Nr Informacja. Prywatne ubezpieczenia zdrowotne w Wielkiej Brytanii. Małgorzata Dziubińska-Michalewicz

Transkrypt

1 KANCELARIA SEJMU BIURO STUDIÓW I EKSPERTYZ WYDZIAŁ ANALIZ EKONOMICZNYCH I SPOŁECZNYCH Prywatne ubezpieczenia zdrowotne w Wielkiej Brytanii Marzec 2004 Małgorzata Dziubińska-Michalewicz Informacja Nr 1038 Prywatne ubezpieczenia zdrowotne w Wielkiej Brytanii, chociaż pełnią rolę uzupełniającą w stosunku do powszechnego systemu ochrony zdrowia, w ostatnich latach ugruntowały swoją pozycję na rynku i mają pomyślne perspektywy rozwoju. Celem pracy jest przybliżenie problematyki ubezpieczeń zdrowotnych, zwłaszcza gdy są one oferowane także w naszym kraju. Doświadczenia brytyjskie mogą być cennym źródłem inspiracji w dobie zmian zachodzącym w polskim systemie ochrony zdrowia, kiedy coraz częściej podnoszona jest kwestia wprowadzenia dodatkowych ubezpieczeń zdrowotnych, gwarantujących dostęp do tzw. ponadstandardowych świadczeń.

2 BSiE 1 1. Miejsce prywatnych ubezpieczeń zdrowotnych w brytyjskim systemie opieki zdrowotnej W Wielkiej Brytanii, w przeciwieństwie np. do Szwecji, nie było tradycji bezpłatnej opieki zdrowotnej finansowanej ze środków publicznych. Ta część społeczeństwa, która dysponowała odpowiednimi środkami pieniężnymi leczyła się u prywatnie praktykujących lekarzy. W XIX wieku zaczęły pojawiać się w Wielkiej Brytanii pierwsze firmy oferujące ubezpieczenia zdrowotne, a mianowicie Friends Provident Association (rok założenia 1830 r.) oraz Western Provident Association (1889 r.). Ponadto działały liczne towarzystwa pomocy wzajemnej, które zajmowały się wypłatą zasiłków chorobowych z wcześniej gromadzonych środków oszczędnościowych. Podstawą przyszłego powszechnego systemu zabezpieczenia na wypadek choroby było wprowadzenie w 1911 r. przez ówczesnego ministra skarbu Lloyda George a ustawy o ubezpieczeniu społecznym, gwarantującej pracownikom prawo do bezpłatnego leczenia i wypłaty zasiłków chorobowego, macierzyńskiego oraz inwalidzkiego. Ubezpieczenia te cieszyły się dużym uznaniem społecznym i jak na owe czasy miały stosunkowo szeroki zakres, gdyż oferowały znacznie więcej świadczeń niż np. ubezpieczenia niemieckie, na których się wzorowały. Prawo do świadczeń nie było powszechne i ograniczało się tylko do pewnej kategorii pracujących, przy czym nie obejmowało członków rodziny ubezpieczonego. Wprowadzenie systemu narodowej służby zdrowia (NHS) w 1948 r., zmieniło w istotny sposób znaczenie ubezpieczeń prywatnych. Zgodnie z zasadą obowiązującą w modelu narodowej służby zdrowia, wszyscy obywatele brytyjscy (oraz uprawnieni rezydenci) uzyskali prawo do bezpłatnego korzystania z szerokiego koszyka świadczeń zdrowotnych. Niewielkie opłaty pobierane są tylko za niektóre świadczenia, np. stomatologiczne, leki, okulary. Stosowana jest przy tym szeroka gama zwolnień z odpłatności, np. w stosunku do ciężarnych, dzieci, osób starszych i o niskich dochodach oraz chorujących na pewne choroby. Ze względu na silną i dominującą pozycję NHS ubezpieczenia prywatne mają charakter uzupełniający lub wzbogacający ofertę publiczną. Najczęściej obejmują one ryzyka zdrowotne częściowo lub całkowicie wyłączone z oferty publicznej. Jeszcze w latach 60-tych znaczenie ubezpieczeń zdrowotnych było niewielkie i zasadniczo dopiero w latach 70-tych zaznaczył się ich rozwój. W latach 80-tych wzrost zainteresowania systemami nie zarządzanymi przez państwo był związany z zasadami polityki proklamowanymi przez rząd konserwatywny Margaret Thacher, zgodnie z którymi pożądane było przejmowanie przez obywateli większej odpowiedzialności za swój los, w tym oczywiście i za zdrowie. Wprowadzone zostały też zachęty w postaci redukcji podatku za wykupywanie polis lub kontynuację ubezpieczenia po przejściu na emeryturę. O ile liczba korzystających z tego rodzaju ubezpieczeń była w latach mniej więcej stała i wynosiła ok. 2,5 mln osób, to w latach następnych dało się zauważyć wzrost liczby ubezpieczonych do 4 mln w roku 1980 do prawie 6 mln w 1987 r. (co stanowiło ok. 11% ludności). W latach 90-tych ten odsetek nie zwiększył się istotnie w 1992 r. 11,4% ludności Wielkiej Brytanii posiadało polisy ubezpieczeń zdrowotnych, a w 1998 r. 11,5%. Na tle innych krajów UE odsetek ten jest bardzo niski wyższym legitymują się takie kraje jak: Portugalia (12,2%), RFN (19,2%), Francja (19,9%), Dania (26,4%), Belgia (30,1%) czy Austria (33,0%). Dane te wskazują, że nawet ci, którzy mogliby sobie pozwolić na dodatkowe zaangażowanie własnych środków finansowych, nie korzystają z dodatkowego zabezpieczenia medycznego.

