FUNDUSZE INWESTYCYJNE NA POLSKIM RYNKU

Transkrypt

1 FUNDUSZE INWESTYCYJNE NA POLSKIM RYNKU KAPITA OWYM Jakub Bana

2 co to jest fundusz inwestycyjny Fundusz inwestycyjny jest instytucj lokuj ca pul zebranych od uczestników rodków pieni nych w ró nego rodzaju instrumenty finansowe. Przedmiotem lokat funduszy inwestycyjnych s przede wszystkim papiery warto ciowe, takie jak akcje czy obligacje, za podstawow zasad polityki inwestycyjnej jest wypracowywanie na rzecz uczestników mo liwie wysokich zysków przy ograniczonym ryzyku (dywersyfikacja). Fundusze inwestycyjne s bardzo efektywn form lokaty oszcz dno ci. Stanowi nowoczesn alternatyw wobec lokat bankowych, bezpo redniego inwestowania w papiery warto ciowe i kapita owych ubezpiecze na ycie. Fundusze inwestycyjne, jako instytucje zbiorowego lokowania, spe niaj wa rol w procesie alokacji kapita u w gospodarce. Ich dzia alno umo liwia transfer oszcz dno ci osób fizycznych i okresowych nadwy ek podmiotów gospodarczych do podmiotów gospodarczych zg aszaj cych zapotrzebowanie na kapita. Obowi zuj ce regulacje prawne szeroko definiuj uczestników funduszu inwestycyjnego - mog to by osoby fizyczne, osoby prawne oraz podmioty organizacyjne nie posiadaj ce osobowo ci prawnej. Prawa maj tkowe uczestników funduszu inwestycyjnego reprezentowane s przez tytu y uczestnictwa, które przyjmuj form jednostek uczestnictwa (patrz fundusze inwestycyjne otwarte) lub certyfikatów inwestycyjnych (patrz fundusze inwestycyjne zamkni te oraz fundusze inwestycyjne mieszane). Jednostki uczestnictwa nabywane s bezpo rednio od funduszu, za certyfikaty inwestycyjne mo na naby od funduszu w okresie subskrypcji lub w pó niejszym okresie odkupi od innych uczestników na rynku regulowanym (gie dzie lub rynku pozagie dowym). Z ustalon cz stotliwo ci fundusz inwestycyjny oblicza warto aktywów netto przypadaj cych na jednostk uczestnictwa b certyfikat inwestycyjny. W tym celu fundusz wycenia portfel lokat, a nast pnie dzieli jego warto przez liczb przys uguj cych wszystkim uczestnikom jednostek lub wyemitowanych certyfikatów. Warto jednostki uczestnictwa b certyfikatu inwestycyjnego mo e si zmienia w ka dym dniu wyceny. Fundusz inwestycyjny otwarty zbywa lub odkupuje przyznane uczestnikowi jednostki na jego danie. Jednostki uczestnictwa s zbywane i odkupywane przez fundusz po cenie wynikaj cej z wyceny, odpowiednio powi kszonej lub pomniejszonej o pobieran przez fundusz op at manipulacyjn. Wycen jednostek uczestnictwa mo na znale na przyk ad w codziennej prasie. Mno c warto jednostki przez liczb posiadanych jednostek ka dy uczestnik mo e atwo obliczy aktualn warto rodków ulokowanych w funduszu. Portfel lokat jest ród em osi ganych przez fundusz dochodów. Dochody te przys uguj uczestnikom proporcjonalnie do liczby posiadanych tytu ów uczestnictwa. W przypadku funduszu inwestycyjnego otwartego dochody uczestników funduszu przyjmuj posta wzrostu warto ci jednostki uczestnictwa wyp acanej przez fundusz okresowej dywidendy. Natomiast w przypadku

3 funduszu inwestycyjnego zamkni tego dochody uczestników mog przyjmowa posta zysku kapita owego, realizowanego podczas sprzeda y certyfikatów inwestycyjnych na rynku regulowanym lub w wyniku umorzenia certyfikatów likwidowanego funduszu. Jednostki uczestnictwa funduszy inwestycyjnych otwartych dystrybuowane s bezpo rednio przez fundusze albo za po rednictwem biura maklerskiego lub innego podmiotu, który uzyska w ciwe zezwolenie. W praktyce za enie rejestru w funduszu inwestycyjnym otwartym wymaga najcz ciej wizyty w biurze maklerskim. Coraz cz ciej jednak jednostki uczestnictwa s te dystrybuowane przez banki i inne podmioty. Wizyta w biurze maklerskim niezb dna jest z regu y tylko przy pierwszej wp acie - pó niejsze wp aty mog by dokonywane w okienku bankowym, na poczcie lub przelewem z konta bankowego. Wiele funduszy umo liwia sk adanie wi kszo ci zlece przez telefon, faksem lub za po rednictwem internetu, bez obci ania klientów dodatkowymi op atami. Ustawa o funduszach inwestycyjnych umo liwia te dystrybuowanie jednostek np. za po rednictwem agentów ubezpieczeniowych. podzia funduszy inwestycyjnych Orientacj w du ej ró norodno ci funduszy u atwiaj powszechnie stosowane kryteria ich podzia u. Spo ród wielu kryteriów, wed ug których mo na dzieli fundusze inwestycyjne, najwa niejszymi s : kryterium prawne oraz kryterium rodzaju dokonywanych lokat Kryterium prawne Ustawa o funduszach inwestycyjnych z 28 sierpnia 1997 r. przewiduje mo liwo tworzenia pi ciu typów funduszy inwestycyjnych. S to: fundusze inwestycyjne otwarte specjalistyczne fundusze inwestycyjne otwarte fundusze inwestycyjne zamkni te specjalistyczne fundusze inwestycyjne zamkni te fundusze inwestycyjne mieszane Fundusze inwestycyjne otwarte Fundusze inwestycyjne otwarte s jedn z pi ciu podstawowych kategorii funduszy, których dzia alno reguluje ustawa o funduszach inwestycyjnych z 1997 r. Wszystkie fundusze powiernicze, które powsta y przed wej ciem w ycie tej ustawy, zosta y przekszta cone w otwarte fundusze inwestycyjne. Otwarte fundusze inwestycyjne s wi c kontynuatorami prawnymi funduszy powierniczych, których dzia alno regulowa a ustawa o publicznym obrocie papierami warto ciowymi z 1991 r., i które dzia aj w Polsce od 1992 r. Pod wzgl dem liczebno ci i warto ci zgromadzonych aktywów fundusze otwarte zdecydowanie najbardziej popularnym typem funduszy inwestycyjnych w

