PLASTYKA. Program nauczania w gimnazjum specjalnym dla uczniów z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu lekkim

Transkrypt

1 PLASTYKA Program nauczania w gimnazjum specjalnym dla uczniów z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu lekkim Realizowany w Gimnazjum Specjalnym nr 19 W Zespole Szkół nr 6 w Bytomiu Opracowanie mgr Magdalena Kompała 1

2 Wstęp Nauczyciel w realizacji przedmiotu powinien dążyć do rozwijania myślenia twórczego uczniów i poprzez uczestnictwo w zajęciach przygotować ich do świadomego udziału w kulturze oraz do stosowania nabytej wiedzy w innych dziedzinach życia. Szkoła powinna stwarzać możliwości czynnego uczestnictwa uczniów w kulturze poprzez ich udział w wystawach stałych i czasowych organizowanych przez muzea i instytucje kulturalne, uczestnictwo w ważnych wydarzeniach artystycznych organizowanych w szkole i poza szkołą oraz stwarzać warunki do prezentacji ich własnej twórczości i do upowszechniania kultury plastycznej. Szkoła powinna stwarzać warunki do realizacji zajęć poprzez odpowiednie wyposażenie pracowni w środki dydaktyczne. Nauczyciel powinien uwzględniać możliwości uczniów i dostosować do nich wymagania edukacyjne. Coraz częściej przedmiot plastyka w szkole nie jest już traktowany posiłkowo i okazjonalnie. Nie chcąc bagatelizować jej roli użytkowej, należy zwrócić uwagę na znaczenie diagnozujące. Znajomość psychologii rozwojowej dzieci pozwala dostrzec w pracach plastycznych problemy rodzinne, szkolne, a nawet psychiczne. Można zauważyć w nich również objawy dysortografii czy problemów z lateralizacją ucznia. Kontakt z wychowawcą, pedagogiem, innymi nauczycielami oraz rodzicami jest wówczas bardzo potrzebny, a życzliwość, zainteresowanie oraz natychmiastowa dyskretna pomoc daje gwarancję niedopuszczenia do poważnych problemów. Zajęcia plastyczne są też uznaną od dawna metodą terapeutyczną; niektóre uspokajają, uczą koncentracji, inne powodują wyzwalanie ukrytych emocji. Świadomość tych możliwości sprawia, że odpowiedzialność za dziecko staje się większa. Przydaje się ona w przypadkach dzieci dysfunkcyjnych, z orzeczeniami i specjalnymi zaleceniami. To dodatkowe zadanie i praca dla nauczyciela plastyki, ponieważ po konsultacji z psychologiem czy pedagogiem szkolnym należałoby przygotować dla konkretnego dziecka indywidualny program, uwzględniający obniżone czy specjalne wymagania. Pomimo trudów w pracy nauczyciela jest wiele radości: pielęgnowanie talentów, które odnoszą sukcesy, wdzięczność rodziców, radość dzieci, że potrafią, nagrodzony wysiłek włożony w trudne przedsięwzięcia. Program nauczania został opracowany na podstawie podstawy programowej kształcenia ogólnego określonego w Rozporządzenia MEN z dnia27 sierpnia 2012r. (Dz. U., poz. 977) I. SZCZEGÓŁOWE CELE KSZTAŁCENIA I WYCHOWANIA 2

3 Cele ogólne I. Odbiór wypowiedzi i wykorzystanie zawartych w nich informacji percepcja sztuki. II. Tworzenie wypowiedzi ekspresja przez sztukę. III. Analiza i interpretacja tekstów kultury recepcja sztuki. Ogólne założenia edukacyjne i cele programowe Poznawanie tradycji sztuki kręgu europejskiego i sztuki polskiej epok, stylów, sylwetek artystów na tle sztuki światowej i wybranych kultur starożytnych. Zauważanie kulturotwórczej roli sztuki w historii. Poznawanie korzeni sztuki na przykładach wybranych cywilizacji starożytnych. Rola sztuki i jej przemiany w ciągu dziejów, funkcje i zadania sztuki dawnej, nowoczesnej i współczesnej. Przemiany treści i formy dzieł sztuki, omawianie wybranych czynników determinujących m.in. czas, miejsce powstania dzieła, tendencje estetyczne epoki, szkoły, postawa i temperament artysty, techniki wykonania. Poznawanie podstawowych pojęć plastyki dotyczących analizy dzieła oraz pojęć terminologicznych z zakresu historii sztuki w celu właściwego opisu i analizy dzieł i stosowania ich we własnej twórczości. Przeobrażenia sztuk plastycznych w ciągu dziejów, narodziny nowych dziedzin, gatunków sztuki współczesnej, zacieranie granic między dziedzinami plastyki w sztuce współczesnej. Zacieranie granic między twórcą, dziełem a odbiorcą sztuki. Analiza przyczyn zjawisk. Określenie znaczenia i granicy wolności artysty w sztuce współczesnej. Sztuka jako element kultury masowej, reklama i inne dziedziny plastyki z nią związane. Społeczny odbiór sztuki, promocja sztuki, kształtowanie rzeczywistości poprzez podejmowanie złożonych działań mających na celu popularyzację plastyki. Poznawanie sposobów i form odbioru sztuki dawniej i dziś, określenie znaczenia mediów, m.in. prasy, radia, telewizji, internetu w pośrednim poznawaniu sztuki. Uczeń jako aktywny i poszukujący twórca, odbiorca i krytyk sztuki. Określenie cech i znaczenia fotografii i filmu jako artystycznych form wypowiedzi związanych z plastyką oraz ich znaczenia w dokumentowaniu plastycznych działań eksperymentalnych, np. happeningów, performance ów. Sztuka jako forma komunikacji pozawerbalnej, poznawanie różnych form symbolicznego języka plastyki. Sztuka użytkowa jako forma kształtowania własnego wizerunku, własnego otoczenia. Podporządkowanie formy plastycznej przedmiotów życia codziennego spełnianej funkcji i zaspokajaniu potrzeb. Cele wychowawcze Rozwijanie potrzeb poznawczych, motywowanie do pogłębiania wiedzy o plastyce poprzez wyrabianie postawy poszukującej, uczenie znajdowania różnorodnych źródeł informacji o sztuce. Kształtowanie postaw twórczych, rozwijanie osobowości twórczej, wyrabianie potrzeby podejmowania aktywnego działania, kreatywności, pomysłowości, oryginalności w działaniach plastycznych. Rozwijanie potrzeby twórczego myślenia rozbieżnego, uczenie poszukiwania wielości rozwiązań problemów plastycznych, w odróżnieniu od jednego rozwiązania zadań z 3

