Nabłonek płaski w obrazie cytologicznym błony śluzowej nosa
|
|
- Przybysław Skrzypczak
- 7 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 PRACE ORYGINALNE Dorota MYSZKOWSKA 1 Jolanta KUBICKA 2 Jolanta GAWLIK 3 Krystyna OBTUŁOWICZ 1 Ewa CZARNOBILSKA 1 Nabłonek płaski w obrazie cytologicznym błony śluzowej nosa Squamous epithelium in the nasal cytology 1 Zakład Alergologii Klinicznej i Środowiskowej Katedra Toksykologii i Chorób Środowiskowych Kierownik: Dr hab. med. Ewa Czarnobilska 2 Studenckie Koło Naukowe, Wydział Lekarski 3 Katedra i Klinika Otolaryngologii Kierownik: Prof. dr hab. med. Jacek Składzień Dodatkowe słowa kluczowe: cytogram błona śluzowa nosa nieżyt nosa zapalenie zatok nabłonek płaski Additional key words: cytogram nasal mucosa rhinitis perennial sinusitis squamous epithelium Adres do korespondencji: Dr hab. med. Ewa Czarnobilska Zakład Alergologii Klinicznej i Środowiskowej UJ CM ul. Śniadeckich Kraków, ewa.czarnobilska@uj.edu.pl Cytologia błony śluzowej nosa jest dodatkowym badaniem, różnicującym przewlekłe nieżyty nosa, przydatnym w diagnostyce alergologicznej, a także laryngologicznej, z włączeniem przewlekłego zapalenia zatok. Celem pracy była ocena obrazu cytologicznego nosa w grupie pacjentów z podwyższonym odsetkiem komórek nabłonka płaskiego w wymazie, sugerującym występowanie zanikowego nieżytu nosa. Ocena materiału cytologicznego została dokonana na podstawie wyników cytologii złuszczeniowej wykonanej w grupie 3055 pacjentów diagnozowanych z powodu przewlekłego nieżytu nosa. Spośród tej grupy u 31 pacjentów kierowanych na badania ze wskazań alergologicznych i laryngologicznych stwierdzono podwyższony odsetek komórek nabłonka płaskiego od 30% do 76%. Analiza tych cytogramów wykazała w sześciu przypadkach zdecydowaną przewagę komórek nabłonka płaskiego nad komórkami migawkowymi i kubkowym (3:1). W badanym materiale nie stwierdzono obecności komórek podstawnych i stadium komórek metaplastycznych. Jedynie u trzech pacjentów stwierdzono podwyższony odsetek granulocytów kwasochłonnych (eozynofili) (odpowiednio 3%, 5% i 9%). W badanych obrazach cytologicznych, komórki nabłonka płaskiego pojawiają się prawdopodobnie jako efekt uszkodzenia prawidłowego nabłonka w przebiegu przewlekłego zapalenia zarówno alergicznego, jak i niealergicznego, działania substancji toksycznych, drażniących (w tym również leków donosowych) w obrębie błony śluzowej nosa. Podwyższony odsetek komórek nabłonka płaskiego w cytogramie błony śluzowej nosa może wyjaśniać u tych pacjentów brak efektywnej terapii przewlekłych nieżytów nosa miejscowymi lekami przeciwzapalnymi. Wstęp Błona śluzowa nosa jest najbardziej dostępną częścią dróg oddechowych, w związku z czym jest narażona na wiele czynników mogących prowadzić do jej uszkodzenia, a w konsekwencji do rozwoju różnych schorzeń. Do czynników środowiskowych oddziałujących na błonę śluzową Nasal mucosa cytology is an additional examination useful to differentiate chronic rhinitis in allergological and laryngological diagnostics, including chronic sinusitis. The aim of the study was to estimate the cytological picture in a group of patients with the highest percentage of squamous epithelia, suggesting the atrophic rhinitis. The analysis was carried out on the basis of cytological results performed in 3055 patients diagnosed because of chronic rhinitis. Among these patients, in 31 individuals the higher percentage (30% - 76%) of squamous cells was found. In six patients, the clear predominance of squamous cells over ciliated and goblet cells (3:1) was reported. Only in three patients the increased percentage in eosinophils was stressed (3%, 5% and 9% respectively). No basic and metaplastic cells were observed in the studied cytograms. The squamous cells occurred probably as a result of normal mucosa damages during the different inflammatory changes, both allergic and non-allergic, the impact of toxic agents, irritants (including nasal drops). The higher percentage of squamous cells in the nasal cytogram could have explained the low effectiveness of local inflammatory treatment in these patients. należą: należy zaliczyć: lotne substancje drażniące i alergenne (sole metali, izocyjaniany, składniki smogu miejskiego, spaliny samochodowe), a także powszechnie występujące naturalne alergeny powietrznopochodne, jak pyłek roślin, zarodniki grzybów, roztocze kurzu domowego [1]. Powtarzający się kontakt z alergenem prowadzi u osoby 731
2 uczulonej do rozwoju przewlekłego procesu zapalnego w obrębie błony śluzowej, w którym obok obrzęku i wydzieliny pojawiają się napływowe komórki zapalne, a wśród nich eozynofile, neutrofile, limfocyty, bazofile i monocyty [2]. Jedną z ważnych metod diagnostycznych w chorobach górnych dróg oddechowych jest cytologia błony śluzowej nosa, która w odróżnieniu od biopsji błony śluzowej jest metodą nieinwazyjną, wykonywaną niezależnie od wieku i nasilenia objawów. Badania cytologiczne błony śluzowej nosa nie są zbyt szeroko stosowane, pomimo ich niewątpliwej przydatności w różnicowaniu alergicznych i niealergicznych nieżytów nosa [2-5]. Według wytycznych ARIA (Allergic Rhinitis and its Impact on Asthma) w diagnostyce różnicowej alergicznego nieżytu nosa (ANN) cytologia błony śluzowej nosa jest zalecana jako badanie dodatkowe [4]. Obraz uzyskany w badaniu cytologicznym może być pomocny także w różnicowaniu zapalnych i niezapalnych chorób błony śluzowej nosa oraz monitorowaniu efektów leczenia. W przewlekłym zapaleniu zatok, a zwłaszcza w polipach nosa cytologia pozwala wyróżnić dwie podgrupy chorych - z zapaleniem o podłożu eozynofilowym bądź neutrofilowym. Takie fenotypowanie w przyszłości będzie miało znaczenie dla określenia grup chorych, które mogą odnieść większą korzyść z obecnych lub nowych strategii leczniczych [6]. Znanych jest kilka metod pobierania materiału do badań cytologicznych błony śluzowej nosa: biopsja, wymaz, wyskrobiny i popłuczyny. Biopsja jako dokładna metoda topograficzna stanowi najbardziej obiektywne źródło materiału, pozwalające na bezpośrednią ocenę stanu błony śluzowej. Jest to jednak metoda inwazyjna, związana z wieloma ograniczeniami, jak również związana z ryzykiem krwawienia, przez co nie może być stosowana w rutynowej diagnostyce ambulatoryjnej [7]. Dlatego do najczęściej stosowanych metod uzyskania materiału do badań cytologicznych należą wymazy, popłuczyny (najczęściej wykonuje się popłuczyny oskrzelikowo-pęcherzykowe, istotne w diagnostyce zmian zapalnych w płucach) [8-10] i wyskrobiny. Cytologię dzieli się na złuszczeniową i aspiracyjną. W cytologii złuszczeniowej (eksfoliatywnej) materiał może pochodzić z różnych narządów i jest pobierany za pomocą szpatułki, ezy bakteriologicznej, szczoteczki (cytobraszki). Najczęściej materiał pobierany jest z małżowiny nosowej dolnej l cm od jej brzegu, a ocenie podlegają obie jamy nosowe. Można dodatkowo pobierać materiał z innych miejsc (cytologia celowana) [11]. Błona śluzowa nosa pokryta jest nabłonkiem oddechowym, w którym dominuje nabłonek migawkowy wielorzędowy walcowaty [12]. W rozmazach cytologicznych rozróżnia się także komórki kubkowe, podstawne, komórki nabłonka płaskiego [11]. Cytogram ludzi zdrowych wykazuje obecność głównie komórek nabłonkowych walcowatych, z przewagą