4 Polsce. Fundusze otwarte mog zbywa nieograniczon liczb jednostek uczestnictwa i s zobowi zane do ich odkupienia na ka de danie uczestnika. Gotowo do odkupienia jednostek uczestnictwa oznacza, e fundusz otwarty musi by w stanie dokona szybkiej zamiany posiadanych lokat na gotówk. Lokaty funduszy otwartych charakteryzuj si wi c znacznie wi ksz p ynno ci ni w przypadku funduszy zamkni tych. Fundusz otwarty jest równie zobowi zany do prowadzenia rejestru uczestników. Czynno ta jest najcz ciej powierzana wyspecjalizowanej firmie zwanej agentem transferowym. Do zada agenta transferowego nale y te ewidencjonowanie w rejestrach wszelkich zmian, które wynikaj ze zlece sk adanych przez uczestników funduszu. Specjalistyczne fundusze inwestycyjne otwarte Specjalistyczne fundusze inwestycyjne otwarte stanowi szczególn form funduszy inwestycyjnych otwartych. Podstawowa ró nica polega na tym, e statut funduszu specjalistycznego mo e ograniczy kr g uczestników oraz wprowadza dodatkowe warunki, w jakich uczestnik mo e da odkupienia jednostek uczestnictwa, a w szczególno ci okre la termin, w jakim odkupienie to mo e nast pi. Spo ród dzia aj cych w Polsce funduszy specjalistycznych cz adresowana jest wy cznie do osób prawnych, inne natomiast przeznaczone s dla uczestników pracowniczych programów emerytalnych lub osób, które deklaruj d ugoterminowe oszcz dzanie. Je li zgodnie ze statutem uczestnikami danego specjalistycznego funduszu mog by wy cznie osoby prawne, to fundusz ten mo e stosowa zasady polityki inwestycyjnej w ciwe dla funduszy mieszanych. Fundusze inwestycyjne zamkni te Fundusze zamkni te s w Polsce instytucj stosunkowo now - pierwszy z nich powsta dopiero w 1999 r. Fundusze te emituj certyfikaty inwestycyjne. S to papiery warto ciowe, których liczba - w odró nieniu od liczby jednostek uczestnictwa funduszy otwartych - jest sta a i mo e si zmienia tylko w przypadku nowych emisji. Certyfikaty inwestycyjne s dopuszczane do publicznego obrotu, a nast pnie wprowadzane do notowa na rynku regulowanym (gie dzie lub rynku pozagie dowym). Dzi ki temu podlegaj sta ej wycenie rynkowej i mog by bez przeszkód zbywane lub nabywane. Cena rynkowa jest na ogó ni sza od warto ci aktywów netto przypadaj cych na certyfikat inwestycyjny, co wynika z wymaganego przez inwestorów dyskonta. Brak obowi zku odkupywania certyfikatów inwestycyjnych sprawia, e fundusze zamkni te mog dokonywa lokat w mniej p ynne aktywa i nie musz utrzymywa p ynnych rezerw, co podnosi efektywno zarz dzania portfelem. W porównaniu z funduszami otwartymi katalog lokat funduszu zamkni tego jest znacznie rozszerzony, gdy oprócz papierów warto ciowych obejmuje równie udzia y w spó kach z ograniczon odpowiedzialno ci, waluty i transakcje terminowe, które mog by zawierane nawet w celach spekulacyjnych. Fundusz zamkni ty mo e równie w szerszym zakresie korzysta z kredytów i po yczek bankowych, których limit wynosi 50% warto ci aktywów netto funduszu. Specjalistyczne fundusze inwestycyjne zamkni te

5 Specjalistyczny fundusz inwestycyjny zamkni ty mo na traktowa jako szczególn form funduszu zamkni tego. Mo liwo tworzenia takich funduszy wynika ze znowelizowanych przepisów ustawy o funduszach inwestycyjnych, które obowi zuj od 2001 roku. Dotychczas nie powsta aden tego typu fundusz. Certyfikaty inwestycyjne funduszu zamkni tego umo liwiaj ich nabywcom realizacj niektórych funkcji korporacyjnych. Posiadacz certyfikatu ma prawo do udzia u w zgromadzeniu inwestorów, do którego kompetencji nale y m.in. zatwierdzanie rocznego sprawozdania finansowego funduszu oraz podj cie uchwa y o likwidacji funduszu. Statut funduszu mo e równie przyznawa zgromadzeniu inwestorów inne kompetencje. Specjalistyczny fundusz inwestycyjny mo e emitowa certyfikaty imienne, w tym równie certyfikaty uprzywilejowane w zakresie prawa g osu na zgromadzeniu inwestorów. W przypadku specjalistycznego funduszu zamkni tego nie obowi zuje wymóg wprowadzania certyfikatów do obrotu publicznego. Certyfikaty, które nie podlegaj obowi zkowi wprowadzenia do obrotu publicznego, mog by emitowane wy cznie poprzez (1) proponowanie nabycia skierowane bez wykorzystania rodków masowego przekazu do nie wi cej ni 300 osób lub (2) proponowanie nabycia certyfikatów, których jednostkowa warto nominalna jest nie mniejsza ni równowarto euro. Katalog lokat funduszu zamkni tego jest szerszy ni w funduszach otwartych i obejmuje m.in. prawa w asno ci do nieruchomo ci gruntowych oraz budynków i lokali. Wy sze s równie limity koncentracji aktywów. Specjalistyczny fundusz inwestycyjny zamkni ty mo e ponadto zaci ga kredyty i po yczki bankowe, których limit wynosi 75% warto ci aktywów netto funduszu. Fundusze inwestycyjne mieszane Cho ustawa o funduszach inwestycyjnych z 1997 r. dopuszcza tworzenie funduszy mieszanych, dotychczas nie powsta w Polsce aden tego rodzaju fundusz. Tytu em uczestnictwa w funduszu mieszanym s certyfikaty inwestycyjne, które mog by przez fundusz odkupywane na danie uczestnika. Odkupywanie certyfikatów musi nast powa z cz stotliwo ci nie mniejsz ni raz w roku. Podobnie jak w przypadku funduszy zamkni tych, certyfikaty inwestycyjne funduszu mieszanego s dopuszczane do publicznego obrotu, a nast pnie wprowadzane do notowa na rynku regulowanym. Fundusze mieszane mo na traktowa jako form po redni mi dzy funduszem otwartym a funduszem zamkni tym. Rzadkie terminy odkupywania certyfikatów inwestycyjnych sprawiaj, e fundusze mieszane mog dokonywa lokat w mniej ynne aktywa ani eli fundusze otwarte, musz jednak by przygotowane na sprzeda aktywów w terminach odkupywania certyfikatów. Katalog lokat funduszu mieszanego jest szerszy w porównaniu z funduszami otwartymi, ale szy ni w przypadku funduszu zamkni tego. Fundusze mieszane mog te korzysta z kredytów i po yczek bankowych, których limit wynosi 30% warto ci aktywów netto funduszu. Zbiorcze portfele papierów warto ciowych

