ve visited... I ve seen... historic monuments (buildings) / museums / castles / palaces... Odwiedzi³em/am... Widzia³em/am... historyczne zabytki / muzea / zamki / pa³ace... I saw... / I met... / I bought... / I was in... (I ve been to...) / We were in... (We ve been to...) Widzia³em/am... / Spotka³em/am... / Kupi³em/am / By³em/am w... / Byliœmy w... How is everything? / How is Mike? / How is my dog? Co u Was/Ciebie s³ychaæ? (dos³. jak wszystko?) /Co s³ychaæ u Micha³a? /Jak siê ma mój pies? I ll ring you when I m back. Zadzwoniê, kiedy wrócê. I wish you were here. Szkoda, e Ciebie/Was tu nie ma. Hope to hear from you soon! Mam nadziejê, e wkrótce dostanê od Ciebie/Was jak¹œ wiadomoœæ. Give my love to... Mike / Kate... / your mum/dad/sister/brother... Przeka pozdrowienia... Micha³owi / Kasi... / swojej mamie/tacie/siostrze/bratu... Your friend, / Take care, / Keep well, / See you, Twój przyjaciel/kolega, / Trzymaj siê, Pozdrawiam, / Do zobaczenia, C Przyk³adowe zadanie Przebywasz na wakacjach w Anglii. Napisz pocztówkê do swojego kolegi/swojej kole anki z USA, w której: napiszesz, co do tej pory zwiedzi³eœ/aœ, opiszesz pogodê, napiszesz, kiedy wracasz do Polski, poprosisz o przekazanie pozdrowieñ jego/jej rodzicom. Podpisz siê jako XYZ. W zadaniu nie jest okreœlony limit s³ów. Hi Peter, Greetings from London! So far, I ve visited the British Museum and been to the theatre. The weather is great - quite warm and sunny. Going back to Poland next Wednesday. Give my love to your parents. Hope to hear from you soon! Take care, XYZ Ü Patrz równie : propozycje tematów maturalnych, pkt 9B, str

7 12. Opis (description) A Jak napisaæ opis ü Opis jest przedstawieniem wygl¹du, przebiegu jakiegoœ wydarzenia, dzia³ania czegoœ, czy charakterystyki osoby lub przedmiotu. Opisy mo na wiêc podzieliæ na: Opis osoby, przedmiotu, krajobrazu, zjawisk przyrodniczych, miejsca, uroczystoœci. Opis sytuacji. Opis prze yæ wewnêtrznych. ü Zbierzmy jak najwiêcej informacji o tym, co zamierzamy opisaæ. ü Do opisu mo emy dodaæ elementy opowiadania oraz swoje komentarze. ü Postarajmy siê spojrzeæ na przedmiot opisu z ró nych punktów widzenia. ü Stosujmy ciekawy, niebanalny jêzyk opisu. Unikajmy czêsto spotykanych przymiotników takich jak old, nice, good. Wykorzystujmy porównania i przenoœnie. ü U ywajmy zwrotów opisuj¹cych odczucia i emocje. ü Jeœli opisujemy osobê zapamiêtajmy, e: We wstêpie podajemy ogólne informacje na temat opisywanej osoby (kim jest dla nas dana osoba, gdzie i kiedy j¹ spotkaliœmy itp.) W rozwiniêciu opisujemy wygl¹d zewnêtrzny (zazwyczaj przechodzimy od informacji ogólnych do szczegó³owych), cechy charakteru, osobowoœæ, zainteresowania itp. - czêsto w osobnych akapitach. W zakoñczeniu umieszczamy w³asne komentarze i odczucia na temat opisywanej osoby. ü Jeœli opisujemy miejsce lub budynek, zapamiêtajmy, e: We wstêpie podajemy nazwê miejsca/budynku oraz powody, dla których dane miejsce lub budynek opisujemy. W rozwiniêciu umieszczamy g³ówne informacje na jego temat. W zakoñczeniu przedstawiamy w³asne refleksje zwi¹zane z opisywanym miejscem/ budynkiem i ewentualnie nasze rekomendacje. ü Jeœli opisujemy uroczystoœci lub œwiêta, zapamiêtajmy, e: We wstêpie podajemy nazwê œwi¹t czy rodzaj uroczystoœci oraz czas, miejsce i powód celebrowania. W rozwiniêciu opisujemy przygotowania i sam¹ uroczystoœæ - zazwyczaj w osobnych akapitach. W zakoñczeniu umieszczamy w³asne komentarze i odczucia innych ludzi zwi¹zane z danym wydarzeniem. B Przydatne zwroty Opis osoby (aby zwroty by³y bardziej czytelne, zastosowano zaimek he) I first met him... Po raz pierwszy spotka³em/am go... When you meet him, the first thing you notice is... Kiedy siê go spotyka, pierwsz¹ rzecz¹, któr¹ siê zauwa a jest... He is in his early/late thirties. Ma trzydzieœci kilka lat/prawie czterdzieœci lat. He looks about fifty. Wygl¹da na oko³o piêædziesi¹t lat. He does not look as old as he is. Nie wygl¹da na swój wiek. She is in the prime of life. <Ona> jest w kwiecie wieku. He looks as if he was... Wygl¹da jakby by³... He is the kind of person you... Jest tak¹ osob¹, któr¹... He is not only..., but also... Jest nie tylko... ale równie... In times of trouble he is the person to turn to. W razie k³opotów jest osob¹, do której mo na siê zwróciæ. He is a person you can always rely on. Jest osob¹, na której zawsze mo esz polegaæ. He is the most... unusual/extraordinary person. Jest najbardziej... niezwyk³¹ osob¹. He manages to be both... and... Udaje mu siê byæ zarówno... jak i... He is successful in... Odnosi sukcesy w... He is admired/respected... Jest podziwiany/powa any(szanowany)... He is full of... contrasts/life... Jest pe³en... kontrastów/ ycia... After some time, he became... / he changed. Po pewnym czasie, sta³ siê... / zmieni³ siê. He passed away in... Odszed³ (=umar³) w... Ü Patrz równie : zestawienie niezbêdnych s³ów i zwrotów, cz³owiek, pkt 36, str

8 Why not? - Czemu nie? Let s do it this way! - Zróbmy to w ten sposób! OK, I ll... and you ll... - Dobrze, ja... a ty... <czas przysz³y>. I Odrzucanie propozycji No, I can t! - Nie, nie mogê! I won t... - Nie... <czas przysz³y> No, I won t do it! - Nie, nie zrobiê tego! I will never do it! - Nigdy tego nie zrobiê! No, thanks. It s OK. - Nie, dziêki. Jest OK. I don t agree with you. - Nie zgadzam siê z tob¹. You re wrong! - Nie masz racji! I think it s a bad idea to... - Myœlê, e z³ym pomys³em jest... Let s do it this way. - Zróbmy to w ten sposób. The problem is that... - Problem polega na tym, e... You shouldn t... - Nie powinieneœ... J Proœby Can you... / Could you... / Will you... / Would you...? Forma grzecznoœciowa, t³umaczona jako Czy móg³byœ/mog³abyœ...? Zauwa my, e w jêzyku angielskim zwracamy siê na ty. Can you close the door? - Czy mo esz zamkn¹æ drzwi? Could you open the window? - Czy móg³byœ/mog³abyœ otworzyæ okno? Will you wait for me? - Czy mo esz na mnie zaczekaæ? Would you mind opening the window? - Czy mo na otworzyæ okno? Would you mind if I opened the window? - Czy móg³bym otworzyæ okno? Sure! / Of course! / Certainly! - Pewnie! / Oczywiœcie! I d love to! - Z przyjemnoœci¹! That s very kind of you! - Bardzo mi³o z twojej strony! Sorry, I can t. - Przykro mi, ale nie mogê. I m afraid I can t help you. - Obawiam siê, e nie mogê tobie pomóc. Of course not! - Oczywiœcie e nie! I m sorry, but I have to... - Przykro mi, ale muszê... I would do it if... - Zrobi³bym to, jeœli... I d love to, but... - Z przyjemnoœci¹, ale... Please don t. - Proszê, nie. K Skargi I d like to complain about... the radio/tv set/bike/shoes/skis/book... Chcia³bym oddaæ do reklamacji... radio/telewizor/rower/buty/narty/ksi¹ kê... I bought it/them... yesterday/last week/on Monday/on 16 th May... Kupi³em to/je... wczoraj/w zesz³ym tygodniu/w poniedzia³ek/16 maja... It doesn t work. / It s broken. It s out of order. Nie dzia³a. / Jest zepsute. I ve got a problem. / The problem is that... Mam problem. Problem polega na tym, e... I d like my money back. Chcia³bym dostaæ zwrot pieniêdzy. Ü Patrz