komórek urzęsionych i komórek kubkowych (w stosunku 5:1). Wzrost obecności komórek kubkowych z dużą ilością wydzieliny świadczy o toczącym się procesie zapalnym, zazwyczaj o charakterze zapalenia alergicznego. Komórki podstawne w warunkach prawidłowych nie ulegają złuszczeniu i nie powinny znajdować się w rozmazach cytologicznych. Jeśli w cytogramach przeważają komórki płaskie w różnym stadium rozwoju i materiał był pobrany prawidłowo świadczy to również o występowaniu procesu patologicznego [11]. Uważa się, że wzrost udziału procentowego komórek nabłonka płaskiego (powyżej 50% w wymazie) może wskazywać na zjawisko metaplazji płaskonabłonkowej, polegającej na zastąpieniu prawidłowej tkanki nabłonka wielorzędowego migawkowego nabłonkiem płaskim, który prawidłowo występuje w mniejszości. Metaplazja jest zjawiskiem fizjologicznym jedynie u osób w podeszłym wieku. W innych grupach wiekowych świadczy o przewlekłym stanie zapalnym wywołanym różnymi czynnikami zewnętrznymi [7]. Jednak zawartość komórek nabłonka płaskiego może ulegać zmianie w skali populacji w związku z wpływem czynników środowiskowych, co wykazały badania Miszke i Sanokowskiej [13]. Celem pracy była ocena grupy pacjentów z podwyższonym odsetkiem komórek nabłonka płaskiego w wymazie cytologicznym, sugerującym występowanie zanikowego nieżytu nosa. Materiał i metodyka Ocena materiału cytologicznego została dokonana na podstawie wyników cytologii złuszczeniowej wykonanej w grupie 3055 pacjentów Poradni Alergologicznej oraz Oddziału Klinicznego Otolaryngologii Szpitala Uniwersyteckiego w Krakowie w latach Spośród tej grupy, jedynie u 31 dorosłych pacjentów (18 kobiet, 13 mężczyzn, średnia wieku 50 lat) kierowanych na wykonanie badania ze wskazań alergologicznych i laryngologicznych stwierdzono podwyższony odsetek komórek nabłonka płaskiego ( 30%). Podczas analizy danych zwrócono także uwagę na tzw. liczbę pól widzenia, w których zliczono 100 komórek nabłonkowych koniecznych do podania udziału procentowego. Im mniejsza liczba pól w których znajduje się 100 komórek nabłonkowych tym intensywniejsze ich złuszczanie. Uznaje się, że pól widzenia stanowi wartość świadczącą o prawidłowym złuszczaniu, natomiast <15 pól wskazuje na nasilone złuszczanie komórek. Podczas oceny zwrócono także uwagę na liczbę komórek walcowatych, stopień lizy komórek oraz obecność komórek zapalnych (jako pojedyncze komórki, skupiska, ławice). Wyniki Pacjenci z podwyższonym odsetkiem komórek nabłonka płaskiego byli w większości diagnozowani w kierunku przewlekłego zapalenia błony śluzowej jamy nosowej i gardła oraz przewlekłego zapalenia zatok przynosowych (Ryc. 1); (Tab. I) przy czym przewlekłe zapalenie błony śluzowej jamy nosowej i gardła występowało tylko u pacjentów leczonych w Poradni Alergo- Tabela I Rodzaj i nasilenie objawów u pacjentów, u których zlecono wykonanie wymazu cytologicznego ze wskazań laryngologicznych i alergologicznych. The kind and intensity of nasal symptoms in patients examinated using nasal cytology on behalf od laryngological and allergological indications. Rodzaj objawów/ wskazanie do badania Katar Zatkany nos Inne brak objawów ze strony nosa Wskazania laryngologiczne Wskazania alergologiczne Rycina 1 Liczba pacjentów z odpowiednim rozpoznaniem w ramach badanych oddziałów. Zastosowano symbole chorób: J.30 (Naczynioruchowe i uczuleniowe zapalenie błony śluzowej nosa; J.31 (Przewlekłe zapalenie błony śluzowej jamy nosowej i gardła); J.32 (Przewlekłe zapalenie zatok przynosowych); J.33 (Polipy nosa); J.37 (Przewlekłe zapalenie krtani oraz krtani i tchawicy); J.45 (astma oskrzelowa), H.10 (zapalenie spojówek). Number of patients with a given diagnosis in frame of the studied Symbols of diseases: J.30 (Vasomotor and allergic rhinitis; J.31 (chronic inflammation of the nasal and throat mucosa); J.32 (chronic sinusitis) J.33 (nasal polyps); J.37 (Chronic inflammation of larynx and trachea, and larynx), J.45 (asthma) H.10 (conjunctivitis). 732 D. Myszkowska i wsp.
3 Zdjęcie 1 Obraz cytologiczny błony śluzowej nosa z przewagą komórek nabłonka walcowatego (kom. migawkowe, kubkowe). Obecne neutrofile, cytogram prawidłowy. Barwienie H-E, 200, materiał Poradni Nasal cytology with predominance of the cylindrical cells (ciliated and goblet cells). Neutrophils occur in the picture, normal cytogram. H-E staining, 200, made in the Dpt of Allegology, University Hospital. Zdjęcie 2 Obraz cytologiczny błony śluzowej nosa z przewagą komórek nabłonka walcowatego (kom. migawkowe, kubkowe). Obecne neutrofile, eozynofile. Obraz w alergicznym okresowym nieżycie nosa. Barwienie H-E, 200, materiał Poradni Nasal cytology with predominance of the columnar cells (ciliated and goblet cells). Neutrophils and eosinophils occur in the picture. Intermittent allergic rhinitis. H-E staining, 200, made in the Dpt of Allegology, University Hospital. Zdjęcie 3 Obraz cytologiczny błony śluzowej nosa z przewagą komórek nabłonka płaskiego. Obecne neutrofile. Przewlekły nieżyt nosa. Barwienie H-E, 200, materiał Poradni Nasal cytology with predominance of the squamous cells. Neutrophils occur in the picture. Perennial rhinitis. H-E staining, 200, made in the Dpt of Allegology, University Hospital. Zdjęcie 4 Obraz cytologiczny błony śluzowej nosa z przewagą komórek nabłonka płaskiego. Narażenie na pył w kotłowni. Barwienie H-E, 200, materiał Poradni Nasal cytology with predominance of the squamous cells. Exposure to dust in the boiler room. H-E staining, 200, made in the Dpt of Allegology, University Hospital. logicznej SU, a zapalenie zatok zdecydowanie przeważało u pacjentów z Poradni Otolaryngologicznej SU. W pojedynczych przypadkach, tym stanom zapalnym towarzyszyły polipy nosa lub przewlekłe zapalenie krtani. Komórki nabłonkowe zliczano średnio w 16 polach widzenia, większość obrazów należała do normy pod względem zagęszczenia komórek (Ryc. 2). W sześciu przypadkach stwierdzono zdecydowaną przewagę komórek nabłonka płaskiego nad komórkami migawkowymi i kubkowym (3:1). Zawartość komórek nabłonka płaskiego wahała się od 30% do 76%. Dwóch pacjentów z tej podgrupy to osoby powyżej 80 roku życia. W badanym materiale nie stwierdzono obecności komórek podstawnych, jedynie pojedyncze komórki pośrednie. Przykładowe obrazy z ocenianych preparatów przedstawiono na zdjęciach (zdjęcia 1-4). Spośród komórek napływowych w materiale cytologicznym w badanej grupie pacjentów dominowały granulocyty obojętnochłonne (neutrofile), jedynie u trzech pacjentów stwierdzono podwyższony odsetek granulocytów kwasochłonnych (eozynofili) (odpowiednio 3%, 5% i 9%) (Ryc. 3). Tylko u jednego pacjenta z poliwalentną alergią potwierdzoną dodatnimi wynikami testów skórnych punktowych (PTS) z alergenami roztoczy kurzu domowego, traw, żyta, drzew I, drzew II, chwastów, naskórka kota, zarodników Alternaria, Aspergillus i Penicilium, wykazano zarówno wzrost odsetka komórek nabłonka płaskiego (69%), jak i eozynofili (5%). Dyskusja Cytologia błony śluzowej nosa jest niezwykle pomocna w diagnostyce różnicowej nieżytów nosa, w tym nieżytu alergicznego i niealergicznego, w ocenie wpływu leków na nabłonek nosa oraz innych schorzeń istotnych w praktyce alergologicznej i laryngologicznej [9,10,14-17]. Podczas oceny cytogramu błony śluzowej nosa, najczęściej zwraca się uwagę na zawartość komórek zapalnych, szczególnie neutrofili i eozynofilii [4,18-19]. Jurkiewicz i Zielnik-Jurkiewicz [19] podkreślają, że w diagnostyce zapalenia zatok przydatne jest proste i tanie badanie cytologiczne wymazu z nosa, które może potwierdzić nieżyt bakteryjny w przypadku wzrostu neutrofili w obrazie cytologicznym, albo zapalenie alergiczne przy wzroście stężenia eozynofilii [7,21,22]. Niemniej ważnym elementem cytogramu jest informacja o złuszczaniu komórek nabłonkowych, ze względu na ocenę stanu błony śluzowej po kątem uszkodzeń nabłonka, zmian metaplastycznych, czy możliwości regeneracji nabłonka. Analiza obrazu cytologicznego obejmuje ocenę zmian w morfologii komórek nabłonka walcowatego urzęsionego, które są często bardzo wyraźne (zanik rąbka migawkowego, występowanie samodzielnych jąder komórkowych, 733