6 Obowi zuj ce od 2001 r. przepisy znowelizowanej ustawy o funduszach inwestycyjnych dopuszczaj tworzenie i zarz dzanie przez towarzystwa funduszy inwestycyjnych tzw. zbiorczymi portfelami papierów warto ciowych. Portfele te tworzone s poprzez nabycie papierów warto ciowych na rachunek w asny towarzystwa, a nast pnie przydzielenie jednostek uczestnictwa nabywcom. Jednostka uczestnictwa reprezentuje prawo jej posiadacza do dania zbycia przez towarzystwo proporcjonalnej cz ci aktywów zbiorczego portfela papierów warto ciowych i wyp aty na rzecz tego posiadacza uzyskanych rodków pieni nych. Zasady zarz dzania przez towarzystwo portfelem reguluje odpowiedni regulamin. Regulamin ustala mi dzy innymi procentowy udzia papierów warto ciowych w portfelu. Sk ad ten mo e ulega zmianom tylko w wyj tkowych, przewidzianych ustaw przypadkach. Maksymalna liczba jednostek uczestnictwa w zbiorczym portfelu jest z góry ustalona. Towarzystwo nie mo e zbywa nowych jednostek uczestnictwa w miejsce umorzonych. Kryterium rodzaju dokonywanych lokat W przypadku lokowania oszcz dno ci w funduszach inwestycyjnych obowi zuje podstawowa zasada, zgodnie z któr oczekiwany dochód zale y od w ciwego dla danego funduszu poziomu ryzyka. Dokonuj c wyboru funduszu ka dy inwestor powinien wi c kierowa si indywidualn tolerancj ryzyka oraz preferencjami czasowymi. Stowarzyszenie zaleca nast puj klasyfikacj funduszy ze wzgl du na kryterium dokonywanych lokat: fundusze akcyjne fundusze zrównowa one/hybrydowe fundusze obligacji fundusze rynku pieni nego Fundusze akcyjne Fundusze te inwestuj przede wszystkim w akcje spó ek dopuszczonych do publicznego obrotu. Polityka inwestycyjna funduszy akcyjnych mo e by bardziej lub mniej agresywna. Najbardziej agresywne fundusze inwestuj w akcje, które daj mo liwo uzyskania maksymalnych zysków kapita owych. Z kolei fundusze o polityce inwestycyjnej ukierunkowanej na bie cy dochód lokuj w wi kszym stopniu w akcje spó ek o ugruntowanej pozycji i wysokich okresowych dywidendach. W ród funduszy akcyjnych oddzieln kategori stanowi te fundusze indeksowe, w przypadku których sk ad portfela odzwierciedla konstrukcj okre lonego indeksu gie dowego. Dzia aj równie fundusze sektorowe, które specjalizuj si w inwestycjach w okre lonym sektorze rynku akcji. Fundusze zrównowa one/hybrydowe

7 Fundusze zrównowa one inwestuj zarówno w akcje, jak i instrumenty d ne. Udzia akcji w portfelu typowego funduszu zrównowa onego wynosi od 40% do 60%. Fundusze zrównowa one nie stanowi jednolitej grupy. Do grupy tej mo na zaliczy równie fundusze stabilnego wzrostu, w przypadku których udzia akcji w portfelu jest ni szy i nie przekracza 40%. Wi kszo funduszy stabilnego wzrostu ma form specjalistycznych funduszy otwartych, których oferta dostosowana jest do potrzeb III filara zreformowanego systemu emerytalnego. Fundusze zrównowa one stanowi podstawow klas funduszy hybrydowych. Oprócz funduszy zrównowa onych, które lokuj w akcje i instrumenty d ne, do grupy tej zaliczaj si równie inne fundusze o bardziej z onej konstrukcji portfela. Przyk ad taki stanowi zamkni te fundusze gwarantowane, charakteryzuj ce si oznaczonym terminem likwidacji, w którym inwestor ma pewno uzyskania co najmniej okre lonej w statucie kwoty. Portfel funduszu gwarantowanego sk ada si najcz ciej z d nych papierów warto ciowych oraz instrumentów pochodnych (derywatów). Fundusze obligacji Fundusze obligacji inwestuj przede wszystkim w papiery warto ciowe o sta ym dochodzie, takie jak bony i obligacje skarbowe oraz instrumenty d ne emitowane przez przedsi biorstwa i w adze samorz dowe. Polityka inwestycyjna funduszy obligacji mo e przewidywa specjalizacj funduszu w instrumentach nych o okre lonych cechach lub dopuszcza znaczne zró nicowanie lokat. Wprawdzie lokaty w funduszach obligacji obarczone s mniejszym ryzykiem w porównaniu z funduszami akcyjnymi, ale równie w ich przypadku mo liwe s znaczne okresowe wahania warto ci jednostek uczestnictwa. Wahania te wynikaj przede wszystkim st d, e ceny papierów d nych zmieniaj si przeciwnie do zmian rynkowych stóp procentowych. Ryzyko funduszu obligacji ro nie, gdy w jego portfelu przewa aj instrumenty o d ugim terminie do wykupu. Fundusze rynku pieni nego Fundusze rynku pieni nego inwestuj w instrumenty, takie jak bony skarbowe oraz krótkoterminowe papiery d ne innych emitentów. Krótkie terminy lokat tych funduszy sprawiaj, e charakteryzuj si one najmniejszym ryzykiem waha jednostki uczestnictwa i mog bezpo rednio konkurowa z ofert depozytow banków. Wprawdzie fundusze rynku pieni nego s w Polsce instytucj o stosunkowo krótkiej tradycji, gdy pierwszy tego rodzaju fundusz powsta w 1997 r., lecz obecnie ich liczba szybko ro nie. W niektórych krajach uczestnicy funduszy rynku pieni nego maj dost p do swoich pieni dzy za po rednictwem czeków lub kart p atniczych. W przysz ci by mo e równie polskie fundusze zaproponuj uczestnikom tego rodzaju udogodnienia.

