EGZEMPLARZ ARCHIWALNY

Transkrypt

1 RZECZPOSPOLITA POLSKA Urząd Patentowy Rzeczypospolitej Polskiej d2)opis OCHRONNY WZORU UŻYTKOWEGO (21) Numer zgłoszenia: (22) Data zgłoszenia: EGZEMPLARZ ARCHIWALNY (19) PL di)62479 (13) Y1 (51) IntCI. B60K 17/04 ( ) F16C 3/035 ( ) (54) Zespół wałka atakującego stożkowej przekładni zębatej, zwłaszcza przekładni hipoidalnej o zazębieniu kołowo-łukowym (43) Zgłoszenie ogłoszono: BUP 04/05 (73) Uprawniony z prawa ochronnego: Fabryka Maszyn Budowlanych i Lokomotyw BUMAR-FABLOKSA, Chrzanów, PL (45) O udzieleniu prawa ochronnego ogłoszono: WUP 08/06 (72) Twórca(y) wzoru użytkowego: Władysław Dyląg, Chrzanów, PL Andrzej Smolana, Chrzanów, PL Zdzisław Zieliński, Chrzanów, PL CM CO

2 Zespół wałka atakującego stożkowej przekładni zębatej, zwłaszcza przekładni hipoidalnej o zazębieniu kołowo-łukowym Przedmiotem wzoru użytkowego jest zespół wałka atakującego stożkowej przekładni zębatej, zwłaszcza przekładni hipoidalnej o zazębieniu kołowo-łukowym stosowanej jako przekładnia główna napędu osi kół pojazdu szynowego, tramwa ju. Znane są rozwiązania stożkowych przekładni zębatych w których wałek atakujący ułożyskowany w oprawie kołnierzowej tworzy oddzielny zespół monta żowy, zabudowany w korpusie przekładni z możliwością poosiowej regulacji zazę bienia z kołem zębatym talerzowym. Podparcie główne wałka atakującego stano wią standardowe, handlowo dostępne dwa jednokierunkowe, przeciwnie skiero wane łożyska stożkowe lub kulkowe skośne, osadzone w oprawie kołnierzowej. Wałek atakujący w wielu rozwiązaniach, przykładowo przedstawionych w opisach patentowych PL i PL podpierany jest dodatkowo po drugiej stronie zębnika - w przednim łożysku wałeczkowym, ustalonym w korpusie przekładni. Prawidłowy luz w łożyskach przenoszących obciążenie poosiowe uzyskiwany jest przez wprowadzenie elementu sprężystego, oddziaływującego naprężająco na pierścienie łożyska. W rozwiązaniu przedstawionym polskim opisem patentowym nr element sprężysty ma postać pofałdowanego pierścienia, wbudowane go między wewnętrznym pierścieniem dalszego od zębnika łożyska stożkowego i wewnętrzną tuleją dystansową, poosiowo dociskaną poprzez tarczę przyłączenio wą od nakrętki centralnej wałka atakującego. W rozwiązaniu przedstawionym na fig.1 i 2 japońskiego opisu patentowego JF wałek atakujący łożysko wany jest w łożysku wałeczkowym i dwóch, przeciwnie skierowanych, jednokie runkowych łożyskach kulkowych skośnych. Do zabudowanego bezpośrednio przy zębniku łożyska wałeczkowego przylega jedno z łożysk kulkowych skośnych. Mię-

