Współcze nie terminem asertywno ć okre la si cechy i wła ciwo ci człowieka, dzi ki którym mo e on w sytuacjach społecznych urzeczywistniać

Transkrypt

1 Asertywny kierownik Asertywne przezwyci anie oporu pracowników Zasady asertywnego egzekwowania zobowi za od pracowników Asertywne ustalanie priorytetów w pracy Asertywne zwalnianie pracownika Bibliograia SPIS TRE CI

2 WST P Współcze nie terminem asertywno ć okre la si cechy i wła ciwo ci człowieka, dzi ki którym mo e on w sytuacjach społecznych urzeczywistniać fundamentalne prawo do bycia sob. Problematyka zwi zana z tym hasłem pojawiła si w ramach poszukiwania skutecznej terapii dla osób chorobliwie nie miałych i nadmiernie podatnych na wszelkiego rodzaju naciski społeczne. Nast pnie upowszechniono i w pewnym sensie spopularyzowano asertywno ć jako propozycj dla ludzi zdrowych, ale z ró nych przyczyn zainteresowanych doskonaleniem własnego zachowania. Trening asertywno ci wci pozostaje niezwykle przydatny dla osób, których praca wymaga dobrej prezencji, komunikatywno ci, releksu sytuacyjnego oraz umiej tno ci skutecznego wywierania wpływu na innych słowem dla osób, które pracuj w kontakcie z innymi lud mi, czyli mened erów, kierowników działu sprzeda y, pra cowników socjalnych, nauczycieli i wielu innych przedstawicieli ró nych grup zawodowych. Bycie osob asertywn wyznacza w pewnym zakresie zdrowie psychiczne i izyczne. Istniej badania pokazuj ce, e poziom stresu yciowego obni- a si pod wpływem uczestnictwa w warsztatach asertywno ci. Powszechnie znana jest pozytywna korelacja asertywno ci z odporno ci na nacisk społeczny w sprawach zachowa zwi zanych ze stosowaniem rodków uzale niaj cych jak: palenie tytoniu czy przyjmowanie narkotyków. Ka dy współczesny program psychoedukacyjny w zakresie proilaktyki uzale nie zawiera niektóre elementy umiej tno ci kształtowania asertywno ci. Jako ciekawostk mo na przytoczyć fakt, i w Polsce treningi asertywno ci organizo - wano na pocz tku w ramach terapii alkoholików, których uczono przede WST P 7

3 wszyst kim konstruktywnego wyra ania negatywnych emocji, przeciwstawiania si wszelkim namowom do złamania abstynencji. Istnieje ponadto zwi zek asertywno ci z jako ci kontaktów interpersonalnych, m.in. osoby asertywne do wiadczaj wi cej satysfakcji w po yciu mał e skim, wł czaj c w to tak e ycie seksualne. Wykazano równie zwi zek asertywno ci z poczuciem integracji społecznej, poniewa osoby nieasertywne ujawniaj bardziej nasilone poczucie osamotnienia. W badaniach wielokrotnie stwierdzano powi zania znacznych deicytów asertywno ci z zachowaniami samobójczymi i depresj. Niniejsza publikacja składa si z czterech rozdziałów. W rozdziale pierwszym omówiono czym jest asertywno ć, opisano zachowania asertywne oraz ró nic pomi dzy nimi a agresywno ci i uległo ci. Ukazano równie jak w asertywny sposób odmawiać i radzić sobie z krytyk naszej osoby, w ostatniej cz ci rozdziału podj to prób opisania jak radzić sobie w asertywny sposób ze zło ci i gniewem. W rozdziale drugim, w sposób ogólny, scharakteryzowano proces komunikacji, a w ostatniej jego cz ci opisano asertywne komunikowanie si, ze szczególnym uwzgl dnieniem komunikatów niewerbalnych w typowych sytuacjach codziennych jak: powitanie, pro ba o zabranie głosu czy po egnanie. Tre ć rozdziału trzeciego to asertywna komunikacja w praktyce. Poddano tutaj analizie ró ne style, za pomoc których ludzie komunikuj si pomi dzy sob w organizacji. Wyszczególniono istot procesu asertywnego słuchania oraz scharakteryzowano coaching jako proces asertywnej komunikacji. Rozdział czwarty przedstawia asertywno ć w yciu zawodowym. Opisano w nim rol, wag i znaczenie asertywno ci w rodowisku pracy, pocz wszy od jej poszukiwania poprzez rozmow kwaliikacyjn, pierwsze dni w nowej irmie, asertywne radzenie sobie z podwładnymi, a na umiej tno ci asertywnego zwolnienia pracownika ko cz c. Adresatem ksi ki s wszystkie te osoby, które z racji wykonywanego zawodu musz doskonalić swoje kontakty interpersonalne. Publikacja adresowana jest równie do studentów kierunków humanistycznych, a tak e i technicznych, którzy dzi ki pogł bieniu zachowa asertywnych chc odnosić sukcesy w yciu zawodowym i prywatnym. 8 WST P