4 dziedzin ścisłych. Rozwijanie wyobraźni uświadamianie wpływu wyobraźni na sposób rozwiązywania problemów plastycznych i codziennych w kontekście uświadomienia znaczenia nauki plastyki dla przyszłego życia. Przygotowanie do świadomego uczestnictwa w kulturze poprzez uczenie wartościowania różnych zjawisk w sztuce, poznawanie wybranych instytucji i placówek kulturalnych, zajmujących się teatrem, filmem. Kształtowanie postawy twórcy, odbiorcy i krytyka sztuki poprzez własną twórczość plastyczną uczniów, kontakt z oryginalnymi i z reprodukowanymi dziełami plastycznymi. Rozwijanie umiejętności analizowania wartości artystycznych poznawanych dzieł i zjawisk w sztuce oraz potrzeby osobistej refleksji na ich temat; uświadomienie, że każdy ma prawo do własnego zdania na temat dzieł sztuki i subiektywnego oceniania ich w kategoriach estetycznych, pod warunkiem poznania ich obiektywnej wartości. Kształtowanie potrzeby estetyki otoczenia, zauważanie związków sztuki z życiem codziennym, wyrabianie potrzeby świadomego przeobrażania otoczenia poprzez podejmowane działania plastyczne o charakterze tradycyjnym i eksperymentalnym, również związane z technikami komputerowymi. Ekspresja plastyczna jako usankcjonowany kulturowo sposób prezentowania emocji, również negatywnych, w różnorodnych postawach artystycznych, uświadomienie terapeutycznej roli sztuki, sublimacji zachowań poprzez podejmowanie aktywności twórczej. Poznawanie różnych aspektów pracy plastyków, w tym higieny twórczości, specyfiki warunków pracy artysty, toksyczności niektórych materiałów plastycznych, Treści nauczania wymagania szczegółowe 1. Odbiór wypowiedzi i wykorzystanie zawartych w nich informacji percepcja sztuki. Uczeń: 1) uczestniczy w kulturze poprzez kontakt z zabytkami i dziełami sztuki współczesnej, mając poczucie związku ze śródziemnomorskim dziedzictwem kultury i tradycją narodową, szanując jednocześnie odrębności innych kręgów kulturowych 2) korzysta z przekazów medialnych oraz stosuje ich wytwory w swojej działalności (przestrzegając podstawowych zasad prawa autorskiego dotyczących ochrony własności intelektualnej). 2. Tworzenie wypowiedzi ekspresja przez sztukę. Uczeń: 1) podejmuje działalność twórczą, posługując się środkami wyrazu sztuk plastycznych, innych dziedzin sztuki (fotografika) i elementami formy przekazów medialnych, w kompozycji na płaszczyźnie oraz w przestrzeni rzeczywistej i wirtualnej (stosując określone materiały, narzędzia i techniki właściwe dla tych dziedzin sztuki i przekazów medialnych); 2) realizuje projekty w zakresie sztuk wizualnych, w tym służą przekazywaniu informacji dostosowanej do sytuacji komunikacyjnej oraz uczestnictwu w kulturze społeczności szkolnej i lokalnej (stosując także narzędzia i wytwory mediów środowiska cyfrowego). 3. Analiza i interpretacja tekstów kultury recepcja sztuki. Uczeń: 4

