Przegląd RWE Polska Rynku Energii RWE Grudzień 2011

Transkrypt

1 Przegląd RWE Polska Rynku Energii RWE Grudzień 2011 PRZEGLĄD RYNKU ENERGii GRUDZiEŃ

2 Spis treści 1. RAPORT Rynek energii elektrycznej w Polsce... 3 Rynek SPOT... 3 Komentarz do rynku SPOT Analityka ds. Strategii Zakupu Energii RWE Polska S.A... 5 Rynek terminowy... 7 Komentarz do rynku terminowego Analityka ds. Strategii Zakupu Energii RWE Polska S.A...8 Rynek praw majątkowych, tzw. kolorów...9 Komentarz do rynku kolorów Analityka ds. Strategii Zakupu Energii RWE Polska S.A Rynek energii elektrycznej perspektywa Komentarz Analityka ds. Strategii Zakupu Energii RWE Polska S.A Rynek surowców i uprawnień do emisji CO 2 Komentarz Analityka ds. Strategii Zakupu Energii RWE Polska S.A JAK CZYTAĆ RAPORT? Rynek energii elektrycznej w Polsce wstęp Rynek Dnia Następnego na Towarowej Giełdzie Energii S.A Rynek Terminowy na Towarowej Giełdzie Energii S.A Rynek praw majątkowych, tzw. kolorów Rynki surowców i uprawnień do emisji PRZEGLĄD WIADOMOŚCI Z RYNKU ENERGII ZASTRZEŻENIE PRAWNE

3 1. RAPORt RYNEK ENERGii ELEKtRYcZNEJ W POLScE RyneK SpOt cena IRDn24 na tge ROK 2011 [zł/mwh] IRDN 24 trend Cena IRDN 24 na TGE - rok 2011 irdn24 cena średnia arytmetyczna średnich ważonych wolumenem cen transakcji zawartych podczas fixingu i notowań ciągłych na poszczególnych godzinach z całej doby z rynków N-1 i N-2 dla tej samej daty dostawy data źródło: miesięczne ceny średnioważone DlA 24 godzin DOBy (listopad 2011) 380 [zł/mwh] godzina źródło: 3

4 ZApOtRZeBOWAnIe W KRAjOWym SyStemIe elektroenergetycznym lata Zapotrzebowanie w Krajowym Systemie Elektroenergetycznym lata ,81% 1,65% GWh dane tygodniowe miesiące miesiące styczeń -2,38% luty 3,28% marzec 2,39% kwiecień 3,35% maj 1,74% czerwiec 3,49% lipiec 0,18% sierpień 2,83% wrzesień 1,38% październik 1,12% listopad 3,35% źródło: opracowanie własne na podstawie danych Dane kalendarzowe dni robocze dni wolne dni świąteczne dni robocze dni wolne dni świąteczne Styczeń Luty Marzec Kwiecień Maj Czerwiec Lipiec Sierpień Wrzesień Październik Listopad Ø Temperatura (Warszawa) Styczeń -8,1 o C -0,6 o C Luty -1,8 o C -3,8 o C Marzec 3,9 o C 3,3 o C Kwiecień 9,5 o C 11,1 o C Maj 13,6 o C 14,4 o C Czerwiec 17,8 o C 18,9 o C Lipiec 21,9 o C 17,9 o C Sierpień 19,7 o C 18,7 o C Wrzesień 12,4 o C 15,0 o C Październik 6,0 o C 8,3 o C Listopad 5,7 o C 2,9 o C źródło: opracowanie własne 4

