Honorowa Polska Nagroda Jakości 2007 dla RIG w Katowicach. R e g i o n a l n a I z b a G o s p o d a r c z a w K a t o w i c a c h

Transkrypt

1 Honorowa Polska Nagroda Jakości 2007 dla RIG w Katowicach Wydawnictwo bezpłatne. ISSN: X Grudzień 2007 R e g i o n a l n a I z b a G o s p o d a r c z a w K a t o w i c a c h TEMAT NUMERU Firma się szkoli WA NY TEMAT Zwrot podatku VAT w regulacjach krajowych i wspólnotowych

2 PUNKT KONSULTACYJNY przy Regionalnej Izbie Gospodarczej w Katowicach ul. Opolska 15, Katowice tel.: (032) /94, (032) fax: (032) , doradztwo@rig.katowice.pl Bezp atne us ugi informacyjne dla ma ych i Êrednich przedsi biorstw Co nowego w PK? W Punkcie Konsultacyjnym udzielamy informacji na temat możliwości ubiegania się o wsparcie w programach operacyjnych na lata października br. Zarząd Województwa Śląskiego przyjął kolejny projekt Uszczegółowienia Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Śląskiego na lata Dokument ten jest w chwili obecnej opiniowany w Ministerstwie Rozwoju Regionalnego. W czwartej wersji Uszczegółowienia RPO doprecyzowano zapisy dotyczące: systemu realizacji programu, priorytetów RPO, głównych typów projektów, katalogu beneficjentów oraz kwalifikowalności wydatków. Pierwszy nabór wniosków w ramach RPO zaplanowano na kwiecień 2008 roku, w ramach Poddziałania 1.2.1, w którym PUNKT KONSULTACYJNY CZYNNY JEST: t w poniedziałki t wtorek piątek o wsparcie będą mogli ubiegać się mikroprzedsiębiorcy. Zapraszamy serdecznie do wizyty w Punkcie Konsultacyjnym.

3 Listopad 2007 Jesień w Regionalnej Izbie Gospodarczej w Katowicach upłynęła w tym roku pod znakiem jakości. W październiku z powodzeniem przeszliśmy audyt recertyfikacyjny systemu zarządzania jakością ISO 9001, w listopadzie natomiast skończyliśmy przyjmowanie zgłoszeń do jubileuszowej X edycji Śląskiej Nagrody Jakości. Wszystko to zbiegło się w czasie z otrzymaniem przez nas Polskiej Honorowej Nagrody Jakości, która wręczona została podczas uroczystej gali XIII edycji Polskiej Nagrody Jakości na Zamku Królewskim w Warszawie, 11 listopada br. Nagroda ta, jest wyrazem uznania za najwyższą jakość świadczonych przez nas usług oraz wielkim wyróżnieniem dla wszystkich Członków i pracowników Izby. Jednocześnie obliguje nas do dalszego doskonalenia, dostosowywania się do potrzeb Klientów oraz ciągłego promowania idei zarządzania przez jakość. Podstawą każdego systemu zarządzania jakością jest podejście procesowe. Dla prawidłowego funkcjonowania procesów, organizacja zobowiązana jest do zapewnienia niezbędnych zasobów, z których najważniejszy to wykwalifikowany personel. Kwestia konieczności ciągłego doskonalenia kadry pracowniczej, szczególnie rola strategicznego zarządzania personelem, bieżąca analiza potrzeb szkoleniowych oraz finansowanie szkoleń pracowników ze środków funduszy strukturalnych Unii Europejskiej, to tematy aktualnego wydania Wolnego Rynku. W Regionalnej Izbie Gospodarczej w Katowicach tematyką tą zajmują się specjaliści Działu Edukacji, którzy oferują fachową pomoc między innymi w zakresie tworzenia planów szkoleń, a następnie ich kompleksowej organizacji. Z okazji zbliżających się Świąt Bożego Narodzenia życzę Państwu prawdziwie rodzinnej atmosfery przy Wigilijnym stole, a w nadchodzącym Nowym Roku pomyślności i powodzenia w realizacji Państwa planów, zarówno zawodowych jak i osobistych. Zapraszam do lektury Spis treści Tadeusz Donocik Prezes Izby Dyrektor generalny Szanowni Czytelnicy, TEMAT NUMERU 4-12 WA NY TEMAT INFORMACJE Z IZBY WYDARZYŁO SI WYDARZY SI 24 NOWE FIRMY CZŁONKOWSKIE RIG W KATOWICACH KATOWICE, ul. Opolska 15 tel./fax (48-32) , , fax (48-32) rig@rig.katowice.pl TADEUSZ DONOCIK Prezes Izby, Dyrektor Generalny PREZYDIUM IZBY Franciszek Buszka I Wiceprezes Izby Zygmunt Folta Wiceprezes Izby Marek Myśliwiec Wiceprezes Izby Zbigniew Pucek Wiceprezes Izby Henryk Stabla Wiceprezes Izby Zdzisław Trzepizur Wiceprezes Izby Krzysztof Wilgus Wiceprezes Izby Tomasz Zjawiony Wiceprezes Izby KIEROWNICTWO RADY IZBY Janusz Steinhoff Przewodniczący Rady Izby Jan Hoppe I Wiceprzewodniczący Aleksander Aładja Wiceprzewodniczący Lucjan Noras Wiceprzewodniczący Andrzej Zając Wiceprzewodniczący Pełny skład Rady Izby na stronie internetowej RIG w Katowicach zakładka O Izbie KOMISJE RADY IZBY I ICH PRZEWODNICZĄCY Komisja d/s Bankowości i Finansów Andrzej Capiga Komisja d/s Transportu i Infrastruktury Zbigniew Pucek Komisja d/s Międzynarodowej Współpracy Gospodarczej Andrzej Rustanowicz Komisja d/s Przemian Przemysłu Andrzej Karbownik Komisja d/s Monitorowania i Analiz Prawa Gospodarczego Tomasz Kędziora Komisja d/s Energetyki Jan Szlązak Komisja d/s MSP Andrzej Klasik Komisja d/s Środowiska Krystyna Czaplicka-Kolarz Komisja d/s Konkurencyjności i Innowacji Tadeusz Burzec Komisja d/s Handlu Wojciech Boroński Komisja d/s Komunalnych Jacek Janas Komisja d/s Społeczeństwa Informacyjnego Michał Górski Komisja d/s Turystyki Adam Janiszewski Komisja d/s Dialogu Społecznego i Prawa Pracy Jan Wojtyła Komisja d/s Aktywności Zawodowej Kobiet Marek Szczepański Forum Młodych Tomasz Zjawiony KOMISJA REWIZYJNA Andrzej Mierzwa Przewodniczący Komisji. Członkowie: Kazimierz Borgieł, Jolanta Kopiec, Grażyna Micińska, Piotr Piekarski, Jan Rdest SĄD KOLEŻEŃSKI Edward Kóska Przewodniczący. Leszek Dziub Wiceprzewodniczący Członkowie: Tadeusz Biedzki, Jerzy Gruszczyk, Krystyna Jastal, Piotr Łukoszek, Stanisław Przybyłowicz, Mirosław Szura PREZYDIUM SĄDU ARBITRAŻOWEGO Bernadetta Fuchs Prezes; Marian Nawrot Wiceprezes; Andrzej Rajpert Wiceprezes; Wojciech Rychel Wiceprezes BIURO IZBY Dział Doradztwa i Funduszy Europejskich: tel. (032) , doradztwo@rig.katowice.pl Dział Edukacji: tel. (032) , szkolenia@rig.katowice.pl Dział Komunikacji Społecznej: tel. (032) , komunikacja@rig.katowice.pl Dział Samorządowy: tel. (032) , samorzad@rig.katowice.pl Dział Współpracy Międzynarodowej: tel. (032) , zagranica@rig.katowice.pl Sąd Arbitrażowy: tel. (032) , spolubowny@rig.katowice.pl WYDAWCA: Regionalna Izba Gospodarcza w Katowicach Katowice, ul. Opolska 15 Redakcja: Dział Komunikacji Społecznej RIG w Katowicach komunikacja@rig.katowice.pl Opracowanie graficzne, skład i druk: STUDIO PRESS, ul. Barona 30/207, Tychy tel. (032) , Certyfikat PN-EN ISO 9001: 2001 w zakresie działalności samorządu gospodarczego, usług szkoleniowych i doradczych, współpracy z zagranicą oraz usług informacyjnych. Ośrodek Krajowego Systemu Usług dla Małych i Średnich Przedsiębiorstw nr 12/06/2005/032 w zakresie usług informacyjnych, doradczych o charakterze ogólnym oraz szkoleniowych.