5 1) rozróżnia style i kierunki architektury i sztuk plastycznych oraz umieszcza je w odpowiednim porządku chronologicznym i w centrach kulturotwórczych, które miały zasadnicze znaczenie dla ich powstania; 2) rozpoznaje wybrane dzieła architektury i sztuk plastycznych należące do polskiego i europejskiego dziedzictwa kultury, postrzegając je w kontekście miejsca tradycji we współczesnej kulturze, a także opisuje związki zachodzące między nimi (posługując się terminologią z zakresu danej dziedziny sztuki). Program nauczania jest przewidziany do realizacji w ramach 30 godzin, tj. 1 godzin tygodniowo w klasie pierwszej gimnazjum. Treści nauczania zawarte w programie są: zgodne z Podstawą programową kształcenia ogólnego w zakresie nauczania plastyki w gimnazjum. zgodne z aktualnym stanem wiedzy plastycznej dostosowane do możliwości ucznia gimnazjum specjalnego Treści nauczania Dzieje sztuki Sztuka starożytnej Grecji Rozwój i podział na okresy sztuki greckiej. Najważniejsze zabytki architektoniczne. Świątynia. Porządki architektoniczne. Różne rodzaje budowli. Rzeźba okresu archaicznego, klasycznego i hellenistycznego. Zasada kontrapostu w rzeźbie. Style zdobienia ceramiki. Malarstwo i mozaiki. Głębia i światłocień w malarstwie Fidiasz mistrzostwo harmonii i proporcji postaci w rzeźbie greckiej.. Sztuka starożytnego Rzymu Czas powstawania i zasięg sztuki rzymskiej. Zabytki architektury. Rozwój miast, kształtowanie się różnych typów budowli. Konstrukcyjne zdobycze architektoniczne. Wprowadzenie różnych materiałów budowlanych. Realizm i monumentalizm w rzeźbie. Malarstwo pompejańskie, iluzja przestrzeni w malarstwie. Sztuka romańska Wpływ religii chrześcijańskiej, czas trwania sztuki romańskiej. Rozwój architektury sakralnej. Rodzaje, formy, plany i konstrukcje budowli. Plan budowli. Cechy dzieł, podporządkowanie rzeźby, płaskorzeźby i malarstwa architekturze. Rodzaje i cechy malarstwa romańskiego. Sztuka gotycka Czas trwania sztuki gotyckiej. Wpływ religii chrześcijańskiej na sztukę. Zdobycze konstrukcyjne gotyckiej architektury i ich wpływ na kształt, formę i dekorację budowli sakralnych i świeckich. Witraż. Rzeźba, płaskorzeźba, polichromowane ołtarze szafkowe. Cechy stylu gotyckiego malarstwie. Tematyka religijna i elementy świeckiej. Malarstwo tablicowe. Wit Stwosz ludzki obraz świętych w rzeźbie średniowiecznej. Odrodzenie Czas trwania, zasięg, ważne ośrodki sztuki renesansowej. Znaczenie humanizmu dla rozwoju sztuki. Wpływ odkryć geograficznych. Powrót do ideałów sztuki starożytnej. Rozwój miejskiej architektury świeckiej i sakralnej, rodzaje i formy budowli, nawiązania do antycznych form konstrukcyjnych. Świecki i religijny temat w rzeźbie i malarstwie. Malarstwo portretowe. Perspektywa zbieżna (renesansowa), modelunek światłocieniowy, 5

6 realizm w malarstwie. Sztuka odrodzenia w Polsce (pałace, rzeźba, malarstwo, renesansowy plan miasta). Michał Anioł afirmacja człowieczeństwa w malarstwie i rzeźbie, twórca dwóch epok. Leonardo da Vinci geniusz wszech czasów, artysta wszechstronny, wynalazca, teoretyk sztuki. Rafael spokój, harmonia, fascynacja antykiem w malarstwie i architekturze. Manieryzm Zasięg, podłoże i czas trwania zjawiska. Cechy sztuki epoki manieryzmu, dominujące środki wyrazu artystycznego. Wybrani twórcy, przykłady dzieł. Barok Czas trwania, źródła, przyczyny, ośrodki rozwoju sztuki barokowej. Znaczenie reformacji i kontrreformacji. Cechy dzieł barokowych, dominujące środki wyrazu artystycznego. Rozwój architektury. Znaczenie kościoła Il Gesù jako wzoru w początkowej fazie baroku. Dekoracja wnętrza kościoła. Pałac barokowy. Kompozycja i forma ogrodów. Dynamika w rzeźbie. Religijna i mitologiczna tematyka malarstwa iluzjonistycznego. Rozwój malarstwa sztalugowego, stosowane środki wyrazu artystycznego. Polska sztuka barokowa rozwój architektury i malarstwa (portret sarmacki i trumienny). Dekoracyjność i ornamentyka rokoka. Gianlorenzo Bernini dynamika i bogactwo form w rzeźbie i architekturze. Carravagio mistrzostwo potęgowania nastroju za pomocą silnych kontrastów światłocieniowych. Diego Velázqez budowanie głębi obrazów za pomocą światła i barwy. Pieter Paul Rubens bogactwo kolorystyki, silne kontrasty światłocieniowe, dynamika. Rembrandt obrazy i grafiki emanujące wibrującym światłem wyłaniającym się z mroku. Klasycyzm Czas trwania, źródła i ośrodki. Znaczenie myśli oświeceniowej, odkryć archeologicznych (Pompeje) na sztukę klasycyzmu. Powrót do wzorów antycznych w architekturze. Realizm i nawiązania do antyku w rzeźbie monumentalnej. Dominowanie rysunku nad barwą w malarstwie. Świecka, mitologiczna i religijna tematyka w sztuce. Klasycyzm w Polsce (styl stanisławowski, rozwój architektury i malarstwa). Twórcy. Jacques Louis Dawid nawiązywanie do doskonałości proporcji i harmonii antycznych posągów w malarstwie. Romantyzm Zasięg, czas trwania romantyzmu w sztukach plastycznych. Romantyzm jako postawa wobec rzeczywistości, niejednorodność zjawiska. Indywidualizm. Związek idei romantycznych z ruchami narodowowyzwoleńczymi odzwierciedlenie idei tematyce malarstwa i grafiki. Środki wyrazu artystycznego, nastrój i wymowa dzieł. Romantyczne malarstwo polskie. Francisco Goya wrażliwość na niesprawiedliwość i zło świata w malarstwie i grafice. Eugène Delacroix dramatyczne wydarzenia uwidocznione w dynamicznych, barwnych kompozycjach. Piotr Michałowski człowiek i koń jako ulubione tematy, dynamika w przedstawianiu dramatycznych, ważnych momentów historycznych. Realizm Zasięg, czas trwania, związki realizmu z ideami socjalizmu, rozwojem przemysłu.. Tematyka, 6