5 KOmentARZ DO RynKU SpOt AnAlItyKA DS. StRAtegII ZAKUpU energii RWe polska S.A. listopad najdroższym miesiącem ROKU na RynKU SpOt W listopadzie średnia cena energii elektrycznej na rynku SPOT wzrosła w stosunku do października o 12 proc. i wyniosła 229,5 zł/mwh. Średnia dobowa cena wahała się od 164 do 297 zł/mwh. Miało na to wpływ m.in. planowane bądź awaryjne wyłączenia najefektywniejszych bloków w Polsce, w tym nowego bloku w Bełchatowie. Dodatkowo średnia temperatura w listopadzie była o prawie 3 C niższa niż w zeszłym roku, a zapotrzebowanie na energię wzrosło o 3,3 proc. w stosunku do listopada ubiegłego roku. Bardzo wysokie oraz zmienne ceny na rynku SPOT były zaskoczeniem dla wszystkich uczestników rynku. Miało to jednak racjonalne uzasadnienie. Średnia temperatura wyniosła 2,9 C i była o prawie 3 C niższa niż w listopadzie roku ubiegłego, kiedy po wysokich temperaturach w pierwszej części miesiąca mieliśmy nadejście fali mrozów ze średnią dobową temperaturą poniżej -10 C. Pogoda w listopadzie tego roku była bardziej stabilna. Nie zaobserwowano praktycznie żadnych opadów deszczu ani śniegu. Niska amplituda średnich dobowych temperatur to tylko 11 C, przy 24 C w listopadzie ubiegłego roku. Ponadto mieliśmy w Polsce bardzo łagodne przymrozki w godzinach nocnych, stąd złudne wyobrażenie, że listopad tego roku był dużo cieplejszy. Niższe średnie temperatury w listopadzie przełożyły się na większe zużycie energii w systemie o ok. 3,3 proc. w stosunku do roku poprzedniego, przy średniorocznym przyroście zapotrzebowania wynoszącym 1,81 proc. w porównaniu do analogicznego okresu roku Ponadprzeciętne zapotrzebowanie przełożyło się na wzrost ceny. Wzrostowi po stronie popytowej towarzyszyły ograniczenia energii po stronie podażowej. Brak dużych przymrozków spowodował, że elektrociepłownie nie pracowały na pełnych mocach, więc mniej było tańszej energii w systemie ze źródeł kogeneracyjnych. Wystąpiły też problemy po stronie wytwórców 5

6 z elektrowni zawodowych. Prawie cały miesiąc nie pracował nowy blok w Bełchatowie, a poza tym w ostatnich miesiącach nasiliła się liczba awarii bloków. Poziom wyłączeń awaryjnych był w niektórych dniach prawie czterokrotnie wyższy od średniej dobowej. Miało to znaczny wpływ na ceny na rynku bilansującym, które odchylały się nawet o 120 proc. od cen dla tych dni na rynku giełdowym. Wysokie ceny na rynku bilansującym były silnym impulsem dla wzrostu cen na rynku SPOT. Ponowne uruchomienie nowego bloku w Bełchatowie 25 listopada i spadek poziomu wyłączeń bloków do poziomu średnich wielkości sprawiły, że ceny pod koniec miesiąca zaczęły się stabilizować i powracać do wcześniej notowanych poziomów w okolicach 200 zł/mwh. Saldo wymiany transgranicznej w listopadzie było wyższe niż w poprzednim miesiącu, jednak wielkość wyeksportowanej energii netto nie odbiegała od średnich poziomów wymiana międzystrefowa nie miała więc znaczącego wpływu na to, co działo się w listopadzie na rynku SPOT. ŁUKASZ DĄBROWSKI Analityk ds. Strategii Zakupu Energii RWE Polska S.A. 6

7 RyneK terminowy KURS ROZlIcZenIOWy produktów BASe_y-12 I peak5_y Kurs rozliczeniowy produktów Base_Y-12 i Peak5_Y-12 kurs rozliczeniowy base Wolumeny zawartych kontraktów na produkty Base_Y-12 i Peak5_Y-12 kurs rozliczeniowy peak wolumen base wolumen peak Wolumeny zawartych kontraktów na produkty Base_Y-12 i Peak5_Y wolumen [MWh] [zł/mwh] Base data [zł/mwh] Peak źródło: WOlUmeny ZAWARtych KOntRAKtóW na produkty BASe_y-12 I peak5_y-12 wolumen [MWh] wolumen base wolumen peak data źródło: 7