3 2 BSiE Z drugiej strony szacuje się, że ok. 80% pacjentów leczonych prywatnie korzysta z ubezpieczenia, co świadczy o potrzebie rozwoju tego rodzaju działalności. Zaletami leczenia prywatnego jest niewątpliwie swoboda wyboru lekarza, skrócenie oczekiwania na świadczenia (szczególnie operacyjne) w sektorze publicznym, dobry standard oferowanych świadczeń 1, oczekiwanie lepszej relacji lekarz pacjent oraz intymności. Mniej więcej co czwarta operacja chirurgiczna oraz połowa aborcji są przeprowadzane w sektorze prywatnym. O atrakcyjności prywatnych ubezpieczeń przesądzają jednak długie listy oczekujących na zabiegi operacyjne w systemie NHS, np.: usunięcie prostaty (okres oczekiwania 3 miesiące), usunięcie migdałków 6 miesięcy, operacja zaćmy z wszczepieniem soczewek 7 miesięcy, wszczepienie protezy stawu biodrowego lub kolanowego 8-9 miesięcy. Od 2003 r. w przypadku długiego oczekiwania na planowe zabiegi, istnieje możliwość skorzystania z leczenia za granicą, tj. w innych krajach UE. Leczenie takie odbywa się na koszt NHS, oczywiście po uzyskaniu zgody odpowiednich organów. Ta nowa możliwość może oczywiście zmniejszać skłonność do dodatkowego ubezpieczania się od ryzyka choroby. 2. Ogólna charakterystyka i rodzaje prywatnych świadczeń medycznych Ubezpieczyciele prowadzący dobrowolne ubezpieczenia zdrowotne w Wielkiej Brytanii różnią się między sobą przede wszystkim statusem prawnym oraz poziomem wyspecjalizowania w ubezpieczeniach zdrowotnych. Można wyróżnić trzy grupy tych instytucji. Są to: towarzystwa wzajemnych ubezpieczeń zdrowotnych (mutual associations), towarzystwa ubezpieczeń społecznych (provident associations), towarzystwa ubezpieczeń komercyjnych (commercial companies). Pierwsze dwie instytucje mają status nie nastawionych na zysk (non-profit). Czołowymi firmami oferującymi ubezpieczenia zdrowotna są: British United Provident Association (BU- PA) 2, PPP Healthcare, Rogal&SunAlians, Norwich Union Healthcare, BCWA, Western Provident Association, Standard Life Health, OBE, Universal Provident, Clinicare. W Wielkiej Brytanii oferowanych jest kilka rodzajów prywatnych ubezpieczeń zdrowotnych: na pokrycie kosztów leczenia (private medical insurance for medical expenses), na wypadek długotrwałej choroby i inwalidztwa (income protection insurance, zwane też permanent health insurance), ubezpieczenie wypadkowe (personal accident contract), na wypadek ciężkiej choroby, o zryczałtowanej składce. Plan ubezpieczeniowy zawiera najczęściej dwie opcje podstawową (standard) lub rozszerzoną (comprehensive). Plan standardowy obejmuje zwykle koszty hospitalizacji i pomocy w nagłych przypadkach i jest ograniczony do leczenia krótkoterminowego. Plan ten pokrywa koszty leczenia chirurgicznego, wydatki związane z pobytem w szpitalu, koszty konsultacji lekarskich oraz opieki pielęgniarskiej. Wszystkie wydatki dotyczą pobytu i leczenia w prywatnym szpitalu lub też w sieci szpitali NHS, ale już jako prywatnego pacjenta. Natomiast 1 Jest faktem, że sektor prywatny dysponuje coraz nowocześniejszym sprzętem i dostarcza coraz bardziej wyspecjalizowanym świadczeń, np. z dziedziny sztucznego zapłodnienia, transplantacji organów, operacji na otwartym sercu. 2 Jest to firma niekomercyjna, dysponująca własną bazą leczniczą, np. ruchomymi ambulansami rentgenowskimi, które docierają do peryferyjnych miejscowości. Jest to firma wiodąca na rynku ubezpieczeń grupowych, skupiająca aż 47% obrotów w 2001 r.