3 -2- dzy wewnętrznymi pierścieniami rozstawionych łożysk kulkowych wprowadzona jest cienkościenna, sprężysta tuleja dystansowa, naprężona nakrętką centralną wałka atakującego. We wszystkich opisanych rozwiązaniach luz w łożyskach przejmujących obciąże nie poosiowe zależy od właściwego doboru i naprężenia elementu sprężystego. W trakcie eksploatacji i w wyniku zużycia łożysk tocznych zmienia się siła napinająca łożysk co rzutuje na prawidłowość pracy i żywotność przekładni. W zespole według wzoru użytkowego wałek atakujący - podobnie jak w po wyżej opisanych rozwiązaniach - łożyskowany jest w oprawie kołnierzowej za po średnictwem łożyska wałeczkowego i kulkowego skośnego oraz podparty jest po drugiej stronie zębnika w przednim łożysku wałeczkowym, ustalonym w korpusie przekładni. Istota rozwiązania polega na tym, że zespół posiada tylko jedno łoży sko kulkowe skośne, dwukierunkowe, jednorzędowe, z dzielonym pierścieniem wewnętrznym i zwiększoną ilością kulek. Łożysko to czołowo przylega do łożyska wałeczkowego dociskane pierścieniem wewnętrznym przez centralną nakrętkę wałka atakującego i tarczę przyłączeniową, a pierścieniem zewnętrznym przez pokrywę oprawy kołnierzowej. Łożysko kulkowe skośne zabudowane jest jako wzdłużne, z luzem promieniowym pierścienia zewnętrznego w oprawie kołnierzo wej. Rozwiązanie łożyskowania bez elementu sprężyście napinającego, z jednym, dwukierunkowym łożyskiem kulkowym jest konstrukcyjnie prostsze, cechuje nie zmienność parametrów pracy i zwiększona żywotność wynikająca z wyższej -przy tych samych wymiarach- zdolności przenoszenia sił poosiowych łożyska o zwięk szonej ilości kulek. Szczególną postacią przedmiotu według wzoru użytkowego jest rozwiąza nie w którym średnice zewnętrzne i wewnętrzne przylegających do siebie łożysk wałeczkowego i kulkowego skośnego są sobie równe, łożysko kulkowe skośne dociskane jest za pośrednictwem zewnętrznej i wewnętrznej tulei dystansowych, uszczelnionych względem oprawy kołnierzowej i wałka atakującego pierścieniami uszczelniającymi typu "O". W pokrywie oprawy kołnierzowej osadzony jest pier ścień uszczelniający, którego warga współpracuje z powierzchnią wewnętrznej tulei dystansowej. Konstrukcja zapewnia pełną szczelność zespołu, umożliwia demontaż tulei przyłączeniowej bez konieczności spuszczania oleju z przekładni zębatej.

4 -3- Zespół według wzoru użytkowego pokazany jest na rysunku w przekroju osiowym, jako wbudowany w stożkową przekładnię napędu osi kół jezdnych po jazdu tramwajowego. W jednostopniowej, stożkowej przekładni hipoidalnej o zazębieniu kołowołukowym moment obrotowy przenoszony jest między zębnikiem wałka atakujące go 2 i osadzonym na osi kół jezdnych kołem zębatym talerzowym 22. Wałek ata kujący 2 ustalony jest przez zestaw łożysk tocznych 13 i 14 w oprawie kołnierzo wej 3. Zębnik wałka atakującego 2 podparty jest obustronnie: czopem wierzchoł kowym w przednim łożysku wałeczkowym 12, ustalonym w korpusie przekładni 1 oraz w oprawie kołnierzowej 3 zestawem przylegających do siebie łożyska wa łeczkowego 13 i kulkowego skośnego t4. Na wałek atakujący 2 między zębnikiem a łożyskiem wałeczkowym 13 nasunięty jest pierścień dystansowy 10. Łożysko kulkowe skośne 14 jest łożyskiem dwukierunkowym, jednorzędowym z dzielonym pierścieniem wewnętrznym - co umożliwia zamontowanie w nim zwiększonej ilości kulek. Łożysko kulkowe skośne 14 dociskane jest do łożyska wałeczkowego 13 pierścieniem wewnętrznym przez nakrętkę centralną 8 wałka atakującego 2, tar czę przyłączeniową 7 i wewnętrzną tuleję dystansową 6. Właściwe położenie na krętki centralnej 8 zabezpieczone jest zawleczką 9. Pierścień zewnętrzny doci skany jest pokrywą 5 poprzez zewnętrzną tuleję dystansową 4. Pokrywa 5 wkrę cona jest w oprawę kołnierzową 3 a jej położenie ustalone przez odgięty ząb płyt ki zabezpieczającej 18. Średnice zewnętrzne i wewnętrzne łożyska wałeczkowego 13 i łożyska kulkowego skośnego 14 są sobie równe, z tym, że łożysko kulkowe skośne 14 zabudowane jest z luzem promieniowym s pierścienia zewnętrznego w oprawie kołnierzowej 3 - co stanowi, że pracuje ono jako łożysko wzdłużne. We wnętrzna tuleja dystansowa 6 ma - w strefie krawędzi między powierzchnią czoło wą przylegającą do łożyska kulkowego skośnego 14 i powierzchnią otworu - gniazdo z pierścieniem uszczelniającym typu "O" 15. Zewnętrzna tuleja dystanso wa 4 uszczelniona jest pierścieniem uszczelniającym typu "O" 16 osadzonym w gnieździe wykonanym w strefie krawędzi między powierzchnią czołową przylega jącą do pokrywy 5 i zewnętrzną powierzchnią walcową. W pokrywie 5 zabudowa ny jest pierścień uszczelniający 17 typu Simmera, którego warga współpracuje z powierzchnią wewnętrznej tulei dystansowej 6. Prawidłowe poosiowe ustawienie zespołu, przy którym występuje właściwe zazębienie zębnika z kołem talerzowym