7 forma dzieł, stosowane środki wyrazu artystycznego. Realizm w Europie. Znaczenie twórczości realistów polskich w czasach porozbiorowych. Gustave Courbet wierny obraz codziennego życia i pracy człowieka. Polskie malarstwo historyczne Tematyka, treść, przesłanie i realistyczna forma polskiego malarstwa historycznego. Znaczenie malarstwa historycznego w czasach porozbiorowych dla umocnienia tożsamości narodowej. Teatralność i narracyjny charakter malarstwa historycznego. Twórcy. Impresjonizm Narodziny sztuki nowoczesnej. Czas powstawania dzieł. Związki z odkryciami XIX wieku. Wpływ wynalazku fotografii i odkryć z dziedziny optyki na kolorystykę, tematykę i formę obrazów. Odejście od dokumentacyjnej roli sztuki. Malowanie w plenerze. Wybrani przedstawiciele. Postimpresjonizm Wykorzystanie i przetwarzanie doświadczeń impresjonistów. Przedstawianie przeżyć, emocji i niepokojów wewnętrznych. Różne sposoby budowania form obrazów.. Prekursorski charakter w stosunku do kierunków artystycznych początku XX wieku. Główni przedstawiciele. Vincent van Gogh niepokój wyrażony przez silne kontrasty barw, linii, kierunków w ekspresyjnych kompozycjach. Paul Cézanne budowanie przestrzeni obrazów ze zgeometryzowanych form (stożków, walców i kul). Secesja, zjawiska w malarstwie polskim przełomu XIX i XX wieku Czas powstawania dzieł stylu secesyjnego. Symbolizm i modernizm jako zjawiska związane z secesją. Dziedziny sztuki objęte przez styl secesyjny. Cechy stylu secesyjnego, stosowane środki wyrazu artystycznego. Twórczość malarzy polskich nawiązująca do secesji i symbolizmu. Stanisław Wyspiański mistrzostwo dekoracyjnej kreski, wszechstronna twórczość plastyczna i dramatopisarska. Malarstwo 1. połowy XX wieku Fowizm.Ekspresja barwy, przekazywanie silnych emocji i uczuć. Wybrani przedstawiciele. Ekspresjonizm Przedstawianie silnych emocji poprzez deformację kształtów, syntezę formy, ekspresję barwy. Brzydota jako istotna kategoria estetyczna. Społeczna wymowa dzieł. Wybrani przedstawiciele. Kubizm Geometryzacja form, przestrzeń kubistyczna. Fazy kubizmu. Wprowadzenie techniki kolażu. Twórcy kubizmu. Pablo Picasso twórca kubizmu, nieustanne poszukiwania artystyczne, wiele zmieniających się faz i okresów twórczości. Formiści polscy Związki z kubizmem, ekspresjonizmem i polską sztuką ludową. Wybrani przedstawiciele. Stanisław Ignacy Witkiewicz oryginalna twórczość malarska i fotograficzna, teoria sztuki (wprowadzenie pojęcia Czystej Formy), prekursorska twórczość dramatyczna. Abstrakcjonizm 7

8 Wpływ różnych nurtów malarstwa na kształtowanie kierunku. Abstrakcjonizm spontaniczny i geometryczny. Przedstawiciele. Polskie malarstwo abstrakcyjne w okresie międzywojennym (Blok, Praesens). Wybrani twórcy. Unizm. Określenie cech związanych z jednością obrazu. Surrealizm Źródła narodzin kierunku. Znaczenie podświadomości, marzeń sennych w kompozycjach. Wybrani przedstawiciele. Kapizm jako kierunek w sztuce polskiej odwołujący się do nurtów kolorystycznych malarstwa końca XIX i początku XX wieku. Wybrani przedstawiciele. Malarstwo po II wojnie światowej Action painting, taszyzm, informel. Malarstwo abstrakcyjne jako działanie. Wybrani przedstawiciele. Jackson Pollock zdjęcie obrazu ze sztalugi, odejście od tradycyjnych materiałów i narzędzi malarskich, dripping jako metoda malarska. Op-art. jako abstrakcja geometryczna wykorzystująca złudzenia optyczne. Wybrani przedstawiciele. Neofiguracja sposób nawiązania do tradycyjnej sztuki przedstawiającej, różnice i główne środki wyrazu (deformacja). Odniesienia egzystencjalne. Wybrani przedstawiciele. Francis Bacon inspiracja obrazami dawnych mistrzów, przedstawianie tragizmu ludzkiej egzystencji. Hiperrealizm fotograficzna dokładność odtwarzania przedmiotu, imitacyjna rola sztuki. Wybrani przedstawiciele. Tendencja zerowa oszczędność, prostota zastosowanych środków wyrazu artystycznego. Zainteresowanie filozofią Wschodu i medytacjami. Wybrani przedstawiciele. Sztuka polska po II wojnie światowej Realizm socjalistyczny. Sztuka w służbie ideologii Monumentalizm, patos klasycznych form w malarstwie, grafice, rzeźbie i architekturze. Przedstawiciele. Sylwetki wybitnych osobowości powojennego malarstwa polskiego. Tadeusz Kantor awangardowa twórczość malarska i teatralna, obiekty sztuki, ambalaże, happeningi, teatr Cricot 2. Sylwetki wybitnych powojennych indywidualności rzeźbiarskich. Różnorodność postaw artystycznych, stosowanych technik i materiałów. Magdalena Abakanowicz oryginalna twórczość rzeźbiarska w tkaninie artystycznej (abakan), zainteresowanie egzystencjalnymi problemami współczesności. Wybrane zjawiska w sztuce II połowy XX wieku i początku XXI wieku Pop-art Zainteresowanie kulturą masową, Wykorzystywanie ready-mades. Posługiwanie się tematyką zapożyczoną z kultury masowej, reakcja na elitarne tendencje w sztuce. Opakowanie, komiks, zdjęcia z czasopism jako tworzywo artystyczne. Posługiwanie się multiplikacją obrazów. Przedstawiciele. Happening Tworzenie zdarzeń artystycznych wykorzystujących elementy plastyki, teatru, muzyki, posługiwanie się alogicznością, przypadkowością, elementami improwizowanymi. Niejasność przesłania. Aktywny udział odbiorców w tworzeniu dzieł jako wyraz zmiany roli i 8

