Grupa Pompidou 1. Charakterystyka problemu (powstanie Grupy, cele, założenia).

Transkrypt

1 Grupa Pompidou 1. Charakterystyka problemu (powstanie Grupy, cele, założenia). Międzyrządowa Grupa ds. Współpracy na rzecz Zwalczania Nadużywania Narkotyków i Nielegalnego Handlu Narkotykami (Grupa Pompidou) powstała w 1971 r. w celu rozwoju efektywnej polityki dotyczącej problemu nadużywania oraz przemytu narkotyków na terenie Europy. Od 1980 r. Grupa działa w ramach Rady Europy. Obecnie w jej skład wchodzą 34 państwa europejskie. Działania w ramach Grupy prowadzone są na czterech poziomach: - ministerialnym co trzy lata ministrowie państw członkowskich spotykają się w celu omówienia kwestii politycznych związanych ze zjawiskiem narkomanii oraz wyznaczeniem priorytetów działania na przyszłe lata, - stałych przedstawicieli przedstawiciele instytucji i departamentów zajmujących się ograniczaniem podaży i popytu spotykają się co 6 miesięcy w celu omówienia postępu w realizacji wyznaczonych działań, - ekspertów praktycy, naukowcy i badacze uczestniczący w grupach roboczych i seminariach naukowych, - sekretariat pracownicy zaangażowani w parce administracyjne. Dzięki utworzeniu w 1982 r., grupy ekspertów epidemiologii problemów narkotykowych (group of experts in the epidemiology of drug problems) Grupa Pompidou zapoczątkowała rozwój badań i monitoringu problemów narkotykowych w Europie i na przełomie dwudziestu lat stała się kluczowym forum europejskim w tej dziedzinie włączając w to Europę Centralną i Wschodnią oraz stopniowo angażując w ten proces Rosję i państwa regionu Morza Śródziemnego. Do największych jej osiągnięć zaliczyć należy m.in. długoterminowe przedsięwzięcia takie jak: Program Europejskich Badań w Szkołach na temat Używania Alkoholu i Narkotyków (ESPAD) oraz Studium polegające na stałym monitorowaniu sceny lekowej w poszczególnych miastach wystandaryzowanymi metodami (Multi-City Study). Do głównych zadań Grupy Pompidou należy m.in.: - sprzyjanie tworzeniu uniwersalnego, niewiążącego forum dyskusyjnego dla decydentów politycznych oraz profesjonalistów zajmujących się rozwiązywaniem i badaniem problemu narkotyków i narkomanii, 1

2 - promowanie tworzenia kompleksowych strategii antynarkotykowych na poziomie krajowym, regionalnym oraz lokalnym, - podnoszenie kwestii związanych z etyką i prawami człowieka w zakresie profilaktyki i leczenia uzależnień, - usprawnianie systemu zbierania informacji oraz monitorowania nowych trendów zjawiska narkotyków i narkomanii, - wypracowywanie kierunków działań adekwatnych do zaistniałych potrzeb, - włączenie do współpracy krajów europejskich nie będących członkami Unii Europejskiej. Osiąganiu powyższych celów, sprzyjać ma 6 platform tematycznych, których zakres działania obejmuje zagadnienia z następujących obszarów: - Profilaktyki - Lecznictwa - Wymiaru sądowniczego - Badania - Etyki - Lotniska (Airport Coopration Group) Działania prowadzone na tych polach są określone w programie pracy, przyjmowanym, co trzy lata na Konferencji Ministerialnej. Program zawiera uzasadnienie dla podejmowania konkretnych działań oraz informacje na temat zakresu ich realizacji, form współpracy, grup docelowych, szczegółowego harmonogramu działań oraz wsparciu finansowym. Faktyczną władzę, a zarazem organem przedstawicielskim Grupy jest Zgromadzenie Stałych Korespondentów. W jego skład wchodzą przedstawiciele państw stron Grupy Pompidou. Od momentu powstania Grupy zmienił się europejski kontekst, w którym przyszło jej uczestniczyć. W szczególności zmiany wyrażają się we wzroście zaangażowania Unii Europejskiej w zagadnienia związane z narkotykami i rozwojem wiedzy dotyczącej tego zjawiska. Sprawia to, iż obecnie rola Grupy Pompidou uległa redefinicji. Nową misją Grupy, zaadoptowaną podczas Konferencji Ministerialnej w Dublinie w październiku 2003 r., jest promowanie dialogu i współpracy, między państwami UE a krajami trzecimi mającej na celu implementacje polityk przeciwdziałania narkomanii i narkotykom. 2