8 Komentarz do rynku terminowego Analityka ds. Strategii Zakupu Energii RWE Polska S.A. Stabilizacja na rynku kontraktów terminowych Ceny kontraktów terminowych na rok 2012 nie ulegają większym zmianom od czerwca bieżącego roku. Cena waha się w przedziale zł/mwh i nic nie wskazuje, by w ostatnim miesiącu miała ulec drastycznej zmianie. Stabilny poziom notowań kontraktów terminowych na rok 2012 wskazuje na silny konsensus rynku co do wyceny tego produktu na najbliższy rok. Niepewność wobec stanu gospodarki w przyszłym roku przekłada się na brak przesłanek wskazujących na wzrost zapotrzebowania na energię elektryczną, i jednocześnie skutecznie ogranicza presję wzrostu cen w kontraktach na 2012 rok. Poza tym klienci spółek obrotu są już w większości zakontraktowani na przyszły rok, dlatego nie oczekuje się znacznych wahań cen w ostatnim miesiącu roku. Coraz większa uwaga koncentruje się na roku Kontrakty na rok 2013 w listopadzie wyceniano na niskim, w stosunku do poprzednich miesięcy, poziomie 214,70 zł/mwh. Dla porównania produkt ten kosztował w czerwcu 220 zł/mwh. Na podstawie historycznych obserwacji moglibyśmy się spodziewać systematycznego wzrostu cen produktów rocznych z miesiąca na miesiąc, tymczasem od połowy roku wartość kontraktów na rok 2013 systematycznie spada. Rynek może coraz bardziej obawiać się gorszej koniunktury w gospodarce w kolejnych latach. 8

9 RyneK praw majątkowych, tzw. KOlORóW WOlUmen I InDeKS cen ZIelOnych certyfikatów wolumen [MWh] wolumen Indeks PMOZE_A indeks PMOZE_A [zł/ MWh] Definicje indeksów przedstawione są w części Jak czytać Raport Miesięczny? Wstęp do rynku dzień notowań źródło: WOlUmen I InDeKS cen czerwonych certyfikatów Wolumen i indeks cen "czerwonych certyfikatów" wolumen Indeks PMEC wolumen [MWh] indeks PMEC [zł/mwh] 11 8 dzień notowań źródło: 9

10 WOlUmen I InDeKS cen żółtych certyfikatów Wolumen i indeks "żółtych certyfikatów" wolumen Indeks PMGM wolumen [MWh] indeks PMGM [zł/mwh] indeks pmgm [zł/mwh] dzień notowań źródło: 10

11 Komentarz do rynku kolorów Analityka ds. Strategii Zakupu Energii RWE Polska S.A. Certyfikaty zielone (źródła odnawialne) Duża podaż i stabilizacja na rynku certyfikatów zielonych W ostatnim okresie wolumen obrotów był płynny i utrzymywał się na stabilnym poziomie. Rynek zielonych certyfikatów cechują duża podaż, długa perspektywa i niski poziom ryzyka. Notowania indeksu PMOZE_A stopniowo wzrastały głównie za sprawą zbliżania się okresu rozliczenia obowiązku (im krótszy okres, tym niższa wartość pieniądza w czasie w odniesieniu do opłaty zastępczej). Sytuacje może zmienić jedynie projekt nowego rozporządzenia, mający zmienić metodykę przyznawania zielonych certyfikatów i sposób wyznaczania opłaty zastępczej. Do tego czasu nie powinniśmy jednak oczekiwać znacznych zmian na tym rynku. Certyfikaty czerwone (wysoko sprawna kogeneracja na węglu) Wyczekiwanie na nowe obowiązki dotyczące kogeneracji Od sierpnia widoczna jest duża chwiejność na rynku czerwonych certyfikatów, której przyczyną jest brak jasnych informacji odnośnie do zasad i poziomów obowiązków po 2012 roku. Znaczny wzrost opłaty zastępczej na rok 2011 zachęcił również inwestorów do zakupu większej ilości w celu przeniesienia tych praw na kolejny rok. Te czynniki spowodowały spadek ceny do poziomu 8 9 zł/mwh w październiku i listopadzie. Certyfikaty żółte (kogeneracja opalana gazem) Niski popyt i niska podaż na rynku certyfikatów żółtych Stabilny poziom opłaty zastępczej na lata spowodował, iż inwestorzy nie byli zainteresowani nabyciem tych praw w dłuższej perspektywie. Niska podaż, stabilny poziom opłaty zastępczej i brak jasnej perspektywy po 2012 roku nie stymuluje większej aktywności uczestników rynku. Cena zmierza w kierunku opłaty zastępczej, ilość handlowanych wolumenów jest bardzo niska. Nic nie wskazuje, że do momentu pojawienia się projektu nowego rozporządzenia, miałoby się coś zmienić. Certyfikaty fioletowe (źródła wykorzystujące gaz z odmetanowania kopalń lub biogaz) Bardzo niska płynność na rynku certyfikatów fioletowych Obowiązek uwzględniania fioletowych certyfikatów w kalkulacji cen dla klientów funkcjonuje od 10 września. Do tej pory na rynku brakuje płynności odbyło się tylko kilka transakcji: 12 lipca 2011 indeks PMMET osiągnął poziom 55,45 zł/mwh, a wolumen obrotu wyniósł 387 MWh, oraz 25 października 2011 indeks PMMET osiągnął poziom 58,20 zł/mwh, a wolumen obrotu wyniósł 12 MWh. W listopadzie przeprowadzono cztery transakcje na łączny wolumen 247 MWh po średniej cenie 58,37 zł/mw. Szacowany wpływ na cenę w 2011 to ok. 0,06 zł/mw, a w całym roku 2012 będzie to ok. 0,40 zł/mwh. 11