9 miejsca odbiorcy. Twórcy happeningu. Konceptualizm Pomysł, idea, koncepcja jako podstawa dzieła plastycznego, zminimalizowanie roli samego dzieła zmiana kształtu i znaczenia dzieła plastycznego. Przedstawiciele. Joseph Beuys kontrowersyjna twórczość awangardowa, konceptualizm. Asamblaż Wymowa dzieł tworzonych z elementów gotowych, nadawanie nowego znaczenia połączonym przedmiotom. Wybrane przykłady. Environment i instalacje Dzieło jako przestrzeń otaczająca widza. Różnorodność elementów environmentu. Instalacja jako zbliżona forma aranżowania przestrzeni. Różnice i podobieństwa. Wybrane przykłady. Performance jako forma parateatralna, związki z happeningiem, podobieństwa i różnice (wyraźna granica między twórcą a odbiorcami). Znaczenie i rola happenera. Zainteresowanie własnym ciałem w body-art. Wybrane przykłady. Land art (sztuka ziemi). Wykorzystywanie przyrody, otwartej przestrzeni, miasta jako tworzywa artystycznego. Świadoma ingerencja człowieka. Skala i rozmiary dzieł. Dokumentacja fotograficzna jako ważna forma przekazu przedsięwzięć (służebna, dokumentacyjna funkcja fotografii wobec sztuki współczesnej). Wybrane przykłady. Sztuka video, multimedia Wzbogacenie sztuki o nowe środki artystycznego przekazu. Rodzaje dzieł. Wybrane przykłady. Sztuka publiczna Dzieła współczesne w przestrzeni miast. Skala, rozmiary, funkcje. Różnice między pomnikami a obiektami sztuki publicznej. Wybrane przykłady. Graffiti źródła, charakter, forma i znaczenie zjaw Klasa I Projektowanie i wykonywanie dekoracji na uroczystości szkolne. Obserwowanie i przedstawianie architektury za pomocą kreski, plamy walorowej i zróżnicowania nasycenia barwy. Interpretowanie i przedstawianie w szkicach rysunkowych i malarskich przyrody, postaci zwierząt i ludzi Plakat, ogłoszenie, afisz, znak graficzny- projektowanie. Grafika artystyczna, użytkowa, reklamowa, książkowa. Liternictwo elementy grafiki komputerowej. Projektowanie kartek okolicznościowych, zaproszeń, wywieszek. Tworzenie kompozycji na płaszczyźnie z zastosowaniem wybranych technik plastycznych. Modelowanie- glina, papieroplastyka. Media jako nośnik kultury. Fotografia jako środek wyrazu sztuki plastycznej. Techniki kombinowane- kolaż, wydrapywani, wycinanki. Fresk- malarstwo ścienne.(michał Anioł) Martwa natura, malarstwo pejzażowe, portret- wybrane przykłady. 9