3 Uważa się, iż obecnie głównym uzasadnieniem dla istnienia Grupy jest jej pomostowa / wyrównawcza rola, którą pełni względem krajów trzecich. Nie odnosi się to wyłącznie do europejskich krajów leżących poza granicami Unii, ale również do krajów znajdujących się w strefie graniczącej z Europą tj. Afryki Północnej i Azji Środkowej. Eksperci są zdania, że Grupa powinna funkcjonować głównie na zasadzie forum sprzyjającemu otwartej dyskusji tworząc platformę dla Stałych Korespondentów jako kluczowych decydentów w ich krajach. Jednym z kluczowych wyzwań stojących dziś przed Grupą jest konieczność wyraźniejszego zdefiniowania jej profilu w odniesieniu do innych organów międzynarodowych, w szczególności instytucji i organów Unii Europejskiej (HDG - Horyzontalna Grupa ds. Narkotyków, EMCDDA - Europejskie Centrum Monitorowania Narkotyków i Narkomanii, Komisja Europejska). 2. Rola Polski w pracach Grupy. Polska przystąpiła do Grupy Pompidou w 1991 roku. Do głównych obszarów zainteresowania naszego kraju należą programy związane z monitorowaniem zjawisk związanych z narkomanią. Jednym z nich jest program ESPAD dot. rozpowszechnienia używania substancji psychoaktywnych wśród młodzieży szkolnej, implementowany w Polsce od 1995 r. Obecnie wyniki tych badań stanowią główne źródło wiedzy o skali problemu narkotykowego i alkoholowego w populacji młodzieży w wieku oraz lat. Kolejny projekt badawczy, w którym Polska aktywnie uczestniczy w ramach Grupy to badania Multi - City Study. Program ten umożliwia monitorowanie sceny lekowej wystandaryzowanymi metodami w poszczególnych miastach. Ponadto polscy eksperci aktywnie uczestniczyli w innych projektach Grupy, co skutkowało m.in. opracowaniem wielu interesujących podręczników czy materiałów edukacyjnych w dziedzinie problemów narkotykowych. Ważnym przedsięwzięciem badawczym, z sukcesem przeprowadzonym w Polsce, była realizacja projektu pt.,,szacowanie kosztów społecznych poniesionych w związku z problemem narkomanii i narkotyków". Polska i Francja to jedyne kraje w Europie, które przeprowadziły tego typu badania. Po zredefiniowaniu misji i celów działania Grupy polscy specjaliści mają swój ważny udział w pracach platform tematycznych. Przedstawiciel Polski - Pan Piotr Jabłoński, Dyrektor Krajowego Biura ds. Przeciwdziałania Narkomanii pełni funkcję koordynatora prac grupy tematycznej z zakresu lecznictwa. W pozostałych grupach (profilaktycznej, badawczej i 3

4 zajmującej się zagadnieniami etyki) uczestniczą także polscy specjaliści. Dyrektor Krajowego Biura jest także wiceprzewodniczącym Stałych Korespondentów Grupy Pomidou. W uznaniu polskiej aktywności podczas Konferencji Ministerialnej w Dublinie (16-17 października 2003 r.) na stanowisko wiceprzewodniczącego Grupy wybrano Ministra Zdrowia Polski. Na konferencji w Dublinie zadecydowano także o powołaniu Komitetu Audycyjnego, którego zadaniem było przeprowadzenie ewaluacji działalności Grupy. W jego skład oprócz przedstawicieli Holandii, Grecji, Rosji i Wielkiej Brytanii wchodzi także przedstawiciel Polski. Udział Polski owocuje również wysuwanymi, dotychczas nieformalnie, sugestiami o możliwości objęcia przez Polskę przewodnictwa w Grupie w okresie Szczegółowa analiza raportu Rezultatem prac Komitetu Audycyjnego jest przesłany przez Ministra Zdrowia, Opieki Społecznej i Sportu Holandii raport Przyszłość Grupy Pompidou - ocena Komitetu Audycyjnego. Raport powyższy był przedstawiany i dyskutowany podczas 55 spotkania Stałych Korespondentów w Strasburgu w maju br. Raport składa się z siedmiu części odnoszących się do następujących zagadnień: 1. Przyszłość Grupy Pompidou Komitet Audycyjny (KA) zaleca kontynuowanie działalności Grupy, przy jednoczesnej zmianie jej misji i funkcji oraz dostosowanie do powyższego programu pracy. 2. Funkcja oraz misje Zgodnie z zaleceniami KA główną funkcją Grupy jest stworzenie nieformalnego i otwartego forum na potrzeby dyskusji, wymiany doświadczeń oraz rozwoju nowatorskich podejść w dziedzinie uzależnień dla urzędników administracji państwowej, praktyków oraz badaczy. 3. Program prac Program roboczy powinien akcentować tworzenie otwartych dyskusji jako zasadniczej działalności Grupy. Zachowana powinna zostać również forma współpracy w ramach platform tematycznych. Według Zaleceń KA program działań powinien być opracowywany na okres czteroletni natomiast corocznie powinny być wydawane publikacje z działalności Grupy. Komitet podkreśla w raporcie znaczenie przejrzystości planowania i kontroli realizacji działań. 4. Struktura - KA zaleca aby poszczególne role struktur organizacyjnych Grupy uległy redefinicji. Komitet jest zdania, iż organizowanie Konferencji Ministerialnych i realizacja Przewodnictwa wobec Stałych Korespondentów stanowi znaczące 4

