REGULACYJNE I CYWILNOPRAWNE ASPEKTY ROAMINGU MIĘDZYNARODOWEGO. Marlena Wach

Transkrypt

1

2 REGULACYJNE I CYWILNOPRAWNE ASPEKTY ROAMINGU MIĘDZYNARODOWEGO Marlena Wach Warszawa 2013

3 Stan prawny na 14 sierpnia 2013 r. Recenzent Prof. dr hab. Stanisław Piątek Prof. dr hab. Bogudar Kordasiewicz Wydawca Grzegorz Jarecki Redaktor prowadzący Kinga Puton Opracowanie redakcyjne Ewa Adamska Łamanie Violet Design Układ typograficzny Marta Baranowska Ta książka jest wspólnym dziełem twórcy i wydawcy. Prosimy, byś przestrzegał przysługujących im praw. Książkę możesz udostępnić osobom bliskim lub osobiście znanym, ale nie publikuj jej w internecie. Jeśli cytujesz fragmenty, nie zmieniaj ich treści i koniecznie zaznacz, czyje to dzieło. A jeśli musisz skopiować część, rób to jedynie na użytek osobisty. SZANUJMY PRAWO I WŁASNOŚĆ Więcej na POLSKA IZBA KSI KI Copyright by Wolters Kluwer Polska SA, 2013 ISBN ISSN Wydane przez: Wolters Kluwer Polska SA Redakcja Książek Warszawa, ul. Płocka 5a tel , fax ksiazki@wolterskluwer.pl księgarnia internetowa

4 Szczególne podziękowania dla rodziców, męża, dzieci i wszystkich osób mi życzliwych, na których pomoc mogłam liczyć. Publikacja została wydana przy wsparciu kancelarii Domański Zakrzewski Palinka sp.k.

5

6 Spis treści Wykaz skrótów / 11 Wstęp / 25 Rozdział I Analiza rynku koniecznym elementem regulacji usług / Usługa telekomunikacyjna / Regulacja rynku telekomunikacyjnego / Określanie rynków właściwych / Regulacja ex post i ex ante / Analiza hurtowego rynku roamingu międzynarodowego w Polsce / Rynek produktowy na szczeblu detalicznym / Dostęp i wykonywanie połączeń w roamingu międzynarodowym / Usługi transmisji danych / Sieć trzeciej generacji / Dostęp i wykonywanie połączeń w sieciach stacjonarnych / Rynek produktowy na szczeblu hurtowym / Rynek geograficzny / Analiza rynku, określenie znaczącej i kolektywnej pozycji rynkowej / 75 Rozdział II Regulacja roamingu międzynarodowego w ujęciu prawa UE / Roaming międzynarodowy źródła oraz metoda regulacji / Pierwsze rozporządzenie roamingowe 2007 / 85 7

7 Spis treści Drugie rozporządzenie roamingowe 2009 / Analiza funkcjonowania zmienionego rozporządzenia roamingowego / Trzecie rozporządzenie roamingowe 2012 / Podsumowanie zmiany regulacji roamingu międzynarodowego / 119 Rozdział III Świadczenie usług roamingu międzynarodowego / Umowa o świadczenie usług telekomunikacyjnych / Zakres swobody kontraktowej / Dostęp telekomunikacyjny / Stosunki prawne w umowie roamingowej / Relacje w roamingu hurtowym, umowy międzyoperatorskie / Elementy umowy o świadczenie na rzecz osoby trzeciej / Zastępstwo pośrednie / Wykonywanie usługi roamingu przy pomocy osoby trzeciej / Hurtowy dostęp do usług roamingu w rozporządzeniu 531/2012 / Stosunek prawny dostawca usług roamingu użytkownik / Analiza regulaminów i cenników operatorów / Uprawnienia użytkownika i obowiązki operatora macierzystego / Podsumowanie / 210 Rozdział IV Wpływ regulacji, BEREC, orzecznictwa na kształt usługi roamingu / Orzecznictwo krajowe / Orzeczenie Trybunału Sprawiedliwości UE / Propozycja Komisji dotycząca rozwiązania strukturalnego / Stanowiska przedstawicieli rynku / Stanowiska BEREC / Konsultacje dotyczące hurtowego dostępu do usług roamingu / 256