4 TEMAT NUMERU FIRMA SIĘ SZKOLI Inwestycja w zasoby ludzkie skutecznym sposobem rozwoju przedsiębiorstwa W świetle niezwykle szybkich zmian i przeobrażeń społeczno-gospodarczych ogromnego znaczenia nabiera obecnie pojęcie organizacji uczącej się, czyli takiej, która posiada umiejętność zdobywania nowej wiedzy oraz modyfikacji swoich działań w odpowiedzi na potrzeby i zmiany zaistniałe na rynku. To organizacja, dla której inwestycja w zasoby ludzkie jest sposobem na szybki rozwój. Współczesne funkcjonowanie w biznesie wymaga ciągłego dokształcania i rozwoju, dlatego bez wątpienia tak ważne jest inwestowanie w szkolenia. Potrzeba szkolenia pracowników związana jest z ciągłą zmianą otoczenia i nie dotyczy tylko wybranych sektorów, ale wszystkich branż, w których swoją działalność prowadzą przedsiębiorstwa. Głównymi powodami prowadzenia polityki szkoleniowej w firmach wymienianymi przez przedsiębiorców z sektora MŚP są między innymi: bieżące potrzeby, konieczność dostosowania się do zmian rynkowych, posiadana strategia rozwoju firmy oraz sugestie i potrzeby samych pracowników. Biorąc pod uwagę konkurencję w sektorze MŚP po wejściu do UE trudno będzie wkrótce znaleźć przedsiębiorstwo, którego pracownicy nie będą uczestniczyć regularnie w szkoleniach. Niezależnie od preferencji, przedsiębiorcy powinni brać udział w szkoleniach i ciągle podnosić kwalifikacje zawodowe w różnych obszarach. Bardzo istotne jest to, aby umiejętnie zarządzać polityką szkoleniową i uczestniczyć w przedsięwzięciach wartościowych i efektywnych z punktu widzenia działalności firmy. Zmiany zachodzące w gospodarce i ich tempo zmuszają firmę do ciągłej inwestycji w kapitał ludzki. Źródło konkurencyjności to przede wszystkim pracownik z aktualną wiedzą i kompetencjami. Udział pracowników w szkoleniach przynosi ogromne korzyści dla firmy i samego uczestnika, z których najważniejsze to: t podnoszenie jakości wykonywanej pracy, Listopad 2007 t utrzymanie odpowiedniego poziomu realizowanych przedsięwzięć, t zdobycie praktycznych umiejętności, t korzystanie z wypracowanych doświadczeń, t większe zaangażowanie w strategię firmy, t zaspokojenia potrzeb samorealizacji i budowania ścieżki rozwoju zawodowego, t postrzeganie szkolenia jako nagrody, t spojrzenie z dystansu na swoją pracę, stanowisko, swoje codzienne działania, t przezwyciężanie lęków i oporów przed nowościami, t wymiana doświadczeń pomiędzy pracownikami z różnych firm oraz transfer dobrych praktyk, t podnoszenie zewnętrznego wizerunku organizacji. W obliczu gwałtownych zmian na rynku, przemian gospodarczych i ewolucji systemów organizacyjnych istnieje potrzeba efektywnego wykorzystania potencjału ludzkiego. Nowe podejście do zarządzania zasobami ludzkimi może przyczynić się do wysokiej efektywności całej organizacji, do innowacyjności i szybkiego wprowadzania zmian. W dzisiejszych czasach konieczność elastycznego dostosowania się do pracy oraz potrzeba reorientacji zawodowej ma ogromny udział w ogólnym sukcesie rozwojowym pracownika. Sukces organizacji z kolei polega na dostrzeżeniu korzyści, jakie wynikają z prawidłowego kierowania potencjałem w organizacji. W momencie, gdy menedżer nie dba o jakość wykształcenia swoich pracowników, traci duży kapitał, który na pewno zaowocowałby w przyszłości. Sukces firmy bardzo często zależy od zaangażowania oraz wiedzy osób w niej pracujących. W chwili obecnej rynek pracy w Polsce ulega przeobrażeniom i staje się rynkiem pracownika. Aby móc zatrzymać najlepszych specjalistów należy inwestować w ich rozwój tworząc odpowiedni system motywacyjny. Głównym elementem tego systemu na pewno są szkolenia. Warto zwrócić uwagę na fakt, iż dzięki odpowiednio zaprojektowanemu systemowi rozwoju kadr firma może liczyć na duże efekty i poprawę funkcjonowania całej organizacji. Kluczowym zagadnieniem jest szeroko pojęty system szkoleń, który obejmuje szkolenia i doskonalenie pracowników, a ciągłe badanie efektywności szkoleń przekłada się bez wątpienia na długofalowy sukces organizacji. Tomasz Gawlak Specjalista ds. szkoleń Regionalna Izba Gospodarcza w Katowicach

5 TEMAT NUMERU Kapitał Ludzki najcenniejszy zasób firmy Rola strategicznego zarządzania personelem Każda firma, zakład pracy, przedsiębiorstwo w zdecydowanej większości przypadków zostaje powołana do życia w celu osiągania zysku. To oczywiste stwierdzenie i zarazem świadomość zarządzających, która wymusza na kierujących organizacjami stosowanie bardzo różnorodnych narzędzi wspomagających efektywniejsze osiąganie założonych, strategicznych celów firmy. W związku z tym przedsiębiorstwa wnikliwie monitorują rynek polski, zagraniczny, sondując trendy w branży, badając potrzeby, oczekiwania obecnych i przyszłych klientów, śledzą zmienność przepisów prawnych, porównują się z konkurencją, by następnie wyniki monitorowania skonfrontować z aktualnymi i przyszłymi celami własnej firmy. Między innymi na tej podstawie organizacje definiują swoje strategiczne kierunki rozwoju. Jednakże w ten prawidłowy sposób postępuje większość firm, nie wyłączając konkurencji. Na obecnym etapie rozwoju gospodarki, wszystkie klasyczne metody zwiększania produktywności tj. racjonalizacja pracy, wzrost bezpośredniej wydajności pracy na poszczególnych stanowiskach, racjonalizacja struktur itd. zostały przez firmy opanowane. Dlatego też w zdobywaniu lepszej pozycji na rynku, zaczęto szukać tych aspektów zarządzania, które odróżniają firmy od siebie, co z kolei może dać im przewagę konkurencyjną. Poszukuje się więc nowych sposobów pobudzania efektywności działania. Jednym z nich jest strategiczne zarządzanie personelem. Nowoczesne przedsiębiorstwa, działające w coraz bardziej wymagającym i trudnym otoczeniu, angażują się w formułowanie strategicznych planów personalnych. W tej sytuacji staje się nieodzowne ścisłe powiązanie funkcji personalnej ze strategiczną działalnością firmy. Plany personalne przygotowuje się na najwyższym szczeblu i dopasowuje do zasadniczej wizji funkcjonowania organizacji, w grze o przyszłe rynki, pozycję i klientów. (1) Kto pierwszy zaprojektuje system personalny, wspierający przedsiębiorczość, może liczyć na to, że konkurenci nie prędko go powielą, ponieważ skopiowanie cudzego systemu personalnego jest bardzo trudne. Przecież unikalni są zarówno ludzie jak i kultury organizacyjne, które oni tworzą. Kultura organizacyjna jako źródło przewagi konkurencyjnej Kultura organizacyjna to obowiązujący system wartości, norm, przyzwyczajeń, prezentowanego podejścia do pracy, do współpracowników, przełożonych, komunikacji interpersonalnej. Wszystkie te elementy mogą być zarówno czynnikami wspierającymi jak i hamującymi rozwój firmy. Wobec tego, w pierwszym > Listopad 2007

6 TEMAT NUMERU > kroku należy zdiagnozować własną kulturę organizacji. Dobrze jest określić silne i słabe strony kultury organizacyjnej. Zdecydować jakie cechy tej kultury pomagają, a jakie nie pozwolą osiągać założonych celów. Kulturę organizacyjną można kształtować i zmieniać zgodnie z misją, wizją i strategią firmy. Ważne jest, aby kierownictwo określiło stan pożądany, docelowy. Na tej bowiem podstawie tworzy się plan wdrażania zmian. Zmiana kultury organizacyjnej może wymagać zmiany systemów oceny, wartości, nagradzania, komunikacji, sterowania rozwojem zawodowym pracownika. Wprowadzanie zmian do kultury organizacyjnej jest bardzo trudne, wymagające zaangażowania, współpracy całego zespołu tworzącego firmę, a także czasu. Nie da się poleceniem służbowym wprowadzić zmian, które często wiążą się z dość radykalnym sposobem zmiany, najpierw działania potem myślenia. Dlatego tak ważne jest, aby kierownictwo znalazło właściwą metodę dotarcia do pracowników z komunikatem o celowości tych zmian. Z jasnym, klarownym, czytelnym komunikatem, jednocześnie pozostając otwartym na pytania, wątpliwości, wyrażane obawy co do efektów planowanych działań. Podjęte przez firmę działania powinny iść w kierunku uzyskania efektów w postaci m.in. t indywidualnego postrzegania pracownika t odpowiedzialności za wyniki pracy t pełnego wykorzystania uzdolnień i możliwości t kontrolowania przez pracowników wykonywanej pracy t podejmowania działań zmierzających do ulepszania t aktywnego uczestnictwa w procesie identyfikacji i rozwiązywania problemów (2) Pierwsze kroki stawiane na drodze tworzenia efektywnego zespołu pracowników nie będą łatwe. Ale przecież zdarza się, że nowy, elegancki but, który na początku może obcierać, z czasem dopiero dopasowuje się do nogi i sprawi, że będziemy się nim cieszyć. (3) Konieczność wprowadzania zmian jest nieunikniona i nierozerwalnie związana z umiejętnością elastycznego, precyzyjnego Listopad 2007 myślenia i działania czy uprawiania umysłu jak to określał Cyceron. Ciągłe doskonalenie warunkiem sukcesu Z takim trudem ukształtowana, wypracowana wysiłkiem wszystkich pracowników, kultura organizacyjna będzie wymagała stałej pielęgnacji, utrwalania, wprowadzania kolejnych zmian, zgodnych z kolejnymi celami przedsiębiorstwa. Wobec tego przyjmuje się, jako obowiązujący standard zarządzanie zasobami ludzkimi ze strategią personalną ściśle powiązaną z planami firmy. Zarządzanie zasobami ludzkimi Michael Armstrong określa jako strategiczną, jednorodną i spójną metodę kierowania najcenniejszym z kapitałów każdej organizacji- ludźmi, którzy osobistym zbiorowym wysiłkiem przyczyniają się do ( ) umacniania przewagi nad konkurencją. (4) W istocie oznacza to stosowanie pewnej filozofii polegającej na przekonaniu, że organizacje istnieją po to, aby dostarczać klientowi określonych wartości. Metodą na osiągnięcie tego celu będzie strategiczne podejście do kwestii kierowania ludźmi i traktowania ich nie jako koszty zmienne, ale jako majątek trwały. Zarządzanie zasobami ludzkimi postrzega ludzi jako źródło sukcesów firmy, w związku z tym należy im zapewnić możliwość pełnego rozwoju posiadanych zdolności. Tworzy się więc zarówno plany uzupełniania brakujących kwalifikacji pracowniczych, jak i opracowuje ścieżkę rozwoju kadr. Plany te mają na celu identyfikację kandydatów do awansu. Przedsiębiorstwa, które chcą zatrzymać u siebie wartościowych pracowników i chcą pogodzić ich cele zawodowe z własnymi możliwościami i potrzebami, sporządzają organizacyjne plany karier. Kierownictwo nowoczesnych polskich organizacji zdaje sobie sprawę jak ogromny jest związek pomiędzy zadowoleniem pracownika (klienta wewnętrznego), a skutecznością osiągania zamierzeń firmy. Pracownicy są ogromnie zainteresowani losami firmy, w której pracują. Chcą się angażować w rozwój swojej organizacji. Umiejętność wyszukiwania i systematycznego rozwijania zdolności pracowników, przy pomocy których firmy będą mogły skuteczniej konkurować, efektywniej osiągać założone cele, zdecyduje o sukcesie lub porażce przedsiębiorstwa. Halina Kić Konsultant, wykładowca, audytor zew. Systemu Zarządzania Jakością Bibliografia: (1) M. Porter, Strategia komunikacji PWE, W-wa 1992 (2) K. Szczepańska, Kompleksowe zarządzanie jakością ALFA-WERO W-wa 1998 (3) M. Kostera, Zarządzanie personelem PWE 1998 (4) A. Armstrong, Zarządzanie zasobami ludzkimi, Strategia i działanie Wyd. Profesjonalnej Szkoły Biznesu, Kraków 1998