równie : list formalny, przydatne zwroty, reklamacja, pkt 8B, str. 30. L Przepraszanie I m terribly sorry! - Bardzo przepraszam! Please forgive me. - Proszê mi wybaczyæ. It won t happen again. - To ju siê wiêcej nie powtórzy. It was silly of me. - To by³o g³upie z mojej strony. I have lost your... dictionary/book/pen/cd... Zgubi³em twój/twoj¹...s³ownik/ksi¹ kê/d³ugopis/p³ytê CD... I ve broken/scratched/damaged your... - Zepsu³em/Porysowa³em/Uszkodzi³em twój... I ll never lend you anything! - Nigdy ju ci nic nie po yczê! It was my best... - To by³ mój najlepszy... I hate you! - Nienawidzê ciebie! What have you done?! - Co zrobi³eœ?! What are you going to do about it? - Co teraz <z tym problemem> zrobisz? Oh, never mind! - Nie ma sprawy; trudno. OK, that s all right. Don t worry about it. - Dobrze, nie ma sprawy. Nie przejmuj siê tym. It s not your fault. It s OK. - To nie twoja wina. Jest OK. It s nothing! Forget it! - Nie ma sprawy! Zapomnij o tym! OK, but promise me... - Dobrze, ale obiecaj mi... M Pozwalanie Can I... / Could I... open the window/door? - Czy mogê... otworzyæ okno/drzwi? Do you mind if I... open the window? - Czy nie masz nic przeciwko, abym... otworzy³ okno? You can t... smoke in here. - Nie mo esz... tutaj paliæ. You are not allowed to... park here. - Nie masz pozwolenia... tutaj parkowaæ. You mustn t... touch this button. - Nie wolno tobie... dotykaæ tego przycisku. Dogs/Cats are not allowed here. - Psy/Koty nie maj¹ tutaj wstêpu

9 Zestaw 2 Zadanie 1. Wraz z koleg¹/kole ank¹ z Anglii chcesz zorganizowaæ zabawê. Poni ej podane s¹ 4 kwestie, które musisz omówiæ w rozmowie. rodzaj zabawy miejsce zabawy atrakcje podzia³ obowi¹zków w jej przygotowaniu Zadanie 2. Zadanie 3. Popatrz na zdjêcie nr 1, 2 i 3. Chcesz iœæ ze swoim ch³opakiem/swoj¹ dziewczyn¹ z Australii na romantyczn¹ kolacjê do restauracji. Masz do wyboru trzy miejsca. Wybierz tê restauracjê, która bêdzie najbardziej odpowiednia i uzasadnij swój wybór. Wyjaœnij, dlaczego odrzucasz pozosta³e mo liwoœci. Zdjêcie 1 Zdjêcie 2 Opisz poni sz¹ ilustracjê i odpowiedz na pytania egzaminuj¹cego. Zdjêcie 3 Pytania do ilustracji (wy³¹cznie w zestawie dla egzaminuj¹cego). 1. Why do you think this woman is doing her shopping in a big supermarket? 2.How could a shopping centre affect local shops? 3. Describe your last visit to a shop. Pytania do materia³u stymuluj¹cego (wy³¹cznie w zestawie dla egzaminuj¹cego). Egzaminator wybiera dwa pytania. 1. Why do so many people go to fast food restaurants? 2.What kind of food should we eat to be healthy? 3. What are the disadvantages of eating out? 4. Would you like to own your own restaurant? Why/Why not? 86 87

10 sprzedawaæ / kupowaæ sprzedawanie/kupowanie dóbr/us³ug sprzedawca / kupuj¹cy potocznie: wyjœæ na zero wymieniaæ / dzier awiæ towary zysk / strata / wydatki to sell / to buy selling/buying goods/services seller / buyer to break even to reach break-even point to exchange / to lease commodities, goods profit / loss / expenditures 50. Elementy wiedzy o krajach anglojêzycznych Ü Patrz równie : system oœwiaty, pkt 38D, str A Wielka Brytania / Zjednoczone Królestwo (Great Britain / the United Kingdom) Stolica (capital): Londyn (London). G³ówne miasta (main cities): Anglia (England): London, Birmingham, Leeds, Sheffield, Manchester, Liverpool. Szkocja (Scotland): Glasgow, Edinburgh. Walia (Wales): Cardiff. Pó³nocna Irlandia (Northern Ireland): Belfast. G³ówne rzeki (main rivers): od po³udnia: the Thames (pol. Tamiza), the Avon, the