8 Spis treści Konsultacje dotyczące odrębnej sprzedaży detalicznej usług roamingu / Opinia BEREC do art. 5 rozporządzenia 531/2012 / Rozporządzenie wykonawcze 1203/2012 / Podsumowanie / 297 Rozdział V Regulacje roamingu w wybranych jurysdykcjach / Regulacja roamingu w Stanach Zjednoczonych / Rozwój usług roamingu międzynarodowego w Szwajcarii / Roaming wewnątrzkrajowy i międzynarodowy w Rosji / Porozumienia dwustronne dotyczące roamingu / Podsumowanie / 354 Rozdział VI Skutki regulacji i dalsze działania / Prawo konkurencji a regulacje sektorowe roamingu / Działania Komisji i organów regulacyjnych / Dlaczego usługa roamingu budzi tyle kontrowersji? / Zmiany rozporządzenia roamingowego / Wpływ regulacji na stosunki cywilnoprawne w roamingu międzynarodowym / Rezultat regulacji. Czy istnieje inna droga dla usług roamingu? / Zagadnienia de lege lata i de lege ferenda / 425 Zakończenie / 435 Bibliografia / 447 Spis tabel / 457 Spis schematów / 459 Nota biograficzna / 461

9

10 Wykaz skrótów Akty prawne decyzja 2002/627/WE dyrektywa 96/19/WE dyrektywa 1999/5/WE dyrektywa 2002/19/WE lub dyrektywa o dostępie dyrektywa 2002/20/WE lub dyrektywa o zezwoleniach decyzja 2002/627/WE z dnia 29 lipca 2002 r. ustanawiająca Europejską Grupę Regulatorów Sieci i Usług Łączności Elektronicznej (Dz. Urz. UE L 200 z , s. 38) dyrektywa 96/19/WE Komisji z dnia 13 marca 1996 r. zmieniająca dyrektywę 90/388/EWG w sprawie wprowadzenia pełnej konkurencji na rynkach telekomunikacyjnych (Dz. Urz. WE L 74 z , s. 13) dyrektywa 1999/5/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 9 marca 1999 r. w sprawie urządzeń radiowych i telekomunikacyjnych urządzeń końcowych oraz wzajemnego uznawania ich zgodności (Dz. Urz. WE L 91 z , s. 10) dyrektywa 2002/19/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 7 marca 2002 r. w sprawie dostępu do sieci łączności elektronicznej i urządzeń towarzyszących oraz wzajemnych połączeń (dyrektywa o dostępie) (Dz. Urz. WE L 108 z , s. 7) dyrektywa 2002/20/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 7 marca 2002 r. w sprawie zezwoleń na udostępnianie sieci i usługi łączności elektronicznej (dyrektywa o zezwoleniach) (Dz. Urz. WE L 108 z , s. 21) 11

11 Wykaz skrótów dyrektywa 2002/21/WE lub dyrektywa ramowa dyrektywa 2002/22/WE lub dyrektywa o usłudze powszechnej dyrektywa 2002/58/WE lub dyrektywa o prywatności dyrektywa 2002/77/WE dyrektywa 2009/136/WE dyrektywa 2009/140/WE dyrektywa 2002/21/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 7 marca 2002 r. w sprawie wspólnych ram regulacyjnych sieci i usług łączności elektronicznej (dyrektywa ramowa) (Dz. Urz. WE L 108 z , s. 33) dyrektywa 2002/22/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 7 marca 2002 r. w sprawie usługi powszechnej i praw użytkowników odnoszących się do sieci i usług łączności elektronicznej (dyrektywa o usłudze powszechnej) (Dz. Urz. WE L 108 z , s. 51) dyrektywa 2002/58/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 12 lipca 2002 r. w sprawie przetwarzania danych osobowych i ochrony prywatności w sektorze łączności elektronicznej (Dz. Urz. WE L 201 z , s. 37) dyrektywa 2002/77/WE Komisji z dnia 16 września 2002 r. w sprawie konkurencji na rynkach sieci i usług łączności elektronicznej (Dz. Urz. UE L 249 z , s. 21) dyrektywa 2009/136/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 25 listopada 2009 r. zmieniająca dyrektywę 2002/22/WE w sprawie usługi powszechnej i związanych z sieciami i usługami łączności elektronicznej praw użytkowników, dyrektywę 2002/58/WE dotyczącą przetwarzania danych osobowych i ochrony prywatności w sektorze łączności elektronicznej oraz rozporządzenie (WE) nr 2006/2004 w sprawie współpracy między organami krajowymi odpowiedzialnymi za egzekwowanie przepisów prawa w zakresie ochrony konsumentów (Dz. Urz. UE L 337 z , s. 11) dyrektywa 2009/140/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 25 listopada 2009 r. zmieniająca dyrektywy 2002/21/WE w sprawie wspólnych ram regulacyjnych sieci i usług łączności elektronicznej, 2002/19/WE w sprawie dostępu do sieci i usług łączności elektronicznej oraz wzajemnych 12