4 Rycina 2 Udział procentowy komórek nabłonkowych w grupie badanych pacjentów. The percentage of epithelial cells in a studied group. ławicowe złuszczanie nabłonka) [14,23]. Natomiast zmiany w morfologii komórek nabłonka płaskiego, rzadziej występujących w błonie śluzowej nosa, jak również przewaga tego typu komórek w wymazie to efekt wpływu różnych czynników środowiskowych, a także leków, zwłaszcza kropli donosowych [14,24]. Woszczek i wsp. [18] podkreśla na podstawie analizy porównawczej materiału cytologicznego nosa pobranego różnymi metodami, że metodą zeskrobin i wymazów uzyskuje się materiał ze znaczną przewagą komórek nabłonkowych nad komórkami napływowymi. Generalnie, skład komórek nabłonkowych w cytogramie błony śluzowej nosa i ich stan morfologiczny wskazuje na uboczne miejscowe skutki toczącego się procesu zapalnego [25] lub prowadzonego leczenia [11]. W badanym materiale, przewaga komórek nabłonka płaskiego występowała zarówno u pacjentów z alergicznym, jak i niealergicznym nieżytem nosa oraz zapaleniem zatok przynosowych. Brak komórek podstawnych w wymazach wskazuje na osłabienie odnowy nabłonka, a w konsekwencji większą podatność na przenikanie różnych substancji ze środowiska zewnętrznego w głąb jamy nosowej. U pacjentów z alergicznym nieżytem nosa komórki nabłonka płaskiego mogły się pojawić w większej liczbie z powodu reakcji wrażliwej błony śluzowej nosa na alergeny powietrznopochodne, na które dany pacjent był uczulony (pyłek roślin, zarodniki grzybów, roztocze kurzu domowego czy sierść zwierząt domowych) w ciągu roku. Zbliżone wyniki przedstawiła Tarchalska-Kryńska i wsp. [26], stwierdzając, że w grupie pacjentów z alergicznym nieżytem nosa całorocznym odsetek komórek nabłonka płaskiego był wyższy (27,5%) niż u chorych z nieżytem sezonowym (17,5%). Patologiczne zmiany nabłonkowe mogą powstawać też pod wpływem działania drażniącego substancji lotnych, jak np. mieszanka zapachowa u jednej z badanych pacjentek. W przypadku niealergicznego nieżytu nosa obserwuje się obraz cytologiczny z przewagą komórek nabłonka płaskiego, zwykle spotykany u chorych z nasiloną metaplazją płaskomórkową wskutek przewlekłego miejscowego stosowania aerosolu sterydowego, określany przez Tarchalską-Kryńską [27] jako cytogram uszkodzony. Autorka stwierdziła ten typ cytogramu u 19,9% pacjentów podczas analizy obrazów cytologii nosa wykonanych u 1029 pacjentów z niealergicznym nieżytem nosa [27]. Przyczyną takiego zjawiska u większości pacjentów była długotrwała sterydoterapia miejscowa, w wyniku której doszło do nasilonej metaplazji w kierunku nabłonka płaskiego co skutkowało brakiem skuteczności leczenia miejscowego. Inni autorzy również wskazują na przesunięcie obrazu w kierunku komórek płaskich u chorych z niealergicznym nieżytem nosa [28]. Nabłonek błony śluzowej nosa odpowiada jakościowo nabłonkowi błony śluzowej wyścielającej zatoki przynosowe. Zachodzą między nimi jedynie różnice ilościowe: zagęszczenie komórek walcowatych urzęsionych zwiększa się w kierunku od nozdrzy przednich do nozdrzy tylnych [29], a w zatokach przynosowych jest ich więcej niż w błonie śluzowej jam nosa. Na przegrodzie nosa i w początkowych odcinkach małżowin nosowych dolnych i środkowych występują komórki bez rzęsek. Komórki kubkowe występują w większej ilości w jamach nosa, komórki podstawne w cystogramie prawidłowym z racji swej lokalizacji praktycznie nie występują, natomiast komórki nabłonka płaskiego są morfologicznie bardzo zróżnicowane i prawidłowo pojawiają się pojedynczo lub w materiale pobranym w przedsionku nosa. Jeśli ich ilość rośnie i dominują w obrazie cytologii złuszczeniowej świadczą o procesie patologicznym. Znajomość tych zjawisk jest konieczna przy ocenie cytogramu błony śluzowej nosa, gdyż miejsce pobrania materiału do badania może mieć istotny wpływ na interpretację wyniku badania. W diagnostyce zapalenia zatok obraz cytologiczny wraz z obrzękiem i zapaleniem błony śluzowej nosa oraz wytworzeniem przeciwciał klasy IgE wskazuje na alergiczny nieżyt nosa i zatok przynosowych jako następstwo reakcji alergicznej typu I. U około 50% pacjentów z przewlekłym nieżytem alergicznym nosa występuje stan zapalny zatok [15,30]. Badając w Krakowie grupę 30 chorych z przewlekłym zapaleniem krtani stwierdzono prawie dwukrotnie wyższy Rycina 3 Udział procentowy komórek napływowych w grupie badanych pacjentów. The percentage of migration cells in a studied group. odsetek komórek nabłonka płaskiego w wymazach z nosa i gardła oraz nieznacznie wyższy odsetek tych komórek w wymazach z krtani w porównaniu do grupy kontrolnej [16]. Wzrostowi zawartości komórek nabłonka płaskiego towarzyszył wzrost odsetka komórek podstawnych. W grupie 6 pacjentów obserwowano odczyn eozynofilowo-neutrofilowy, zaś odczyn eozynofilowy występował u 17 pacjentów w wymazach z krtani, u 16 w wymazach z gardła i u 19 w wymach z nosa [16]. Długotrwałe lub powtarzające się uszkodzenia komórek nabłonka oddechowego prowadzą do ich śmierci i zastępowania ich nabłonkiem płaskim. Zjawisko to jest określane mianem metaplazji płaskonabłonkowej i zachodzi pod wpływem działania toksyn, wirusów, bakterii, leków stosowanych bezpośrednio na błonę śluzowa nosa, czy różnych czynników chemicznych wdychanych z powietrzem [1]. Jako formę uszkodzenia nabłonka oddechowego uznaje się pojawienie nieprawidłowego nabłonka, odmiennego niż ten, który w warunkach prawidłowych występuje w obrębie górnych dróg oddechowych. Tzw. komórki metaplastyczne powstają w trakcie przekształcania się nabłonka oddechowego w nabłonek wielowarstwowy płaski. Komórki metaplastyczne mogą się różnic wyglądem, w zależności od stopnie zróżnicowania [14]. W badanych obrazach cytologicznych nie stwierdzano stadium komórek metaplastycznych, ale komórki nabłonka płaskiego, prawdopodobnie pojawiające się już jako efekt różnego typu zmian zapalnych, toksycznych i podrażnieniowych w obrębie błony śluzowej nosa. Wnioski 1. Wzrost odsetka komórek nabłonka płaskiego w cytogramie wskazuje na zmiany patologiczne w obrębie błony śluzowej w których dochodzi do uszkodzenia nabłonka prowadzące do nieprawidłowej jego odnowy i metaplazji płaskokomórkowej. 2. Nasilone złuszczanie nabłonka płaskiego nie jest związane z intensywnym napływem komórek prozapalnych. 3. Badanie cytologiczne błony śluzowej nosa jest ważnym elementem diagnostyki nieżytów nosa, jak i przewlekłego zapalenia zatok. 734 D. Myszkowska i wsp.