12 Rynek energii elektrycznej perspektywa Komentarz Analityka ds. Strategii Zakupu Energii RWE Polska S.A. Co wpłynie na poziom cen energii? Cena na rynku SPOT powinna w grudniu powrócić do poziomów z września i października, a być może do jeszcze niższych. Wskazuje na to dostępność mocy wytwórczych. W grudniu wszystkie najtańsze bloki elektrowni zawodowych mają być dostępne. Po stronie podażowej możemy także liczyć na dużo wyższą produkcję energii elektrycznej, wytwarzanej w kogeneracji przez elektrociepłownie. Z drugiej strony łagodna, jak do tej pory, zima może wskazywać, że wzrost zapotrzebowania nie będzie tak znaczący. Tegoroczny grudzień będzie miał jedynie 21 dni roboczych (dla porównania rok temu było ich 23), co przyczyni się również do umiarkowanego zapotrzebowania. Jeśli tylko nie pojawią się nieplanowane awarie bloków, w takiej skali jak w listopadzie, można założyć, że średnia cena powinna być o co najmniej 30 zł/mwh niższa od średniej listopadowej. Na rynku terminowym w grudniu zakończy się kontraktacja na rok Stabilny poziom cen i wielkość handlowanych wolumenów w ostatnim półroczu pozwala przypuszczać, że cena ta nie ulegnie już znaczącej zmianie. Coraz większą wagę na rynku terminowym ma kontraktacja na kolejny rok Na chwilę obecną inwestorzy dość nieufnie podchodzą do tego okresu. Coraz gorsze prognozy makroekonomiczne sprawiają, że cena produktu 2013 od połowy roku systematycznie spada: z 220 zł/mwh do obecnie 214 zł/mwh. Wydaje się, że niekorzystne nastroje inwestorów skutecznie przeciwdziałają wzrostowi cen. Cena będzie wypadkową tych nastrojów oraz oczekiwań producentów wobec przeniesienia w cenie wszystkich kosztów wytwarzania. Sytuację na rynku mogą zmienić: wzrost cen surowców energetycznych i planowane niedobory uprawnień do emisji dla trzeciego okresu rozliczeniowego ( ), dotykające szczególnie krajowych wytwórców, 12

13 RyneK SUROWcóW I UpRAWnIeń DO emisji co 2 KOmentARZ AnAlItyKA DS. StRAtegII ZAKUpU energii RWe polska S.A. gospodarki KRAjóW ROZWInIętych coraz mniej IStOtne DlA RynKU SUROWcóW Na rynkach surowców utrzymuje się trend wzrostowy. Dodatkowo osłabiający się w kolejnych miesiącach polski złoty potęguje ten niekorzystny efekt dla polskiej gospodarki. Sytuacja ta jest odejściem od historycznej prawidłowości, że kryzys najbardziej rozwiniętych gospodarek świata, jak Stany Zjednoczone, Unia Europejska i Japonia, pociąga za sobą spadki cen na rynkach surowców. Obecnie sytuacja jest odwrotna. Może to świadczyć o zmniejszającej się roli tych regionów w skali gospodarki światowej. Cała gospodarka światowa rozwija się w tempie około 4 proc., co napędzają kraje azjatyckie (głównie Chiny) i kraje Ameryki Południowej. Kryzys, który teraz ma miejsce, nie jest zatem ogólnoświatowym. Świadczy o tym wzrost konsumpcji surowców, np. światowa konsumpcja węgla będzie w 2011 roku około 10 proc. wyższa niż w roku ubiegłym. Silny rozwój wyżej wymienionych krajów napędza popyt na surowce, co w konsekwencji podnosi ich ceny. Taki obrót spraw jest bardzo niekorzystny dla gospodarek krajów rozwiniętych, które targane kryzysem i problemami ogromnego zadłużenia muszą dodatkowo radzić sobie z problemami drogich surowców, co nie ułatwia wyjścia z kryzysu. ceny WęglA, ROpy, energii elektrycznej na RynKU europejskim Wykres Ceny: węgla, ropy, energii elektrycznej na rynku europejskim węgiel produkt roczny ICE Rotterdam Coal Futures [PLN/t] ropa produkt roczny ICE Brent Crude Futures [PLN/bbl] energia produkt roczny base EEX Cal [PLN/MWh] Definicje indeksów przedstawione są w części Jak czytać Raport Miesięczny? Wstęp do rynku energii cena data notowania Źródło: opracowanie własne na podstawie