12 Wykaz skrótów k.c. Konstytucja RP k.p.a. nota w spr. rynków nowela unijna I nowela unijna II nowela unijna III opinia BEREC do art. 5 Porozumienie EOG połączeń oraz 2002/20/WE w sprawie zezwoleń na udostępnienie sieci i usług łączności elektronicznej (Dz. Urz. UE L 337 z , s. 37). ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93 z późn. zm.) Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. (Dz. U. Nr 78, poz. 483 z późn. zm.) ustawa z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (tekst jedn.: Dz. U. z 2013 r. poz. 267) nota wyjaśniająca do zalecenia Komisji Europejskiej w sprawie właściwych rynków produktów i usług w sektorze łączności elektronicznej podlegających regulacji ex ante zgodnie z dyrektywą 2002/21/WE Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie wspólnych ram regulacyjnych sieci i usług łączności elektronicznej ustawa z dnia 24 kwietnia 2009 r. o zmianie ustawy Prawo telekomunikacyjne oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 85, poz. 716) ustawa z dnia 29 kwietnia 2010 r. o zmianie ustawy Prawo telekomunikacyjne (Dz. U. Nr 86, poz. 554) ustawa z dnia 16 listopada 2012 r. o zmianie ustawy Prawo telekomunikacyjne oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. poz. 1445), która implementowała zmiany dyrektyw w zakresie łączności elektronicznej z 2009 r., tj. dyrektywy 2009/136/ WE oraz dyrektywy 2009/140/WE opinia BEREC z dnia 27 września 2012 r. dotycząca implementacji art. 5 rozporządzenia 531/2012, wydana w zw. z art. 5 oraz art. 4 ust. 4 tego rozporządzenia, BoR (12) 109 Porozumienie o Europejskim Obszarze Gospodarczym, podpisane w Porto w dniu 2 maja 1992 r. (Dz. Urz. WE L 1 z , s. 3) 13

13 Wykaz skrótów 14 p.p.s.a. pr. tel. pr. tel. z 2000 r. rozporządzenie 1/2003 rozporządzenie 717/2007 lub rozporządzenie roamingowe 2007 rozporządzenie 544/2009 lub rozporządzenie roamingowe 2009 rozporządzenie 1211/2009 rozporządzenie 531/2012 lub rozporządzenie roamingowe 2012 rozporządzenie wykonawcze 1203/2012 r.r.w. ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (tekst jedn.: Dz. U. z 2012 r. poz. 270 z późn. zm.) ustawa z dnia 16 lipca 2004 r. Prawo telekomunikacyjne (Dz. U. Nr 171, poz z późn. zm.) ustawa z dnia 21 lipca 2000 r. Prawo telekomunikacyjne (Dz. U. Nr 73, poz. 852 z późn. zm.) rozporządzenie Rady (WE) nr 1/2003 z dnia 16 grudnia 2002 r. w sprawie wprowadzenia w życie reguł konkurencji ustanowionych w art. 81 i 82 Traktatu (Dz. Urz. UE L 1 z , s. 1) rozporządzenie nr 717/2007 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 27 czerwca 2007 r. w sprawie roamingu w publicznych sieciach telefonii ruchomej (Dz. Urz. UE L 171 z , s. 32) rozporządzenie nr 544/2009 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 18 czerwca 2009 r. zmieniające rozporządzenie (WE) nr 717/2007 (Dz. Urz. UE L 167 z , s. 2) rozporządzenie nr 1211/2009 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 25 listopada 2009 r. ustanawiającego Organ Europejskich Regulatorów Łączności Elektronicznej (BEREC) oraz Urząd (Dz. Urz. UE L 337 z , s. 1) rozporządzenie nr 531/2012 Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) z dnia 13 czerwca 2012 r. w sprawie roamingu w publicznych sieciach łączności ruchomej wewnątrz Unii (Dz. Urz. UE L 172 z , s. 10) rozporządzenie nr 1203/2012 Komisji (UE) z dnia 14 grudnia 2012 r. w sprawie odrębnej sprzedaży detalicznych usług roamingu regulowanego wewnątrz Unii (Dz. Urz. UE L 347 z , s. 1) rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 25 października 2004 r. w sprawie określenia rynków właściwych podlegających analizie przez Prezesa Urzędu Regulacji Telekomunikacji i Poczty (Dz. U. Nr 242, poz. 2420)