5 4. Podwyższony odsetek komórek nabłonka płaskiego w cytogramie błony śluzowej nosa może tłumaczyć u tych pacjentów brak efektywnej terapii przewlekłych nieżytów nosa miejscowymi lekami przeciwzapalnymi. Piśmiennictwo 1. Young B, Lowe JS, Stevens A, Health JW: Histologia. Podręcznik i atlas. Elsevier Urban & Partner. Wrocław, 2010: Miszke A, Sanokowska E: Wartość diagnostyczna cytologii błony śluzowej nosa. Otolaryngol Pol. 1999; 2: Gelardi M, Fiorella ML, Russo C, Fiorella R, Ciprandi G: Role of nasal cytology. Int J Immunopathol Pharmacol. 2010; 23: Boros P, Gotlib T, Samoliński B: Inne badania stosowane w praktyce. W: Kruszewski J, Kowalski ML (eds.). Standardy w alergologii. Medycyna Praktyczna. Kraków, Żyła M, Leśniak M, Myszkowska D, Dąbal E, Lorenc J. et al: Eosinophilic reaction in nasal cytology in patients sensitive to perennial and seasonal allergens. Przegl Lek. 2013; 70: Akdis CA, Bachert C, Cingi C, Dykewicz MS, Hellings PW. et al: Endotypes and phenotypes of chronic rhinosinusitis: A PRACTALL document of the European Academy of Allergy and Clinical Immunology and the American Academy of Allergy, Asthma & Immunology. J Allergy Clin Immunol. 2013; 131: Domagała-Kulawik J, Olszewski WT: Atlas cytopatologii układu oddechowego. (Red.) α-medica press. Warszawa, Chłap Z, Czarnobilska E, Matzke E: Aktywność populacji komórek przestrzeni oskrzelowo-pęcherzykowej jako wskaźnik zanieczyszczenia powietrza. Folia Med Crac. 1992; 33: Czarnobilska E: Charakterystyka komórek przestrzeni oskrzelowo-pęcherzykowej w sarkoidozie płuc. Folia Med Crac. 1994; 35: Chłap Z, Czarnobilska E, Kasprowicz A, Staszak P: Nawracające zakażenia dolnych dróg oddechowych u dzieci. 1. Ocena czynników patogennych w materiale z płukania oskrzelowo pęcherzykowego. Ped Pol. 1997; 72: Tarchalska-Kryńska B: Diagnostyka cytologiczna błony śluzowej nosa. Kiedy i jak ją wykonać? Alergia 2003; 2/17: Cichocki T, Litwin JA, Mirecka J: Kompendium histologii. Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego. Kraków 2009: Miszke A, Sanokowska E: Nowe normy cytologiczne dla śluzówki nosa. Otolaryngol Pol. 1994; 4: Korzeniowska-Makowska W: Wartość kliniczna badania cytologicznego w diagnostyce laryngologicznej. Habilitacja. Warszawska Akademia Medyczna. Warszawa, Obtułowicz K, Składzień J: Alergiczny nieżyt nosa i zatok. Rozpoznawanie, programowanie i monitorowanie leczenia. Przegl Lek. 2005; 2: Obtułowicz K, Składzień J, Kownacka B, Góra- Florek M, Cichocki T, Mirecka J: Cytologiczna ocena błony śluzowej w diagnostyce przewlekłego alergicznego zapalenia krtani. Aler Ast Immunol. 1997; 2: Gelardi M, Fiorella ML, Leo G, Incrvaia C: Cytology in the diagnosis of rhinosinusistis. Pediatr Allergy Imunol. 2007; 18: Woszczek G, Kowalski ML, Majkowska-Wojciechowska B, Dietrich-Miłobędzki A, Świątek S i wsp: Porównanie obrazu cytologicznego błony śluzowej nosa w badaniach wymazów, wyskrobin i popłuczyn nosa. Alerg Ast Immunol. 1996; 1: Łukowski M: Choroby nosa i zatok przynosowych. W: Latkowski JB. Otolaryngologia dla studentów medycyny i stomatologii. PZWL. Warszawa, 2002: Jurkiewicz D, Zielnik-Jurkiewicz B: Zapalenie zatok przynosowych. α-medica Press. Warszawa, 2005: Czarnobilska E, Obtułowicz K: Eozynofil w chorobach alergicznych i niealergicznych. Przegl Lek. 2005; 62: Gelardi M, Gian Luigi M, Licari A, Massimo L. et al: Nasal cytology in children: recent advances. Ital J Pediatr. 2012; 38: Gelardi M: Atlas of nasal cytology for the differential diagnosis of nasal diseases. 2nd edition. EDI Ermes Tarchalska-Kryńska B, Samoliński B, Białek S, Zawisza E: Corticosteroids and surgical therapies of the nasal polyps in cytological evaluation. Otolaryngol Pol. 1999; 5: Makowska W: Obrazy cytologiczne uszkodzenia i odnowy nabłonka. Otolaryngol Pol. 1991; 45: Tarchalska-Kryńska B, Zawisza E, Samoliński B: Cytogramy błony śluzowej nosa w sezonowym i całorocznym alergiczny nieżycie nosa. Pneumonol Alergol Pol. 1993; 61: Tarchalska-Kryńska B: Niealergiczny nieżyt nosa w ocenie cytologicznej błony śluzowej nosa. Otolaryngol. 2006; 9: Miszke A, Sanokowska E, Markiewicz J: Eozynofilowy niealergiczna nieżyt nosa. Ocena kliniczna i cytologiczna. Otolaryngol Pol. 1991; 45: Halama AR, Decreton S, Bijloos JM, Clement PAR: Density of epithelial cells m the normal human nose and the paranasal sinus mucosa. A scanning electron microscopic study. Rhynology 1990, 28: van Cauwenberge P, Bachert C, Passalacqua G, Bousquet J, Canonica GW. et al: Consensus statement on the treatment of allergic rhinitis GLORIA (Global Resources in Allergy). Allergy 2000; 55:
Opieka po operacjach endoskopowych zatok (FEOZ) z oceną regeneracji błony śluzowej na podstawie badań cytologicznych
Opieka po operacjach endoskopowych zatok (FEOZ) z oceną regeneracji błony śluzowej na podstawie badań cytologicznych Dr n. med. Jacek Schmidt Oddział Otolaryngologiczny ZOZ MSWiA w Łodzi Operacje endoskopowe
Bardziej szczegółowoIm szybciej poprawimy drożność nosa tym większa szansa na pełne wyleczenie i brak ryzyka związanego z wystąpieniem powikłań omówionych powyżej.
Przegroda nosa to część nosa wewnętrznego zbudowana z części chrzęstnej i kostnej. Jej skrzywienie powstaje na granicy styku części chrzęstnych i kostnych najczęściej jako wada wrodzona. Jeżeli skrzywienie
Bardziej szczegółowoPOSTÊPY W CHIRURGII G OWY I SZYI 1/2008 19
Zalecenia diagnostyczno-terapeutyczne w zakresie rynologii Klasyfikacja zapaleñ zatok przynosowych i zalecenia Europejskiego Towarzystwa Rynologicznego Na stronie internetowej Polskiego Towarzystwa Otorynolaryngologów
Bardziej szczegółowoNajczęstsze choroby błony śluzowej nosa i zatok. Poradnik dla pacjenta Dr Grzegorz Warkowski
Najczęstsze choroby błony śluzowej nosa i zatok Poradnik dla pacjenta Dr Grzegorz Warkowski 1. Błona śluzowa nosa i zatok. Budowa i znaczenie dla organizmu Bariera przeciw zakażeniom i zanieczyszczeniom
Bardziej szczegółowoPodział nieżytów nosa
Podział nieżytów nosa Dr n. med. Piotr Rapiejko 1,2 Dr n. med. Agnieszka Lipiec 2 Klinika Otolaryngologii Wojskowego Instytutu Medycznego w Warszawie Kierownik Klinik: Prof. dr hab. n. med. Dariusz Jurkiewicz
Bardziej szczegółowoALERGIA kwartalnik dla lekarzy Wpływ hipertonicznego roztworu wody morskiej na upośledzenie drożności nosa
autor(); Dr n. med. Piotr Rapiejko, Prof. dr hab. n. med. Dariusz Jurkiewicz Klinika Otolaryngologii, WIM w Warszawie Kierownik Kliniki: Prof. dr hab. n. med. Dariusz Jurkiewicz keywords (); TERAPIA PRACA
Bardziej szczegółowoProfil alergenowy i charakterystyka kliniczna dorosłych. pacjentów uczulonych na grzyby pleśniowe
lek. Krzysztof Kołodziejczyk Profil alergenowy i charakterystyka kliniczna dorosłych pacjentów uczulonych na grzyby pleśniowe Rozprawa na stopień doktora nauk medycznych Promotor: dr hab. n. med. Andrzej
Bardziej szczegółowopteronyssinus i Dermatophagoides farinae (dodatnie testy płatkowe stwierdzono odpowiednio u 59,8% i 57,8% pacjentów) oraz żółtko (52,2%) i białko
8. Streszczenie Choroby alergiczne są na początku XXI wieku są globalnym problemem zdrowotnym. Atopowe zapalenie skóry (AZS) występuje u 20% dzieci i u ok. 1-3% dorosłych, alergiczny nieżyt nosa dotyczy
Bardziej szczegółowoOtolaryngologia - opis przedmiotu
Otolaryngologia - opis przedmiotu Informacje ogólne Nazwa przedmiotu Otolaryngologia Kod przedmiotu 12.0-WL-Lek-Ol Wydział Wydział Lekarski i Nauk o Zdrowiu Kierunek Lekarski Profil praktyczny Rodzaj studiów
Bardziej szczegółowo3 MAJA MIĘDZYNARODOWY DZIEŃ ASTMY I ALERGII
3 MAJA MIĘDZYNARODOWY DZIEŃ ASTMY I ALERGII Astma jest przewlekłą chorobą zapalną dróg oddechowych, charakteryzującą się nawracającymi atakami duszności, kaszlu i świszczącego oddechu, których częstotliwość
Bardziej szczegółowoCzy to nawracające zakażenia układu oddechowego, czy może nierozpoznana astma oskrzelowa? Zbigniew Doniec
Czy to nawracające zakażenia układu oddechowego, czy może nierozpoznana astma oskrzelowa? Zbigniew Doniec Klinika Pneumonologii, Instytut Gruźlicy i Chorób Płuc OT w Rabce-Zdroju Epidemiologia Zakażenia
Bardziej szczegółowoPrawidłowe zasady podawania leków donosowo
Prawidłowe zasady podawania leków donosowo WSKAZANIA do podawania leków donosowo 1) ostre infekcyjne zapalenie błony śluzowej nosa 2) alergiczne zapalenie błony śluzowej nosa 3) idiopatyczny nieżyt nosa
Bardziej szczegółowoThis copy is for personal use only - distribution prohibited.