8 rodzaje funduszy inwestycyjnych 1. Fundusz obligacji (FO) rodzaj fundusz obligacji lokaty dominuj ce obligacje, bony skarbowe udzia akcji maks. 10%, zazwyczaj nie wyst puj przypisywana stopa zwrotu 3-6% rocznie horyzont czasowy: inwestor zachowawczy inwestor umiarkowany inwestor zdecydowany 2-7 lat 2-3 lat 2-3 lat Nazwa tego funduszu wskazuje, e dominuj cym sk adnikiem jego aktywów s obligacje. Najcz ciej fundusze obligacji du cz aktywów lokuj te (prócz obligacji) w bonach skarbowych. Jako cel inwestycyjny przyjmuj utrzymanie realnej warto ci aktywów: fund manager d y do stopy zwrotu odpowiadaj cej co najmniej inflacji. Przypisywane stopy zwrotu mieszcz si w przedziale 3-6%, co oznacza, e powinni my by spokojni, gdy fundusz przekroczy stop inflacji o 3% rocznie, a za wielki sukces poczytywa wynik 6% (u redniony w wieloletnim horyzoncie czasowym). Cho FO zalicza si do funduszy o niskim ryzyku inwestycyjnym, to jednak nale y pami ta, e takie ryzyko istnieje. Warto jednostki uczestnictwa funduszu mo e okresowo spada, gdy obligacje s wyceniane przez fundusz na podstawie ich wyceny rynkowej. Spadek ceny obligacji na gie dzie mo e np. dotyczy obligacji o sta ej stopie procentowej (niezale nej od inflacji) w sytuacji, gdy inflacja wzrasta nagle i szybko (co jest równoznaczne ze spadkiem realnej stopy zwrotu tych obligacji), a dotyka tych inwestorów, którzy, chc c zminimalizowa strat, sprzedaj obligacje poni ej ich nominalnej warto ci. W celu ograniczenia ryzyka inwestycyjnego fund manager ma obowi zek odpowiednio rozproszy aktywa funduszu mi dzy obligacje poszczególnych emitentów, co reguluj odpowiednie przepisy. Na obligacje przedsi biorstw narzucony limit wynosi 10% aktywów przypadaj cych na obligacje jednego emitenta (jest to limit dotycz cy 40% danych aktywów funduszu) lub limit 5% (w stosunku do pozosta ej cz ci tych aktywów). Dla uproszczenia nazwano tu takie limity zasad 5/10/40. - rozproszenie aktywów funduszu: do 40% ca ci aktywów - w ród pojedynczych emitentów - maksimum 10% aktywów na rzecz jednego emitenta, pozosta ej cz ci aktywów - do 5% aktywów na lokaty jednego emitenta Limity na one s równie na obligacje emitowane przez skarb pa stwa, Narodowy Bank Polski, a tak e przez kraje nale ce do OECD. W tym wypadku zarz dzaj cy musi stosowa zasad 6/30/35, co oznacza, e: - trzeba rozproszy aktywa na co najmniej 6 ró nych emisji,

9 - 30% aktywów nie mo e obejmowa wi cej ni jedna emisja - a maksymalnie 35% aktywów mog stanowi obligacje jednego emitenta (to ograniczenie mo e by pomini te, je li statut funduszu wyra nie tak stwierdza). Poniewa fundusz powinien co najmniej 90% aktywów lokowa w wy ej wymienionych kategoriach lokat, to mo e si zdarzy, e FO ulokuje niewielk (maks. 10%) cz aktywów w akcjach. 2. Fundusz stabilnego wzrostu (FSW) i Fundusz zrównowa ony (FZ) rodzaj fundusz stabilnego wzrostu lokaty dominuj ce obligacje, bony skarbowe udzia akcji maks. 40%, rednio 30% przypisywana stopa zwrotu 4-7% rocznie horyzont czasowy: inwestor zachowawczy inwestor umiarkowany inwestor zdecydowany powy ej 8 lat 8-15 lat 4-7 lat rodzaj fundusz zrównowa ony lokaty dominuj ce akcje, obligacje, bony skarbowe udzia akcji maks. 60%, rednio 50% przypisywana stopa zwrotu 5-8% rocznie horyzont czasowy: inwestor zachowawczy inwestor umiarkowany inwestor zdecydowany nie rekomendowany powy ej 16 lat 8-15 lat W aktywach tych dwóch rodzajów funduszy wyst puj, obok obligacji i bonów skarbowych, tak e akcje przedsi biorstw, przy czym akcje te nie powinny: - w FSW przekracza 40% aktywów ( rednio 30%) - w FZ odpowiednio wy szego poziomu, czyli 60% aktywów ( rednio 50%).

10 Udzia akcji w aktywach FSW i FZ sprawia, e fundusze te charakteryzuj si odpowiednio wy szym ryzykiem inwestycyjnym w stosunku do funduszu obligacji. Dzi ki udzia owi akcji w portfelu mo na jednak obu rodzajom funduszy przypisa odpowiednio wy sze stopy zwrotu: 4%-7% rocznie - FSW i 5%-8% rocznie - FZ. Ró nice w ryzyku inwestycyjnym mi dzy funduszami ró nych TFI mog wynika z ró nego podej cia zarz dzaj cych zarówno do tej cz ci portfela funduszu, która lokowana jest w obligacjach, jak i do cz ci ulokowanej w akcjach. 3. Fundusz akcji (FA) rodzaj fundusz akcji lokaty dominuj ce akcje udzia akcji do 100%, rednio 90% przypisywana stopa zwrotu 7-10% rocznie horyzont czasowy: inwestor zachowawczy inwestor umiarkowany inwestor zdecydowany nie rekomendowany nie rekomendowany powy ej 16 lat ówn kategori lokat tego funduszu s akcje przedsi biorstw, mog ce stanowi od 60% do 100% aktywów funduszu - w zale no ci od przewidywa zarz dzaj cego. W FA nie zdarza si - nawet przy najwi kszej bessie na rynku - sytuacja, w której nie by oby akcji w portfelu. Wynika to co najmniej z dwóch powodów: - by oby to sprzeczne z celem inwestycyjnym funduszu (odpowiedni potencja wzrostu przy podwy szonym ryzyku inwestycyjnym), - nikt nie jest w stanie zawsze trafnie przewidzie przysz ego trendu na gie dzie (ewentualna wyprzeda akcji mog aby nast pi przed wzrostem ich notowa na gie dzie). Powierzaj c oszcz dno ci funduszowi tego rodzaju, nale y zaakceptowa du e okresowe wahania warto ci inwestycji, które s pochodn waha cen akcji. Oceny wyników tego funduszu nie uzale niamy od spe nienia warunku wysokiego wzrostu warto ci jednostek uczestnictwa w ka dym czasie, ale od tego, jak si zmienia warto jednostki funduszu w stosunku do redniej zmiany cen akcji (zmiany indeksów) i do wyników funduszy akcji zarz dzanych przez inne TFI. Nieuchronno du ych waha warto ci inwestycji w FA powoduje, e przy podejmowaniu decyzji o inwestycji w tym funduszu powinni my kierowa si nie tylko przypisywanymi stopami zwrotu (7%-10% rocznie), ale i poziomem osobistej akceptacji ryzyka inwestycyjnego.