14 Wykaz skrótów TFUE TUE TWE lub Traktat u.o.d.o. u.o.k.k. u.p.z. u.s.d.g. u.z.n.k. wytyczne BEREC do art. 3 wytyczne BEREC do art. 4 i 5 Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (wersja skonsolidowana: Dz. Urz. UE C 83 z , s. 47) Traktat o Unii Europejskiej (Traktat z Maastricht) (wersja skonsolidowana: Dz. Urz. UE C 83 z , s. 13) Traktat ustanawiający Wspólnotę Europejską (wersja skonsolidowana: Dz. Urz. UE C 321E z , s. 37) ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. o ochronie danych osobowych (tekst jedn.: Dz. U. z 2002 r. Nr 101, poz. 926 z późn. zm.) ustawa z dnia 16 lutego 2007 r. o ochronie konkurencji i konsumentów (Dz. U. Nr 50, poz. 331 z późn. zm.) ustawa z dnia 29 grudnia 2005 r. o przekształceniach i zmianach w podziale zadań i kompetencji organów państwowych właściwych w sprawach łączności, radiofonii i telewizji (Dz. U. Nr 267, poz. 2258) ustawa z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (tekst jedn.: Dz. U. z 2013 r. poz. 672 z późn. zm.) ustawa z dnia 16 kwietnia 1993 r. o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji (tekst jedn.: Dz. U. z 2003 r. Nr 153, poz z późn. zm.) wytyczne BEREC z dnia 27 września 2012 r. dotyczące zastosowania art. 3 rozporządzenia 531/2012 w zakresie hurtowego dostępu do usług roamingu (BEREC Guidelines on the Application of Article 3 of the Roaming Regulation Wholesale Roaming Access), BoR (12) 107 wytyczne BEREC z dnia 5 lipca 2013 r. dotyczące zastosowania art. 4 i 5 rozporządzenia 531/2012 odnośnie do odrębnej sprzedaży detalicznych usług roamingowych (BEREC Guidelines on Roaming Regulation No 531/2012, Third Roaming Regulation Article 4 and 5 on Separate Sale of Roaming Services), BoR (13) 82 15

15 Wykaz skrótów wytyczne BEREC do rozporządzenia 531/ wytyczne ERG 2008 wytyczne ERG 2009 wytyczne KE 2002/C165/03 wytyczne KE zalecenie KE 2003/311/WE zalecenie KE 2007/879/WE wytyczne BEREC z dnia 25 lutego 2013 r. dotyczące rozporządzenia 531/2012 z wyłączeniem art. 3, 4 oraz 5 odnoszących się do hurtowego dostępu oraz oddzielnej sprzedaży usług roamingu (BEREC Guidelines on Roaming Regulation No 531/2012, Third Roaming Regulation, Excluding Articles 3, 4 and 5 on Wholesale Access and Separate Sale of Services), BoR (13) 15 wytyczne ERG z dnia 17 stycznia 2008 r. w sprawie stosowania rozporządzenia 717/2007, ERG (07) 86 wytyczne ERG z dnia 1 lipca 2009 r. w sprawie stosowania rozporządzenia 544/2009, ERG (09) 24 wytyczne Komisji Europejskiej 2002/C165/03 w sprawie analizy rynku i ustalania znaczącej pozycji rynkowej w ramach porządku regulacyjnego Wspólnoty dla sieci i usług łączności elektronicznej (Commission Guidelines on Market Analysis and the Assessment of Significant market power under the Community Regulatory Framework for Electronic Communications Networks and Services) (Dz. Urz. WE C 165 z , s. 6) wytyczne Komisji Europejskiej z dnia 14 lipca 2004 r. w sprawie analizy rynku i oceny znaczącej pozycji rynkowej w związku z ramami regulacyjnymi sieci i usług łączności elektronicznej, o których mowa w załączniku XI Porozumienia o Europejskim Obszarze Gospodarczym (Dz. Urz. UE C 101 z , s. 1) zalecenie 2003/311/WE Komisji Europejskiej z dnia 11 lutego 2003 r. w sprawie właściwych rynków produktów i usług w sektorze łączności elektronicznej podlegających regulacji ex ante zgodnie z dyrektywą 2002/21/WE Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie wspólnych ram regulacyjnych sieci i usług łączności elektronicznej (Dz. Urz. UE L 114 z , s. 45) zalecenie 2007/879/WE Komisji Europejskiej z dnia 17 grudnia 2007 r. w sprawie właściwych