14 Niejasna perspektywa handlu w trzecim okresie alokacji i nadwyżka uprawnień do emisji CO 2 w ramach aktualnego systemu powodem utrzymania cen na niskim poziomie. W październiku średnie ceny uprawnień do emisji CO 2 zawierały się w przedziale 9,96 10,65 euro. W listopadzie spadek cen jeszcze bardziej się pogłębił, osiągając dno na poziomie 7,71 euro. Niepewność na europejskich rynkach, obawy przed kryzysem w strefie euro oraz słabsze dane makroekonomiczne wpłynęły na utrzymywanie spadku ceny uprawnień. W nadchodzących tygodniach prawdopodobne jest utrzymanie się, obserwowanej w ostatnich miesiącach, niepewnej sytuacji na rynku handlu uprawnieniami do emisji CO 2, sprzyjającej nieznacznemu spadkowi cen. Może się do tego przyczynić m.in. duża nadwyżka przydzielonych uprawnień do emisji CO 2. ceny UpRAWnIeń DO emisji co 2 na RynKU europejskim (KOntRAKt terminowy grudzień 2011) [EUR/t] dzień notow ania Źródło: opracowanie własne na podstawie 14

15 2. JAK CZYTAĆ RAPORT? Rynek energii elektrycznej w Polsce wstęp W Polsce za moment powstania rynku energii elektrycznej uważa się wejście w życie ustawy Prawo energetyczne w kwietniu 1997 roku. Od tej chwili energia elektryczna przestała być traktowana jako dobro powszechne, stając się towarem. Rozpoczęty proces demonopolizacji energetyki doprowadził do jej podziału na podsektory: wytwarzania, przesyłu i dystrybucji oraz obrotu (handlu) energią. Celem wprowadzonych zmian było uruchomienie mechanizmów rynkowych w energetyce, tworzących konkurencyjny rynek energii elektrycznej. Wytwarzanie i handel energią elektryczną straciły charakter monopolu, a wprowadzenie konkurencji pomiędzy przedsiębiorstwami energetycznymi miało doprowadzić do zapewnienia racjonalnego poziomu cen energii. Spółki obrotu energią (takie jak np. RWE Polska), elektrownie, pozataryfowi odbiorcy energii elektrycznej (duzi odbiorcy bezpośrednio uczestniczący w rynku), domy maklerskie uczestniczą w hurtowym rynku energii elektrycznej. Na rynku hurtowym energię można kupować w kontraktach bilateralnych, na giełdach i na internetowych platformach obrotu. W chwili obecnej w Polsce funkcjonują dwie giełdy energii: Towarowa Giełda Energii S.A. (TGE) oraz poee Rynek Energii Giełdy Papierów Wartościowych (POEE), z których bardziej płynna jest TGE. Stąd Raport RWE opiera się w znacznym stopniu na danych pochodzących właśnie z TGE. Państwa firma uczestniczy natomiast w rynku detalicznym energii elektrycznej. Cena dla odbiorcy na rynku detalicznym różni się od cen na rynku hurtowym między innymi: wysokością akcyzy, kosztem udziału energii pochodzącej ze źródeł odnawialnych i kogeneracji, kosztem udziału w Rynku Bilansującym oraz kosztami transakcyjnymi sprzedawcy. Strukturę kosztową energii elektrycznej przedstawia wykres obok. Struktura kosztowa energii elektrycznej m.in. koszty transakcyjne, rynek bilansujący, marża certyfikaty energia skojarzona (gaz) certyfikaty energia skojarzona (węgiel) certyfikaty OZE akcyza koszty zakupu energii elektrycznej Na giełdach można zawierać kontrakty na dostawę energii elektrycznej z realizacją następnego dnia (Rynek Dnia Następnego, tzw. SPOT), a także kontrakty terminowe z realizacją w określonym okresie w przyszłości, np. w następnym kwartale, na cały kolejny rok czy też wybrany tydzień danego roku (Rynek Towarowy Terminowy). Więcej na ten temat znajdziecie Państwo na kolejnych stronach Raportu. 15