11 Dobrze zarz dzany FA powinien zawsze w d ugim terminie przynie nam przypisywan stop zwrotu, bo inwestuj c w akcje najlepszych przedsi biorstw, bez wzgl du na okresowe wahania, zawsze osi gniemy stop zwrotu odzwierciedlaj osi gane przez przedsi biorstwa zyski. Pozostaje to tylko kwesti czasu. Najlepszym sposobem zapewnienia sobie oczekiwanych stóp zwrotu z FA jest odpowiednio d ugi horyzont czasowy inwestycji - i to jest trzeci czynnik, jakim powinni my si kierowa przy decydowaniu si na uczestnictwo w FA. Ryzyko inwestycji mo emy jeszcze ograniczy, dokonuj c systematycznych, np. comiesi cznych wp at, gdy wtedy ewentualne okresowe spadki warto ci jednostki uczestnictwa nie znacz dla nas wy cznie spadku warto ci ju zainwestowanych rodków, lecz staj si okazj do zakupu nowych jednostek po ni szej cenie. Fundusze akcji (podobnie jak pozosta e rodzaje funduszy) musz przestrzega limitów inwestycyjnych: stosowa "zasad 5/10/40" oraz "zasad 6/30/35".Mimo porównywalnego udzia u akcji w funduszach akcji poszczególnych TFI czy narzuconych limitów inwestycyjnych, mog wyst powa mi dzy tymi funduszami do du e ró nice w ryzyku inwestycyjnym, co wynika z przyjmowania ró nej polityki inwestycyjnej. Jeden zarz dzaj cy np. mo e d do maksymalizacji wyniku w krótkim terminie i przewiduj c dobr koniunktur w okre lonej bran y, wi ksz cz portfela akcji lokuje w przedsi biorstwach dzia aj cych w tym nie segmencie rynku. O ile spe ni si jego prognozy, taki fundusz osi gnie du o wy sz stop zwrotu ni fundusz zarz dzany przez fund managera, dla którego najwa niejsz zasad jest rozproszenie ryzyka, a który w zwi zku z tym nie przekroczy, okre lonego w polityce inwestycyjnej, limitu przypadaj cego na jedn bran (np. 20% aktywów). Jednak przy nietrafionej prognozie pierwszego fund managera, polityka inwestycyjna drugiego funduszu oka e si bardziej skuteczna. Zupe nie odr bn kategori funduszy s fundusze sektorowe, które wyra nie okre laj w swych statutach koncentracj na inwestycjach w przedsi biorstwach tylko jednej bran y. W zwi zku z tym ich ryzyko inwestycyjne jest zdecydowanie wy sze od funduszy akcji bez podania specjalizacji. podmioty wspó dzia aj ce w funduszach Przy dzia alno ci funduszy inwestycyjnych mo emy spotka si z trzema typami podmiotów: towarzystwami funduszy inwestycyjnych (dalej TFI), depozytariuszami oraz tzw. agentami transferowymi. Jedn z podstawowych zasad dotycz cych funkcjonowania funduszy inwestycyjnych w Polsce jest rozdzielenie zarz dzania aktywami funduszu (TFI - podejmowanie decyzji inwestycyjnych) od przechowywania aktywów funduszu (depozytariusz - przechowywanie aktywów i wykonywanie decyzji inwestycyjnych towarzystwa). Agent transferowy, którego dzia alno nie jest w Polsce uregulowana specjalnymi przepisami prawa, na zlecenie TFI dokonuje przeliczenia wp acanych rodków na jednostki uczestnictwa (i odwrotnie) oraz zarz dza kontami indywidualnych klientów (uczestnik funduszu).

12 1.Towarzystwo funduszy inwestycyjnych Fundusze inwestycyjne s tworzone i zarz dzane przez towarzystwo funduszy inwestycyjnych. Towarzystwo jest organem funduszu i reprezentuje fundusz w stosunkach z osobami trzecimi. Towarzystwo mo e zarz dza kilkoma funduszami inwestycyjnymi, zazwyczaj jest to "rodzina" funduszy charakteryzuj cych si ró nym poziomem ryzyka. 2.Doradcy inwestycyjni W TFI zarz dzaniem funduszami zajmuj si licencjonowani przez KPWiG doradcy inwestycyjni. To do nich nale y przygotowanie decyzji w zakresie nabywania i zbywania aktywów funduszu. Towarzystwo musi zatrudnia co najmniej 2 doradców. 3. Depozytariusz Dla ochrony rodków uczestników funduszy powo ana zosta a instytucja depozytariusza. Jego zadaniem jest przechowywanie aktywów funduszu inwestycyjnego oraz kontrola funduszu w zakresie zgodno ci dzia funduszu z przepisami prawa i statutem funduszu. Depozytariuszem mo e by jedynie bank z siedzib w Polsce, którego fundusze w asne wynosz co najmniej 100 mln z lub Krajowy Depozyt Papierów Warto ciowych. Obowi zki depozytariusza Do obowi zków depozytariusza w zakresie przechowywania aktywów funduszu inwestycyjnego nale y: prowadzenie rejestru aktywów funduszu inwestycyjnego zapisywanych na ciwych rachunkach oraz przechowywanych przez depozytariusza i inne podmioty na mocy odr bnych przepisów lub na podstawie umów zawartych na polecenie funduszu, zapewnienie, aby odkupywanie jednostek uczestnictwa lub wykupywanie certyfikatów inwestycyjnych odbywa o si zgodnie z przepisami prawa i statutem funduszu inwestycyjnego, zapewnienie, aby rozliczanie umów dotycz cych aktywów funduszu inwestycyjnego oraz rozliczanie umów z uczestnikami funduszu nast powa o bez nieuzasadnionego opó nienia, zapewnienie, aby warto netto aktywów funduszu inwestycyjnego i warto jednostki uczestnictwa by a obliczana zgodnie z przepisami prawa i statutem funduszu inwestycyjnego, zapewnienie, aby dochody funduszu inwestycyjnego by y wykorzystywane w sposób zgodny z przepisami prawa i ze statutem funduszu, wykonywanie polece funduszu inwestycyjnego, chyba e s sprzeczne z prawem lub statutem funduszu inwestycyjnego. Jak wida, rozdzielenie zarz dzania aktywami od przechowywania aktywów umo liwia przekazanie kontroli dzia funduszu depozytariuszowi. Kontrola dzia alno ci inwestycyjnej jest kontrol wy cznie formaln, tzn. depozytariusz nie mo e wypowiada si co do celowo ci dokonania takiej czy innej inwestycji,