276 równawcza ocena wyników leczenia alergicznych i niealergicznych Comparative assessment of cryosurgical treatment results in allergic and non-allergic rhinitis SUMMARY procedures. - the inferior nasal
Bardziej szczegółowo4. Wyniki streszczenie Komunikat
4. Wyniki streszczenie Komunikat Aby przygotować powyższe zestawienia objęliśmy programem ponad 22.700 osób w 9 regionach kraju, z czego prawie ¼ przeszła szczegółowe badania lekarskie. Program ten jest
Bardziej szczegółowow kale oraz innych laboratoryjnych markerów stanu zapalnego (białka C-reaktywnego,
1. Streszczenie Wstęp: Od połowy XX-go wieku obserwuje się wzrost zachorowalności na nieswoiste choroby zapalne jelit (NChZJ), w tym chorobę Leśniowskiego-Crohna (ChLC), zarówno wśród dorosłych, jak i
Bardziej szczegółowoChoroby wewnętrzne - pulmonologia Kod przedmiotu
Choroby wewnętrzne - pulmonologia - opis przedmiotu Informacje ogólne Nazwa przedmiotu Choroby wewnętrzne - pulmonologia Kod przedmiotu 12.0-WL-Lek-ChW-P Wydział Wydział Lekarski i Nauk o Zdrowiu Kierunek
Bardziej szczegółowoAlergiczne choroby oczu
Alergiczne choroby oczu Podział alergicznych chorób oczu wg obrazu klinicznego Do alergicznych chorób oczu zaliczamy obecnie następujące jednostki chorobowe (podział zaproponowany przez polskich autorów)*:
Bardziej szczegółowoDiagnozowanie i leczenie nieżytu nosa (rhinitis): Praktyczne wskazówki
DONIESIENIE PRASOWE Diagnozowanie i leczenie nieżytu nosa (rhinitis): Praktyczne wskazówki Płynotok nosowy (rhinorhea), zatkany nos, swędzenie i częste kichanie należą do typowych objawów nieżytu nosa.
Bardziej szczegółowoPrzewlekły alergiczny nieżyt nosa w przebiegu uczulenia na alergeny roztoczy kurzu domowego. Opis przypadku
Przewlekły alergiczny nieżyt nosa w przebiegu uczulenia na alergeny roztoczy kurzu domowego. Opis przypadku Persistent allergic rhinitis in the course of dust mites allergy. Case discussion dr n. med.
Bardziej szczegółowoMAXimus. Ul. Wita Stwosza 4. 71-173 Szczecin. tel: 071-718-18-96. fax: 071-718-18-97. biuro@kriokomora.com. www.kriokomora.com
MAXimus Ul. Wita Stwosza 4 71-173 Szczecin tel: 071-718-18-96 fax: 071-718-18-97 biuro@kriokomora.com www.kriokomora.com 1434 MAXimus s.c., Wita Stwosza 4, 71-173 Szczecin STANOWISKO DO INHALACJI MAGIC
Bardziej szczegółowoPraca doktorska Ewa Wygonowska Rola badań diagnostycznych w ustaleniu czynnika wywołującego pokrzywkę przewlekłą.
Praca doktorska Ewa Wygonowska Rola badań diagnostycznych w ustaleniu czynnika wywołującego pokrzywkę przewlekłą. STRESZCZENIE Wprowadzenie Pokrzywka jest to zespół chorobowy charakteryzujący się występowaniem
Bardziej szczegółowoOcena skuteczności preparatów miejscowo znieczulających skórę w redukcji bólu w trakcie pobierania krwi u dzieci badanie z randomizacją
234 Ocena skuteczności preparatów miejscowo znieczulających skórę w redukcji bólu w trakcie pobierania krwi u dzieci badanie z randomizacją The effectiveness of local anesthetics in the reduction of needle
Bardziej szczegółowoAnna Kłak. Korzystanie z informacji dostępnych w Internecie z zakresu zdrowia i choroby przez osoby chore na alergię dróg oddechowych i astmę
Anna Kłak Korzystanie z informacji dostępnych w Internecie z zakresu zdrowia i choroby przez osoby chore na alergię dróg oddechowych i astmę STRESZCZENIE ROZPRAWY DOKTORSKIEJ Wstęp: Świadomość pacjentów
Bardziej szczegółowoDraft programu Sympozjum Alergii na Pokarmy 2015
20.03.2015 Piątek GODZ. 12.50 13.00 GODZ. 13.00 14.30 Ceremonia Inauguracyjna Sesja Inauguracyjna Alergia pokarmowa w 2015 roku co dalej? 1. Czy rzeczywiście nastąpił wzrost alergii pokarmowych, 13.00-13.30
Bardziej szczegółowoJesteśmy tym czym oddychamy?
Jesteśmy tym czym oddychamy? Jak działają płuca Najczęstsze choroby płuc Dr med. Piotr Dąbrowiecki Wojskowy Instytut Medyczny Polska Federacja Stowarzyszeń Chorych na Astmę Alergię i POCHP ANATOMIA UKŁADU
Bardziej szczegółowoOcena ekspresji inwolukryny i β-defenzyny2 w skórze osób chorych na atopowe zapalenie skóry i łuszczycę zwykłą
Agnieszka Terlikowska-Brzósko Ocena ekspresji inwolukryny i β-defenzyny2 w skórze osób chorych na atopowe zapalenie skóry i łuszczycę zwykłą STRESZCZENIE Wstęp Atopowe zapalenie skóry (AZS) i łuszczyca
Bardziej szczegółowoSylabus z modułu. [27A] Alergologia. Poznanie znaczenia znajomości zagadnień związanych z chorobami alergicznymi w pracy kosmetologa.
1. Ogólne informacje o module Sylabus z modułu [27A] Alergologia Nazwa modułu ALERGOLOGIA Kod modułu Nazwa jednostki prowadzącej moduł Nazwa kierunku studiów Forma studiów Profil kształcenia Semestr Status
Bardziej szczegółowoAktywność fosfatazy alkalicznej w neutrofilach u pacjentów z przewlekłą białaczką szpikową
Aktywność fosfatazy alkalicznej w neutrofilach u pacjentów z przewlekłą białaczką szpikową Radosław Charkiewicz praca magisterska Zakład Diagnostyki Hematologicznej Uniwersytet Medyczny w Białymstoku Przewlekła
Bardziej szczegółowoS YL AB US MODUŁ U ( PRZEDMIOTU) I nforma cje ogólne Otolaryngologia
S YL AB US MODUŁ U ( PRZEDMIOTU) Kod modułu Rodzaj modułu Wydział PUM Kierunek studiów Specjalność Poziom studiów Forma studiów Nazwa modułu I nforma cje ogólne Otolaryngologia Obowiązkowy Lekarsko-Stomatologiczny
Bardziej szczegółowo11. Liebhard J., Małolepszy J., Wojtyniak B. i wsp. Prevalence and risk factors for asthma in Poland: Results from the PMSEAD Study.
1. Wstęp Alergia uznawana jest za chorobę cywilizacyjną XX wieku. W wielu obserwacjach epidemiologicznych stwierdzono znaczący wzrost częstości występowania alergicznego nieżytu nosa i astmy oskrzelowej
Bardziej szczegółowo4 NA 5 CHORYCH NA ASTMĘ
4 NA 5 CHORYCH NA ASTMĘ CIERPI NA PODRAŻNIENIE GÓRNYCH DRÓG ODDECHOWYCH 1,2 3w1 nebulizator Górne drogi Środkowe drogi Dolne drogi A3 COMPLETE UNIKALNY NEBULIZATOR EFEKTYWNE LECZENIE SCHORZEŃ PŁUC I GÓRNYCH
Bardziej szczegółowo8 głównych powodów, dla których warto stosować donosowe glikokortykosteroidy w leczeniu alergicznych nieżytów nosa
8 głównych powodów, dla których warto stosować donosowe glikokortykosteroidy w leczeniu alergicznych nieżytów nosa 8 main reasons for choosing intranasal corticosteroids in the treatment of allergic rhinitis
Bardziej szczegółowo[9ZPK/KII] Dermatologia i alergologia
[9ZPK/KII] Dermatologia i alergologia 1. Ogólne informacje o module Nazwa modułu DERMATOLOGIA I ALERGOLOGIA Kod modułu Nazwa jednostki prowadzącej moduł Nazwa kierunku studiów Forma studiów Profil kształcenia
Bardziej szczegółowoUnikatowe rozwiązanie w leczeniu alergicznego nieżytu nosa
Unikatowe rozwiązanie w leczeniu alergicznego nieżytu nosa Innovative solution for the treatment of alllergic rhinitis dr n. med. Piotr Rapiejko 1 Klinika Otolaryngologii, Wojskowy Instytut Medyczny w
Bardziej szczegółowoANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LX, SUPPL. XVI, 328 SECTIO D 2005
ANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LX, SUPPL. XVI, 328 SECTIO D 2005 1 Poradnia Alergologiczna NZOZ Euromedica The Allergology Outpatient Department Euromedica, Grudziadz,
Bardziej szczegółowoEosinophilic reaction in nasal cytology in patients sensitive to perennial and seasonal allergens
PRACE ORYGINALNE Małgorzata Żyła 3 Małgorzata Leśniak 3 Dorota Myszkowska 1 Ewa Dąbal 3 Justyna Lorenc 3 Maria Wojtaszek-Czapla 2 Krystyna Obtułowicz 1 Ewa Czarnobilska 1 Eosinophilic reaction in nasal
Bardziej szczegółowoPodsumowanie planu zarządzania ryzykiem dla produktu leczniczego Dobenox przeznaczone do publicznej wiadomości.