4 BSiE 3 plan rozszerzony obejmuje ponadto: leczenie ambulatoryjne, część kosztów leczenia stomatologicznego, a także dodatkowe opcje chroniące klienta, np. w podróży. Pacjent mający prywatną polisę, ma prawo wyboru miejsca leczenia (np. szpitala), a także lekarzy-specjalistów. 3 Niektóre firmy ubezpieczeniowe kwalifikują poszczególne szpitale według poziomów (A,B,C), różniących się warunkami zakwaterowania oraz położeniem obiektu. Poziomy te nie mają natomiast nic wspólnego z jakością i zakresem oferowanych świadczeń. Szpitale oznaczone literą A to najdroższe placówki opieki stacjonarnej oraz kliniki usytuowane głównie w Londynie i innych dużych miastach. Oferują one jako standard jednoosobowe pokoje, bardzo dobrze wyposażone i w małych oddziałach, gdzie pacjent może być odwiedzany o każdej porze. Poziom C obejmuje najtańsze szpitale zarówno publiczne jak i prywatne, w których pacjent przebywa we wspólnym pokoju, wyposażonym w prysznic. Firmy ubezpieczeniowe mają niekiedy podpisane umowy tylko z preferowanymi przez siebie szpitalami, które mogą nie odpowiadać pacjentowi. Zwykle jednak umowy stowarzyszeniowe obejmują znaczną liczbę placówek, co daje pacjentowi możliwość wyboru. Wyróżnić można trzy podstawowe formy uczestnictwa w systemie prywatnych ubezpieczeń: indywidualne, grupowe, pracownicze. W ramach umów indywidualnych mieszczą się ubezpieczenia rodzinne. W tych ubezpieczeniach o odnowieniu i zmianie umowy decyduje ubezpieczony, chociaż ubezpieczyciel może zmienić ogólne warunki umowy oraz wysokość składki, ale tylko w tzw. rocznicę wykupu polisy. Z ubezpieczeń indywidualnych korzystają w większości wysoko wynagradzani przedstawiciele kadry kierowniczej, wolnych zawodów oraz zatrudnionych na własny rachunek. Decyduje się na nie co piąty wolnego zawodu oraz co piąty pracodawca. Dominują przy tym osoby mieszkające w południowo-wschodniej Anglii. Z drugiej strony, posiadaczami prywatnej polisy ubezpieczeń zdrowotnych jest tylko 4% wykwalifikowanych pracowników fizycznych oraz tylko 1% pracowników niewykwalifikowanych. Dobrowolne ubezpieczenia grupowe dotyczą członków organizacji lub stowarzyszeń zawodowych. Wysokość nie zróżnicowanej procentowo składki jest negocjonowana z firmą ubezpieczeniową. Natomiast ubezpieczenia grupowe-pracownicze często zawierane są z inicjatywy pracodawcy i traktowane jako dodatkowa zachęta lub bonus. Czasami jednak regulacje branżowe wymagają, aby niektóre kategorie zatrudnionych posiadały dodatkowe ubezpieczenia. 4 Zdarza się, że to związki zawodowe wywierają nacisk na swoich członków, aby grupowo przystępowali do dodatkowego systemu ubezpieczeniowego. Prywatne ubezpieczenie medyczne jest z reguły zawierane na rok. Kilka firm ubezpieczeniowych oferuje kontrakty długoterminowe (long term contracts), szczególnie w przypadku ubezpieczeń grupowych-pracowniczych. 3 W przeciwieństwie do systemu powszechnego, w którym to lekarz pierwszego kontaktu (tzw. general practitioner GP) poprzez system skierowań decyduje w dużej mierze o wyborze specjalisty i szpitala. 4 Dotyczy to np. ludzi morza.