10 Najważniejsze style w architekturze Polski i Europy w porządku chronologicznym. Sztuka drugiej polowy XIX wieku i okresu międzywojennego- wybrane przykłady malarstwa, rzeźby i architektury. Sztuka współczesna- wybrane przykłady w malarstwie, rzeźbie i architekturze. II. PROCEDURY OSIĄGANIA CELÓW KSZTAŁCENIA I WYCHOWANIA Z UWZGLĘDNIENIEM MOŻLIWOŚCI INDYWIDUALIZACJI PRACY W ZALEŻNOŚCI OD POTRZEB I MOŻLIWOŚCI UCZNIÓW ORAZ WARUNKÓW, W JKICH PROGRAM BĘDZIE REALIZOWANY Program uwzględnia możliwości modyfikacji w zależności od sytuacji dydaktycznej i indywidualnej pracy z uczniem niepełnosprawnym intelektualnie w stopniu lekkim. Zakres wiadomości i formy pracy powinny być dostosowane do indywidualnych możliwości poznawczych ucznia, należy indywidualizować pracę z uczniem na obowiązkowych i dodatkowych zajęciach edukacyjnych, odpowiednio do jego potrzeb rozwojowych i edukacyjnych oraz możliwości psychofizycznych. Na podstawie opinii poradni psychologicznopedagogicznej, w tym poradni specjalistycznej, jak również na podstawie orzeczenia o potrzebie kształcenia specjalnego albo nauczania indywidualnego, należy dostosować wymagania edukacyjne, do indywidualnych potrzeb psychofizycznych i edukacyjnych ucznia, u którego stwierdzono zaburzenia i odchylenia rozwojowe lub specyficzne trudności w uczeniu się, uniemożliwiające sprostanie tym wymaganiom Realizacja celów kształcenia i wychowania zależna jest od stosowania określonych metod, wynikających ze specyfiki przedmiotu. Nauczyciel jest projektantem procesu dydaktycznego w swojej szkole, zna warunki szkolne, środowiskowe, możliwości uczniów. Ta wiedza pozwala na zaprojektowanie takich działań, które będą najbardziej skuteczne. Aby uczniowie opanowali treści nauczania, proponuje się następujące procedury: 1. Opis sposobu realizacji celów kształcenia, z uwzględnieniem możliwości indywidualizacji pracy w zależności od potrzeb i możliwości uczniów. Miejsce pracy z uczniem wybieramy w zależności od możliwości i potrzeb. W pracy nauczyciela pomocne będą wydawnictwa skierowane bezpośrednio do niego, czyli przewodnik dla nauczyciela i scenariusze lekcji. Jako publikacje pomocnicze mogą służyć opracowania z historii sztuki, publikacje biograficzne o wielkich artystach oraz popularnonaukowe z zakresu sztuki, to jest słowniki, leksykony oraz inne, jak albumy, wydawnictwa specjalistyczne o konkretnych technikach plastycznych, multimedialne programy edukacyjne, filmy o sztuce. Przy dzisiejszych możliwościach technicznych sam nauczyciel może przygotować projekcję multimedialną potrzebną na lekcję (np. w programie Power Point). Dodatkowym elementem wspomagającym mogą być kursy, warsztaty czy konferencje organizowane dla nauczycieli plastyki przez ośrodki metodyczne, szkoły lub ośrodki kultury. Raz jeszcze należy podkreślić, jak ważne jest indywidualne podejście do ucznia. Niektórym można pozwolić skończyć pracę w domu, ponieważ potrzebują więcej czasu czy spokoju; zwróćmy przy tym szczególną uwagę na samodzielność, którą trzeba egzekwować często radykalnymi metodami (np. nie przyjmując prac niesamodzielnych, które nauczyciel 10

11 plastyki potrafi bez trudu rozpoznać). Promocja samodzielnej pracy, a zwłaszcza myślenia (pomysł), ma duże znaczenie i przekłada się na większość sytuacji życiowych. Dostosowanie realizacji celów kształcenia będzie polegało na doborze odpowiednich metod i form pracy.np. Aktywizujące metody nauczania Omawianie niewielkich partii materiału i pomniejszym stopniu trudności Obserwacja reprodukcji obrazów, zdjęć architektury, oglądania filmów tematycznych Zajęcia terenowe - wycieczki do muzeów, na wystawy, wyjścia plenerowe, bezpośrednia obserwacja najbliższej architektury i przyrody, wyjścia do skansenu Uczestnictwo w konkursach plastycznych Uczestnictwo w warsztatach artystycznych Proponowane techniki pracy z uczniem formy przestrzenne (konstrukcje, makiety), techniki komputerowe, wykorzystanie poznanych technik plastycznych do realizacji szkolnych (ekspozycje, dekoracje, kroniki, gazetki, prezentacje). projektowanie i wykonywanie dekoracji na uroczystości szkolne obserwowanie i przedstawianie architektury za pomocą kreski, plamy walorowej i zróżnicowania nasycenia barwy interpretowanie i przedstawianie w szkicach rysunkowych i malarskich przyrody, postaci zwierząt i ludzi projektowanie plakatów, ogłoszeń, afiszy wprowadzanie elementów liternictwa elementy grafiki komputerowej projektowanie kartek okolicznościowych, zaproszeń, wywieszek tworzenie kompozycji na płaszczyźnie z zastosowaniem wybranych technik plastycznych -wprowadzanie elementów modelowania- glina, papieroplastyka wprowadzanie elementów fotografii wdrażanie technik kombinowanych ( kolaż, wydrapywani, wycinanki) wprowadzanie elementów malarstwa pejzażowego i malarstwa portretowego Kompozycje plastyczne na płaszczyźnie: prace rysunkowe (rysunek czarno-biały ołówkiem, tuszem, węglem; barwny pastelami olejnymi i suchymi, kredkami ołówkowymi), prace malarskie (akwarelami, farbami plakatowymi) oraz wykorzystywanie sposobów malowania charakterystycznych dla określonych kierunków, np. dripping, prace technikami mieszanymi (techniki malarsko-rysunkowe, zastosowanie kolażu jako uzupełnienia prac malarskich i rysunkowych, kolaże z papierów kolorowych, gazet, tkanin, materiałów naturalnych, folii, tapet, papierów o zróżnicowanej fakturze prace prostymi technikami graficznymi możliwymi do realizacji w warunkach szkolnych lub domowych (np. monotypia, frotaż). Projektowanie: plakatów, graficznych form użytkowych, form przestrzennych o charakterze prostym i 2. Opis celów kształcenia, z uwzględnieniem warunków, w jakich program będzie realizowany. Szkoła powinna stwarzać warunki do realizacji zajęć poprzez odpowiednie wyposażenie 11