VI.2 Plan Zarządzania Ryzykiem dla produktów kwalifikowanych jako "Well established use" zawierających Podsumowanie planu zarządzania ryzykiem dla produktu leczniczego Dobenox przeznaczone do publicznej
Bardziej szczegółowoDr n. med. Dr n. med. Analiza stężenia. Agnieszka Lipiec1. Piotr Rapiejko1,2
autor(); Dr n. med. Agnieszka Lipiec1 Dr n. med. Piotr Rapiejko1,2 1Zakład Profilaktyki Zagrożeń Środowiskowych i Alergologii, WUM Warszawa Kierownik Zakładu: Prof. nadzw. WUM dr hab. n. med. Bolesław
Bardziej szczegółowoAerozol pulsujący. Nowa jakość w leczeniu zapalenia zatok. skuteczne, dokładne i bezpieczne leczenie zapalenia zatok
Nowa jakość w leczeniu zapalenia zatok Aerozol pulsujący skuteczne, dokładne i bezpieczne leczenie zapalenia zatok PARI SINUS Terapia inhalacyjna stosowana w ostrych i przewlekłych chorobach górnych dróg
Bardziej szczegółowoSezon pylenia traw w 2015 r. w Krakowie, Lublinie, Opolu, Piotrkowie Trybunalskim, Sosnowcu, we Wrocławiu i w Zielonej Górze
Sezon pylenia traw w 2015 r. w Krakowie, Lublinie, Opolu, Piotrkowie Trybunalskim, Sosnowcu, we Wrocławiu i w Zielonej Górze Grass pollen season in Cracow, Lublin, Opole, Piotrkow Trybunalski, Sosnowiec,
Bardziej szczegółowoi uczestnika programu o udzieleniu i otrzymaniu danego świadczenia.
Załącznik nr 19 Zestawienie stawek jednostkowych dla Ogólnopolskiego programu nowotworów głowy i szyi Stawki jednostkowe określone poniżej dotyczą świadczeń zdrowotnych, które będą udzielane w ramach wdrażania
Bardziej szczegółowoKOMPLEKSOWA AMBULATORYJNA OPIEKA SPECJALISTYCZNA NAD PACJENTEM Z ALERGIĄ LECZONYM IMMUNOTERAPIĄ
KOMPLEKSOWA AMBULATORYJNA OPIEKA SPECJALISTYCZNA NAD PACJENTEM Z ALERGIĄ LECZONYM IMMUNOTERAPIĄ Charakterystyka problemu zdrowotnego Alergia uznawana jest za chorobę cywilizacyjną XX wieku. W wielu obserwacjach
Bardziej szczegółowoZapalenie ucha środkowego
Zapalenie ucha środkowego Poradnik dla pacjenta Dr Maciej Starachowski Ostre zapalenie ucha środkowego. Co to jest? Ostre zapalenie ucha środkowego jest rozpoznawane w przypadku zmian zapalnych w uchu
Bardziej szczegółowoi wsp. Wątpliwości nomenklaturowe i klasyfikacyjne niealergicznych nieżytów nosa
PRACE Grzanka A POGLĄDOWE i wsp. Wątpliwości nomenklaturowe i klasyfikacyjne niealergicznych nieżytów nosa 45 Wątpliwości nomenklaturowe i klasyfikacyjne niealergicznych nieżytów nosa Nonallergic rhinitis
Bardziej szczegółowoPROGRAM NAUCZANIA PRZEDMIOTU FAKULTATYWNEGO NA WYDZIALE LEKARSKIM I ROK AKADEMICKI 2015/2016 PRZEWODNIK DYDAKTYCZNY
PROGRAM NAUCZANIA PRZEDMIOTU FAKULTATYWNEGO NA WYDZIALE LEKARSKIM I ROK AKADEMICKI 2015/2016 PRZEWODNIK DYDAKTYCZNY 1. NAZWA PRZEDMIOTU : Psychiatria w pytaniach i odpowiedziach. 2. NAZWA JEDNOSTKI (jednostek
Bardziej szczegółowoAgencja Oceny Technologii Medycznych
Agencja Oceny Technologii Medycznych Rada Przejrzystości Opinia Rady Przejrzystości nr 38/2012 z dnia 27 marca 2012 r. w sprawie objęcia refundacją budesonidu w produktach leczniczych podawanych w leczeniu
Bardziej szczegółowoAneks II. Wnioski naukowe
Aneks II Wnioski naukowe 5 Wnioski naukowe Dipropionian beklometazonu (ang. beclometasone dipropionate, BDP) jest lekiem z grupy glikokortykosteroidów i prolekiem dla aktywnego metabolitu 17-monopropionianu
Bardziej szczegółowoEpidemiologia chorób alergicznych u pacjentów starszych wyzwaniem medycyny XXI wieku
Epidemiologia chorób alergicznych u pacjentów starszych wyzwaniem medycyny XXI wieku dr hab. n. med. Andrzej Bożek 1,2 lek. Krzysztof Kołodziejczyk 2 1 Katedra i Kliniczny Oddział Chorób Wewnętrznych,
Bardziej szczegółowoAlergia a przeziębienie różnice i zasady postępowania.
Alergia a przeziębienie różnice i zasady postępowania. Dr n. farm. Małgorzata Wrzosek Sponsorem programu jest producent leku nasic Alergia Przeziębienie Rozwój stanu zapalnego Objawy z górnych dróg oddechowych
Bardziej szczegółowoPodsumowanie danych o bezpieczeństwie stosowania produktu Pronasal
VI.2 VI.2.1 Podsumowanie danych o bezpieczeństwie stosowania produktu Pronasal Omówienie rozpowszechnienia choroby Alergiczny nieżyt nosa (ANN) jest najczęściej występującym zaburzeniem zapalnym w obrębie
Bardziej szczegółowoPrzewlekły alergiczny nieżyt nosa w przebiegu uczulenia na alergeny pyłku traw. Opis przypadku
Przewlekły alergiczny nieżyt nosa w przebiegu uczulenia na alergeny pyłku traw. Opis przypadku Perennial allergic rhinitis in the course of grass pollen allergy. Case discussion dr n. med. Agnieszka Lipiec
Bardziej szczegółowo20.03.2015 Piątek. 1. Diagnostyka in vitro co trzeba wiedzieć 14.30-14.50. 2. Testy skórne przydatność i interpretacja 14.50-15.10
20.03.2015 Piątek GODZ. 12.50 13.00 GODZ. 13.00 14.30 Ceremonia Inauguracyjna Sesja Inauguracyjna Alergia pokarmowa w 2015 roku co dalej? Prof. Bolesław Samoliński 1. Czy rzeczywiście nastąpił wzrost alergii
Bardziej szczegółowo.~~y INSTYTUl MEDYCZNY
.~~y INSTYTUl MEDYCZNY "'turu~~nętr.mvch, Pneumonologi A~lIllmmuno'ogij Klinicznej ~alnego Szpitala Klinicznego MO~ ~141 Warszawa, ul. Szaserów 128 ~ -.n; 015294487; NIP; 11~ -, -1- Warszawa, 28 grudnia
Bardziej szczegółowoPorady dotyczące jakości powietrza i alergii od Fundacji Allergy UK
Porady dotyczące jakości powietrza i alergii od Fundacji Allergy UK Czyste powietrze w pomieszczeniu ma kluczowe znaczenie dla naszego zdrowia, a rozwiązania firmy LG Electronics pomagają w stworzeniu
Bardziej szczegółowoSZCZEGÓŁOWY PLAN ĆWICZEŃ DLA SŁUCHACZY 5 lub 6 RS Wydziału Wojskowo lekarskiego UM w Łodzi
SZCZEGÓŁOWY PLAN ĆWICZEŃ DLA SŁUCHACZY 5 lub 6 RS Wydziału Wojskowo lekarskiego UM w Łodzi I. Przedmiot fakultatywny Rehabilitacja medyczna w otolaryngologii Klinika Otolaryngologii i Onkologii laryngologicznej
Bardziej szczegółowo12 SQ-HDM Grupa farmakoterapeutyczna: Wyciągi alergenowe, kurz domowy; Kod ATC: V01AA03
SUBSTANCJA CZYNNA (INN) GRUPA FARMAKOTERAPEUTYCZNA (KOD ATC) PODMIOT ODPOWIEDZIALNY NAZWA HANDLOWA PRODUKTU LECZNICZEGO, KTÓREGO DOTYCZY PLAN ZARZĄDZANIA RYZYKIEM 12 SQ-HDM Grupa farmakoterapeutyczna:
Bardziej szczegółowoANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LX, SUPPL. XVI, 439 SECTIO D 2005
ANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LX, SUPPL. XVI, 439 SECTIO D 2005 Klinika Otolaryngologii, Wojskowy Instytut Medyczny w Warszawie 1 Department of Otolaryngology, Military
Bardziej szczegółowoTechnika podawania leków donosowo w leczeniu nieżytu nosa
1 z 10 2013-06-24 00:25 Medycyna Praktyczna - portal dla lekarzy Technika podawania leków donosowo w leczeniu nieżytu nosa ABC zabiegów diagnostycznych i leczniczych w pediatrii Odcinek 28: Technika podawania
Bardziej szczegółowoReakcje niepożądane w trakcie immunoterapii alergenowej u chorych na astmę alergiczną
Reakcje niepożądane w trakcie immunoterapii alergenowej u chorych na astmę alergiczną Dr hab. n. med. Krzysztof Kowal Klinika Alergologii i Chorób Wewnętrznych UM Białystok Kierownik Kliniki: Prof dr hab.