13 mo e natomiast (i ma obowi zek) odmówi wykonania polecenia prowadz cego do naruszenia prawa lub statutu funduszu. 4. Agent transferowy Agent transferowy to instytucja, która na zlecenie TFI zajmuje si prowadzeniem rachunków (kont) poszczególnych uczestników funduszu oraz dokonuje przeliczenia wp aconych rodków pieni nych na nabywane przez inwestora jednostki uczestnictwa, a tak e odkupywanych jednostek uczestnictwa na wyp acane inwestorowi rodki pieni ne. fundusze inwestycyjne w Polsce Powstawanie w Polsce instytucji wspólnego inwestowania sta o si mo liwe od chwili wej cia w ycie ustawy z dnia 22 marca 1991 r. Prawo o publicznym obrocie papierami warto ciowymi i funduszach powierniczych. Pierwszy fundusz powierniczy zrównowa ony rozpocz dzia alno w lipcu 1992 r. W okresie trzech pocz tkowych lat by on jedyn tego typu instytucj w Polsce. Szybkiemu przyrostowi jego aktywów sprzyja a wielka hossa na warszawskiej gie dzie, jaka mia a miejsce w latach W szczytowym okresie hossy warto aktywów pierwszego funduszu powierniczego przekroczy a 2 mld z. Nast pne fundusze powsta y w 1995 r. - powsta wówczas kolejny fundusz zrównowa ony oraz pierwsze fundusze akcji i obligacji. Rozwój rynku nabra tempa w latach , gdy corocznie powstawa o kilkana cie nowych funduszy. Wa ny dla rozwoju rynku by zw aszcza 1998 r., gdy wesz a w ycie ustawa o funduszach inwestycyjnych. W miejsce dotychczasowych funduszy powierniczych nowa ustawa wprowadzi a poj cie otwartego funduszu inwestycyjnego, nadaj c mu na wzór ameryka ski osobowo prawn. Ustawa wprowadzi a te dwa nowe typy funduszy, zamkni te i mieszane, a tak e fundusze specjalistyczne jako szczególn form funduszu otwartego. Towarzystwa funduszy powierniczych zobowi zano do przekszta cenia si w towarzystwa funduszy inwestycyjnych, a fundusze powiernicze - w otwarte fundusze inwestycyjne (proces przekszta ce zosta zako czony na pocz tku 2000 r.). Na koniec grudnia 2000 r. na naszym rynku dzia o aktywnie 16 towarzystw funduszy inwestycyjnych, które zarz dza y cznie 81 funduszami. W liczbie tej mie ci si 61 funduszy inwestycyjnych otwartych, 17 funduszy specjalistycznych otwartych oraz trzy fundusze zamkni te. czna warto aktywów netto funduszy inwestycyjnych na koniec 2000 r. wynosi a 7,1 mld z (1,71 mld dolarów), w tym 6,9 mld z (1,67 mld dolarów) przypada o na fundusze otwarte i specjalistyczne otwarte. Mimo dynamicznego przyrostu warto ci aktywów netto, jaki nast pi w latach , rodki ulokowane w funduszach w dalszym ci gu stanowi niewielki procent oszcz dno ci w porównaniu ze rodkami ulokowanymi w polskich bankach.

14 Wed ug danych z ko ca grudnia 2000 r. najwi ksz cz aktywów ulokowano w funduszach rynku pieni nego (42,9%) oraz w funduszach hybrydowych (21,0%). Fundusze akcyjne zgromadzi y 18,7% aktywów netto, za fundusze obligacji 17,4% zalety funduszy inwestycyjnych Liczne zalety funduszy inwestycyjnych sprawi y, e od wielu lat stanowi one jedn z najcz ciej wybieranych form oszcz dzania na wiecie, a ich popularno stale si zwi ksza. W ród podstawowych zalet funduszy inwestycyjnych nale y wymieni : wysokie dochody, konkurencyjne wzgl dem innych lokat bezpiecze stwo powierzenie oszcz dno ci specjalistom dywersyfikacj lokat szybki dost p do oszcz dno ci mo liwo oszcz dzania niewielkich kwot i umiarkowane koszty elastyczno oferty dodatkowe us ugi wiadczone na rzecz uczestników Wysokie dochody, konkurencyjne wzgl dem innych lokat Podstawowym zadaniem funduszu inwestycyjnego jest pomna anie oszcz dno ci powierzonych przez uczestników. W tym celu fundusze dokonuj takiego doboru lokat finansowych, które umo liwiaj wypracowanie jak najwy szego zysku przy za onym poziomie ryzyka. Fundusze inwestycyjne s wi c po rednikiem, który daje uczestnikom mo liwo uzyskiwania dochodów w ciwych dla poszczególnych segmentów rynku finansowego, ale jednocze nie uwalnia ich od konieczno ci przeprowadzania analiz i podejmowania samodzielnych decyzji inwestycyjnych. Bezpiecze stwo Rygorystyczne regulacje prawne, jakim podlegaj fundusze inwestycyjne, sprawiaj, e jest to jedna z najbezpieczniejszych form lokowania oszcz dno ci - ryzyko defraudacji powierzonych rodków praktycznie nie wyst puje. Aktywa funduszu inwestycyjnego przechowuje depozytariusz, którym mo e by tylko bank dysponuj cy wysokimi kapita ami w asnymi (lub Krajowy Depozyt Papierów Warto ciowych S.A.). Nawet bankructwo tego banku nie poci ga jednak za sob strat dla inwestorów, poniewa przechowywane aktywa funduszu inwestycyjnego wy czone z masy upad ciowej depozytariusza. Towarzystwa funduszy inwestycyjnych nie maj ponadto bezpo redniego dost pu do rodków ulokowanych w funduszach, którymi zarz dzaj. Towarzystwa mog dysponowa tymi rodkami jedynie zgodnie z przepisami prawa i statutem funduszu. S te poddane sta emu nadzorowi Komisji Papierów Warto ciowych i Gie d, a ponadto musz przestrzega okre lonych obowi zków informacyjnych, takich jak publikacja statutu oraz rocznych i pó rocznych sprawozda finansowych zarz dzanych funduszy.