7 TEMAT NUMERU Doskonalenie zasobów ludzkich w ramach ISO Podstawą filozofii systemów zarządzania jakością serii ISO 9001:2000 jest podejście procesowe Norma określa zasady, według których powinny być zdefiniowane i powinny przebiegać procesy po to, żeby firma mogła sprawnie funkcjonować. Suma procesów uregulowanych zapisami normy składa się na całokształt aktywności przedsiębiorstwa w takich obszarach jak np. planowanie, projektowanie, zakupy, produkcja, sprzedaż. Wśród nich wyróżnia się procesy główne, bezpośrednio odnoszące się do podstawowej działalności przedsiębiorstwa produkcyjnej, handlowej lub usługowej, procesy pomocnicze wspierające sprawny przebieg procesów podstawowych oraz procesy zarządzania, które odnoszą się do celów strategicznych firmy oraz doskonalenia wdrożonego systemu zarządzania jakością. Procesy te powinny być ze sobą tak skonfigurowane, aby doprowadzić do osiągnięcia założonych celów przedsiębiorstwa. Aby jednak można było w ogóle uruchomić procesy w firmie, potrzebne są zasoby. Zapisy normy zobowiązują organizację to określenia i zapewnienia zasobów potrzebnych do: t wdrażania i utrzymania systemu zarządzania jakością, i ciągłego doskonalenia jego skuteczności oraz t zwiększenia zadowolenia klienta przez spełnienie jago wymagań. Zasoby te definiuje się i planuje równolegle z projektowaniem procesów. Są one bowiem ze sobą ściśle powiązane. Zasobem absolutnie niezbędnym do uruchomienia niemal wszystkich procesów w organizacji są zasoby ludzkie. Od jakości tych zasobów w olbrzymiej mierze zależeć będzie jakość procesów. Zapisy normy zobowiązują przedsiębiorstwo do tego, aby na stanowiskach, które mogą oddziaływać na jakość wytwarzanego produktu lub świadczonej usługi zapewniło kompetentny personel. Kompetencje te mogą być określane i mogą wynikać z takich czynników, jak wykształcenie, szkolenia, umiejętności i doświadczenia. Potencjalny krąg pracowników, których praca może wpływać na jakość wyrobu firmy jest bardzo szeroki. Nie są to bowiem tylko osoby pracujące w dziale projektowania lub produkcji, czy też osoby świadczące bezpośrednio usługę. Bardzo często na jego jakość oddziaływają Wykres nr 1: Zasoby w organizacji ZASOBY LUDZKIE Kadra kierownicza Pracownicy ŚRODOWISKO PRACY Warunki pracy niezbędne do osiągnięcia zgodności z wymaganiami dotyczącymi wyrobu INFRASTRUKTURA Zabudowania, pomieszczenia, niezbędne instalacje, Sprzęt, wyposażenie, oprogramowanie, Usługi pomocnicze (np. transport) Źródło: opracowanie własne na podstawie normy ISO 9001:2000 też osoby pierwszego kontaktu, tj. personel działu zamówień lub sekretariatu. Stąd tak istotne jest budowanie wśród całej kadry świadomości w kwestii istoty i ważności ich działań oraz tego, jak praca poszczególnych pracowników przyczynia się do osiągania celów dotyczących jakości. Każda organizacja jest ponadto w świetle zapisów normy zobowiązana do: t określenia niezbędnych kompetencji personelu wykonującego czynności mających wpływ na jakość wyrobu (określone są one w wymaganiach stanowiskowych i mogą one obejmować minimalne wymagane wykształcenie, staż pracy, dodatkowe umiejętności, np. znajomość języków obcych, uprawnienia do wykonywania określonych zawodów, a także predyspozycje osobowościowe zwłaszcza wtedy, kiedy np. na jakość świadczonej usługi wpływa jakość kontaktu pracownika z klientem), t zapewnienia szkolenia lub podjęcia działań w celu zaspokojenia tych potrzeb (poprzez porównanie aktualnych kompetencji kadr z kompetencjami pożądanymi przedsiębiorstwo powinno określać swoje potrzeby szkoleniowe w odniesieniu do poszczególnych stanowisk pracy i pracowników), t oceny skuteczności podejmowanych działań (powinna zostać dokonana weryfikacja, czy podjęte działania przyczyniły się do osiągnięcia zamierzonych efektów, czyli podniesienia wiedzy, kompetencji i pracowników) oraz t utrzymywania odpowiednich zapisów dotyczących wykształcenia, szkoleń, umiejętności i doświadczenia dla poszczególnych pracowników. Wymagania normy ISO 9001: 2000 objęły zatem wszystkie aspekty związane z zapewnieniem w procesie wysokiej jakości personelu i dbania o tę jakość. Jednak przedsiębiorstwa działające w oparciu o wdrożony system zarządzania jakością i bez tego są świadomi, że bez wysokiej jakości kadry nie są dziś w stanie budować skutecznej przewagi konkurencyjnej. Listopad

8 TEMAT NUMERU mln EURO na rozwój zasobów ludzkich w latach latach z budżetu Unii W Europejskiej, ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego napłynie do Polski EUR. Środki te zostaną zaangażowane w realizację Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki. W tym programie dostępne będą działania, które umożliwią między innymi finansowanie szkoleń dla pracowników. Program Operacyjny Kapitał Ludzki jest programem, który pierwszy uzyskał akceptację Komisji Europejskiej, pozostawiając daleko w tyle pozostałe programy przewidziane dla Polski w Narodowych Strategicznych Ramach Odniesienia na lata Program ten jest w całości finansowany z Europejskiego Funduszu Społecznego i skupia wszystkie cele i działania wspierane z jego środków. Inaczej wyglądało to w latach Wtedy działania finansowane ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego podzielone były między dwa różne programy operacyjne (patrz Tabela). W obecnej perspektywie finansowej działania realizowane wcześniej w ramach Sektorowego Programu Operacyjnego Rozwój Zasobów Ludzkich raz Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego (w części finansowanej z EFS) znajdą swoje odpowiedniki w jednym dużym programie. Na realizację Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki przeznaczono bowiem aż 14, 6% całej puli środków z funduszy strukturalnych przyznanych Polsce do roku 2013 (Wykres 1). Program Operacyjny Kapitał Ludzki również będzie wdrażany na dwóch poziomach: centralnym i regionalnym. Doświadczenia z lat wpłynęły jednak na zmianę proporcji pomiędzy tymi dwoma komponentami. W poprzednim okresie programowania znacznie więcej środków leżało w dyspozycji instytucji centralnych. Priorytety w Programie Operacyjnym Kapitał Ludzki wdrażane centralnie to: Listopad 2007 EUROPEJSKI FUNDUSZ SPOŁECZNY w Polsce w latach Sektorowy Program Operacyjny Rozwój Zasobów Ludzkich Wdrażany centralnie EUR (w 100% środki EFS) Priorytet I Aktywna polityka rynku pracy oraz integracji zawodowej i społecznej Priorytet II Rozwój społeczeństwa opartego na wiedzy Priorytet III Pomoc techniczna Z tego źródła finansowane były między innymi studia podyplomowe dla pracowników firm. Priorytet 1 Zatrudnienie i integracja społeczna, Priorytet 2 Rozwój zasobów ludzkich i potencjału adaptacyjnego przedsiębiorstw oraz poprawa stanu zdrowia pracujących, Priorytet 3 Wysoka jakość edukacji, Priorytet 4 Szkolnictwo wyższe i nauka, Priorytet 5 Dobre rządzenie. Priorytety regionalne to: Priorytet 6 Rynek pracy otwarty dla wszystkich oraz promocja integracji społecznej, Priorytet 7 Promocja integracji społecznej, Priorytet 8 Regionalne Kadry Gospodarki Priorytet 9 Rozwój wykształcenia i kompetencji w regionach Priorytet 10 Pomoc techniczna. Województwo śląskie na realizację priorytetów regionalnych otrzymało EUR. Zintegrowany Program Operacyjny Rozwoju Regionalnego Wdrażany regionalnie EUR (w 100% środki EFS) EUR (program ten był finansowany również ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w kwocie EUR) Priorytet II Wzmocnienie rozwoju zasobów ludzkich w regionach Priorytet ten finansował w 100% szkolenia dla osób chcących podnosić swoje kwalifikacje zawodowe po godzinach pracy, a także oferował wsparcie dla osób zamierzających rozpocząć działalność gospodarczą. Wykres nr 1: Podział środkůw z funduszy strukturalnych UE między programy operacyjne w latach (III) 15 (IV) 14 (II) 24 (V) 3 (VI) 1 (VII) 1 (I) 43 (I) PO Infrastruktura i Środowisko (II)Regionalne Programy Operacyjne (III) PO Kapitał Ludzki (IV) PO Innowacyjna Gospodarka (V) PO Rozwój Polski Wschodniej (VI) PO Pomoc Techniczna (VII) PO Europejskiej Współpracy Terytorialnej