16 Wykaz skrótów zalecenie KE w sprawie notyfikacji zalecenie KE w sprawie MTR/ FTR rynków produktów i usług w sektorze łączności elektronicznej podlegających regulacji ex ante zgodnie z dyrektywą 2002/21/WE Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie wspólnych ram regulacyjnych sieci i usług łączności elektronicznej (notyfikowane jako dokument nr (2007) 5406) (Dz. Urz. UE L 344 z , s. 65) zalecenie Komisji Europejskiej z dnia 15 października 2008 r. w sprawie notyfikacji, terminów i konsultacji przewidzianych w art. 7 dyrektywy 2002/21/WE Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie wspólnych ram regulacyjnych sieci i usług łączności elektronicznej (Dz. Urz. UE L 301 z , s. 23) zalecenie 2009/396/WE Komisji Europejskiej z dnia 7 maja 2009 r. w sprawie uregulowań dotyczących stawek za zakańczanie połączeń w sieciach stacjonarnych i ruchomych (Dz. Urz. UE L 124 z , s. 67; sprost.: Dz. Urz. UE L 338 z , s. 64) Czasopisma i wydawnictwa promulgacyjne Biul. SN Biul. UKE Biul. URTiP DGP Dz. U. Dz. Urz. Dz. Urz. UE Dz. Urz. WE ECR EPS KPP M.P. Biuletyn Sądu Najwyższego Biuletyn Urzędu Komunikacji Elektronicznej Biuletyn Urzędu Regulacji Telekomunikacji i Poczty Dziennik Gazeta Prawna Dziennik Ustaw Dziennik Urzędowy Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej Dziennik Urzędowy Wspólnot Europejskich European Court Reports Europejski Przegląd Sądowy Kwartalnik Prawa Prywatnego Monitor Polski 17

17 Wykaz skrótów M. Praw. Monitor Prawniczy ONSA Orzecznictwo Naczelnego Sądu Administracyjnego OSA Orzecznictwo Sądów Apelacyjnych OSNCP/ OSNCPiUS Orzecznictwo Sądu Najwyższego Izba Cywilna oraz Izba Administracyjna, Pracy i Ubezpieczeń Społecznych OSP Orzecznictwo Sądów Polskich OSNPG Orzecznictwo Sądu Najwyższego, Wydawnictwo Prokuratury Generalnej OSPiKA Orzecznictwo Sądów Polskich i Komisji Arbitrażowych OTK Orzecznictwo Trybunału Konstytucyjnego PEwP Prawo Europejskie w Praktyce PiET Prawo i Ekonomia w Telekomunikacji PiP Państwo i Prawo PiR Prawo i Regulacje Świata Telekomunikacji i Mediów PPH Przegląd Prawa Handlowego PS Przegląd Sądowy PT Prawo Teleinformatyczne PUE Prawo Unii Europejskiej PUG Przegląd Ustawodawstwa Gospodarczego Rzeczposp. Rzeczpospolita TiTI Telekomunikacja i Techniki Informacyjne Wok. Wokanda Zb. Orz. Zbiór Orzeczeń Trybunału Sprawiedliwości Wspólnot Europejskich (ECR) Instytucje, organizacje 18 APEC APEC TEL ARCEP Asia-Pacific Economic Cooperation APEC Telecommunications and Information Working Group Autorité de Régulation des Communications Électroniques et des Poste (Urząd Regulacji Komunikacji Elektronicznej i Poczty we Francji)

18 Wykaz skrótów AREGNET ATICM ASEAN BEREC CEPT CRASA ECTRA EEA (EOG) EFTA ERG ETS ETSI EU EWG FCC GCC GSM GSMA IIRSA Arab Regulators Network Arab Telecommunications and Information Council of Ministers Association of Southeast Asian Nations Body of European Regulators for Electronic Communications (Organ Europejskich Regulatorów Łączności Elektronicznej) European Conference of Postal and Telecommunications Administrations (Europejska Konferencja Administracji Poczty i Telekomunikacji) Communications Regulators Association of Southern Africa European Committee for Telecommunications Regulatory Affairs (Europejski Komitet do spraw Regulacji Telekomunikacji) European Economic Area (Europejski Obszar Gospodarczy) European Free Trade Association (Europejskie Stowarzyszenie Wolnego Handlu) European Regulators Group (Europejska Grupa Regulatorów) d. Europejski Trybunał Sprawiedliwości, obecnie Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej European Telecommunications Standards Institute (Europejski Instytut Norm Telekomunikacyjnych) European Union (Unia Europejska) Europejska Wspólnota Gospodarcza Federal Communications Commission (Federalna Komisja Łączności w USA) Gulf Cooperation Council Global System for Mobile Communication (światowy system łączności mobilnej) GSM Association Initiative for the Integration of Regional Infrastructure in South America 19