Bardziej szczegółowoSYLABUS Część A - Opis przedmiotu kształcenia.
Nazwa modułu/przedmiotu : Wydział: Kierunek studiów: Specjalności: SYLABUS Część A - Opis przedmiotu kształcenia. OTOLARYNGOLOGIA DZIECIĘCA Kod modułu LK.3.F.003 I Wydział Lekarski z Oddziałem Stomatologicznym
Bardziej szczegółowoS YL AB US MODUŁ U ( PRZEDMIOTU) I nforma cje ogólne. I stopnia II stopnia. Rok 4, semestr VII
S YL AB US MODUŁ U ( PRZEDMIOTU) I nforma cje ogólne Nazwa modułu: Otolaryngologia Rodzaj modułu/przedmiotu Wydział PUM Kierunek studiów obowiązkowy Lekarsko-Stomatologiczny lekarsko-dentystyczny Specjalność
Bardziej szczegółowoAlergia. Ciesz się pełnią życia z Systemem oczyszczania powietrza Atmosphere Sky!
Alergia Ciesz się pełnią życia z Systemem oczyszczania powietrza Atmosphere Sky! 01 Wprowadzenie Alergie są często występującym schorzeniem, a liczba dotkniętych nimi osób rośnie z każdym rokiem. Ponad
Bardziej szczegółowoAstma oskrzelowa. Zapalenie powoduje nadreaktywność oskrzeli ( cecha nabyta ) na różne bodźce.
Astma oskrzelowa Astma jest przewlekłym procesem zapalnym dróg oddechowych, w którym biorą udział liczne komórki, a przede wszystkim : mastocyty ( komórki tuczne ), eozynofile i limfocyty T. U osób podatnych
Bardziej szczegółowoPRZEWODNIK DYDAKTYCZNY I PROGRAM NAUCZANIA PRZEDMIOTU FAKULTATYWNEGO NA KIERUNKU LEKARSKIM ROK AKADEMICKI 2016/2017
PRZEWODNIK DYDAKTYCZNY I PROGRAM NAUCZANIA PRZEDMIOTU FAKULTATYWNEGO NA KIERUNKU LEKARSKIM ROK AKADEMICKI 2016/2017 1. NAZWA PRZEDMIOTU : Problemy psychiatryczne w pytaniach i odpowiedziach 2. NAZWA JEDNOSTKI
Bardziej szczegółowoRozpoznanie i leczenie alergicznego nieżytu nosa Allergic rhinitis diagnosis and treatment
Anna Grad, Ludmiła Bartoszewicz, Bolesław Kalicki, Anna Jung Pediatr Med Rodz 2009, 5 (3), p. 199-203 Pierwotnie w: Pediatr Med Rodz 2008, 4 (3), p. 154-158 Received: 03.10.2008 Accepted: 09.10.2008 Published:
Bardziej szczegółowoUSG Power Doppler jest użytecznym narzędziem pozwalającym na uwidocznienie wzmożonego przepływu naczyniowego w synovium będącego skutkiem zapalenia.
STRESZCZENIE Serologiczne markery angiogenezy u dzieci chorych na młodzieńcze idiopatyczne zapalenie stawów - korelacja z obrazem klinicznym i ultrasonograficznym MIZS to najczęstsza przewlekła artropatia
Bardziej szczegółowoS YLABUS MODUŁU (PRZEDMIOTU) I nformacje ogólne. nie dotyczy. Formy prowadzenia zajęć 40h (seminaria 15h i ćwiczenia 25h)
S YLABUS MODUŁU (PRZEDMIOTU) I nformacje ogólne Nazwa modułu Moduł E - Cytologia kliniczna Rodzaj modułu/przedmiotu Wydział PUM ierunek studiów Specjalność Poziom studiów Forma studiów Obowiązkowy Wydział
Bardziej szczegółowoPROGRAM NAUCZANIA PRZEDMIOTU FAKULTATYWNEGO NA WYDZIALE LEKARSKIM I ROK AKADEMICKI 2013/2014 PRZEWODNIK DYDAKTYCZNY
PROGRAM NAUCZANIA PRZEDMIOTU FAKULTATYWNEGO NA WYDZIALE LEKARSKIM I ROK AKADEMICKI 2013/2014 PRZEWODNIK DYDAKTYCZNY 1. NAZWA PRZEDMIOTU : Pediatria w pytaniach i odpowiedziach 2. NAZWA JEDNOSTKI (jednostek
Bardziej szczegółowoAdam J. Sybilski. Zakład Profilaktyki Zagrożeo Środowiskowych i Alergologii WUM
Adam J. Sybilski Zakład Profilaktyki Zagrożeo Środowiskowych i Alergologii WUM Typowe objawy astmy Typowe objawy alergicznego nieżytu nosa dusznośd kaszel ściskanie w klatce piersiowej świszczący oddech.
Bardziej szczegółowoNiealergiczny nie yt nosa w ocenie cytologicznej b³ony œluzowej nosa
ARTYKU Y ORYGINALNE Tarchalska-Kryñska B. Niealergiczny nie yt nosa w ocenie cytologicznej b³ony œluzowej nosa 83 Niealergiczny nie yt nosa w ocenie cytologicznej b³ony œluzowej nosa Non-allergic rhinitis
Bardziej szczegółowoNieżyty nosa, definiowane są jako stany zapalne
GKS w nieżytach nosa T E R A P I A Glicocorticosteroids in Rhinitis S U M M A R Y The classification of rhinitis arises from different pathomechanizm of mucosal inflammation. Glicocortycosteroids therapy
Bardziej szczegółowoPRZEWODNIK DLA PACJENTÓW JAK DBAĆ O GARDŁO I KRTAŃ? Przewlekły nieżyt gardła i krtani
PRZEWODNIK DLA PACJENTÓW JAK DBAĆ O GARDŁO I KRTAŃ? Przewlekły nieżyt gardła i krtani 1 W codziennej praktyce lekarskiej rozróżnia się zapalenie gardła, będące procesem zapalnym, rozwijającym się bez udziału
Bardziej szczegółowoANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LX, SUPPL. XVI, 313 SECTIO D 2005
ANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LX, SUPPL. XVI, 313 SECTIO D 25 Katedra Higieny i Promocji Zdrowia, Akademia Wychowania Fizycznego w Krakowie Department of Hygiene and
Bardziej szczegółowoZastosowanie azelastyny w postaci sprayu do nosa poprawia współpracę z chorymi na alergiczny nieżyt nosa
Zastosowanie azelastyny w postaci sprayu do nosa poprawia współpracę z chorymi na alergiczny nieżyt nosa The use of azelastine nasal spray improves the compliance of patients with allergic rhinitis dr
Bardziej szczegółowoObturacyjne choroby płuc - POCHP
Obturacyjne choroby płuc - POCHP POCHP to zespół chorobowy charakteryzujący się postępującym i niecałkowicie odwracalnym ograniczeniem przepływu powietrza przez drogi oddechowe. Ograniczenie to wynika
Bardziej szczegółowoJak żyć i pracować z chorobą alergiczną układu oddechowego? Jakie są najczęstsze przyczyny i objawy alergii?
Jak żyć i pracować z chorobą alergiczną układu oddechowego? Czy alergia układu oddechowego to często spotykany problem? Choroby alergiczne występują obecnie z bardzo dużą częstością. Szacuje się, że na
Bardziej szczegółowoROLA MIOGENNYCH PRZEDSIONKOWYCH POTENCJAŁÓW WYWOŁANYCH W DIAGNOSTYCE ZAWROTÓW GŁOWY O RÓŻNEJ ETIOLOGII
Dominik Bień ROLA MIOGENNYCH PRZEDSIONKOWYCH POTENCJAŁÓW WYWOŁANYCH W DIAGNOSTYCE ZAWROTÓW GŁOWY O RÓŻNEJ ETIOLOGII ROZPRAWA NA STOPIEŃ DOKTORA NAUK MEDYCZNYCH BADANIA WYKONANO W KLINICE OTORYNOLARYNGOLOGII
Bardziej szczegółowoSesje. "POLASTMA - Astma oskrzelowa - problem zdrowotny, społeczny i ekonomiczny" 16.00-17.30
ŚRODA 25.03.2009 Sesje SESJA SZKOLENIOWO-NAUKOWA I 14.00-15.45 "POLASTMA - Astma oskrzelowa - problem zdrowotny, społeczny i ekonomiczny" Prof. dr hab. med. Wacław Droszcz, Prof. dr hab. med. Piotr Kuna
Bardziej szczegółowoSylabus z modułu. [14] Histologia. Nabycie przez studenta umiejętności rozróżniania tkanek w preparatach mikroskopowych.