5 4 BSiE 3. Zakres oferowanych świadczeń Przyglądając się przeciętnej polisie daje się zauważyć, że oferuje się trzy kategorie świadczeń: leczenie, badania lub konsultacje wymagające pobytu w szpitalu tylko w ciągu dnia, bez pozostawania na noc (day-patient treatment), pobyt i leczenie w szpitalu trwające dłużej niż jedną dobę (in-patient treatment), leczenie, badania lub konsultacje nie wymagające pobytu w szpitalu (out-patient treatment). Oczywiście oferowane plany ubezpieczeniowe są dostępne w różnych wariantach, począwszy od planów stosunkowo tanich, odejmujących ograniczony zakres ochrony, do droższych z rozszerzonym zakresem i dodatkowymi świadczeniami. Oferta większości prywatnych ubezpieczycieli zwykle nie obejmuje chorób przewlekłych i nieuleczalnych, chociaż zdarza się (ale rzadko), że ubezpieczenie obejmuje wyselekcjonowane ryzyka chorobowe, np.: poważną chorobę serca, nowotwory szyjki macicy, nowotwory piersi, konieczność przeszczepu niektórych tkanek. Najczęściej spotykane wyłączenia z ubezpieczenia to: choroby przewlekłe i nieuleczalne, np. choroba Parkinsona, astma, choroby psychiczne, medycyna naturalna, wodolecznictwo, chirurgia plastyczna, z wyjątkiem następstw nieszczęśliwych wypadków, dializy, operacje zmiany płci, transplantacja narządów, leczenie chorych na AIDS, alkoholizm i uzależnienie od leków, koszty ciąży, porodu i leczenia bezpłodności, następstwa samookaleczeń i prób samobójczych, koszty pierwszej wizyty u lekarza rodzinnego GP, koszty lekarstw w leczeniu ambulatoryjnym i domowym, koszty rekonwalescencji. Większość firm wprowadza tzw. okresy karencji, w zakresie chorób istniejących przed zawarciem umowy ubezpieczeniowej. Nie wymagane jest generalnie poddawanie się wstępnemu badaniu lekarskiemu przed podpisaniem umowy ubezpieczeniowej. Czasami przeprowadza się wywiad na temat przebytych chorób i zamierzonego leczenia. Firmy, obawiając się zatajenia części informacji, niekiedy wymagają podpisania moratorium tj. zgody na nie wnoszenie roszczeń z tytułu leczenia chorób wymienionych w oświadczeniu. Zwykle dotyczy to okresu ostatnich 5 lat przed podpisaniem umowy. Przywrócenie możliwości korzystania ze świadczeń wymienionych w moratorium może nastąpić po dwóch latach od momentu podpisania polisy. Firma może także zwrócić się do lekarza rodzinnego klienta o przedstawienie jego historii choroby. 4. Zasady ustalania składek Wysokość składki uzależniona jest od kilku czynników: wysokości sumy ubezpieczeniowej,

6 BSiE 5 wieku, stanu zdrowia oraz zawodu ubezpieczającego się, liczby osób objętych umową ubezpieczeniową i ich ryzyka chorobowego, zakresu opieki medycznej. Niektóre firmy oferują zdrowotnego tylko osobom poniżej 65 lub 75 roku życia, a bez limitu wieku w przypadku kontynuacji ubezpieczenia, choć i są takie, które nie stosują ograniczeń wiekowych. W każdym jednak systemie wysokość składki wzrasta wraz z wiekiem ubezpieczonego. I tak, jeśli przyjąć wysokość składki za 100% dla wieku 35 lat, to jej wysokość wzrasta do 208% dla wieku 60 lat i 268% dla 65 lat. Mimo znacznego