Akademia Młodego Ekonomisty

Transkrypt

1 Akademia Młodego Ekonomisty Wpływ mediów masowych na odbiorców dr Anna Adamus-Matuszyńska Uniwersytet Ekonomiczny w Katowicach 11 kwietnia 2016 r.

2 Tematyka wykładu: Media masowe jak z nich korzystać? Czy mogą stanowić zagrożenie dla dziecka? Wpływ pozytywny i negatywny mediów na rozwój osobowy. Media być może nie zawsze są skuteczne mówiąc ludziom, jak mają myśleć, ale są oszałamiająco skuteczne w mówieniu swoim czytelnikom i słuchaczom o czym mają myśleć. Bernard Cohen, 1963

3 Problem mediów masowych ogromny zbiór informacji o mediach - wyników badań empirycznych, ogromny zbiór generalizacji - posegregowanej informacji empirycznej, z których indukcyjnie wysnuto wnioski dotyczące tych zbiorów, brak jednoznacznego wyjaśnienia społecznej roli mediów, a zwłaszcza ich funkcji globalnej. Istnieją wyjaśnienia lokalne - odniesione do wspomnianych wyżej generalizacji. Wyjaśnienia te często wchodzą ze sobą w kolizję, brak jest całościowego podejścia aksjologicznego - oceniającego czy rozwój mediów zmierza w dobrym czy złym kierunku, jest silne poczucie ważności sprawy i potrzeby zbudowania teorii mediów masowych. Ale teorii nie ma: Media to zjawisko zbyt potężne, wieloaspektowe, rozwijające się, aby można było ją stworzyć.

4 Czy media są czwartą władzą? Media są jednym z najważniejszych instrumentów władzy społecznej: kontroli, zarządzania, mobilizacji, środkiem transmisji informacji niezbędnym dla funkcjonowania instytucji publicznych; Media są publicznym forum, na którym rozważa się sprawy życia politycznego (narodowe i międzynarodowe). Prowadzenie polityki (wszystko jedno w jakim systemie czy demokratycznym czy totalitarnym) jest możliwe dzięki nim; Media są kluczem do sławy i zdobycia pozycji osoby znanej, nie można działać publicznie skutecznie bez nich;

5 Czy media są czwartą władzą? Media są dominującym źródłem obrazów i definicji rzeczywistości społecznej odbiorców; Media są źródłem publicznego systemu znaczeń, ocen, normalności ; Media dostarczają najpopularniejszej rozrywki, korzystanie z ich dominuje wolny czas odbiorców; a co za tym idzie: Media są ogromnym działem gospodarki na dokładkę kierującym się własnymi zasadami działania. Media są bardzo różnorodnie postrzegane.

6 Spory o siłę oddziaływania mediów Cztery fale poglądów na siłę oddziaływania mediów: 1. uznanie mediów za wszechpotężne - dysponenci mediów zdobywają bezpośrednią i nieograniczoną władzę nad odbiorcami (od lat 40-tych XX w.) 2. teorie o ograniczonym wpływie mediów - media jako jeden z wielu czynników zmiany społecznej (lata te) 3. powrót do koncepcji potęgi mediów w pracach Marshalla McLuhana traktującego media jako podstawowy czynnik rozwoju cywilizacji nowoczesnej (lata te). 4. negocjacyjna koncepcja wpływu mediów (od lat 80-tych do dziś), w której, przyjmuje się, że media nie mają nieograniczonej władzy nad odbiorcami, którzy mają zdolność poddawania się ich wpływom lub nie. Oddziaływanie mediów jest wieloetapowe i niebezpośrednie, uwarunkowane wieloma czynnikami indywidualnymi i społecznymi.

7 Media dobre czy złe? Odbiorcy mediów używają ich w sposób celowy, dążąc do osiągnięcia korzyści wedle określonych oczekiwań - a nie przypadkowo. Bodźcem do aktywności odbiorczej są potrzeby odbiorcy i one determinują jego wybór medium i przekazu. Media masowe nie są jedynym źródłem zaspokajania potrzeb i muszą z innymi źródłami konkurować. Ludzie w większości są świadomi własnych zainteresowań motywów korzystania z mediów, ale Ludzie korzystają z mediów "po swojemu" tzn. przypisują przekazom własne znaczenia i emocje. Zatem wpływ mediów na odbiorców zależy przede wszystkim od ich nastawienia odbiorców do mediów.