9 TEMAT NUMERU Projekty szkoleniowe Izby współfinansowane ze środków UE Rys. 1. Schemat pojedynczej edycji Dynamiczne zmiany zachodzące na rynkach gospodarczych, duże tempo postępu technologicznego, a także zmieniające się potrzeby rynku pracy powodują niesłabnące zapotrzebowanie na edukację dorosłych, w tym na kształcenie zawodowe i podwyższanie kwalifikacji pracowników przedsiębiorstw. Fundusze strukturalne UE stwarzają możliwości pozyskania wsparcia w tym zakresie. Wysoko wykwalifikowana kadra pracownicza i dobra jakość świadczonych usług to obecnie podstawa skutecznego działania nowoczesnej i dynamicznej firmy czy instytucji. Dlatego coraz większego znaczenia nabierają szkolenia pracowników i doskonalenie ich umiejętności. Nowoczesne przedsiębiorstwa, szczególnie te, które realizują politykę kapitału ludzkiego, postrzegają proces kształcenia i rozwoju kadry jako ważną inwestycję przyczyniającą się do osiągania sukcesów. W czasach stale zwiększającej się konkurencji rynkowej firmy muszą budować odpowiednią strategię personalną, będącą nieodłącznym elementem strategii rozwoju firmy. Jednym z celów statutowych Regionalnej Izby Gospodarczej w Katowicach jest rozwój systemu edukacji przygotowującego kadry dla nowoczesnej gospodarki. Z myślą o pracownikach przedsiębiorstw i instytucji z naszego regionu Dział Edukacji RIG realizuje szereg projektów szkoleniowych i szkoleniowo-doradczych dofinansowanych między innymi ze środków UE. Głównym celem tych projektów jest podnoszenie poziomu wiedzy i doskonalenie kwalifikacji zawodowych kadr, dostosowanie ich umiejętności do wymogów nowoczesnej gospodarki oraz zwiększenie ich konkurencyjności na lokalnym rynku pracy. Dwa największe projekty edukacyjne Izby współfinansowane ze środków unijnych zostały opracowane dla osób pracujących, zamieszkujących teren województwa śląskiego oraz chcących podnieść swoje kwalifikacje zawodowe poza godzinami pracy. Szkolenia w ramach obu projektów w opinii niezależnych ekspertów oceniane są jako unikatowe z uwagi na 100% dofinansowanie, co oznacza dla Beneficjentów Ostatecznych udział w szkoleniach na zasadach całkowicie bezpłatnych. Ponadto projekty wyróżnia w skali regionu bardzo ciekawa tematyka. Pierwszy z nich pt. Podnieś swoje kwalifikacje poznając fundusze unijne obejmował panele szkoleniowe oraz szkoleniowo-doradcze w zakresie tematyki dotyczącej funduszy Unii Europejskiej, począwszy od podstawowych informacji na temat funduszy strukturalnych poprzez szeroką wiedzę praktyczną na temat możliwości i zasad ubiegania się o dotacje z funduszy unijnych na projekty inwestycyjne, edukacyjne, doradcze i z zakresu ochrony środowiska, po zagadnienia w obszarze handlu zagranicznego. W ramach Projektu zrealizowane zostały trzy edycje 6 paneli tematycznych (rys. 1). Wartość dodaną w projekcie stanowiła możliwość indywidualnych konsultacji z ekspertami z zakresu doradztwa w obszarze funduszy unijnych oraz praca nad dokumentacją własnych projektów w trakcie 3 bezpłatnych godzin doradczych (dotyczy paneli szkoleniowo-doradczych 2, 4 i 6). Dla zapewnienia wysokiego poziomu merytorycznego szkoleń została zaproszona do współpracy wysokiej klasy kadra dydaktyczna z danej tematyki. Wykładowcami byli eksperci m.in. z Ministerstwa Rozwoju Regionalnego, Ministerstwa Gospodarki, Polskiej Agencji Rozwoju Przedsiębiorczości, Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumenta, Ministerstwa Skarbu, Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Katowicach, Banku Ochrony Środowiska oraz Regionalnej Izby Gospodarczej w Katowicach. Realizacja szkoleń w ramach projektu rozpoczęła się w listopadzie 2005 r. i została zakończona w styczniu 2007 r. Projekt stanowił odpowiedź > Listopad

10 TEMAT NUMERU > Rys. 2. Wskaźniki projektu na potrzeby przedsiębiorców i lokalnego rynku pracy. O trafności doboru tematów, form szkolenia i budowy modułów szkoleniowych i szkoleniowo-doradczych świadczą opinie uczestników szkoleń zebrane podczas prowadzonych badań ewaluacyjnych projektu. Bardzo wysoko zostały ocenione umiejętności nabyte podczas szkoleń oraz wzrost kompetencji zawodowych. W ramach projektu zostały osiągnięte bardzo wysokie wskaźniki (rys. 2). Drugi z projektów Stawiamy na JAKOŚĆ w Zarządzaniu kształci uczestników w zakresie szeroko rozumianej tematyki dotyczącej systemów zarządzania jakością. W ramach projektu zostały zaplanowane 2 edycje paneli szkoleniowych o następującej tematyce: 1. Systemy Zarządzania Jakością w branży motoryzacyjnej 2. Zarządzanie Bezpieczeństwem Informacji 3. Systemy Zarządzania Jakością 4. Systemy Zarządzania Środowiskowego 5. Systemy Zarządzania Bezpieczeństwem i Higieną Pracy. Każdy panel szkoleniowy składa się z dwóch modułów tematycznych, spośród których uczestnicy projektu mogą wybrać jeden moduł zgodnie ze swoim zainteresowaniem i poziomem wiedzy. Szkolenia w ramach projektu odbywają się w systemie weekendowym i w zależności od danego modułu szkoleniowego trwają od 4 do 10 dni szkoleniowych. Dodatkową zaletą projektu jest fakt, iż szkolenia kończą się egzaminem i uzyskaniem certyfikatu m.in. specjalisty, auditora, pełnomocnika lub menedżera jakości w zależności od danej tematyki. Projekt realizowany jest w partnerstwie z jednostką TÜV NORD POLSKA Sp. z o. o. Udział doświadczonego partnera merytorycznego w projekcie pozwala na zachowanie najwyższego poziomu jakości prowadzonych szkoleń. Realizacja projektu obejmuje okres od sierpnia 2006 r. do grudnia 2007 r. Łącznie w ramach obu projektów swoje kwalifikacje podniesie blisko dziewięćset osób. Doświadczenia Działu Edukacji RIG zebrane w trakcie realizacji projektów edukacyjnych dofinansowanych ze środków Unii Europejskiej w zestawieniu z opiniami uczestników pokazują, że korzyści z udziału w takich szkoleniach są naprawdę ogromne. Wyższe kwalifikacje pracowników przedsiębiorstw oraz menedżerów to kluczowy element zarządzania firmą, który ma bezpośredni wpływ na osiągnięcie i utrzymanie przez przedsiębiorstwo przewagi konkurencyjnej na rynku. Nowa perspektywa finansowa na lata stwarza również liczne możliwości pozyskania wsparcia w obszarze rozwoju i podnoszenia kwalifikacji zawodowych pracowników przedsiębiorstw. Regionalna Izba Gospodarcza w Katowicach na bieżąco prowadzi monitoring wszystkich programów operacyjnych stwarzających możliwości uzyskania wsparcia w obszarze szkoleń. W oczekiwaniu na ogłoszenie procedur konkursowych Dział Edukacji RIG prowadzi intensywne prace dotyczące opracowywania kolejnych projektów edukacyjnych. Chcemy, aby oferta była w jak największym stopniu dostosowana do oczekiwań przedsiębiorców i potrzeb lokalnego rynku pracy. Zatem zachęcamy Państwa do współpracy z naszym działem w zakresie budowania projektów szkoleniowych otwartych dla szerokiego grona odbiorców, a także projektów zamkniętych, dedykowanych indywidualnym potrzebom przedsiębiorstw. Chętnie podzielimy się z Państwem naszą wiedzą w zakresie kompleksowej realizacji projektów edukacyjnych dofinansowanych ze środków UE. W kwestiach bardziej szczegółowych pozostaje do Państwa dyspozycji zespół Działu Edukacji RIG. Serdecznie zapraszam do współpracy i korzystania z naszego doświadczenia. Grażyna Sekścińska Kierownik Działu Edukacji RIG w Katowicach Projekty Stawiamy na JAKOŚĆ w Zarządzaniu oraz Podnieś swoje kwalifikacje poznając fundusze unijne są współfinansowane ze środków Unii Europejskiej z Europejskiego Funduszu Społecznego i Budżetu Państwa w ramach Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego. Projekt są realizowane pod nadzorem Wojewódzkiego Urzędu Pracy w Katowicach 10 Listopad 2007