16 Rynek Dnia Następnego na Towarowej Giełdzie Energii S.A. Na Rynku Dnia Następnego (RDN) możliwy jest obrót energią elektryczną z dostawą w konkretnych godzinach następnej doby. Jednym z podstawowych celów RDN jest umożliwianie wstępnego zbilansowania pozycji kontraktowych, polegającego na dopasowaniu wolumenu energii elektrycznej do zmieniającego się zapotrzebowania podmiotów rynku hurtowego. Na tym rynku kupowane i sprzedawane są wolumeny energii, wynikające z różnicy pomiędzy dynamicznie zmieniającym się zapotrzebowaniem (zależnym np. od warunków pogodowych) a uprzednio zawartymi kontraktami. RDN pełni również ważną funkcję w kreowaniu cen odniesienia energii elektrycznej dla pozostałych kontraktów zawieranych na hurtowym rynku energii elektrycznej w Polsce. Na RDN oprócz kontraktów na dostawę energii w konkretnej godzinie następnej doby można zawrzeć transakcje na kontrakty blokowe: Pasmo kontrakt z dostawą takiego samego wolumenu energii w każdej godzinie doby; Euroszczyt kontrakt z dostawą takiego samego wolumenu energii w każdej godzinie szczytu (15 godzin); Offpeak kontrakt z dostawą takiego samego wolumenu energii w każdej godzinie doliny zapotrzebowania ; Poranek kontrakt z dostawą takiego samego wolumenu energii w każdej godzinie poranka ( ). TGE, oprócz cen dla poszczególnych godzin, publikuje również dzienne indeksy dla danej doby, które stanowią uśrednione ceny dla całej doby lub jej części (kontraktów blokowych) i ułatwiają śledzenie średnioterminowego trendu na rynku energii elektrycznej. Ceny energii elektrycznej są zróżnicowane dla poszczególnych dni (np. dni robocze, soboty, niedziele, święta), co wpływa między innymi na zmienność krzywej cen. Liczba dni roboczych i świątecznych dla lat Dane kalendarzowe dni robocze dni wolne w tym dni świąteczne dni robocze dni wolne w tym dni świąteczne Styczeń Luty Marzec Kwiecień Maj Czerwiec Lipiec Sierpień Wrzesień Październik Listopad Grudzień Źródło: opracowanie własne 16

17 W Raporcie przedstawiamy długoterminowy trend na rynku SPOT na bazie indeksu IRDN24, który opisuje cenę średnią arytmetyczną średnich ważonych cen transakcji zawartych dla całej doby, wyrażoną w PLN/MWh. Prezentujemy Państwu również ceny godzinowe dla ostatniego miesiąca, aby mogli Państwo na bieżąco śledzić rozwój cen w różnych porach dnia. Jest to szczególnie ważne dla tych z Państwa, którzy rozważają skorzystanie z naszego produktu Zakup energii na rynku SPOT lub/i mają możliwość optymalizacji profilu zużycia. Poziom cen energii elektrycznej na rynku SPOT jest zależny od wielu wzajemnie na siebie oddziaływających czynników. Wśród nich możemy wymienić: warunki pogodowe (np. temperatura, zachmurzenie, opady) układ dni (np. dni robocze, weekendowe, dni świąteczne, dni świąteczne połączone z weekendami, sezony urlopowe) dostępność mocy w Krajowym Systemie Elektroenergetycznym (KSE) ograniczenia sieciowe, zdolności wytwórcze poziom zapotrzebowania w KSE wymiana międzysystemowa (import, eksport energii elektrycznej) nietypowe wydarzenia (np. Euro 2012) ceny nośników energii (ropa, węgiel, gaz) ceny rynku terminowego energii elektrycznej pozycję kontraktową podmiotów na rynku (np. czy większość podmiotów kupuje, czy sprzedaje energię) W Raporcie prezentujemy również poziom zapotrzebowania w KSE. Warto wiedzieć, że czynnikami wpływającymi na poziom zapotrzebowania są przede wszystkim warunki atmosferyczne oraz tempo wzrostu gospodarczego. 17