Severn, the Trent, the Tweed, the Dee. añcuchy górskie - pisownia oryginalna (mountain ranges): od po³udnia: the Cambrian Mountains (Walia), the Pennine Chain (Anglia),the Southern Uplands (Szkocja), the Grampian Mountains (Szkocja), the Highlands (Szkocja). Powierzchnia (area): 244,1 tys. km 2 Ludnoœæ (population): 60,8 mln mieszk. (2007). Jednostka monetarna (monetary unit): funt szterling (pound sterling). Rz¹d (government): Parlament (Parliament): Izba Lordów, Izba Gmin (the House of Lords, the House of Commons); premier (the Prime Minister); królowa (the Queen); rodzina królewska (the Royal Family). Partie (parties): the Conservative Party (the Conservatives, the Tories), theliberal Democrat Party (the Liberal Democrats, the Lib-Dems), the Labour Party. Atrakcje turystyczne: Atrakcje w Londynie: The Tower of London, Tower Bridge, the British Museum, the National Gallery, Buckingham Palace, the Houses of Parliament, Big Ben, Madame Tussaud s (Museum), Westminster Abbey, St. Paul s Cathedral, Hyde Park, Speakers Corner, Downing Street, Piccadilly Circus, Canary Wharf, Tate Modern, the Tate Gallery. Inne atrakcje: Stonehenge (po³udniowa Anglia), the Lake District (pó³nocna Anglia; park narodowy), Stratford-upon-Avon (œrodkowa Anglia; William Shakespeare), Canterbury (Anglia; katedra), York (Anglia), Oxford (Anglia; uniwersytet), Cambridge (Anglia; uniwersytet), the Loch Ness monster (Szkocja; potwór z Loch Ness). B Stany Zjednoczone (the United States of America) Stolica (capital): Waszyngton (Washington, D.C.) G³ówne miasta (main cities): New York, Los Angeles (LA), Chicago, Houston, Philadelphia, San Diego. G³ówne rzeki (main rivers): od zachodu: the Sacramento, the Rio Grande, the Colorado, the Missouri, the Mississippi, the Hudson. añcuchy górskie - pisownia oryginalna (mountain ranges): the Rocky Mountains (the Rockies; zachód), the Appalachian Mountains (the Appalachians; wschód). Powierzchnia (area): 9,2 mln km 2 Ludnoœæ (population): 309,0 mln mieszk. (2010). Jednostka monetarna (monetary unit): dolar amerykañski (United States dollar, US dollar). 50 autonomicznych stanów (states). Nazwy wybranych stanów: od zachodu: Oregon, California, Utah, Colorado, Texas, Iowa, Alabama, North Carolina, Florida. Rz¹d (government): Kongres (Congress); Senat, Izba Reprezentantów (the Senate, the House of Representatives); prezydent (the president). Atrakcje turystyczne: Atrakcje w Nowym Jorku: the Statue of Liberty, the Metropolitan Museum of Art, the Metropolitan Opera House, the Rockefeller Center, Manhattan, 5th Avenue, the Empire State Building, Central Park, the New York Stock Exchange, Ellis Island, Madison Square Gardens, the Chrysler Building. Inne atrakcje: Hollywood (zachodnie wybrze e), The Grand Canyon (zachód), Yellowstone National Park (pó³nocny zachód), Niagara Falls (pó³nocny wschód), Cape Canaveral (po³udniowy wschód - stan Floryda), Disney World (Floryda). C Australia (Australia) Stolica (capital): Canberra. G³ówne miasta (main cities): Sydney, Melbourne, Brisbane, Perth, Adelaide, Darwin. G³ówne rzeki (main rivers): the Darling, the Murray. Powierzchnia (area): 7,7 mln km 2 Ludnoœæ (population): 22,3 mln mieszk. ( przewidywania). Jednostka monetarna (monetary unit): dolar australijski (Australian dollar). 6 stanów i 2 terytoria federalne. Atrakcje turystyczne: the Sydney Opera House, Sydney Harbour Bridge, the Royal National Park (okolice Sydney), Mount Kosciusko (po³udniowy wschód) Kakadoo National Park, the Darling Mountains