5 obciążenie dla kraju, który jest odpowiedzialny za te zadania. Jako rozwiązania KA przedstawia następujące sugestie: - Nie istnieje potrzeba aby Przewodnictwo Grupy było z założenia odpowiedzialne zarówno za Przewodnictwo wobec Stałych Korespondentów, jak i za organizowanie Konferencji Ministerialnych. - Przewodnictwo Grupy mogłoby organizować Konferencje Ministerialne w Strasburgu zamiast gościć te Konferencje we własnym kraju. W konferencji może być reprezentowana większa liczba państw, jako że wszystkie kraje członkowskie posiadają swoje przedstawicielstwa polityczne w Strasburgu. - Ogólny budżet Grupy powinien obejmować uprawnienie do udzielenia wsparcia finansowego dla kraju, który sprawuje Przewodnictwo wobec Stałych Korespondentów. Wsparcie ze strony budżetu ogólnego ułatwi państwom członkowskim ubieganie się o tę funkcję. 5. Umiejscowienie według Stałych Przedstawicieli umiejscowienie Grupy Pompidou w ramach Rady Europy jest właściwe i celowe. Obszary działania (etyka, wkład społeczeństwa obywatelskiego) oraz metody pracy (nieformalność, wielodyscyplinarność) Grupy są spójne z działalnością Rady Europy. 6. Stosunki z innymi organizacjami międzynarodowymi Forum otwartych i nieformalnych dyskusji prowadzonych w ramach Grupy jest postrzegane jako unikatowy i komplementarny wobec kompetencji i obszarów działania innych organizacji międzynarodowych. Jednocześnie w raporcie znajdują się zalecenia dotyczące stworzenia regularnych spotkań pomiędzy poszczególnymi agendami i organizacjami międzynarodowymi zajmujących się problematyką narkotyków i narkomanii w Europie w celu określenia potrzeb i wsparcia w odniesieniu do działań antynarkotykowych realizowanych w Europie. 7. Uwagi końcowe Zdaniem KA powyższe zalecenia nie stanowią zasadniczych zmian w stosunku do postanowień konferencji Dublińskiej z 2003, ale są jedynie ich rozwinięciem. Zdaniem Komitetu powodzenie odnowionej Grupy zależeć będzie jednak od zobowiązania ze strony państw członkowskich, jej misji oraz odpowiednio sformułowanego programu roboczego. Przedstawiciel Polski uczestniczył w przygotowywaniu niniejszego dokumentu i w pełni popiera zapisy w nim zawarte. 5

6 4. Wnioski i uwagi: Większość Stałych Korespondentów oceniła raport pozytywnie i wyraziła poparcie i uznanie dla dokonanej planowanej i dalszej aktywności Grupy. Kilka krajów podkreśliło ważność prac Grupy w sytuacji powiększenia Unii Europejskiej i konieczność utrzymania więzi współpracy z krajami spoza Wspólnoty. Szczególnie uwydatniono rolę pomostową /bridging function/ Grupy dla polityki antynarkotykowej w Europie. Podkreślono konieczność unikania działań duplikujących się z innymi odpowiednimi ciałami i nawiązanie ścisłej współpracy z Komisją Europejską, Grupą Horyzontalną ds. Narkotyków, Europejskim Centrum Monitorowania Narkotyków i Narkomanii w Lizbonie. Generalnie uznano potrzebę dalszego rozwijania zadań Grupy i podkreślono konieczność zwiększenia widoczności Grupy na scenie międzynarodowej. Pozytywnie oceniono zmiany w schemacie pracy Grupy /wprowadzenie platform tematycznych/ i zwiększenie aktywności Sekretariatu i Biura Grupy. W świetle dotychczasowych doświadczeń Polski można wysnuć wniosek o bardzo pozytywnej roli jaką aktywność Grupy odegrała dla rozwoju systemu informacji o narkomanii w Polsce i w Europie oraz dla rozwoju polskiej współpracy międzynarodowej w szeroko rozumianej tematyce narkotykowej. Ocena zarówno dorobku, jak i pozycji Polski w Grupie Pompidou Rady Europy upoważnia do dokonania pozytywnej oceny wyników raportu i co za tym idzie udzielenia poparcia dla idei kontynuowania misji przez Grupę. 6