18 Rynek Terminowy na Towarowej Giełdzie Energii S.A. Rynek Terminowy Towarowy (RTT) umożliwia zawieranie transakcji na dostawę energii elektrycznej w określonym okresie w przyszłości. Ceny kształtujące się na rynku terminowym wyrażają również panujące na rynku przekonanie na temat kształtowania się cen energii w przyszłości. Przedmiotem obrotu na RTT są kontrakty terminowe na dostawę energii elektrycznej, będące umową, w której sprzedający (wystawca kontraktu) zobowiązuje się do dostarczenia energii elektrycznej w określonym terminie w przyszłości i po określonej cenie, a kupujący (nabywca kontraktu) zobowiązuje się do nabycia energii elektrycznej w określonym terminie i po określonej cenie. Kontrakty terminowe pozwalają wyznaczyć cenę energii elektrycznej w dłuższym horyzoncie czasowym (na TGE do trzech lat do przodu), co stwarza istotne impulsy cenowe dla inwestorów, którzy planują budowę nowych mocy wytwórczych. Klientom pozwalają natomiast prognozować ceny, optymalizować swoje koszty zakupu energii elektrycznej i zabezpieczać się przed ryzykiem ceny. Obecnie na RTT prowadzony jest obrót dwoma typami kontraktów: kontrakt forward typu BASE (pasmo) z 24-godzinnym okresem wykonania (dostawy), niezależnie od dnia tygodnia czy pory roku; kontrakt forward typu PEAK5 (szczyt) z dostawą w godzinach od 7.00 do (15 godzin w dobie) w dni robocze. Ze względu na termin wykonania istnieją cztery rodzaje kontraktów: Tygodniowe (BASE_W) i (PEAK5_W); Miesięczne (BASE_M) i (PEAK5_M); Kwartalne (BASE_Q) i (PEAK5_Q); Roczne (BASE_Y) i (PEAK5_Y). Skrótowa nazwa danego kontraktu wskazuje na jego typ i termin wykonania, np. kontrakt PEAK5_Q-4-12 oznacza kontrakt terminowy na dostawę energii elektrycznej w dni robocze w IV kwartale 2012 r. w godzinach od 7.00 do Poziom cen energii elektrycznej na rynku terminowym jest zależny, podobnie jak na rynku SPOT, od wielu czynników. Wśród nich możemy wymienić: ceny nośników energii (ropa, węgiel, gaz), ceny uprawnień do emisji CO 2, nadwyżki lub niedobory mocy w Krajowym Systemie Elektroenergetycznym, regulacje prawne (np. podatek akcyzowy na energię czy węgiel), zachowania podmiotów biorących udział w rynku (tzn. gra popytu i podaży), poziomy cen energii w kontraktach terminowych na innych rynkach graniczących z Polską. Notowania kontraktów terminowych odbywają się tylko w dni robocze w systemie notowań ciągłych, w godz. od 8.00 do Szczegółowe zasady ustalania dziennych kursów rozliczeniowych dostępne są na stronie internetowej TGE S.A. 18

