14a.mp3 d³ugoœæ nagrania: 08:28. dyplomata / dyplomatyczny diplomat / diplomatic. demokracja / demokratyczny democracy / democratic

Transkrypt

1 14. PAÑSTWO I SPO ECZEÑSTWO: struktura pañstwa, urzêdy, organizacje miêdzynarodowe, konflikty wewnêtrzne i miêdzynarodowe, przestêpczoœæ, polityka spo³eczna*, partie i politycy*, koœcio³y i religie*, gospodarka* A 14a.mp3 d³ugoœæ nagrania: 08:28 Struktura pañstwa, urzêdy ambasada / ambasador embassy / ambassador dyplomata / dyplomatyczny diplomat / diplomatic dyplomacja diplomacy burmistrz mayor demokracja / demokratyczny democracy / democratic dyktatura / dyktator dictatorship / dictator monarchia / monarcha monarchy / monarch ekonomia, gospodarka economy ekonomista economist ekonomiczny, rentowny economic 141

2 Ministerstwo np. Ministerstwo Finansów naród parlament partia polityka polityka ugrupowania polityk polityczny pose³, pos³anka premier / prezydent g³owa pañstwa rada miejska radni ratusz rz¹d samorz¹d wybory / wybieraæ dyskutowaæ / g³osowaæ na kogoœ mówiæ / obiecywaæ (reformy) popieraæ coœ byæ przeciwnym czemuœ wyg³osiæ mowê / mowa ê 03:07 emigrowaæ emigracja emigrant gêsto zaludniony s³abo zaludniony hymn / flaga narodowa kraj kraj ojczysty kraje rozwiniête kraje rozwijaj¹ce siê kraje rozwiniête kraje Trzeciego Œwiata królestwo / imperium Ministry the Ministry of Finance the people Parliament party politics policy politician political Member of Parliament (M.P.) prime minister / president head of state town council, city council (town/city) councillors town hall, city hall government, the Cabinet local government election / to elect to debate / to vote for sb to speak / to promise (reforms) to support sth, to be (strongly) in favour of sth to be (strongly) against sth to make a speech / speech to emigrate emigration emigrant densely populated sparsely populated national anthem / national flag country mother country, native country developed countries developing countries the First World the Third World kingdom / empire 142

3 obywatel / obywatelstwo stan / region / województwo zagranica mieszkaæ za granic¹ citizen / citizenship state / region / province foreign country, abroad to live abroad ê 04:32 Kontynenty Afryka - Africa Ameryka Po³udniowa - South America Ameryka Pó³nocna - North America Antarktyda - Antarctica Australia - Australia Azja - Asia Europa - Europe ê 05:17 Pañstwa europejskie Anglia - England Austria - Austria Belgia - Belgium Bia³oruœ - Belarus Bu³garia - Bulgaria Chorwacja - Croatia Czechy - the Czech Republic Dania - Denmark Finlandia - Finland Francja - France Grecja - Greece Hiszpania - Spain Holandia - Holland Irlandia - Ireland (Europa Œrodkowa - Central Europe Europa Wschodnia - Eastern Europe Europa Zachodnia - Western Europe Bliski Wschód - the Middle East Daleki Wschód - the Far East) Niemcy - Germany Polska - Poland Portugalia - Portugal Rosja - Russia Rumunia - Romania S³owacja - Slovakia S³owenia - Slovenia Szwajcaria - Switzerland Szwecja - Sweden Ukraina - the Ukraine Walia - Wales Wêgry - Hungary Wielka Brytania - Great Britain, the UK W³ochy - Italy ê 06:58 Pozosta³e pañstwa (wybrane) Australia - Australia Brazylia - Brazil Chile - Chile Chiny - China Egipt - Egypt Japonia - Japan Kanada - Canada Meksyk - Mexico Nowa Zelandia - New Zealand Stany Zjednoczone - the USA 143

4 ê 07:33 Wybrane miasta Berlin - Berlin Florencja - Florence Kraków - Krakow, Cracow Londyn - London Madryt - Madrid Moskwa - Moscow Nowy Jork - New York Pary - Paris Pekin - Beijing Praga - Prague Rzym - Rome Warszawa - Warsaw Wenecja - Venice Wiedeñ - Vienna B 14b.mp3 d³ugoœæ nagrania: 01:20 Organizacje miêdzynarodowe Unia Europejska European Union, the EU Parlament Europejski European Parliament Europejska Organizacja Wspó³pracy Gospod. EFTA (European Free Trade Association) Czerwony Krzy the Red Cross Greenpeace Greenpeace NATO NATO (North Atlantic Treaty Organization) ONZ UN (United Nations) Œwiatowa Organizacja Handlu WTO (World Trade Organization) Œwiatowa Organizacja Zdrowia WHO (World Health Organization) to samoœæ narodowa poczucie to samoœci narodowej waluta europejska wspólna polityka national identity feelings of national identity European currency common policy C 14c.mp3 d³ugoœæ nagrania: 03:51 Konflikty wewnêtrzne i miêdzynarodowe armia, wojsko army iœæ do wojska to join the army, to sign up for the army materia³y pochodz¹ z ksi¹ ki Tematyczny s³ownik polsko-angielski, 144