19 Wykaz skrótów 20 IREG ITU ITU-T KE MAiC MI MZT NRA NSA OECD OFCOM OFTG PE RM RATT SA SADC SAM SATA SN SO SOKiK SPI TK TSUE UE International Roaming Expert Group (Grupa Ekspercka ds. Roamingu Międzynarodowego) International Telecommunication Union (Międzynarodowy Związek Telekomunikacyjny) International Telecommunication Union Telecommunication Standardization Sector (Międzynarodowy Związek Telekomunikacyjny Sektor Standaryzacji Telekomunikacji) Komisja Europejska Ministerstwo Administracji i Cyfryzacji Ministerstwo Infrastruktury Międzynarodowy Związek Telekomunikacyjny National Regulatory Authority (Krajowy Urząd Regulacyjny) Naczelny Sąd Administracyjny Organisation for Economic Cooperation and Development Office of Communications (Urząd Komunikacji w Wielkiej Brytanii) Orange France Telecom Group Parlament Europejski Rada Ministrów Regional Alliance Task Team Sąd Apelacyjny Southern Africa Development Community Sąd Antymonopolowy Southern Africa Telecommunication Association Sąd Najwyższy Sąd Okręgowy Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów Sąd Pierwszej Instancji Trybunał Konstytucyjny Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej Unia Europejska

20 Wykaz skrótów UKE UOKiK URT URTiP WE WTO WSA Urząd Komunikacji Elektronicznej Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów Urząd Regulacji Telekomunikacji Urząd Regulacji Telekomunikacji i Poczty Wspólnota Europejska World Trade Organization (Światowa Organizacja Handlu) Wojewódzki Sąd Administracyjny Inne API APN ARP ARPU CAMEL DAE DECT application program interface (interfejs programowy aplikacji) access point name (nazwa internetowego punktu dostępowego dla UE, wspólny identyfikator, ustawiany ręcznie lub automatycznie w urządzeniu mobilnym klienta korzystającego z roamingu i rozpoznawany przez sieć macierzystą i sieć odwiedzaną, którego celem jest wskazanie, że klient korzystający z roamingu pragnie skorzystać z lokalnych usług transmisji danych w roamingu) alternative roaming provider (alternatywny dostawca usług roamingu) average revenue per user (średni zwrot na użytkownika) customized applications for mobile networks enhanced logic standard (zindywidualizowane aplikacje dla sieci komórkowych o zaawansowanym standardzie logicznym funkcjonalność sieci GSM i UMTS umożliwiająca abonentom będącym w roamingu korzystanie z usług udostępnianych w ich macierzystej sieci) Digital Agenda for Europe (europejska agenda cyfrowa) digital enhanced cordless telecommunication (system cyfrowej łączności bezprzewodowej) 21

21 Wykaz skrótów 22 DSP EPG ETNS FNP FTC GPS GPRS GSM HLR Hz ICT IGW IMEI IMR IOT IP ISDN LBO domestic service provider (operator krajowy) electronic programme guide (elektroniczny przewodnik po programach) european telephony numbering space (przestrzeń numerowa telefonii europejskiej) fix number portability (przenośność numeru stacjonarnego) fixed termination cost (stawka za zakończenie połączenia w sieci stacjonarnej) global positioning system (system nawigacji satelitarnej) general packet radio service (technika związana z pakietowym przesyłaniem danych w sieciach GSM) global system for mobile communication (światowy system łączności mobilnej) home location register (rejestr abonentów macierzystych) Hertz (jednostka miary częstotliwości fal elektromagnetycznych) information and communications technology (technologie informacyjno-komunikacyjne) international gateway (bramka międzynarodowa miejsce przekazywania połączeń międzynarodowych do innych sieci) international mobile equipment identity (międzynarodowa identyfikacja urządzenia mobilnego) international mobile roaming (usługa międzynarodowego roamingu w sieci telefonii komórkowej) inter-operator tariff (taryfa międzyoperatorska) Internet protocol (protokół internetowy) integrated services digital network (cyfrowa sieć z integracją usług) local breakout (dostęp do lokalnych usług transmisji danych w roamingu w sieci odwiedzanej)