11 TEMAT NUMERU TRWA NABÓR W PIERWSZYCH Celem całego Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki (PO KL) jest umożliwienie pełnego wykorzystania potencjału zasobów ludzkich poprzez wzrost zatrudnienia i potencjału adaptacyjnego przedsiębiorstw i ich pracowników, podniesienie poziomu wykształcenia społeczeństwa, zmniejszenie obszarów wykluczenia społecznego oraz wsparcie budowy struktur administracyjnych państwa. W ramach Programu wsparciem zostaną objęte następujące obszary: zatrudnienie, edukacja, integracja społeczna, rozwój potencjału adaptacyjnego pracowników i przedsiębiorstw, a także zagadnienia związane z rozwojem zasobów ludzkich na terenach wiejskich, z budową sprawnej i partnerskiej administracji publicznej wszystkich szczebli oraz z promocją zdrowia. PO KL będzie wdrażany w ramach komponentu centralnego i regionalnego. Zostały już ogłoszone pierwsze konkursy na realizację projektów pilotażowych w ramach komponentu regionalnego dla województwa śląskiego. W ramach Poddziałania można będzie realizować projekty dla osób pozostających bez zatrudnienia (niezarejestrowanych w Powiatowym Urzędzie Pracy jako bezrobotne lub poszukujące pracy) o minimalnej wartości PLN. Projekty będą dotyczyły m.in.: t identyfikacji potrzeb osób pozostających bez zatrudnienia, w tym m.in. poprzez zastosowanie Indywidualnych Planów Działania, diagnozowanie potrzeb szkoleniowych oraz możliwości doskonalenia zawodowego w regionie, t organizacji warsztatów oraz szkoleń z zakresu technik aktywnego poszukiwania pracy oraz nabywania kompetencji kluczowych, t wsparcia psychologiczno-doradcze osób wchodzących i powracających na rynek pracy, t realizacji programów aktywizacji zawodowej obejmujących jedną lub kilka z następujących form wsparcia, połączonych z możliwością zapewnienia opieki KONKURSACH nad dziećmi lub osobami zależnymi dla osoby uczestniczącej w projekcie: t pośrednictwo pracy i/lub poradnictwo zawodowe, t staże/praktyki zawodowe, t szkolenia prowadzące do podniesienia, uzupełnienia lub zmiany kwalifikacji zawodowych, t wspieranie inicjatyw na rzecz podnoszenia mobilności geograficznej (regionalnej i międzyregionalnej) osób pozostających bez zatrudnienia (w tym zwłaszcza osób zamieszkujących na obszarach wiejskich) m.in. poprzez dofinansowanie przejazdów z miejsca zamieszkania do miejsca pracy oraz zwrot kosztów zakwaterowania, t wsparcie doradczo-szkoleniowe pracownika, który uzyskał zatrudnienie w ramach projektu prowadzące do jego adaptacji w miejscu pracy (wsparcie pomostowe). W ramach Poddziałania możliwe do realizacji w ramach konkursu będą projekty dotyczące organizacji szkoleń skierowanych do pracujących osób powyżej 45 roku życia, które posiadają co najwyżej wykształcenie średnie i z własnej inicjatywy są zainteresowane nabyciem nowych, uzupełnieniem lub podwyższeniem kwalifikacji i umiejętności (w formach pozaszkolnych). Minimalna wartość realizowanych projektów to PLN. KONKURSY OGŁOSZONO W RAMACH TRZECH PRIORYTETÓW: Priorytet VI Poddziałanie Wsparcie osób pozostających bez zatrudnienia na regionalnym rynku pracy Priorytet VIII Poddziałanie Wspieranie rozwoju kwalifikacji zawodowych i doradztwo dla przedsiębiorstw Priorytet IX Działanie 9.5 Oddolne inicjatywy edukacyjne na obszarach wiejskich W ramach Poddziałania 9.5 wsparcie będzie kierowane do mieszkańców gmin wiejskich, miejsko wiejskich oraz miast do 25 tys. mieszkańców. Maksymalna wartość realizowanych projektów to PLN. Typy projektów możliwe do realizacji w ramach konkursu to m.in.: t tworzenie i wsparcie działalności inicjatyw ukierunkowanych na pobudzenie świadomości środowisk lokalnych i ich zaangażowanie w działania na rzecz rozwoju edukacji na terenach wiejskich i podnoszenia poziomu wykształcenia mieszkańców obszarów wiejskich, t projekty przyczyniające się do podnoszenia poziomu wykształcenia i kwalifikacji mieszkańców obszarów wiejskich oraz rozwoju usług edukacyjnych na tych obszarach, t działania informacyjno promocyjne, szkoleniowe, doradcze podnoszące świadomość mieszkańców obszarów wiejskich w zakresie korzyści płynących z kształcenia i szkolenia. W ramach komponentu regionalnego są to jedyne uruchamiane działania w 2007 roku. Wnioski należy przygotowywać w Generatorze wniosków aplikacyjnych do Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki i składać w przypadku Poddziałania i do Wojewódzkiego Urzędu Pracy w Katowicach, natomiast w przypadku Działania 9.5 do Wydziału Europejskiego Funduszu Społecznego w Urzędzie Marszałkowskim. Artykuł powstał na podstawie Kryteria wyboru projektów w ramach PO KL (obowiązuje od r.) i Szczegółowego Opisu Priorytetów PO KL (projekt z dnia r.) Agnieszka Maj Specjalista ds. Doradztwa i Funduszy Europejskich Regionalna Izba Gospodarcza w Katowicach Listopad

12 TEMAT NUMERU Kryteria oceny projektów realizowanych w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki KLASYFIKACJA KRYTERIÓW WYBORU PROJEKTÓW W RAMACH PO KAPITAŁ LUDZKI kryteria ogólne kryteria szczegółowe kryteria formalne kryteria dostepu ocena formalna kryteria merytoryczne kryteria horyzontalne kryteria strategiczne ocena merytoryczna zatwierdzane przez Komitet Monitorujący dla całego PO KL zatwierdzane przez Komitet Monitorujący w ramach danego Planu działania ramach Narodowej Strategii Spójności W na lata Województwo Śląskie otrzyma 2 340, 33 mln euro z funduszy unijnych, na realizację projektów w regionie. Kwota ta obejmuje alokację na Regionalny Program Operacyjny oraz regionalny komponent PO Kapitał Ludzki. Dla porównania w latach w ramach Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego alokacja dla województwa śląskiego wyniosła 279, 96 mln euro. Aby móc korzystać z tych środków należy poznać zasady na jakich będą one przyznawane. Znane są już kryteria wyboru wniosków w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki. Projekty w ramach tego Programu będą składane poprzez Generator wniosków aplikacyjnych, który jest dostępny na stronie internetowej: efs.gov.pl/generatorwnioskow/ Złożone wnioski aplikacyjne będą oceniane według dwóch rodzajów kryteriów: t kryteria ogólne (formalne, merytoryczne i horyzontalne), 12 Listopad 2007 t kryteria szczegółowe (dostępu i strategiczne). Przedstawione kryteria będą sprawdzane podczas oceny formalnej i merytorycznej. Warto zapoznać się z nowymi zasadami oceny projektów, gdyż uległy one zmianie w porównaniu do poprzedniego okresu programowania. Kryteria Formalne Obowiązek ich spełniania dotyczy wszystkich rodzajów projektów. Ich weryfikacja ma miejsce na etapie oceny formalnej. Dotyczą one zagadnień związanych ze spełnieniem wymogów rejestracyjnych oraz poprawnym wypełnieniem wniosku Kryteria Merytoryczne Dotyczą ogólnych zasad odnoszących się do treści wniosku, wiarygodności i zdolności projektodawcy do podjęcia realizacji projektu oraz zasad finansowania projektów. Ogólne kryteria merytoryczne weryfikowane są na etapie oceny merytorycznej. Podczas oceny merytorycznej przyznawane są punkty dla poszczególnych zagadnień, ponadto należy zwrócić uwagę na różne wagi dla każdego ocenianego zagadnienia. Punkty otrzymamy za: t UZASADNIENIE POTRZEBY REALIZACJI PROJEKTU max 20 punktów t OPIS GRUPY DOCELOWE PROJEKTU max 15 punktów t OPIS DZIAŁAŃ PODEJMOWANYCH W PROJEKCIE max 15 punktów t REZULTATY PROJEKTU max 25 punktów t POTENCJAŁ WNIOSKODAWCY I SPOSÓB ZARZĄDZANIA PROJEKTEM max 10 punktów t WYDATKI PROJEKTU max 15 punktów Podczas oceny merytorycznej maksymalnie można uzyskać 100 punktów. Aby nasz projekt uzyskał dotację musi zgroma-