15 Zabezpieczenie przed ryzykiem defraudacji nie oznacza jednak, e lokowanie oszcz dno ci w funduszu inwestycyjnym jest wolne od ryzyka. Ryzyko charakterystyczne dla danego funduszu zale y od przyj tej strategii inwestycyjnej oraz rodzaju dokonywanych lokat. Przepisy prawa nie chroni te przed b dami pope nionymi przez specjalistów, którzy zarz dzaj funduszem. Czynniki ryzyka s szczegó owo opisane w statucie ka dego funduszu. Powierzenie oszcz dno ci specjalistom rodki pieni ne zgromadzone przez fundusz inwestycyjny powierzane s specjalistom, którzy w imieniu uczestników funduszu realizuj zapisany w statucie cel inwestycyjny. Specjali ci ci, dysponuj c rozleg wiedz o rynku finansowym, poprzedzaj wybór lokat analiz zmieniaj cych si warunków gospodarczych, sytuacji poszczególnych spó ek i indywidualnej charakterystyki nabywanych papierów warto ciowych. W zale no ci od wyników tej analizy fundusz mo e dokonywa ró nego rodzaju lokat, ukierunkowanych na realizacj zamierzonego celu inwestycyjnego. Dywersyfikacja lokat Jedn z najwa niejszych zasad dzia alno ci funduszy inwestycyjnych jest ograniczanie ryzyka, które polega na ró nicowaniu dokonywanych lokat. Dzi ki temu specyficzne ryzyko zwi zane z danym papierem warto ciowym ma niewielki wp yw na ca kowite ryzyko, jakim obarczone s inwestycje funduszu. Straty ponoszone na poszczególnych papierach warto ciowych s równowa one zyskami, jakie przynosz inne lokaty. Z punktu widzenia przeci tnego inwestora zaleta dywersyfikacji polega wi c na tym, e oszcz dzaj c nawet niewielkie kwoty mo e on ograniczy ryzyko w takim samym stopniu, jaki jest dost pny dla du ych i zasobnych inwestorów instytucjonalnych. Mo liwo oszcz dzania niewielkich kwot i umiarkowane koszty Wa cech wi kszo ci funduszy inwestycyjnych jest mo liwo rozpocz cia oszcz dzania nawet od niewielkiej kwoty. W przypadku wi kszo ci dzia aj cych w Polsce otwartych funduszy inwestycyjnych minimalna pierwsza wp ata wynosi 50 lub 100 z, za kolejne wp aty mog by nawet ni sze. Coraz cz ciej fundusze nie pobieraj op at przy zbywaniu lub odkupywaniu jednostek uczestnictwa - fundusze te nazwane s bezprowizyjnymi. Fundusze ponosz natomiast koszty operacyjne, które obejmuj mi dzy innymi wynagrodzenie towarzystwa za zarz dzanie funduszem. Najcz ciej s one ograniczone procentowym limitem wyra onym w skali rocznej. Koszty operacyjne naliczane s systematycznie w ci gu roku, a ich wp yw uwidacznia si wolniejszym wzrostem jednostki uczestnictwa. Zasada przejrzysto ci kosztów jest jedn z podstawowych zalet funduszy inwestycyjnych, stanowi o ich du ej atrakcyjno ci w porównaniu z innymi alternatywnymi formami lokowania oszcz dno ci. Szybki dost p do oszcz dno ci Jednym z podstawowych atutów funduszy inwestycyjnych jest wysoka p ynno powierzonych oszcz dno ci. Uczestnik otwartego funduszu inwestycyjnego mo e praktycznie w dowolnej chwili za da odkupienia jednostek uczestnictwa (od

16 zasady tej istniej tylko nieliczne, przewidziane prawem wyj tki). Cena, po jakiej fundusz odkupi jednostki, jest równa warto ci jednostki wed ug aktualnej wyceny, pomniejszonej o ewentualn op at manipulacyjn. Przy odkupywaniu jednostek op at t pobieraj tylko nieliczne fundusze. Certyfikaty inwestycyjne funduszu zamkni tego mog zosta sprzedane na rynku wtórnym wed ug aktualnej ceny rynkowej. Cena ta najcz ciej ró ni si od podawanej przez fundusz wyceny aktywów netto na certyfikat inwestycyjny. Je li obrót certyfikatami danego funduszu na rynku wtórnym nie jest du y, znalezienie nowego nabywcy mo e by utrudnione. T niedogodno rekompensuje jednak inwestorom wi kszy potencja zysków, wynikaj cy z mo liwo ci dokonywania przez fundusz zamkni ty mniej p ynnych, lecz bardziej dochodowych lokat. Niektóre fundusze zamkni te maj ponadto z góry okre lony termin likwidacji - inwestorzy maj pewno, e w oznaczonym terminie otrzymaj kwot stanowi ca równowarto certyfikatu. Elastyczno oferty Na koniec wrze nia 2000 r. dzia o w Polsce 76 funduszy inwestycyjnych o zró nicowanych celach i zasadach polityki inwestycyjnej. W zale no ci od przedmiotu dokonywanych lokat STFI stosuje podzia funduszy na cztery ogólne kategorie: fundusze akcyjne, fundusze obligacji, fundusze ryzyku pieni nego oraz fundusze zrównowa one/hybrydowe. W obr bie tej klasyfikacji mieszcz si równie fundusze specjalizuj ce si w wybranych segmentach rynku papierów warto ciowych. W Polsce zaliczaj si do nich m.in. fundusze inwestuj ce w okre lony sektor gospodarki (np. w spó ki stosuj ce innowacyjne technologie), fundusze ma ych spó ek oraz fundusze papierów d nych przedsi biorstw. Coraz wi cej funduszy specjalizuje si te w inwestycjach zagranicznych. Du a ró norodno funduszy wynika z popytu zg aszanego przez inwestorów, którzy oczekuj produktów umo liwiaj cych zaspokojenie indywidualnych potrzeb finansowych. Dodatkowe us ugi Wychodz c naprzeciw oczekiwaniom klientów towarzystwa funduszy inwestycyjnych proponuj szereg dodatkowych udogodnie, takich jak bezp atna infolinia, sk adanie zlece za pomoc telefonu, faksu lub internetu, dokonywanie konwersji mi dzy funduszami, dokonywanie wp at przelewem bankowym, automatyczne odkupywanie jednostek uczestnictwa, uczestnictwo w premiowanych ni szymi op atami planach systematycznego oszcz dzania. Wiele towarzystw stara si te utrzymywa bliski kontakt z uczestnikami, wysy aj c regularnie broszury informacyjne i umieszczaj c materia y edukacyjne na stronach internetowych.