22 Wykaz skrótów LTE MHz MMS MNO MNP MSC MTR MVNO NR NRA OTA PSTN SIM SLA SMP SMS SP STIRA TAP long term evolution (standard bezprzewodowego przesyłu danych) Megahertz (jednostka miary częstotliwości fal elektromagnetycznych) multimedia messaging service (serwis wiadomości multimedialnych) mobile network operator (operator sieci mobilnej) mobile number portability (przenośność numeru mobilnego) mobile switching centre (cyfrowa centrala telefoniczna będąca elementem sieci szkieletowej telefonii komórkowej) mobile termination rate (stawka za zakończenie połączenia w sieci ruchomej) mobile virtual network operator (operator wirtualnej sieci mobilnej) national roaming (roaming krajowy) national regulatory authority (regulator krajowy) over the air (funkcja oferowana przez niektóre modele telefonów komórkowych pozwalająca na pobranie danych) public switched telephone network (publiczna komutowana sieć telefoniczna) subscriber identity module (moduł identyfikacji abonenta) service level agreement (gwarancja jakości świadczonych usług) significant market power (znacząca pozycja rynkowa) short message service (usługa krótkiej wiadomości) service provider (dostawca usług) standard terms of international roaming agreements (standardowe postanowienia umów roamingu międzynarodowego) transferred accounts procedure (procedura przesyłania informacji zarejestrowanych na koncie klienta) 23

23 Wykaz skrótów UMTS VoIP WIR WLR universal mobile telecommunications system (uniwersalny system telekomunikacji ruchomej) voice over Internet protocol (głos przez protokół internetowy) wholesale international roaming (hurtowy roaming międzynarodowy) wholesale line rental (usługa hurtowego dostępu do sieci)

24 Wstęp Następujące słowa wypowiedziane przez komisarz w Komisji Europejskiej Neelie Kroes w deklaracji politycznej w dniu 12 lipca 2012 r. będą miały istotne znaczenie dla rozważań zawartych w pracy 1 : Nadmierna interwencja ogranicza elastyczność 2. ( ) Powinniśmy mieć świadomość zarówno bezpośrednich, jak i pośrednich skutków uregulowań prawnych 3. ( ) Stabilność i spójność regulacyjna w dłuższej perspektywie czasowej jest wartością samą w sobie 4. Zagadnienie roamingu uregulowane jest bezpośrednio w prawie unijnym, czyli w rozporządzeniu 717/2007, zmienionym rozporządzeniem 544/2009 oraz zastąpionym rozporządzeniem 531/2012. Jednakże w zakresie nieuregulowanym danym rozporządzeniem zastosowanie do umowy o świadczenie usług telekomunikacyjnych, w tym usługi roamingu, znajduje na rynku polskim ustawa z dnia 16 lipca 2004 r. Prawo telekomunikacyjne oraz akty wykonawcze do tej ustawy. Ustawa pr. tel. implementowała do polskiego porządku prawnego dyrektywy z 2002 r. dotyczące łączności elektronicznej 5. Kolejne nowelizacje pr. tel. były wynikiem zmian w prawodawstwie krajowym, orzeczeń sądów polskich oraz TSUE (d. ETS) czy też zostały wymuszone przez Komisję Europejską jako rezultat przeglądu 1 Poprawa warunków dla inwestycji w sieci szerokopasmowe deklaracja polityczna wiceprzewodniczącej Kroes, Bruksela , press-release_memo _pl.htm. 2 Too much intervention constrains flexibility. Interwencja regulacyjna nie jest ani wymagana, ani gwarantowana. Może być ona nawet szkodliwa tak: S. Bishop, M. Walker, The Economics of EC Competition Law: Concepts, Application and Measurement, Londyn 2010, s We should be aware of both direct and indirect effects of regulation. 4 Regulatory stability and consistency over time is a value in itself. 5 Por. E. Galewska, Implementacja dyrektyw telekomunikacyjnych, Warszawa 2007, s