5 wst¹piæ do wojska to enlist s³u yæ w wojsku to serve in the army bomba bomb bombardowaæ to bomb pod³o yæ bombê to plant a bomb broniæ / atakowaæ to defend / to attack cel target czo³g tank dowództwo / dowodziæ / dowódca command / to command / commander flota / okrêt wojenny / za³oga fleet / warship / crew konflikt zbrojny armed conflict koszary barracks obóz camp kwatera g³ówna headquarters marynarka wojenna / si³y powietrzne the Navy / the Air Force okr¹ yæ to surround partyzant / wojna partyzancka guerrilla / guerrilla warfare piechota infantry pocisk / torpeda missile / torpedo poddanie siê / poddawaæ siê surrender / to surrender pokój peace podpisaæ traktat pokojowy to sign a peace treaty uzgadniaæ warunki porozumienia to discuss the terms of a treaty porozumienie, umowa, zgoda agreement dojœæ do porozumienia to come to an agreement (on sth) sankcje sanctions sankcje handlowe/ekonomiczne trade sanctions/economic sanctions si³y specjalne / si³y zbrojne special forces / the armed forces sojusz / sojusznik alliance / an ally wojna war wypowiedzieæ wojnê (pañstwu) to declare war (on a country) byæ w stanie wojny z... to be at war with... prowadziæ wojnê przeciwko... to wage war against... wojskowy / wojsko military / the military wygraæ / przegraæ (bitwê) to win / to lose (a battle) zaginiony w akcji missing in action, lost in action zawieszenie broni ceasefire og³osiæ zawieszenie broni to declare a ceasefire 145

6 og³osiæ warunkowe zaw. broni og³osiæ bezwarunkowe zaw. broni o³nierz to declare a conditional ceasefire to declare an unconditional ceasefire soldier D 14d.mp3 d³ugoœæ nagrania: 08:26 Przestêpczoœæ gangster / gang gangster / gang handlarz narkotyków drug dealer sprzedawaæ narkotyki to sell drugs sprzedawca narkotyków pusher morderca / zamordowaæ murderer / to murder oszust / oszustwo fraudster / fraud podpalacz / podpalenie arsonist / arson policjant, policjantka / policja policeman, policewoman / police policjant, policjantka police officer porywacz / porywacz samolotów kidnapper / hijacker porywaæ / porywaæ samolot to kidnap / to hijack przestêpca / przestêpstwo criminal / crime pope³niæ przestêpstwo to commit a crime/an offence zmusiæ kogoœ do... to force someone to... naciskaæ, eby ktoœ coœ zrobi³ to pressure someone into doing sth szanta ysta / szanta / szanta owaæ blackmailer / blackmail / to blackmail (someone) szpieg / szpiegostwo spy / espionage terrorysta / terroryzm terrorist / terrorism wandal / niszczyæ vandal / to destroy, to do damage wandalizm vandalism w³amywacz / w³amanie / w³amaæ siê burglar / break-in / to break in w³amaæ siê do czyjegoœ domu to break into someone s home zak³adnik hostage Wziêto go jako zak³adnika. He was taken hostage. zdrajca / zdradzaæ / zdrada traitor / to betray / betrayal z³odziej thief (liczba mnoga - thieves) z³odziej kieszonkowy pickpocket przeszukaæ czyj¹œ torebkê to go through someone s handbag wyrwaæ komuœ torebkê to snatch someone s handbag materia³y pochodz¹ z ksi¹ ki Tematyczny s³ownik polsko-angielski, 146

7 ê 02:58 aresztowanie / aresztowaæ / w areszcie bójka, walka / biæ siê, walczyæ pobiæ zosta³ pobity broñ / pistolet / strzelaæ fa³szerstwo / fa³szowaæ / fa³szerz grzywna, mandat gwa³t / gwa³ciæ kogoœ Zosta³a zgwa³cona. gwa³ciciel komisariat policji kradzie w sklepie / z³odziej (w sklepie) molestowanie seksualne / molestowaæ okup / p³aciæ okup rabunek, napad / rabowaæ z³odziej kraœæ trucizna zatruæ siê / zatruæ kogoœ arrest / to arrest / in custody fight / to fight to beat someone up he was (badly) beaten up weapon / gun / to fire, to shoot forgery / to forge / forger fine rape / to rape someone She was raped. rapist police station shoplifting / shoplifter sexual harassment / to molest someone ransom / to pay the ransom robbery / to rob robber to steal poison to be poisoned / to poison someone daæ komuœ ³apówkê / ³apówkarstwo to bribe someone / bribery ³apówka bribe groziæ / groÿba to threaten / threat napadaæ kogoœ / bandyta to mug / mugger napad na ulicy mugging oszukiwaæ / (ujœæ z yciem) to cheat / (to cheat death) przy³apaæ kogoœ na gor¹cym uczynku to catch sb red-handed to catch sb in the act trzymaæ kogoœ w areszcie / areszt to keep sb in custody / custody z³amaæ prawo / pope³niæ przestêpstwo to break the law / to commit a crime S¹d ê 05:56 adwokat, prawnik lawyer, równie : solicitor, barrister, USA: attorney podejrzany / podejrzewaæ / dowód suspect / to suspect / evidence winny / niewinny guilty / not guilty, innocent œwiadek / byæ œwiadkiem witness / to witness 147