5 -4-22, uzyskiwane jest przez wprowadzone pod kołnierz oprawy 3 podkładki regula cyjne 1J_. Zespół zamocowany jest do korpusu przekładni 1 przez śruby 1_9 z pod kładkami sprężystymi 20. W zewnętrznej tulei dystansowej 4 i oprawie kołnierzo wej 3 wykonane są otwory spływu oleju, które przy współosiowym położeniu wy znaczonym wkrętem blokującym 21 pokrywają się z dolnym kanałem odpływowym wykonanym w ściance korpusu przekładni 1. R2EC2NIIO(iATENTOWY mąwstanishw\ina

6 1 U292 Zastrzeżenie ochronne 1. Zespół wałka atakującego stożkowej przekładni zębatej, zwłaszcza przekładni hipoidalnej o zazębieniu kołowo-łukowym, którego wałek atakujący łożyskowa ny jest w oprawie kołnierzowej za pośrednictwem łożyska wałeczkowego i kul kowego skośnego a po drugiej stronie zębnika podparty jest w przednim łoży sku wałeczkowym ustalonym w korpusie przekładni, znamienny tym, że posiada jedno łożysko kulkowe skośne (t4), dwukierunkowe, jednorzędowe z dzielonym pierścieniem wewnętrznym i zwiększoną ilością kulek, które czołowo przylega do łożyska wałeczkowego (13) dociskane pierścieniem wewnętrznym przez centralną nakrętkę (8) wałka atakującego (2) i tarczę przyłączeniową (7) a pier ścieniem zewnętrznym przez pokrywę (5) oprawy kołnierzowej (3), przy czym łożysko kulkowe skośne Q4) zabudowane jest jako wzdłużne, z luzem promie niowym (s) pierścienia zewnętrznego w oprawie kołnierzowej (3). 2. Zespół według zastrz.1 znamienny tym, że średnice zewnętrzne i wewnętrzne łożyska wałeczkowego (13) i łożyska kulkowego skośnego (14) są sobie równe, łożysko kulkowe skośne Q4) dociskane jest do łożyska wałeczkowego Q3) za pośrednictwem zewnętrznej (4) i wewnętrznej tulei dystansowych (6), które uszczelnione są względem oprawy kołnierzowej (3) i wałka atakującego (2) pierścieniami uszczelniającymi typu "O" Q6,t5) a ponad to w pokrywie (5) osa dzony jest pierścień uszczelniający (17), którego warga współpracuje z po wierzchnią wewnętrznej tulei dystansowej (6). RZECZNIK PATENTOWY lfl5

7 i i 4 <ł y ł & ^M/M/w//////ffa77t RZECZN IK/PATENTOWY W 'T/Stanismw Yasina

8 Wykaz oznaczeń na rysunk 1. korpus przekładni 2. wałek atakujący 3. oprawa kołnierzowa 4. zewnętrzna tuleja dystansowa 5. pokrywa 6. wewnętrzna tuleja dystansowa 7. tarcza przyłączeniowa 8. nakrętka centralna 9. zawleczka 10. pierścień dystansowy 11. podkładka regulacyjna 12. przednie łożysko wałeczkowe 13. łożysko wałeczkowe 14. łożysko kulkowe skośne 15. pierścień uszczelniający "O" 16. pierścień uszczelniający "O" 17. pierścień uszczelniający 18. płytka zabezpieczająca 19. śruba 20. podkładka sprężysta 21. wkręt blokujący 22. koło zębate talerzowe s. luz promieniowy