12 pracowni w środki dydaktyczne. Placówka dysponuje pracownią plastyczną, w której pojawiają się : reprodukcje malarstwa, oprawione w ramy, wiszące na ścianach tablice poglądowe (np. o stylach w architekturze lub technikach plastycznych) biblioteczka podręczna tablica informacyjna (aktualności kulturalne, informacje o konkursach itp.) bieżąca ekspozycja prac plastycznych uczniów. Różne metody pracy mają też związek z wyborem miejsca zajęć, którymi mogą być: sala komputerowa plener w okolicy, otoczenie zabytku lub pomnika, galerie, muzea, pracownia artysty, sala gimnastyczna, otoczenie szkoły, Miejsce pracy z uczniem wybieramy w zależności od możliwości i potrzeb. Warto gromadzić przez lata najlepsze prace uczniów. Będą one podstawą do ewaluacji metod pracy nauczyciela. W celu realizacji celów kształcenia wykorzystane będą: opracowania z historii sztuki, publikacje biograficzne o wielkich artystach oraz popularnonaukowe z zakresu sztuki, to jest słowniki, leksykony oraz inne, jak albumy, wydawnictwa specjalistyczne o konkretnych technikach plastycznych, multimedialne programy edukacyjne, filmy o sztuce. projekcja multimedialna 3. Opis sposobu realizacji celów wychowania, z uwzględnieniem możliwości indywidualizacji pracy w zależności od potrzeb i możliwości uczniów. Pracując z uczniem niepełnosprawnym intelektualnie nauczyciel powinien kierować się zasadami, które będą pomocne w realizacji celów wychowania np.: praca w małych grupach, możliwość korzystania z zajęć dodatkowych o charakterze wyrównawczym, stosowanie indywidualnego programu dla ucznia, uwzględniającego jego deficyty rozwojowe, powtarzanie reguł obowiązujących na zajęciach, jasne wyznaczanie granic i egzekwowanie ich przestrzegania dostosowanie środków dydaktycznych, dostosowanie wymagań edukacyjnych do możliwości ucznia, ustalenie systemu oceniania uczniów adekwatnego do ich dysfunkcji, wydłużanie czasu pracy w sytuacjach tego wymagających Nauczyciel w realizacji przedmiotu powinien dążyć do rozwijania myślenia twórczego uczniów i poprzez uczestnictwo w zajęciach przygotować ich do świadomego udziału w kulturze oraz do stosowania nabytej wiedzy w innych dziedzinach życia. Szkoła powinna stwarzać możliwości czynnego uczestnictwa uczniów w kulturze poprzez ich udział w wystawach stałych i czasowych organizowanych przez muzea i instytucje kulturalne, uczestnictwo w ważnych wydarzeniach artystycznych organizowanych w szkole i poza szkołą oraz stwarzać warunki do prezentacji ich własnej twórczości i do upowszechniania kultury 12

13 plastycznej. Nauczyciel powinien uwzględniać możliwości uczniów i dostosować do nich wymagania edukacyjne. 4. Opis sposobu realizacji celów wychowania, z uwzględnieniem warunków, w jakich program będzie realizowany. Sposoby osiągania celów przez uczniów ze SPE należy dostosować do indywidualnych możliwości i potrzeb każdego z nich. Stosowanie formy pracy w grupach umożliwia osiągnięcie wielu celów w zakresie kształcenia i wychowania zarówno podczas zajęć w budynku szkolnym, jak i w terenie. Podstawowe korzyści to: integrowanie zespołu klasowego, kształtowanie umiejętności dochodzenia do wspólnego punktu widzenia i kulturalnej dyskusji, umiejętności prawidłowej współpracy, rozbudzanie aktywności uczniów. Udział w projektach edukacyjnych o tematyce plastycznej Wymień tu sobie kilka konkursów lub akcji plastycznych Nauczyciel, dbając o dobry klimat pracy, powinien: atrakcyjnie prowadzić lekcje, stosować techniki motywacyjne, wzmacniające zwłaszcza motywację wewnętrzną, zadbać, by wymagania przedmiotowe mieściły się w obszarze najbliższego rozwoju, zagwarantować nawet najsłabszym uczniom odniesienie sukcesu, doceniać wysiłek ucznia zmagającego się z postawionym przed nim zadaniem III. OPIS ZAŁOŻONYCH OSIĄGNIĘĆ UCZNIA Wymagania podstawowe obejmują treści przystępne, uniwersalne, pewne naukowo, bezpośrednio użyteczne w pozaszkolnej działalności ucznia. Wymagania ponadpodstawowe obejmują treści złożone o charakterze problemowym, hipotetyczne, przydatne ale nie niezbędne na danym lub wyższym etapie kształcenia. Absolwent gimnazjum w wyniku realizacji programu powinien: - mieć poczucie związku z tradycją narodową połączoną z postawą tolerancji i szacunku wobec jej różnorodności - mieć przekonanie o konieczności uczestnictwa w życiu kulturalnym - doceniać znaczenie estetyki w życiu codziennym - posługiwać się językiem sztuki - posiadać wiedzę na temat podstawowych dzieł stanowiących o dziedzictwie kultury - wyrażać siebie poprzez środki rozwijające predyspozycje twórcze IV. KRYTERIA OCENY I METODY SPRAWDZANIA OSIĄGNIĘĆ UCZNIA Różnorodne uwarunkowania psychofizyczne dzieci niepełnosprawnych intelektualnie powodują trudności w osiąganiu założonych celów edukacyjnych. 13