8 œwiadek naoczny sêdzia / sêdziowaæ wyrok, orzeczenie eye witness judge / to judge judgment (pisownia judgement jest równie poprawna) byæ aresztowanym to be under arrest Jesteœ aresztowany. You re under arrest. cela wiêzienna prison cell kara œmierci capital punishment, death penalty czekaæ na wyrok œmierci to be on death row kara wiêzienia prison sentence kara do ywocia life sentence / life imprisonment kaucja bail Zosta³ zwolniony za kaucj¹. He was released on bail. Zosta³a zwolniona bez postawienia zarzutów. She was released without charge. prawo law proces / Zosta³ skazany na... trial / He was sentenced to... przyznaæ siê do winy to plead guilty s¹d / podawaæ do s¹du court / to take sb to court sprawa case werdykt, orzeczenie / og³osiæ werdykt verdict / to announce the verdict wiêzienie / iœæ do wiêzienia / wiêzieñ prison / to go to prison / prisoner wnieœæ sprawê przeciwko komuœ to sue sb, to file a lawsuit against sb E 14e.mp3 d³ugoœæ nagrania: 08:59 Polityka spo³eczna*, partie i politycy*, koœcio³y i religie*, gospodarka* Polityka spo³eczna, partie i politycy Ü Patrz równie : struktura pañstwa, urzêdy, pkt 14A, str partia party Partia Pracy the Labour Party Partia Konserwatywna the Conservative Party Partia Liberalnych Demokratów the Liberal Democrat Party Partia Zielonych the Green Party Partia Republikañska the Republican Party materia³y pochodz¹ z ksi¹ ki Tematyczny s³ownik polsko-angielski, 148

9 Partia Demokratyczna the Democratic Party niezale ny kandydat an independent candidate kandydowaæ to stand for election polityka / polityk politics / politician polityka ugrupowania policy konserwatywny conservative liberalny liberal radykalny radical lewicowy / prawicowy left wing / right wing republikanin / demokrata republican / democrat opozycja / koalicja the opposition / coalition spotkanie na szczycie summit (conference/meeting) opieka spo³eczna, równie USA: zasi³ek welfare; równie : social services, welfare state ubezpieczenia spo³eczne social welfare izba ni sza/wy sza lower house / upper house przejêcie w³adzy takeover sesja, posiedzenie / mówca session / speaker ê 01:55 Bóg / Wierzê w Boga. Chrystus anio³ / diabe³ grzesznik / grzeszyæ ateista Koœcio³y i religie chrzeœcijañstwo Christianity buddyzm Buddhism islam Islam katolicyzm Catholicism protestantyzm Protestantism judaizm Judaism God / I believe in God. Christ angel / devil sinner / to sin atheist yd Jew muzu³manin Muslim chrzeœcijanin Christian protestant Protestant katolik (Roman) Catholic 149

10 ortodoksyjny biskup / arcybiskup kap³an, ksi¹dz / pastor mêczennik mnich papie Jan Pawe³ II Benedykt XVI pielgrzym / pielgrzymka iœæ na pielgrzymkê zakonnica klasztor eñski/mêski orthodox bishop / archbishop priest / vicar martyr monk pope John Paul II Benedict XVI pilgrim / pilgrimage to go on a pilgrimage nun convent/monastery Biblia / Koran the Bible / the Koran koœció³ / katedra / kaplica / meczet church / cathedral / chapel / mosque œwi¹tynia / synagoga temple / synagogue modlitwa / modliæ siê prayer / to pray msza mass nawracaæ na... to convert to... osoba nawrócona na... a convert to... wierzyæ w... to believe in... wyg³aszaæ kazanie to preach niebo / piek³o heaven / hell raj / czyœciec paradise / purgatory o³tarz altar sekty sects, religious sects œwiêty saint œwiêta wojna holy war, (w islamie) jihad wiara / osoba wierz¹ca faith / believer Gospodarka ê 05:36 cena price cena zbytu selling price wojna cenowa price war czysty zysk / mieæ z czegoœ zysk clear profit / to make a profit on sth gospodarka economy gospodarka planowa/rynkowa planned economy/market economy materia³y pochodz¹ z ksi¹ ki Tematyczny s³ownik polsko-angielski, 150