zróżnicowania składek, obserwuje się stały ich wzrost na przestrzeni ostatnich 20 lat, zarówno w odniesieniu do ubezpieczeń prywatnych indywidualnych jak i grupowych. I tak, w ubezpieczeniu indywidualnym w 1989 r. przeciętna wysokość składki na ubezpieczonego wynosiła 380 funtów rocznie, w 1995 r. 600, a w 2001 r. już 1200 funtów. Dla ubezpieczeń grupowych składka w analogicznych latach kształtowała się następująco: 250 funtów, 400 oraz 420 funtów. Zawsze jednak składka na ubezpieczenie indywidualne jest wyższa aniżeli na grupowe, z powodu rozłożenia ryzyka w przypadku tych ostatnich. Najdroższe są ubezpieczenia indywidualne, chociaż niektórzy ubezpieczyciele stosują specjalne zniżki np. dla młodych, samotnych osób w wieku lat, ze względu na stosunkowo niskie ryzyko zdrowotne tej grupy wiekowej. Generalnie można uzyskać obniżenie wysokości składki (średnio o 5%) w przypadku zadeklarowania jednorazowej wpłaty roczne, pokrycia kosztów pierwszych roszczeń lub zadeklarowanego udziału własnych środków pacjenta. Przykładowo, wysokość miesięcznej składki w ubezpieczeniu indywidualnym firmy Norwich Union Healthcare, w zależność od wybranego poziomu i zakresu ochrony wynosi: osoba samotna (6-30 funtów), dwuosobowa rodzina ewentualnie dorosła osoba z dzieckiem (8-40 funtów), dwie osoby dorosłe i dziecko (10-50 funtów). W przypadku ubezpieczeń grupowych, w których z reguły całą składkę opłaca pracodawca, wysokość składki zależna jest przede wszystkim od liczby ubezpieczonych. Im większa jest liczba ubezpieczonych, tym niższa składka i odwrotnie. 5 Nie wymagana jest przy tym dokumentacja medyczna każdego przystępującego do ubezpieczenia. Nie brane są pod uwagę także indywidualne ryzyka zdrowotne. Wysokość składki ustalana jest proporcjonalnie do ilości zgłoszonych roszczeń w poprzednim okresie ubezpieczeniowym. Jeżeli liczba roszczeń była niewielka, fakt ten ubierze się pod uwagę przy kalkulacji przyszłych składek. Składki w ubezpieczeniu grupowym nie są zróżnicowane, ale rozszerzenie zakresu ochrony na członków rodziny ubezpieczonego wymaga opłacenia przez właściciela polisy dodatkowych składek. 5. Zasady korzystania z prywatnych polis Firmy ubezpieczeniowe przeważnie nie dysponują własną bazą leczniczą, ale korzystają z usług NHS, infrastruktury instytucji charytatywno-religijnych czy droższych świadczeniodawców prywatnych. W przypadku lecznictwa stacjonarnego, firmy coraz powszechniej rezygnują ze stosunkowo tańszych łóżek będących w dyspozycji NHS czy instytucji charytatywno-religijnych na rzecz droższych ale nowocześniejszych, należących do sektora komercyjnego. Trudno jest ocenić w Wielkiej Brytanii liczbę lekarzy pracujących prywatnie, gdyż 5 Np. oferta firmy komercyjnej Norwich Union Healthcare, przeznaczona dla przedsiębiorstw zlokalizowanych w Szkocji i Północnej Irlandii przewiduje składkę miesięczną w wysokości 30,83 funta na pracownika przy 3 osobach zgłoszonych do ubezpieczenia. Gdy liczba zgłoszonych do ubezpieczenia wzrasta do 9 i więcej osób, stawka za pracownika zmniejsza się do 26,21 funta.