13 WA NY NUMERU dzić co najmniej 60 punktów, a także uzyskać przynajmniej 60% punktów w poszczególnych kategoriach oceny merytorycznej. Kryteria Horyzontalne Mają one charakter przekrojowy i są zatwierdzane przez Komitet Monitorujący w toku realizacji Programu w związku z koniecznością zapewnienia realizacji strategicznych celów na poziomie całego PO KL. Ich weryfikacja ma miejsce na etapie oceny merytorycznej. Kryteria Dostępu Są obowiązkowe dla wszystkich wnioskodawców i podlegają weryfikacji podczas oceny formalnej wniosku. Projekty, które nie spełniają kryteriów dostępu, są odrzucane. Kryteria dostępu mogą dotyczyć, np.: wnioskodawcy, grup docelowych obszaru realizacji projektu, poziomu wymaganego wkładu własnego itp. Kryteria Strategiczne Obowiązują jedynie w odniesieniu do projektów konkursowych i dotyczą preferowania pewnych typów projektów, co w praktyce oznacza przyznanie spełniającym je wnioskom premii punktowej (w wysokości maksymalnie do 20 punktów) w trakcie oceny merytorycznej (premia przyznawana będzie wyłącznie tym wnioskom, które otrzymają wymagane minimum punktowe za spełnianie ogólnych kryteriów merytorycznych). Spełnianie kryteriów strategicznych nie jest obowiązkowe. Niezmiernie ważnym jest świadome przygotowywanie projektów zgodnie ze stosowanymi kryteriami oceny, ponieważ tylko wtedy możemy znaleźć się na Liście Rankingowej Projektów, podpisać umowę i rozpocząć realizację planowanego projektu. Artykuł powstał na podstawie Systemu Realizacji Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki z dnia 10 września 2007 r. Agnieszka Maj Specjalista ds. Doradztwa i Funduszy Europejskich Regionalna Izba Gospodarcza w Katowicach Zwrot podatku VAT Prawo podatnika do odliczenia naliczonego VAT-u to podstawowy element konstrukcyjny podatku VAT gwarantujący zachowanie zasady neutralności opodatkowania Jednym ze sposobów rozliczenia nadwyżki podatku naliczonego nad podatkiem należnym jest natomiast bezpośredni zwrot podatku. Podatnicy powinni być zatem świadomi tego uprawnienia i warunków jego realizacji. Zwrot VAT a przepisy wspólnotowe Przepisy wspólnotowe (Dyrektywa 2006/11/ WE z dnia 28 listopada 2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej) pozostawiają państwom członkowskim pewną swobodę co do kształtowania warunków zwrotu nadwyżki podatku VAT. Tym niemniej zwrot nadwyżki VAT jest jednym z najważniejszych czynników gwarantujących zachowanie zasady neutralności wspólnego systemu podatku VAT. Państwa członkowskie muszą zatem umożliwić podatnikom w stosownych warunkach uzyskanie zwrotu całości nadpłaty wynikającej z tej nadwyżki. Co do zasady powstała nadwyżka podatku podlegającego odliczeniu nad podatkiem należnym powinna podlegać zwrotowi na rzecz podatnika. Nie mogą mieć miejsca zbyt daleko idące ograniczenia ani co do kwoty, ani co do terminu zwrotu. Tym samym, nie jest możliwe przenoszenie w nieskończoność nadwyżki na kolejne okresy rozliczeniowe, zwłaszcza jeśli jest prawdopodobne, że bez dokonania zwrotu rozliczenie nadwyżki nie będzie mogło nastąpić. Zwrot VAT w przepisach krajowych W obecnym stanie prawnym przepisy ustawy o VAT dają swobodę wyboru, co do sposobu rozliczenia nadwyżki podatku. Może być ona przeniesiona do rozliczenia w następnych okresach rozliczeniowych (zwrot pośredni), albo zwrócona podatnikowi na rachunek bankowy (zwrot bezpośredni). Obie wskazane powyżej metody w przeciwieństwie do sytuacji istniejącej pod rządami starej ustawy o VAT mają równorzędny status. Zaznaczyć bowiem należy, iż pod rządami starej ustawy o VAT (ustawy z dnia 8 stycznia 1993 r.) bezpośredni zwrot nadwyżki podatku naliczonego Termin zwrotu podatku zależy głównie od rodzaju działalności podatnika nad należnym przysługiwał w ściśle określonych przypadkach i traktowany był raczej jako sytuacja wyjątkowa. W dodatku takie podejście znajdowało potwierdzenie w orzeczeniach wydawanych przez sądy administracyjne, które jako zasadę wskazywały rozliczenie nadwyżki podatku poprzez przeniesienie jej na następne okresy rozliczeniowe. Przepisy obecnie obowiązującej ustawy o VAT wydają się wiele bar- > Listopad

14 WA NY NUMERU > dziej zgodne z unijnymi wytycznymi. A co równie ważne, dają uprawnienie do odzyskaniana nadwyżki powstałej na gruncie poprzednio obowiązującej ustawy o VAT pozwalają na to zawarte w ustawie przepisy przejściowe. Niejednokrotnie zdarza się bowiem, że istniejące w deklaracjach VAT nadwyżki są jeszcze efektem poprzednio obowiązujących regulacji. Termin zwrotu Podstawowy termin zwrotu podatku na rachunek podatnika to 60 dni od dnia złożenia przez niego rozliczenia. Ustawodawca określił jednak sytuacje, w których zastosowanie będą miały także inne terminy. Termin zwrotu podatku zależy głównie od rodzaju działalności podatnika oraz rodzaju zakupów dokonywanych przez niego. Zasadniczo termin 60-dniowy ma zastosowanie do kwot podatku naliczonego związanego z zakupem towarów i usług zaliczanych do środk ó w t r w a - łych Gdy wystąpiła wyłącznie sprzedaż opodatkowana poza RP Szczególnym przypadkiem jest sytuacja, w której podatnik nie wykonuje czynności opodatkowanych na terenie kraju, a realizuje jedynie czynności wykazywane w pozycji 21 deklaracji VAT-7, czyli dostawę towarów i świadczenie usług poza terytorium kraju. W naturalny sposób w takiej sytuacji podatnik nie wykaże podatku należnego. Pojawia się natomiast podatek naliczony przy zakupie towarów i usług (związanych z taką dostawą towarów lub świadczeniem usług) i tu również podatnik może wnioskować o jego zwrot. Zgodnie bowiem z art. 87 ust. 5 ustawy o VAT, na umotywowany wniosek, podatnikom dokonu- jącym dostawy t o - w a ró w l u b świadczenia u s ł u g poza Ustawodawca przewidział zatem specjalne zasady zwrotu mające zastosowanie w takich przypadkach, między innymi dla uniknięcia sytuacji permanentnego kumulowania i przenoszenia nadwyżek podatku naliczonego. Czy wniosek o zwrot podatku oznacza kontrolę z US? Ustawa o VAT wskazuje, iż jeżeli zasadność zwrotu wymaga dodatkowego sprawdzenia, US może przedłużyć termin zwrotu do czasu zakończenia postępowania wyjaśniającego. Taka regulacja niestety odstrasza niektórych podatników, którzy obawiając się kontroli z US rezygnują niejednokrotnie z ubiegania się o zwrot podatku. Zaznaczyć należy jednak, iż złożenie wniosku o zwrot podatku nie oznacza automatycznej kontroli ze strony organów skarbowych. Zatem korzystajmy odważnie z przysługującego nam uprawnienia, pamiętając równocześnie, że czasami bardziej opłaca się przenieść nadwyżkę na następny okres rozliczeniowy, w szczególności mając na względzie, mimo wszystko, nadal zbyt długie terminy zwrotów. Ewa Nowak Doradca podatkowy Dział Doradztwa Grupa Gumułka Kancelaria Prawa Finansowego Sp. z o.o. l u b wartości niematerialnych i prawnych podlegających amortyzacji, kwot podatku naliczonego równej 22% obrotu podatnika opodatkowanego stawkami niższymi niż stawka podstawowa. W terminie 180 dni podlega natomiast zwrotowi nadwyżka podatku, która nie wynika z zakupu wskazanych powyżej towarów i usług. W ustawie o VAT określone zostały ponadto terminy zwrotu dla sytuacji szczególnych, jak na przykład dla działalności sezonowej lub też dla działalności opodatkowanej VAT poza terytorium kraju. 14 Listopad 2007 terytorium kraju i niedokonującym sprzedaży opodatkowanej przysługuje zwrot kwoty podatku naliczonego, o której mowa w art. 86 ust. 8 pkt 1, w terminie określonym w ust. 4, czyli w terminie 60 dni od dnia złożenia rozliczenia.