19 Rynek praw majątkowych, tzw. kolorów Rynek praw majątkowych, zwanych potocznie kolorami, jest uregulowany zapisami ustawy Prawo energetyczne oraz rozporządzeniami do tej ustawy. Stworzony prawnie system wsparcia dla źródeł odnawialnych i kogeneracyjnych (jednoczesne, czyli skojarzone wytwarzanie ciepła i energii elektrycznej) pozwala wytwórcom energii elektrycznej z tego typu źródeł sprzedawać prawa majątkowe, nakładając jednocześnie na przedsiębiorstwa sprzedające energię elektryczną odbiorcy końcowemu obowiązek zakupu tych praw. Zakupione prawa majątkowe dla energii elektrycznej wytworzonej w źródłach: odnawialnych oraz kogeneracyjnych, tj. z gazu, węgla i metanu kopalnianego w skojarzeniu z ciepłem, podlegają umorzeniu. Alternatywnym rozwiązaniem jest uiszczenie opłaty zastępczej przez przedsiębiorstwo energetyczne. Poniższa tabela przedstawia procentowe udziały obowiązków w okresie Część z nich na chwilę obecną określona jest na krótszy okres czasu. Obowiązki zakupu kolorów OZE* 10,4% 10,4% 10,4% 10,9% 11,4% 11,9% 12,4% 12,9% Skojarzona (węgiel) 21,3% 22,2% 23,2% Skojarzona (gaz) 3,1% 3,3% 3,5% Skojarzona (metan kopalniany) 0,4% 0,6% 0,9% 1,1% 1,3% 1,5% 1,8% 2,3% * Odnawialne źródła energii (OZE) Źródło: Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 14 sierpnia 2008 r. (DzU nr 156 poz. 969) Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 26 lipca 2011 r. (DzU nr 176 poz. 1052) Poziom opłat zastępczych w połączeniu z udziałem procentowym obowiązków pozwala na określenie wpływu tych obowiązków na cenę dla odbiorcy końcowego. Tabela Koszt kolorów dla odbiorcy końcowego prezentuje jednostkowe opłaty zastępcze dla poszczególnych kolorów w okresie oraz ilustruje ich wpływ na cenę, pokazując, ile każdy odbiorca końcowy płaci za realizację wszystkich obowiązków kolorowych przez przedsiębiorstwo obrotu energią elektryczną. Wyliczenia są wykonane zgodnie z formułą: opłata zastępcza x procentowy obowiązek zakupów kolorów. Koszt kolorów odbiorcy końcowego (przykład na bazie opłaty zastępczej) Jedn Opłata zastępcza Jedn OZE PLN/MWh 27,87 28,59 Skojarzona (węgiel) PLN/MWh 4,97 6,57 Skojarzona (gaz) PLN/MWh 3,99 4,20 Skojarzona PLN/MWh 0,00 0,24 (metan kopalniany) RAZEM PLN/MWh 36,83 39,59 Źródło: opracowanie własne OZE PLN/MWh 267,95 274,92 Skojarzona (węgiel) PLN/MWh 23,32 29,58 Skojarzona (gaz) PLN/MWh 128,80 127,15 Skojarzona (metan kopalniany) PLN/MWh 59,16 59,16 Źródło: opracowanie własne 19

20 Rynek Praw Majątkowych dla wszystkich kolorów jest prowadzony na Towarowej Giełdzie Energii S.A. Poniższe oznaczenia określają prawa majątkowe poszczególnych kolorów. Umownie możemy je nazwać certyfikatami: zielonymi, czerwonymi, żółtymi i fioletowymi. PMOZE_A, tj. do Świadectw Pochodzenia dla energii wyprodukowanej w odnawialnych źródłach energii, której okres produkcji (wskazany w Świadectwie Pochodzenia) rozpoczął się od dnia 1 marca 2009 r. (włącznie) umownie zwane certyfikatami zielonymi. PMEC, tj. do Świadectw Pochodzenia będących potwierdzeniem wyprodukowania energii elektrycznej w wysokosprawnej kogeneracji w źródłach, o których mowa w art. 9l ust. 1 pkt 2 Prawa energetycznego (węgiel) umownie zwane certyfikatami czerwonymi, PMGM, tj. do Świadectw Pochodzenia będących potwierdzeniem wyprodukowania energii elektrycznej w wysokosprawnej kogeneracji w źródłach, o których mowa w art. 9l ust. 1 pkt 1 Prawa energetycznego (gaz) umownie zwane certyfikatami żółtymi. PMMET, tj. do Świadectw Pochodzenia będących potwierdzeniem wyprodukowania energii elektrycznej w wysokosprawnej kogeneracji w źródłach, o których mowa w art. 9l ust. 1 pkt 1a) Prawa energetycznego (metan kopalniany) umownie zwane certyfikatami fioletowymi. TGE publikuje indeksy dla każdego z rodzaju Praw Majątkowych, stanowiących cenę średnią ważoną wolumenu ze wszystkich transakcji danym kontraktem, np. PMOZE_A na sesji giełdowej. Poniższa tabela zawiera zestawienie oznaczeń praw majątkowych i odpowiadających im indeksów dla poszczególnych źródeł wytwarzania energii elektrycznej. Źródło energii Skrótowa nazwa Praw Majątkowych Kolor certyfikatu Nazwa Indeksu Odnawialne Źródło Energii PMOZE_A Zielony OZEX_A Węgiel PMEC Czerwony KECX Gaz PMGM Żółty KGMX Metan kopalniany PMMET Fioletowy KMETX Raport przedstawia kształtowanie się indeksów dla poszczególnych źródeł energii. 20