14 Sprawdzanie osiągnięć uczniów i ocena ich postępów muszą być indywidualne. W przygotowaniu sprawdzania wiedzy i plastycznych ucznia należy brać pod uwagę - zainteresowanie przedmiotem - indywidualne możliwości ucznia - poziom wiedzy z dziedziny historii sztuki - poziom umiejętności manualnych - zaangażowanie i aktywność na lekcjach - zainteresowanie wiedzą dotyczącą plastyki - nabyte umiejętności z zakresu wiedzy z dziedziny historii sztuki - wykorzystanie nabytej wiedzy w praktyce Sprawdzanie osiągnięć ucznia może dotyczyć wiadomości, umiejętności manualnych lub wykorzystania wiedzy w praktyce. Sprawdzanie osiągnięć ucznia może odbywać się w formie pracy tworzonej przez ucznia na lekcji lub ustnej sprawdzającej jego wiedze z zakresu analizy i interpretacji tekstów kultury w zależności od indywidualnych możliwości ucznia. Na ocenę końcową wpływają bieżące oceny wystawiane za: realizację indywidualnych zadań plastycznych (według kryteriów dotyczących użytych środków wyrazu plastycznego, pomysłowości w podejściu do tematu, zaangażowania i estetycznego wykonania) wypowiedzi ustne (według kryterium logiki, zgodności z tematem, wymaganej zawartości merytorycznej i zastosowania poznanych terminów plastycznych) pracę pisemną (według kryterium zgodności z tematem, jasności i logiki wypowiedzi, zawartości merytorycznej i zastosowania pojęć plastycznych) pracę zespołową (według kryterium podziału obowiązków, organizacji pracy, umiejętności porozumiewania się, wiedzy i prezentacji zrealizowanego zadania) ponadprogramowe prace plastyczne lub inne formy aktywności związanej z przedmiotem, takie jak konkursy, wystawy, prezentacje. Skala ocen: Oceny semestralne i na koniec roku począwszy od klasy IV są zgodne ze skalą cyfrową 1 6. Stosuje się ich następujące odpowiedniki słowne i skróty: stopień celujący 6 (cel.) stopień bardzo dobry 5 (bdb.) stopień dobry 4 (db.) stopień dostateczny 3 (dst.) stopień dopuszczający 2 (dop.) stopień niedostateczny 1 (ndst.) Oceny bieżące są zgodne z przyjętą skalą, ale dopuszcza się stosowanie stopni ze znakiem + lub Wymagania na poszczególne oceny szkolne powinny być opracowane i podane uczniom do wiadomości już na początku roku szkolnego, a poprzez systematyczne ocenianie w ciągu roku potwierdzane, aby uczeń widział ich praktyczne zastosowanie. Oto przykładowe zestawienie: a) celujący Ocenę celującą otrzymuje uczeń, którego zainteresowania z dziedziny plastyki widoczne są jako jego pasja: posiada zasób wiedzy określony programem nauczania lub nawet znacznie wykraczający poza program, realizuje treści programowe poprzez samodzielną pracę twórczą. Uczestniczy w szkolnych i pozaszkolnych konkursach plastycznych. Wykorzystuje wiedzę plastyczną i nabyte umiejętności w nowych sytuacjach poznawczych. Pracuje systematycznie, jest zawsze przygotowany, aktywny 14

15 na lekcjach, wykonuje dodatkowe zadania wykraczające poza obowiązkowe czynności lekcyjne. b) bardzo dobry Ocenę bardzo dobrą otrzymuje uczeń, który opanował pełny zakres treści określonych programem nauczania. Posiada wiedzę uzyskaną w wyniku rozwijania zainteresowań przedmiotem oraz umiejętność zastosowania jej w swojej pracy. Uczestniczy w szkolnych konkursach. Stosuje zdobytą wiedzę i umiejętności w nowych sytuacjach poznawczych. Pracuje systematycznie i aktywnie bierze udział w zajęciach lekcyjnych i pozalekcyjnych. Dobrowolnie wykonuje różne prace związane ze zdobywaniem i zastosowaniem wiedzy i umiejętności. c) dobry Ocenę dobrą otrzymuje uczeń, który opanował treści najważniejsze w strukturze przedmiotu w zakresie wymagań zawartych w podstawach programowych. Wykazuje się umiejętnością stosowania wiadomości w sytuacjach typowych, według wzorów znanych z lekcji i podręczników. Jest aktywny na lekcjach i zadowalająco wykonuje zadania związane z procesem lekcyjnym. Czasami podejmuje zadania dodatkowe, wynikające ze specyfiki danego przedmiotu. d) dostateczny Ocenę dostateczną otrzymuje uczeń, który opanował wiadomości i umiejętności określone programem nauczania w danej klasie na poziomie nieprzekraczającym wymagania zawarte w podstawach programowych. Poza tym wykazuje się niewielką aktywnością na lekcjach, czasami nie jest przygotowany do lekcji, ćwiczenia plastyczne wykonuje niezbyt starannie, niewielkim nakładem pracy. e) dopuszczający Ocenę dopuszczającą otrzymuje uczeń, który ma duże braki w wiadomościach i umiejętnościach określonych w podstawach programowych. Jednak nie przekreślają one jego szansy na uzyskanie niezbędnej, podstawowej wiedzy z danego przedmiotu w ciągu dalszej nauki. Nie jest aktywny na lekcji, bardzo często nie jest przygotowany, prace praktyczne wykonuje niedbale, nie angażując się zbytnio. Wyraża chęć poprawy. f) niedostateczny Ocenę niedostateczną otrzymuje uczeń, który ma bardzo duże braki w wiadomościach i umiejętnościach określonych w podstawach programowych. Jego postawa podczas lekcji nie rokuje nadziei na przyszłość: odmawia wykonywania zadań praktycznych i teoretycznych, przeszkadza w prowadzeniu lekcji, ostentacyjnie wyraża lekceważący stosunek do przedmiotu, nauczyciela lub kolegów. Nie wykazuje chęci poprawy, a więc nie rokuje możliwości uzyskania przez niego podstawowej wiedzy z danego przedmiotu w ciągu dalszej nauki. Opracowanie programu mgrmagdalena Kompała nauczyciel kontraktowy 15