Sylabus z modułu [14] Histologia 1. Ogólne informacje o module Nazwa modułu HISTOLOGIA Kod modułu 14 Nazwa jednostki prowadzącej moduł Nazwa kierunku studiów Forma studiów Profil kształcenia Semestr Status
Bardziej szczegółowoSYLABUS. Nazwa przedmiotu/modułu. Farmakologia Kliniczna. Wydział Lekarski I. Nazwa kierunku studiów. Lekarski. Język przedmiotu
Nazwa przedmiotu/modułu Wydział Nazwa kierunku studiów Poziom kształcenia Forma studiów Język przedmiotu Wydział Lekarski I Lekarski Jednolite magisterskie stacjonarne polski SYLABUS Farmakologia Kliniczna
Bardziej szczegółowoVOLTAREN MAX Diklofenak dietyloamoniowy 23,2 mg/g Żel
VOLTAREN MAX Diklofenak dietyloamoniowy 23,2 mg/g Żel Wskazania do stosowania Voltaren MAX jest wskazany do stosowania u dorosłych i młodzieży w wieku powyżej 14 lat. Produkt działa przeciwbólowo, przeciwzapalnie
Bardziej szczegółowoZanieczyszczenia powietrza a obturacyjne choroby płuc
Zanieczyszczenia powietrza a obturacyjne choroby płuc Dr med. Piotr Dąbrowiecki Wojskowy Instytut Medyczny Polska Federacja Stowarzyszeń Chorych na Astmę Alergię i POCHP Obturacyjne choroby płuc - ASTMA
Bardziej szczegółowoS YLABUS MODUŁU (PRZEDMIOTU) I nformacje ogólne. Cytologia kliniczna. Nie dotyczy
Załącznik Nr 3 do Uchwały Senatu PUM 14/2012 S YLABUS MODUŁU (PRZEDMIOTU) Kod modułu Rodzaj modułu Wydział PUM Kierunek studiów Specjalność Poziom studiów Forma studiów Rok studiów Nazwa modułu Cytologia
Bardziej szczegółowoAgencja Oceny Technologii Medycznych
Agencja Oceny Technologii Medycznych Rada Przejrzystości Stanowisko Rady Przejrzystości nr 13/2012 z dnia 26 marca 2012 r w zakresie zasadności zakwalifikowania leków Clatra (bilastinum) 20 mg, tabletki,
Bardziej szczegółowoZadanie pytania klinicznego (PICO) Wyszukanie i selekcja wiarygodnej informacji. Ocena informacji o metodzie leczenia
Praktykowanie EBM Krok 1 Krok 2 Krok 3 Krok 4 Zadanie pytania klinicznego (PICO) Wyszukanie i selekcja wiarygodnej informacji Ocena informacji o metodzie leczenia Podjęcie decyzji klinicznej na podstawie
Bardziej szczegółowoMgr inż. Aneta Binkowska
Mgr inż. Aneta Binkowska Znaczenie wybranych wskaźników immunologicznych w ocenie ryzyka ciężkich powikłań septycznych u chorych po rozległych urazach. Streszczenie Wprowadzenie Według Światowej Organizacji
Bardziej szczegółowoPROGRAM NAUCZANIA PRZEDMIOTU OBOWIĄZKOWEGO NA WYDZIALE LEKARSKIM I ROK AKADEMICKI 2012/2013 PRZEWODNIK DYDAKTYCZNY V roku
PROGRAM NAUCZANIA PRZEDMIOTU OBOWIĄZKOWEGO NA WYDZIALE LEKARSKIM I ROK AKADEMICKI 2012/2013 PRZEWODNIK DYDAKTYCZNY V roku 1. NAZWA PRZEDMIOTU : PULMONOLOGIA 2. NAZWA JEDNOSTKI (jednostek ) realizującej
Bardziej szczegółowoAstma czy przewlekłe zapalenie nosa i zatok przynosowych
Astma czy przewlekłe zapalenie nosa i zatok przynosowych Dr n. med. Anna Zawadzka- Krajewska Klinika Pneumonologii i Alergologii Wieku Dziecięcego WUM w Warszawie Kierownik kliniki: Prof. dr hab. n. med.
Bardziej szczegółowoPyłek traw w powietrzu wybranych miast Polski w 2007 roku The grass pollen in the air of selected Polish cities in 2007
Pyłek traw w powietrzu wybranych miast Polski w 7 roku The grass pollen in the air of selected Polish cities in 7 mgr Kazimiera Chłopek 1, dr Małgorzata Malkiewicz 2, dr n. farm. Dorota Myszkowska 3, dr
Bardziej szczegółowoCzwartek, 25 września 2014
Czwartek, 25 września 2014 SESJA SZKOLENIOWO-NAUKOWA I 9.00 10.30 Leczenie pacjentów z chorobami drobnych dróg oddechowych jakie mamy dzisiaj możliwości? przyznanego przez firmę Chiesi Przewodniczący:
Bardziej szczegółowoRupatadyna ocena skuteczności w typowej praktyce ambulatoryjnej
Rupatadyna ocena skuteczności w typowej praktyce ambulatoryjnej Dr n.med. Dorota Brzostek Takeda Polska Sp z o.o. Al. Jerozolimskie 146 A 02-305 Warszawa T E R A P I A P R A C A O R Y G I N A L N A Rupatadine
Bardziej szczegółowoAgencja Oceny Technologii Medycznych
Agencja Oceny Technologii Medycznych Opinia Prezesa Agencji Oceny Technologii Medycznych nr 20/2014 z dnia 7 stycznia 2014 r. o projekcie programu Program skutecznego zwalczania infekcji poprzez szybkie
Bardziej szczegółowoS T R E S Z C Z E N I E
STRESZCZENIE Cel pracy: Celem pracy jest ocena wyników leczenia napromienianiem chorych z rozpoznaniem raka szyjki macicy w Świętokrzyskim Centrum Onkologii, porównanie wyników leczenia chorych napromienianych
Bardziej szczegółowoPROGRAM SZCZEGÓŁOWY Piątek 23 kwietnia 2010 r.
PROGRAM SZCZEGÓŁOWY Piątek 23 kwietnia 2010 r. Warsztaty Szkoleniowe V 7.15 8.45 Warsztaty spirometryczne Sesja B Sala 3/5 Warsztaty organizowane w ramach grantu naukowo szkoleniowego przyznanego przez
Bardziej szczegółowoPROGRAM NAUCZANIA PRZEDMIOTU OBOWIĄZKOWEGO NA WYDZIALE LEKARSKIM I ROK AKADEMICKI 2014/2015 PRZEWODNIK DYDAKTYCZNY dla studentów V roku
PROGRAM NAUCZANIA PRZEDMIOTU OBOWIĄZKOWEGO NA WYDZIALE LEKARSKIM I ROK AKADEMICKI 2014/2015 PRZEWODNIK DYDAKTYCZNY dla studentów V roku 1. NAZWA PRZEDMIOTU : Nefrologia 2. NAZWA JEDNOSTKI (jednostek )
Bardziej szczegółowoDlaczego płuca chorują?
Dlaczego płuca chorują? Dr med. Piotr Dąbrowiecki Wojskowy Instytut Medyczny Polska Federacja Stowarzyszeń Chorych na Astmę Alergię i POCHP Budowa płuc Płuca to parzysty narząd o budowie pęcherzykowatej
Bardziej szczegółowoOlopatadyna 1 mg/ml krople do oczu, roztwór. Abdi Farma, Unipessoal Lda
Plan zarządzania ryzykiem Olopatadyna 1 mg/ml krople do oczu, roztwór Abdi Farma, Unipessoal Lda Data: 23 maja 2013 r. NINIEJSZY DOKUMENT ZAWIERA INFORMACJE POUFNE. KOPIOWANIE I ROZPOWSZECHNIANIE BEZ PISEMNEGO
Bardziej szczegółowouszkodzenie tkanek spowodowane rozszerzeniem lub zwężeniem zamkniętych przestrzeni gazowych, wskutek zmian objętości gazu w nich zawartego.
Barotrauma uszkodzenie tkanek spowodowane rozszerzeniem lub zwężeniem zamkniętych przestrzeni gazowych, wskutek zmian objętości gazu w nich zawartego. Podział urazów ciœnieniowych płuc zatok obocznych
Bardziej szczegółowoChoroby układu oddechowego wśród mieszkańców powiatu ostrołęckiego
Choroby układu oddechowego wśród mieszkańców powiatu ostrołęckiego Podczas akcji przebadano 4400 osób. Na badania rozszerzone skierowano ok. 950 osób. Do tej pory przebadano prawie 600 osób. W wyniku pogłębionych
Bardziej szczegółowo