15 INFORMACJE Z IZBY HONOROWA POLSKA NAGRODA JAKOŚCI 2007 dla Regionalnej Izby Gospodarczej w Katowicach XIII edycja konkursu Polskiej Nagrody Jakości okazała się bardzo szczęśliwa dla naszej Izby, zostaliśmy bowiem wyróżnieni Honorową Nagrodą Jakości, którą odebraliśmy 11 listopada br. na Zamku Królewskim w Warszawie. Wyróżnienie to zbiegło się w czasie z przebytym pomyślnie auditem recertyfikacyjnym oraz otrzymaniem przez Izbę przedłużenia ważności certyfikatu TUV CERT w zakresie: działalność samorządu gospodarczego, usługi szkoleniowe i doradcze, współpraca międzynarodowa i usługi informacyjne. Regionalna Izba Gospodarcza w Katowicach rozpoczęła promowanie filozofii Zarządzania przez Jakość od organizowania Śląskiej Nagrody Jakości, której X edycja właśnie trwa. Było to niezwykle istotne działanie dla śląskiej gospodarki, pozostającej wówczas w permanentnej restrukturyzacji, kiedy wielkie przedsiębiorstwa zastępowane były małymi i średnimi, a ich właściciele borykali się z problemami dnia codziennego. Zorientowanie MŚP na jakość, która umożliwia uzyskanie, a następnie utrzymanie przewagi konkurencyjnej na rynku stało się podstawowym zadaniem Izby spośród wielu, jakie podjęła na rzecz promowania nowoczesnego zarządzania procesami w przedsiębiorstwach. Nasza misja na lata zakłada wspieranie podmiotów gospodarczych, szczególnie firm członkowskich, poprzez aktywne uczestnictwo w procesie budowy silnego samorządu gospodarczego we współpracy z parlamentarzystami, przedstawicielami samorządu terytorialnego i wszystkimi organizacjami, działającymi na rzecz budowy konkurencyjnej i innowacyjnej gospodarki w naszym regionie i kraju. Tak sformułowana misja zobowiązuje nas do pełnego przestrzegania wymagań normy 9001 i totalnego zarządzania jakością (TQM). Od 4 listopada 2004, kiedy to otrzymaliśmy pierwszy certyfikat wg Normy ISO 9001: 2000, na bieżąco doskonalona jest skuteczność systemu, a u jego podstaw leży stałe podnoszenie kompetencji pracowników i bogacenie infrastruktury. Dzięki takiej filozofii zarządzania udało się wypracować model zarządzania jakością zorientowany na Klienta i jego potrzeby, co pozwala na stałe umacnianie marki RIG, jako instytucji wiarygodnej, promującej kulturę jakości nie tylko wśród swoich Klientów, ale i we własnej organizacji. Honorowa Polska Nagroda Jakości, którą właśnie otrzymaliśmy, to ogromne wyróżnienie dla pracowników naszej Izby oraz wszystkich Jej Członków. Renata Stejskal Pełnomocnik ds. Systemu Jakości RIG w Katowicach Listopad

16 INFORMACJE Z IZBY Bezpłatne konsultacje w RIG Firmy członkowskie Regionalnej Izby Gospodarczej w Katowicach w dalszym ciągu mogą korzystać z możliwości odbycia bezpłatnych konsultacji w obszarach tematycznych związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej, a w szczególności w dziedzinie podatków i prawa. Do dostarczania tego typu wsparcia zobowiązała się grupa ośmiu firm członkowskich Izby na co dzień zajmująca się świadczeniem usług wspierających biznes. Konsultacje odbywają się w siedzibie Regionalnej Izby Gospodarczej w Katowicach. Aby umówić się na spotkanie, trzeba wcześniej ustalić telefonicznie jego zakres i termin. Niektóre firmy członkowskie udzielające bezpłatnych konsultacji wyznaczyły możliwe terminy spotkań. Są one umieszczone na stronie internetowej Izby Część z nich jednak zdeklarowała swoją gotowość do dostosowania terminu spotkania do potrzeb firmy członkowskiej, która zwraca się o pomoc. Również Nowe Kwalifikacje i praca dla Kobiet okresie od maja do listopada w Regionalnej Izbie Gospodarczej w Katowicach W odbywały się szkolenia realizowane w ramach unijnego Projektu szkoleniowo doradczego Nowe Kwalifikacje, Praca, Przedsiębiorczość dla Bezrobotnych Kobiet. Projekt realizowany był od marca wspólnie z Krajową Izbą Gospodarczą w różnych województwach na terenie całego kraju. Regionalna Izba Gospodarcza w Katowicach jako jeden z partnerów Projektu przeprowadziła rekrutację i zorganizowała szkolenia dla grupy 125 kobiet głównie z województwa śląskiego. Głównym założeniem projektu było podniesienie kwalifikacji, a przede wszystkim dostarczenie uczestniczkom szkolenia wiedzy potrzebnej do samodzielnego napisania biznes planu i założenia własnej działalności gospodarczej. Panie uczestniczące w szkoleniu musiały mieć ukończone 30 lat, posiadać co najmniej średnie wykształcenie oraz spełniać jeden z poniższych warunków to jest: być osobą 16 Listopad 2007 PODATKI PRAWO DZIAŁALNOŚĆ GOSP. Z czym masz problem? Potrzebujesz porad i wyjaśnień z zakresu zobowiązań podatkowych? Potrzebujesz opinii doradcy podatkowego w dziedzinie cen transferowych lub kontroli i postępowania podatkowego? Masz pytania dotyczące międzynarodowego prawa podatkowego? Potrzebujesz konsultacji z prawnikiem? Masz pytania o rozwiązania prawne z dziedziny terminowej zapłaty należności, obrotu wierzytelnościami, restrukturyzacji i windykacji należności? Masz wątpliwości w obszarze prawa gospodarczego? Potrzebujesz pomocy we wdrażaniu nowych projektów biznesowych? Nie wiesz, która ścieżka restrukturyzacji będzie najlepsza dla Twojej firmy? Masz pytania dotyczące przeprowadzania analizy strategicznej w przedsiębiorstwie? Masz wątpliwości w dziedzinie rachunkowości i finansów oraz sprawozdawczości? Potrzebujesz opinii do wyników analizy finansowej przeprowadzonej w Twojej firmie? bezrobotną, lub bierną zawodowo, lub pracującą o niskich/zdezaktualizowanych kwalifikacjach, lub być zagrożoną utratą pracy. Uczestnictwo w dwutygodniowym, bezpłatnym szkoleniu (96 godz. zajęć) było dla Pań niezwykłą okazją do podniesienia swoich kwalifikacji w zakresie m. in. zarządzania, ekonomii czy prawa pracy, a przede wszystkim niepowtarzalną szansą zdobycia funduszy na rozpoczęcie własnej działalności gospodarczej. Warunkiem ubiegania się o grant było napisanie biznes planu, będącego prezentacją pomysłu na własną firmę oraz udział w konkursie. Najlepsze biznesplany oraz pomysły na działalność nagradzane były jednorazowym, bezzwrotnym grantem w wysokości zł. U kogo możesz szukać rozwiązania? t Grupa Gumułka Kancelaria Prawa Finansowego Sp. z o. o. t KSK Doradcy Sp. z o. o. t Spółka doradztwa podatkowego GRNB - PARTNER Sp. z o. o. t Biura prawne Koehler Rak Kurowski spółka jawna t INVESCO Polska Grupa Kapitałowa S.A. t Kancelaria Radców Prawnych LEGITIMUS II Michał Sojka, Wojciech Sojka Spółka Cywilna t FINANSE Kancelaria Usług Gospodarczych i Finansowych Sp. z o. o. t Strategie Rachunkowość Finanse Piotr Rybicki w tym przypadku spotkania umawiane są za pośrednictwem pracowników Izby. Szczegółowych informacji na temat bezpłatnych konsultacji firm członkowskich udziela Anna Rąplewicz pod numerem telefonu (032) Ogromną zaletą projektu było zapewnienie Paniom, które ukończyły szkolenie doradztwa w zakresie pisania biznes planu, oraz w późniejszym okresie tym Beneficjentkom, które otrzymały lub otrzymają granty, doradztwa w zakresie prawa, rachunkowości i zarządzania dla ich nowopowstałych przedsiębiorstw. Projekt Nowe Kwalifikacje, Praca, Przedsiębiorczość dla Bezrobotnych Kobiet organizowany przez Regionalną Izbę Gospodarczą w Katowicach dał Paniom nie tylko szansę na sukces zawodowy, nabranie pewności siebie, a nawet zostania własną szefową, ale także pokazał, że Śląsk jest województwem przyjaznym kobietom i otwartym na ich przedsiębiorczość. Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego w ramach Sektorowego Programu Operacyjnego Rozwój Zasobów Ludzkich

17 WYDARZYŁO SI Tematy poruszane podczas spotkania oraz aktywność uczestników stworzyły platformę do ciekawej dyskusji O dotacjach Unii Europejskiej dla firm Laboratoria naukowe najwyższej klasy współpracujące z biznesem, gospodarka oparta na innowacyjności, supernowoczesne technologie w firmach oraz rewolucje na naszym rynku pracy i w edukacji to plany do realizacji, które będzie wdrażał polski rząd w ramach Programu Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka 5 października br odbyło się spotkanie członków i sympatyków Izby. Gościem tego spotkania była p. Danuta Jabłońska Prezes Polskiej Agencji Rozwoju Przedsiębiorczości. Pani Prezes poinformowała uczestników spotkania o programach operacyjnych: Innowacyjna Gospodarka i Kapitał Ludzki, we wdrażanie których będzie zaangażowana Polska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości. Dziś na badania i rozwój polskie firmy wydają niecałe 0, 6 proc. PKB. W 2013 r., dzięki unijnym dotacjom, mamy przeznaczyć na badania nad nowoczesnymi technologiami i produktami prawie cztery razy więcej. Ale najpierw trzeba wymyślić dobry projekt, przygotować wniosek i wystartować w konkursie. Pieniądze z PO Innowacyjna Gospodarka dostaną m.in. instytucje otoczenia biznesu, firmy, jednostki naukowe, które współpracują z biznesem. Jak podkreśliła p. prezes Danuta Jabłońska będą z nich mogli skorzystać tylko ci, którzy realizują projekty innowacyjne na poziomie ogólnopolskim. D ru g i p rog ra m operacyjny wdrażany przez PARP to Program Operacyjny Kapitał Ludzki w ramach któ- > Pani Halina Kocek Ekspert Krajowego Punktu Konsultacyjnego 7 Programu Ramowego UE