17 oferta dla klientów indywidualnych Oprócz standardowej oferty oszcz dzania w dowolnie wybranym funduszu inwestycyjnym, klientom oferowany jest szereg dodatkowych udogodnie. Najcz ciej proponowane s plany systematycznego oszcz dzania, które w zale no ci od towarzystwa mog wyst powa pod ró nymi nazwami. Zach dla klientów deklaruj cych wnoszenie sta ych okresowych wp at do funduszy inwestycyjnych danego towarzystwa s atrakcyjne zni ki w op atach manipulacyjnych. Konstrukcja planów systematycznego oszcz dzania jest z regu y bardzo elastyczna, co umo liwia dopasowanie planu do indywidualnych potrzeb finansowych klienta. Plany systematycznego oszcz dzania u atwiaj gromadzenie oszcz dno ci na takie cele jak dostatnia emerytura, zakup mieszkania lub budowa domu, pokrycie kosztów wykszta cenia dzieci czy zachowanie rezerw finansowych na nieprzewidziane wydatki. W praktyce nawet niedotrzymanie warunków planu systematycznego oszcz dzania nie jest obarczone du ym ryzykiem ani wysokimi op atami. Innym udogodnieniem oferowanym przez niektóre towarzystwa s programy rentierskie, umo liwiaj ce odkupywanie jednostek uczestnictwa w ustalonych odst pach czasu. Programy te adresowane s do osób w rednim i starszym wieku, którym zale y na uzyskiwaniu regularnych, okresowych dochodów. Coraz cz ciej towarzystwa funduszy inwestycyjnych nawi zuj wspó prac z firmami ubezpieczeniowymi, oferuj c wspólne produkty, cz ce systematyczne oszcz dzanie z ubezpieczeniem na ycie. Inn propozycj jest ochrona ubezpieczeniowa od nast pstw nieszcz liwych wypadków, oferowana klientom bezp atnie przez niektóre z towarzystw. Dodatkowym udogodnieniem dla klientów jest równie mo liwo konwersji - przenoszenia zainwestowanych rodków mi dzy funduszami. Towarzystwa cz sto podejmuj te akcje promocyjne, polegaj ce na okresowym znoszeniu b obni aniu op at manipulacyjnych. oferta dla klientów instytucjonalnych Oferta funduszy inwestycyjnych dla firm obejmuje przede wszystkim zarz dzanie nadwy kami rodków p ynnych. Klientom instytucjonalnym, d cym do minimalizacji ryzyka i ochrony realnej warto ci aktywów, poleca si zw aszcza fundusze rynku pieni nego, zaliczaj ce si do najmniej ryzykownych, ale jednocze nie zapewniaj ce p ynny dost p do ulokowanych rodków. Fundusz rynku pieni nego jest form odpowiedni dla klientów instytucjonalnych preferuj cych lokaty zarówno krótko-, jak i d ugoterminowe. Cho zasadnicza cz oferty funduszy inwestycyjnych dost pna jest zarówno dla osób fizycznych, jak i prawnych, w ostatnim czasie fundusze oferuj firmom coraz wi cej udogodnie, dostosowanych do ich specyficznych potrzeb. W 1999 r. powsta y pierwsze fundusze, które adresowane s wy cznie do osób prawnych. Podmioty te maj posta specjalistycznych otwartych funduszy rynku pieni nego. Ich zalet s znacznie ni sze, zapisane w statutach, limity kosztów

18 operacyjnych. Mo liwo znacznego zredukowania kosztów wynika z wysokich przeci tnych wp at, jakie wnosz klienci tych funduszy. Fundusze te stosuj równie ograniczenia inwestycyjne w ciwe dla funduszy inwestycyjnych mieszanych, co umo liwia im lokowanie wi kszej cz ci rodków w instrumenty ne o wy szej rentowno ci. Now instytucj, która pojawi a si w 1999 r., s równie fundusze dywidendowe. Dochody osi gane przez te fundusze nie przek adaj si na wzrost warto ci jednostki uczestnictwa, lecz s wyp acane uczestnikom w formie okresowej dywidendy. Zaleta takiego rozwi zania wynika z korzystnych regulacji podatkowych, które traktuj wyp at okresowych dochodów z funduszu inwestycyjnego jako dywidend od osoby prawnej. Jednostki uczestnictwa niektórych funduszy mog te by wykorzystywane jako zabezpieczenie po yczek mi dzy instytucjami. Oferta funduszy inwestycyjnych adresowana jest równie do towarzystw ubezpieczeniowych, które pragn zaproponowa swym klientom ubezpieczenie na ycie zwi zane z funduszem inwestycyjnym. Wspó praca towarzystwa ubezpieczeniowego z funduszami inwestycyjnymi pozwala ka demu z partnerów na specjalizacj - towarzystwo ubezpiecze na ycie zarz dza t cz ci sk adki, która s y pokryciu ochrony ubezpieczeniowej, a fundusze inwestycyjne lokuj cz sk adki, któr ubezpieczeni przeznaczyli na cele kapita owe. towarzystwa i fundusze BZ WBK AIB Towarzystwo Funduszy Inwestycyjnych S.A. CA IB Towarzystwo Funduszy Inwestycyjnych S.A. Commercial Union Polska - Towarzystwo Funduszy Inwestycyjnych S.A. DWS Polska Towarzystwo Funduszy Inwstycyjnych S.A. Górno skie Towarzystwo Funduszy Inwestycyjnych S.A. ING Towarzystwo Funduszy Inwestycyjnych S.A. Millennium Towarzystwo Funduszy Inwestycyjnych S. A. Pioneer Pekao Towarzystwo Funduszy Inwestycyjnych S.A. PKO/CREDIT SUISSE Towarzystwo Funduszy Inwestycyjnych S.A. SEB Towarzystwo Funduszy Inwestycyjnych S.A. SKARBIEC Towarzystwo Funduszy Inwestycyjnych S.A. Towarzystwo Funduszy Inwestycyjnych Banku Handlowego S.A. Towarzystwo Funduszy Inwestycyjnych Kredyt Banku S.A. Towarzystwo Funduszy Inwestycyjnych PZU S.A. Union Investment Towarzystwo Funduszy Inwestycyjnych S.A. WARTA Towarzystwo Funduszy Inwestycyjnych S.A.

19 dane liczbowe dotycz ce funduszy inwestycyjnych Liczba towarzystw i funduszy Liczba towarzystw funduszy inwestycyjnych oraz funduszy inwestycyjnych w latach Fundusze akcyjne Fundusze obligacji Fundusze hybrydowe (w tym zrównowa one) Fundusze rynku pieni nego Liczba funduszy ogó em Liczba towarzystw ród o: Stowarzyszenie Towarzystw Funduszy Inwestycyjnych, Raport Aktywa Aktywa netto funduszy inwestycyjnych i powierniczych w latach (stan na koniec grudnia odpowiedniego roku, w mln z ) Fundusze akcyjne 306,3 660,0 494,5 755,3 1056,2 1123, Fundusze obligacji 46,0 66,5 255,6 892,9 1212,6 6750, Fundusze hybrydowe (w tym zrównowa one) Fundusze rynku pieni nego 1011,6 1159,4 905,9 1225,7 1545,6 1811, ,0 14,6 158,4 278,1 3283,6 2436, Aktywa netto ogó em 1363,9 1900,5 1784,4 3152,0 7098, , ród o: Stowarzyszenie Towarzystw Funduszy Inwestycyjnych, Raport 2002.

20 Wyniki rednie wa one stopy zwrotu otwartych funduszy inwestycyjnych i funduszy powierniczych w latach Fundusze akcyjne 80,8% 4,9% -18,5% 33,6% 5,5% -18,2% -2,2% Fundusze hybrydowe (w tym zrównowa one) 51,5% 9,1% -7,1% 28,8% 8,9% -4,3% 4,8% Fundusze obligacji 19,3% 18,3% 20,7% 9,8% 13,8% 16,6% 13,9% Fundusze rynku pieni nego ,2% 11,0% 15,8% 16,4% 9,4% Fundusze ogó em 51,0% 8,5% -9,9% 26,1% 10,1% -0,7% 10,4% ród o: Stowarzyszenie Towarzystw Funduszy Inwestycyjnych, Raport opracowania graficzne