25 Wstęp prawidłowości dostosowania przepisów pr. tel. do dyrektyw. W Polsce dnia 21 stycznia 2013 r. weszła w życie ustawa z dnia 16 listopada 2012 r. o zmianie ustawy Prawo telekomunikacyjne oraz niektórych innych ustaw (nowela unijna III), która implementowała zmiany dyrektyw w zakresie łączności elektronicznej z 2009 r., tj. dyrektywy 2009/136/WE oraz dyrektywy 2009/140/WE. Dostosowanie pr. tel. do dyrektyw UE ma istotne znaczenie dla kształtowania się praw i obowiązków stron umowy o świadczenie usług telekomunikacyjnych. Jedną z takich właśnie usług telekomunikacyjnych świadczonych przez operatora użytkownikowi końcowemu 6 (abonentowi) jest usługa roamingu. Wspieranie równoprawnej i skutecznej konkurencji w zakresie świadczenia usług telekomunikacyjnych określono w art. 1 ust. 2 pkt 1 pr. tel. Celem ustawy jest stworzenie warunków dla rozwoju konkurencji. Służy temu stosowanie nie tylko regulacji ex post, ale także ex ante 7. Ramy regulacyjne łączności elektronicznej z 2002 r. wprowadziły zasadę nakładania obowiązków regulacyjnych ex ante jedynie w sytuacji braku skutecznej konkurencji, przewidując przeprowadzanie przez krajowe organy regulacyjne okresowej analizy rynkowej i okresowego przeglądu obowiązków, które prowadzą do nałożenia obowiązków ex ante na operatorów wskazanych jako mający znaczącą pozycję rynkową. Proces ten obejmuje następujące fazy: zdefiniowanie właściwych rynków zgodnie z zaleceniem Komisji w sprawie właściwych rynków produktów i usług sektora łączności elektronicznej podlegających regulacji ex ante zgodnie z dyrektywą 2002/21/WE 8 (zalecenie KE 2003/311/WE), analizę zdefiniowanych rynków zgodnie z wytycznymi KE 2002/C165/03 w sprawie analizy rynkowej i oceny znaczącej pozycji rynkowej zgodnie z unijnymi ramami regulacyjnymi sieci i usług łączności elektronicznej 9, wyznaczenie operatorów mających znaczącą pozycję rynkową oraz nałożenie obowiązków ex ante na tak wyznaczonych operatorów. 6 Użytkownik końcowy oraz użytkownik to podmiot korzystający z publicznie dostępnej usługi telekomunikacyjnej lub żądający świadczenia takiej usługi, z tym że w przypadku użytkownika końcowego odbywa się to dla zaspokojenia własnych potrzeb. W niniejszej książce jako użytkownika końcowego należy także rozumieć użytkownika, gdy mowa jest o świadczeniu usług detalicznych w roamingu. 7 M. Rogalski (red.), Prawo telekomunikacyjne, Warszawa 2011, s Dz. Urz. WE L 114 z , s Dz. Urz. WE C 165 z , s

26 Wstęp W zaleceniu KE 2003/311/WE jako właściwy rynek, który może zostać objęty regulacją ex ante, określono krajowy rynek hurtowy usług roamingu międzynarodowego w publicznych sieciach telefonii ruchomej. Jednakże działania podjęte przez krajowe organy regulacyjne, indywidualnie oraz w ramach Europejskiej Grupy Regulatorów (ERG) oraz jej następcy Organu Europejskich Regulatorów Łączności Elektronicznej (BEREC), ustanowionego rozporządzeniem 1211/ , w ramach analizy krajowych rynków hurtowych usług roamingu międzynarodowego wykazały, że organy te nie były w stanie skutecznie oddziaływać na wysoki poziom opłat hurtowych w roamingu ogólnounijnym z uwagi na trudności ze wskazaniem przedsiębiorstw mających znaczącą pozycję rynkową. Trudności te wynikały ze szczególnych uwarunkowań roamingu międzynarodowego, w tym z jego transgranicznego charakteru. Po wejściu w życie rozporządzenia 717/2007 rynek usług roamingu został wycofany ze zmienionego zalecenia KE 2007/879/WE 11. Ponadto krajowe organy regulacyjne odpowiedzialne za ochronę i wspieranie interesów klientów usług łączności ruchomej zwyczajowo zamieszkałych na terytorium podlegającym ich właściwości nie są w stanie kontrolować postępowania operatorów sieci odwiedzanych znajdujących się w innych państwach członkowskich, od których uzależnieni są klienci przy korzystaniu z usług roamingu międzynarodowego. Przeszkoda ta mogłaby także zmniejszyć skuteczność środków podejmowanych przez państwa członkowskie na podstawie pozostawionych im kompetencji stanowienia przepisów w zakresie ochrony konsumentów. W związku z tym na państwa członkowskie wywierana była presja, aby podjęły środki w celu rozwiązania kwestii wysokiego poziomu opłat za usługi roamingu międzynarodowego. Przewidziany jednakże w ramach regulacyjnych łączności elektronicznej z 2002 r. mechanizm podejmowania interwencji regulacyjnej ex ante przez krajowe organy regulacyjne nie okazał się wystarczającym narzędziem, 10 Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1211/2009 z dnia 25 listopada 2009 r. ustanawiające Organ Europejskich Regulatorów Łączności Elektronicznej (BEREC) oraz Urząd (Dz. Urz. UE L 337 z , s. 1). 11 Zalecenie Komisji z dnia 17 grudnia 2007 r. w sprawie właściwych rynków produktów i usług w sektorze łączności elektronicznej podlegających regulacji ex ante zgodnie z dyrektywą 2002/21/WE Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie wspólnych ram regulacyjnych sieci i usług łączności elektronicznej (Dz. Urz. UE L 344 z , s. 65). 27