4 ROZDZIAŁ 1 CZYM JEST ASERTYWNO Ć? Deinicja postawy asertywnej Postawa asertywna to umiej tno ć, dzi ki której ludzie otwarcie wyra aj swoje my li, preferencje, uczucia, przekonania, pogl dy oraz warto ci, bez odczuwania wewn trznego dyskomfortu, ale jednocze nie nie lekcewa c swoich rozmówców. W sytuacjach konliktowych umiej tno ci asertywne pozwalaj osi gn ć kompromis bez po wi cania własnej godno ci i rezygnacji z wcze- niejszych przekona. Termin,,asertywno ć pojmowany jest tak e, jako zespół osobistych kompetencji i umiej tno ci wyznaczaj cych zachowania w stosunkach mi dzyludzkich charakteryzuj cych si realizowaniem cenionych warto ci i przekona oraz obron własnej osoby. S. Rees i R. Graham sformułowali dwana cie nast puj cych praw okre laj cych asertywno ć: 1. prawo do domagania si tego, czego chcemy (wraz ze zrozumieniem, e druga strona mo e powiedzieć nie ); 2. prawo do własnego zdania, uczuć i emocji oraz odpowiedniego ich wyra- ania (nienaruszaj cego elementarnych norm społecznych i moralnych); 3. prawo wypowiadania opinii, które nie maj logicznej podstawy i których nie musimy uzasadniać (np. intuicyjne my li i uwagi); 4. prawo do podejmowania własnych decyzji i radzenia sobie z ich skutkami; 5. prawo do dokonania wyboru, czy chcemy być zaanga owani w czyje problemy; 6. prawo do braku znajomo ci i zrozumienia okre lonej dziedziny, kwestii itd.; CZYM JEST ASERTYWNO Ć? 9

5 7. prawo do popełniania bł dów; 8. prawo do odnoszenia sukcesów; 9. prawo do zmiany zdania; 10. prawo do prywatno ci; 11. prawo do samotno ci i niezale no ci; 12. prawo do zmieniania si i bycia asertywnym. W potocznym rozumieniu termin,,asertywno ć jest postrzegany przede wszystkim jako umiej tno ć mówienia nie, bez wyrzutów sumienia, zło ci czy l ku. Pozostaje on w kontra cie nie tylko z uległo ci, ale równie z agresywno ci nie jest procesem wchodzenia we współzawodnictwo. Człowiek zachowuj cy si asertywnie nie kwestionuje prawa do bycia sob, ale te nie odmawia takiego samego prawa innym osobom. Najcz stszym powodem, dla którego ludzie z poczucia przymusu robi co, na co nie maj najmniejszej ochoty, s trudno ci z odmawianiem. Asertywna odmowa jest stanowcza, bezpo rednia i uczciwa. Powinny si znale ć w niej trzy elementy: słowo nie na pocz tku zdania, okre lenie, czego nie mamy zamiaru zrobić oraz krótkie i prawdziwe uzasadnienie naszej odmowy. Proponuj tak e, aby na pocz tku wypełnić przedstawion poni ej map asertywno ci. Je eli udzielaj c odpowiedzi wybierze si kwadrat zawieraj cy wykrzyknik oznacza to, i w tym konkretnym obszarze ma si trudno ci w zachowaniu w sposób asertywny. Obrona swoich praw w sytuacjach społecznych Czy zdarza Ci si kupić jak rzecz na któr wła ciwie nie masz ochoty, jedynie dlatego, e trudno jest Tobie odmówić sprzedawcy? Czy wahasz si przed zwróceniem towaru do sklepu, nawet je li wyrób ten jest najwyra niej wadliwy? Je li inna osoba potr ca lub stuka w Twoje krzesło w kinie, teatrze itp. Czy prosisz, aby przestała? Je li kto rozmawia gło no w trakcie ilmu, sztuki teatralnej, koncertu w ilharmonii czy prosisz go aby przestał? Tak, raczej tak Nie, raczej nie 10 ROZDZIAŁ 1

6 Je li przeszkadza Ci, gdy kto pali papierosa w Twojej obecno ci czy potraisz to jasno powiedzieć? Je eli sprzedawca niesłusznie obsługuje przed Tob kogo kto przyszedł pó niej czy gło no dajesz wyraz swojemu niezadowoleniu? Je li taksówkarz, któremu płacisz za kurs, traktuje wbrew Twoim intencjom nale n Tobie reszt jako napiwek czy upomnisz si o swoje pieni dze, nawet je li jest to mała kwota? W przypadku jakiej niedogodno ci czy awarii technicznej w Twoim mieszkaniu czy nalegasz, aby odpowiedni pracownik administracji dokonał nale cej do jego obowi zków naprawy? Obrona swoich praw w kontaktach osobistych Je eli kto zachowuje si wobec Ciebie w sposób niesprawiedliwy lub krzywdz cy czy zwracasz mu na to uwag? Je li kto po yczył od Ciebie pieni dze i od dłu szego czasu zalega z oddaniem czy wspominasz mu o tym? Je eli kto prosi Ciebie o przysług, która w Twoim odczuciu jest zwi zana z poniesieniem przez Ciebie nadmiernego trudu lub niewygody czy odmawiasz spełnienia jego pro by? Czy odnosisz wra enie, e inni ludzie maj tendencj do wykorzystywania Ciebie i rz dzenia Tob? Czy cz sto zdarza Ci si robić co, na co nie masz ochoty, tylko dlatego, e nie potraisz odmówić i przeciwstawić si innym osobom? Inicjatywa i kontakty towarzyskie Czy potraisz rozpocz ć rozmow z obc osob? Czy cz sto odczuwasz trudno ci w podtrzymywaniu rozmowy w sytuacji towarzyskiej? Czy sprawia Ci trudno ć utrzymanie kontaktu wzrokowego z partnerem rozmowy? Czy swobodnie czujesz si na spotkaniu towarzyskim, na którym oprócz gospodarzy nie znasz nikogo innego? Oceny wyra anie i przyjmowanie krytyki i pochwał Czy umiesz si zachować, gdy kto Ci chwali? Czy zdarza Ci si chwalić swoich znajomych, przyjaciół, członków rodziny? Czy wiesz jak si zachować, gdy kto Ci krytykuje? CZYM JEST ASERTYWNO Ć? 11