7 6 BSiE każdy specjalista II stopnia ma prawo do prowadzenia prywatnej praktyki, również w przypadku jednoczesnego zatrudnienia w sektorze publicznym. Istnieje ogólna procedura korzystania z ubezpieczenia zdrowotnego. W przypadku choroby pacjent zobowiązany jest do konsultacji u swego GP (zwykle w sektorze publicznym, gdyż systemy ubezpieczeniowe nie refundują kosztów wizyty u lekarzy pierwszego kontaktu), a następnie już jako klient firmy ubezpieczeniowej i prywatny pacjent kierowany jest do wybranego specjalisty. Specjalista ten, stowarzyszony z daną firmą, w razie potrzeby dalszego leczenia kieruje pacjenta do odpowiedniego szpitala. Pacjent po leczeniu szpitalnym wraca potem pod opiekę specjalisty. Procedura leczenia jest więc w tym zakresie odmienna w porównaniu z obowiązującą w sektorze publicznym, gdzie kierującym całym procesem leczenia jest GP, a specjalista pełni w dużej mierze rolę konsultanta. Jeżeli chodzi o sposób rozliczeń między firmami ubezpieczeniowymi a placówkami leczniczymi, rachunki za konsultacje specjalistyczne są przesyłane do domu pacjenta, następnie przez niego podpisywane i odsyłane do firmy w celu ich regulowania. Rachunki za leczenie szpitalne są przedkładane bezpośrednio przez placówkę agencji ubezpieczeniowej. Dawniej rola firm ubezpieczeniowych sprowadzała się głównie do regulowania rachunków, a nie aranżowania kontaktów ze świadczeniodawcami. Na skutek wzrastających kosztów ubezpieczeń firmy nie chcąc dopuścić do zwiększenia składek ubezpieczeniowych, poszukują najefektywniejszych świadczeniodawców. Z tego względu coraz częściej dochodzi do bezpośrednich negocjacji pomiędzy firmami ubezpieczeniowymi a świadczeniodawcami w kwestiach cen i zakresu oferowanych usług. Przykładem tego typu działań jest sporządzanie tzw. nieformalnych planów kontraktów szpitalnych (Hospital agreement plan) adresowanych do szpitali lub ich sieci. Jeżeli szpital jest w stanie zaakceptować przedłożoną ofertę z podaną wysokością ceny, to umieszczany jest na liście kontrahentów firmy ubezpieczeniowej. Z innych form działań zapobiegających wzrostowi kosztów jest ustalanie przez firmy górnego limitu cen niektórych świadczeń głównie konsultacji specjalistycznych. Jak wskazują doświadczenia, wyznaczone limity nie były z reguły przekraczane, a niekiedy pobierane faktycznie opłaty były niższe od tych limitów. Ponadto wprowadzenie tego rozwiązania spowodowało tylko nieznaczne zwiększenie tych kosztów. Ustalanie limitów cenowych ma ponadto duży wpływ na poziom cen w prywatnym sektorze komercyjnym. Do eskalacji kosztów ubezpieczeń zdrowotnych przyczyniają się także świadczeniobiorcy nadużywający świadczeń bądź korzystający z nich w sposób niewłaściwy. Indywidualnie ubezpieczeni nie są bowiem bezpośrednio zainteresowani kosztami leczenia opłacanymi przez firmy ubezpieczeniowe, a przede wszystkim tylko wysokością bieżącej czy przyszłej składki. Podobnie dzieje się w przypadku ubezpieczeń grupowych-pracowniczych. O wysokości kosztów opieki zdrowotnej decyduje świadczeniodawca, wybierając odpowiednie procedury medyczne. Pracownik-pacjent otrzymuje świadczenia opłacane przez firmę ubezpieczeniową, która z kolei opłacana jest przez pracodawcę. Ma więc miejsce znaczne oddalenie świadczeniobiorcy od płatnika, co nie sprzyja racjonalizacji zachowań przy korzystaniu z opieki i tym samym trzymaniu w ryzach kosztów. W tej sytuacji firmy ubezpieczeniowe starają się wpływać na kreowanie właściwych postaw ubezpieczonych poprzez takie działania jak: dostarczanie informacji o cenach usług medycznych zarówno personelowi medycznemu, świadczeniobiorcom jak i pracodawcom 6, 6 Polega to na przesyłaniu klientom informacji o pokrywanych przez firmę rachunkach za poszczególne procedury medyczne w celu uświadomienia im faktycznych kosztów, będących podstawą kalkulacji przyszłych składek.