11 gospodarka wolnorynkowa free-market economy wolny rynek / Wspólny Rynek free market / the Common Market handel trade, commerce handel detaliczny/hurtowy retail/wholesale trade handel krajowy/zagraniczny domestic trade / foreign trade bilans handlowy the trade balance, the balance of trade handel internetowy e-commerce bankowoœæ internetowa e-banking import / importer import / importer eksport / eksporter export / exporter importowaæ / eksportowaæ to import / to export inwestowaæ / inwestycja to invest, to make an investment / investment konsument / konsumpcja consumer / consumption kryzys ekonomiczny recession, slump dobra koniunktura boom przychód / rozchód income / expenditure rynek / czarny rynek market / black market si³a robocza workforce sprzedawaæ / kupowaæ to sell / to buy sprzedawanie/kupowanie dóbr/us³ug selling/buying goods/services sprzedawca / kupuj¹cy seller / buyer potocznie: wyjœæ na zero to break even to reach break-even point wymieniaæ / dzier awiæ to exchange / to lease towary commodities, goods zysk / strata / wydatki profit / loss / expenditures F 14f.mp3 d³ugoœæ nagrania: 01:29 Dialog: wybory (Elections) Paul: Hi, Sally! What are you doing here? Sally: I m trying to get elected to the local council on Saturday. Paul: Wow! I see you re standing for the Greens, then. Sally: That s right! You know, I m really excited about it! I ve never done anything like this before! Paul: Don t say that too loudly or people won t vote for you! 151

12 Sally: Paul! Paul: Well, it s true! Anyway, have people shown much interest? Sally: They have! I m really surprised about it, actually. A few people have been talking to me about global warming and the greenhouse effect and quite a few people have signed the anti-whaling petitions on the table. By the way, I ll give you a nice Green Party sticker if you sign them for me. Paul: Alright then, here you go. Sally: Thanks! And here s your sticker! Paul: Oh, it s beautiful! Have you actually managed to get anybody to vote for you? Sally: Well, we re doing really well in the opinion polls right now, so we should get a few seats. Paul: And what are you planning to do for Grimsby if you do get elected? Sally: We want the council to switch over to using clean forms of energy. And we want to force the local bus companies to use clean fuels too. We re also planning a congestion charge to get people to use buses rather than cars. So, can I count on your vote, Paul? Paul: Of course you can! Good luck on Saturday! Sally: Thanks! T³umaczenie Paul: Czeœæ Sally! Co ty tu robisz? Sally: Chcia³abym zostaæ wybrana do Rady Miasta w sobotê. Paul: Wow! Widzê, e kandydujesz z Partii Zielonych. Sally: W³aœnie! Wiesz, naprawdê siê cieszê z tego wszystkiego! Nigdy wczeœniej nie robi³am takich rzeczy. Paul: Nie mów tego g³oœno, bo ludzie nie bêd¹ na ciebie g³osowaæ! Sally: Paul! Paul: Tak, to prawda! Jest jakieœ zainteresowanie? Sally: Tak! Naprawdê jestem tym zaskoczona. Kilka osób rozmawia³o ze mn¹ na temat ocieplenia klimatu i efektu cieplarnianego, i ca³kiem sporo osób podpisa³o petycjê w sprawie zaprzestania po³owów wielorybów. A tak przy okazji, dam ci fajn¹ naklejkê z logo naszej partii, jeœli podpiszesz tê petycjê. Paul: W porz¹dku, proszê bardzo. Sally: Dziêki! Twoja naklejka! Paul: No, piêkna! Uda³o ci siê namówiæ kogoœ, aby odda³ na ciebie g³os? Sally: NieŸle wypadamy w sonda ach poparcia, wiêc powinniœmy dostaæ kilka miejsc. Paul: A co planujesz zrobiæ dla <naszego miasta> Grimsby, jeœli zostaniesz wybrana? materia³y pochodz¹ z ksi¹ ki Tematyczny s³ownik polsko-angielski, 152

13 Sally: Bêdziemy chcieli zdecydowanie wiêcej uwagi poœwiêciæ czystym formom energii. Chcemy te przekonaæ lokalne firmy zajmuj¹ce siê transportem publicznym, aby u ywa³y czystych paliw. Planujemy wprowadziæ op³atê drogow¹, aby zmusiæ ludzi do czêstszego korzystania z autobusów zamiast z samochodów. No wiêc mogê liczyæ na twój g³os, Paul? Paul: Oczywiœcie, e mo esz! Powodzenia w sobotê! Sally: Dziêki! 153