18 WYDARZYŁO SI > Danuta Jabłońska Prezes Polskiej Agencji Rozwoju Przedsiębiorczości rego PARP będzie realizował priorytet II Rozwój zasobów ludzkich i potencjału adaptacyjnego przedsiębiorstw. Podczas październikowego spotkania wystąpiła również p. Halina Kocek Ekspert Krajowego Punktu Konsultacyjnego 7 Programu Ramowego UE z prezentacją tematu Możliwości technologicznego rozwoju MŚP poprzez 7.Program Ramowy UE. Podczas spotkania Pani Danuta Jabłońska przkazała również kilka informacji na temat stanu przygotowań do wdrażania działań dla przedsiębiorstw: t Polska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości przygotowała już większość dokumentacji niezbędnej do przeprowadzenia konkursów. W związku z tym konkursy będą mogły zostać uruchomione niemal natychmiast po zatwierdzeniu dokumentów regulujących zasady przyznawania wsparcia przez PARP w latach , t Przedsiębiorcy w dalszym ciągu będą mieli możliwość korzystania z bezpłatnych usług informacyjnych o tematyce dotacji Unii Europejskiej w ramach sieci Punktów Konsultacyjnych, ponadto na terenie całego kraju powołani zostaną tak zwani promotorzy programów wsparcia w ramach Programu Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka, którzy będą pomagali wnioskodawcom dokonać prekwalifikacji planowanych przez nich projektów, t Najprawdopodobniej będzie można dokonywać uzupełnień w złożonych dokumentach aplikacyjnych na każdym etapie ich oceny wszystko po to, żeby nie dopuścić do odrzucenia z przyczyn formalnych dobrych jakościowo projektów. Jan Olbrycht gościem spotkania w RIG Karta Praw Podstawowych Unii Europejskiej (ang. Charter of Fundamental Rights of the European Union, fr. Charte des droits fondamentaux de l Union Européenne) to zbiór fundamentalnych praw człowieka uchwalony i podpisany podczas zjazdu Rady Europejskiej w Nicei przez premierów rządów wszystkich państw Unii Europejskiej. Charakter prawny dokumentu zostanie nadany poprzez Traktat reformujący, który ma zostać podpisany 13 grudnia 2007 roku i po ewentualnej ratyfikacji Jan Olbrycht poseł do Parlamentu Europejskiego w krajach UE ma wejść w życie 1 stycznia 2009 roku. To jeden z poruszanych tematów podczas spotkania członkowskiego, które odbyło się 29 października br. Gościem spotkania był poseł do Parlamentu Europejskiego, wiceprzewodniczący Komisji ds. Rozwoju Regionalnego Parlamentu Europejskiego Pan Jan Olbrycht. Pan poseł przedstawił również uczestnikom spotkania informacje nt. bieżących problemów poruszanych na forum Parlamentu Europejskiego, w szczególności dotyczących rozwoju regionalnego. Na spotkaniu gościliśmy również Pana Wojewodę Tomasza Pietrzykowskiego, który wręczył panu Tomaszowi Kędziorze, zasłużonemu działaczowi na rzecz samorządu gospodarczego Złoty Krzyż Zasługi 18 Listopad 2007

19 W dniu 25 września br. w siedzibie Regionalnej Izby Gospodarczej w Katowicach odbyło się uroczyste spotkanie z okazji zakończenia misji dyplomatycznej w Polsce, Pani Hermine Poppeller, Konsul Generalnej Republiki Austrii w Krakowie. Podczas spotkania Pani Hermine Poppeller serdecznie podziękowała za owocną współpracę i życzliwość ze strony władz naszego regionu, przedstawicieli samorządów terytorialnych oraz reprezentantów środowiska biznesu, zapowiadając jednocześnie kontynuację tych relacji przez jej następcę. Spotkanie było również okazją do podkreślenia szczególnego zaangażowania Pani Konsul w działania na rzecz intensyfikacji rozwoju współpracy Województwa Śląskiego z partnerami austriackimi, zwłaszcza z regionem Styrii. Słowa uznania zostały wyrażone W ramach działalności Międzynarodowego Centrum Edukacji, Doradztwa i Współpracy Gospodarczej w październiku br. odbyły się dwa spotkania gospodarcze z udziałem prelegentów zagranicznych. W dniu 10 października gościem honorowym Izby był Konsul ds. Ekonomiczno- Politycznych w Konsulacie Generalnym USA w Krakowie, Pan Duncan Walker. Tematem spotkania było omówienie możliwości współpracy gospodarczej pomiędzy firmami polskimi i amerykańskimi oraz specyfiki prowadzenia działalności gospodarczej na rynku amerykańskim. Po oficjalnym wystąpieniu Konsula wywiązała się interesująca dyskusja, podczas której przedstawiciele firm polskich wyrazili opinie w wystąpieniu Prezesa RIG w Katowicach, Pana Tadeusza Donocika oraz w bezpośrednich rozmowach zgromadzonych gości z Panią Konsul. Wieczór uświetnił występ na temat swoich doświadczeń w zakresie kontaktów biznesowych z partnerami amerykańskimi. Z kolei w dniu 12 października miało miejsce seminarium pt. Port Zeebrugge: nadmorska brama i logistyczna platforma, którego gospodarzami byli: Zarząd WYDARZYŁO SI Uroczyste pożegnanie Konsul Generalnej Republiki Austrii w Krakowie zespołu smyczkowego Altra Volta, który znakomicie wpisał się w klimat spotkania poprzez zaprezentowany polsko-austriacki repertuar. Międzynarodowe Centrum Edukacji, Doradztwa i Współpracy Gospodarczej przy RIG w Katowicach Portu Zeebrugge, The Association Port of Zeebrugge Interests oraz Regionalna Izba Gospodarcza w Katowicach. Patronat nad seminarium objął Konsul Honorowy Królestwa Belgii na Polskę Południową, Pan Michel Redouté. Prezentacja potencjału Portu Zeebrugge stała się okazją do nawiązania bezpośrednich relacji pomiędzy uczestniczącymi w spotkaniu przedstawicielami polskiego i belgijskiego sektora transportu, logistyki i spedycji. PROJEKT WSPÓŁFINANSOWANY ZE ŚRODKÓW UNII EUROPEJSKIEJ Listopad

20 WYDARZYŁO SI Polskie firmy odkrywają potencjał rynku marokańskiego Prezentacja gospodarki województwa śląskiego w Królestwie Maroka w dniach października 2007 r. W dniach października 2007 r. delegacja przedsiębiorców z województwa śląskiego, uczestniczyła w misji gospodarczej do Królestwa Maroka, zorganizowanej przez Regionalną Izbę Gospodarczą w Katowicach przy wsparciu Konsulatu Generalnego RP w Casablance. Patronat nad przedsięwzięciem objął Marszałek Województwa Śląskiego Janusz Moszyński, który osobiście uczestniczył w tym międzynarodowym wydarzeniu. Wizycie Pana Marszałka towarzyszyło spotkanie z Przewodniczącym Rady Regionu Grand Casablanca, Panem Chafik Benkirane. Podczas pobytu Pana Marszałka w Regionie Grand Casablanca odbyło się również seminarium poświęcone m.in. prezentacji regionów Regionu Grand Casablanca i Województwa Śląskiego, organizowane przez Izbę Handlu, Przemysłu i Usług w Casablance. Regionalna Izba Gospodarcza w Katowicach, poprzez organizację tego przedsięwzięcia, kontynuuje realizację założeń zawartych w porozumieniu podpisanym w czerwcu 2002 z Izbą Handlu, Przemysłu i Usług w Casablance, dotyczącym współpracy w zakresie wymiany handlowej, inwestycji, a także promocji biznesu. Podczas pobytu grupy w Casablance odbyło się spotkanie z Panią Ambasador RP w Rabacie Joanną Wronecką, poświęcone perspektywom współpracy polsko marokańskiej. Misji gospodarczej do Królestwa Maroka towarzyszył udział firm w Targach elec expo, których IV edycja zgromadziła już po raz kolejny wystawców z branży m.in. elektro energetyki, oświetlenia i elektroniki. W trakcie targów przedsiębiorcy wzięli udział w spotkaniu ze współorganizatorem Targów elec expo przedstawicielami Narodowej Federacji ds. Elektro energetyki i Elektroniki FENELEC. Program misji gospodarczej obejmował również m.in. spotkania w Regionalnym Centrum Inwestycji w Casablance i Fez czy też udział we wspomnianym powyżej seminarium organizowanym przez Izbę Handlu, Przemysłu i Usług w Casablance. Wszystkie spotkania służyły poznaniu specyfiki rynku marokańskiego i nawiązaniu kontaktów z firmami marokańskimi. Maroko, w opinii firm międzynarodowych, postrzegane jest obecnie jako jeden z najbardziej atrakcyjnych krajów dla inwestycji zagranicznych w Afryce (po RPA i Egipcie). Dobre wyniki gospodarcze Maroka w roku 2006 oraz postęp w reformowaniu gospodarki są pozytywnie odnotowywane przez instytucje i organizacje międzynarodowe. Wszystkie firmy zainteresowane specyfiką rynku marokańskiego lub nawiązaniem współpracy z firmami marokańskimi serdecznie zapraszamy do kontaktu z Działem Współpracy Międzynarodowej RIG w Katowicach (zagranica@rig.katowice. pl; ). 20