8 BSiE 7 wprowadzanie bodźców ukierunkowanych na zmniejszenie ryzyk zdrowotnych, np. w postaci upustów cenowych dla osób niepalących, organizowanie akcji prozdrowotnych, np. rzucania palenia, szczepień przeciw grypie czy żółtaczce, propagowanie większej odpowiedzialności pacjenta za stan swego zdrowia, wprowadzanie zniżek dla pacjentów, którzy zaakceptują pokrycie kosztów pierwszej wizyty lub pierwszych świadczeń 7, eliminowanie nieuzasadnionych roszczeń powodujących wzrost składki ubezpieczeniowej, wprowadzenie możliwości wyboru ze strony pacjenta jak najtańszego wariantu ubezpieczeniowego, co wywiera nacisk np. na szpitale w kierunku obniżania kosztów (im wyższa kategoria szpitala, tym niższe może być nim zainteresowanie). 6. Perspektywy rynku ubezpieczeń zdrowotnych w Wielkiej Brytanii Pomimo gwarantowanego od ponad 50-ciu lat szerokiego koszyka bezpłatnych świadczeń przez sektor publiczny, prywatne ubezpieczenia zdrowotne cieszą się względnie stałym zainteresowaniem. Świadczy to zarówno o ograniczonej dostępności do niektórych świadczeń oferowanych przez system publiczny jak i wzrastających wymaganiach pacjentów odnośnie ich zakresu oraz jakości. W ostatnich latach firmy ubezpieczeniowe zaktywizowały bardzo swoją działalność, stawiając sobie za cel zdobycie klientów reprezentujących wszystkie grupy społeczne, w tym szczególnie przystępujących do ubezpieczenia po raz pierwszy. Niewątpliwie rozszerzona została oferta ubezpieczeniowa, tak iż obecnie typowa polisa kosztuje taniej niż przeciętna rodzina angielska wydaje na utrzymanie samochodu. Innym czynnikiem zwiększającym popyt na ubezpieczenia są zapowiadane ulgi podatkowe dla kupujących polisy. Chodzi o likwidację podatku od składki (Insurance PremiumTax) w wysokości 5%. W okresie rządów Margaret Thacher próbowano zachęcać do wykupywania prywatnych ubezpieczeń zdrowotnych poprzez obniżanie stawek podatkowych dla osób starszych (którzy i tak płacą wysokie składki z powodu wieku), ale potem wycofano się z tego, idąc w kierunku neutralizacji stawek podatku dochodowego. Z drugiej strony pojawiają się czynniki, które spowodować mogą mniejsze zainteresowanie polisami prywatnymi, a mianowicie przygotowywany przez rząd i zakrojony na dużą skalę program inwestycyjny dla publicznego sektora zdrowia. Wyrażana jest nawet skrajna opinia, że prywatne ubezpieczenia zdrowotne okażą się zbyteczne. W rzeczywistości dla wielu obietnice te są mało realne, gdyż niemożliwe do wprowadzenia w krótkim czasie. Przewiduje się także zmiany na rynku ubezpieczeniowym związane z koniecznością dostosowania regulacji brytyjskich do dyrektyw prawa unijnego do końca 2004 r. Dotyczą one wymogu uzyskania przez pośredników ubezpieczeniowych kwalifikacji potwierdzonych egzaminem. W konsekwencji wielu mniejszych pośredników może wycofać się z rynku i mogą pojawić się pewne kłopoty z ich ponowną aktywizacją. Większość specjalistów badających prywatny sektor ubezpieczeń w Wielkiej Brytanii, w tym i przedstawicieli Independent Financial Advisers, przewiduje jednak 11%, a nawet 20% wzrost sprzedaży w 2004 r. Głównym powodem tego wzrostu będą zmiany legislacyjne związane z ulgami podatkowymi dla wykupujących polisy. 7 Rozwiązanie takie sprzyja niekorzystaniu z dalszych świadczeń w przypadku drobnych dolegliwości.

9 8 BSiE Wykorzystana literatura 1. E. Aksman, Narodowa służba zdrowia w Wielkiej Brytanii, Polityka Społeczna nr 10/ E. Aksman, Sektor prywatny w brytyjskiej opiece zdrowotnej, Służba Zdrowia nr 71-72/ M. Dziubińska-Michalewicz, System opieki zdrowotnej w Wielkiej Brytanii w: Modele ubezpieczeń zdrowotnych w systemie ubezpieczeń społecznych, Studia i Materiały, z. 3/1993, Instytut Pracy i Spraw Socjalnych, Warszawa M. Dziubińska-Michalewicz, Systemy ubezpieczeń zdrowotnych nie zarządzanych przez państwo w Wielkiej Brytanii, Polityka Społeczna nr 7/ G. Jasiński, Dobrowolne ubezpieczenia w UE, Służba Zdrowia nr 9-12/ J. Monkiewicz, Prywatne ubezpieczenia zdrowotne, w: Ubezpieczenia w Unii Europejskiej, Poltext, Warszawa OECD in Figures. Statistics of the Member Countries, OECD, Paris www. norwichunion.com/private health insurance/compare.html. 9.