8 Media dobre czy złe? Media dostarczają pracy różnym kategoriom specjalistów, wytwarzają poszukiwane produkty kulturalne. Stanowią jeden z instrumentów władzy społecznej, narzędzie kontroli, zarządzania społecznego, mobilizacji oraz pobudzania innowacyjności, która może być substytutem siły fizycznej lub zalet materialnych. To rodzaj forum, na którym sprawy narodowe, jak i międzynarodowe mogą być publicznie prezentowane i roztrząsane. Tworzą podstawę systemu komunikowania się w kulturze masowej i w wysokim stopniu określają jej charakter.

9 Media dobre czy złe? Stały się dominującym źródłem kształtowania indywidualnej wyobraźni szerokich rzesz odbiorców, praktycznie całego społeczeństwa. Stymulują rozwój kultury, zarówno w jej aspekcie symbolicznym, artystycznym, jak obyczajowym i normatywnym, promują nowe tendencje, np. w sztuce, modzie i obyczajach. Rozwijają możliwości komunikowania się; Dają szansę na komunikowanie się z VIP, celebrytami, osobami opiniotwórczymi; Udoskonalają formy i metody nauczania, uczenia się oraz zdobywanie nowych wiadomości, Przyczyniają się do wzbogacania słownictwa, kształtowania osobowości i postaw społeczno-moralnych, przyjmowanie postaw Ułatwiają kształtowanie pojęć, rozwijanie zainteresowań i zdolności poznawczych, przeżywanie emocji i uczuć, inspirowanie do zabawy, rozwijanie twórczości artystycznej.

10 Oddziaływanie mediów na ludzi efekty krótkotrwałe Efekty krótkotrwałe (od sekund do kilku dni) interesują głównie twórców reklamy - są wystarczające dla uzyskania niektórych celów rynkowych (wzrost sprzedaży) czy politycznych (głosy wyborców). Efekty informacyjne (oceniane jako niewielkie), ponieważ bez powtórzeń ludzie szybko zapominają przekazane informacje. Efekty perswazyjne (oceniane jako dość skuteczne). Na ich bazie można przeprowadzić skuteczne kampanie reklamowe, społeczne, polityczne i inne. Efekty emocjonalne (nie można orzec jednoznacznie ich siły). Efekty normatywne kształtowanie postaw wobec różnych zagadnień.

11 Czy media wzbudzają agresję? Sceny i opisy przemocy mogą spowodować dwa efekty krótkotrwałe u ich odbiorcy: rozładowanie agresji i jej odrzucenie w czynie - zapanowanie nad nią wzmocnienie agresji. Nie ma jasnej odpowiedzi na pytanie kiedy występuje konkretny efekt. Wzmocnieniu agresji sprzyja wewnętrzna gotowość powodowana przez określone dodatkowe okoliczności, jak między innymi: frustrację odbiorcy nawyki postępowań agresywnych wychowanie, zwłaszcza gdy odbiorca już doświadczał agresji sytuację i nastrój odbiorcy w momencie doświadczania cechy otoczenia, np. poczucie zagrożenia niektórzy genetycy twierdzą, że i biologia ma tu znaczenie.

12 Oddziaływanie mediów na ludzi efekty długotrwałe Teoria agenda setting media decydują o czym myślimy, rozmawiamy z innymi, co zajmuje nasz umysł i świadomość; Media kreują świat, w którym żyjemy. Poznajemy świat nie takim, jakim on jest, ale taki jaki nam prezentują media. Media tworzą mozaikowy obraz świata, jak w kalejdoskopie.

13 Jak można manipulować obrazem w mediach

14 Oddziaływanie mediów na nasze zachowania Przemoc na ekranie wywołuje zarówno efekt powstrzymywania od przemocy, jak i wspierania przemocy. Telewizja, filmy, gry wideo dostarczają pewnego wzorca, w jaki agresja może się przejawiać ale nie musi. Przemoc w mediach to rodzaj emisji społecznej, która w wielu przypadkach nie pociąga za sobą żadnych skutków, ale w przypadku grup dysfunkcyjnych ma określone konsekwencje.

15 Oddziaływanie mediów na nasze zachowania Badania pokazują, że prospołeczne skutki oglądania telewizji są dokładnie dwukrotnie wyższe niż antyspołeczne. Na zachowania prospołeczne mają wpływ: Cechy sytuacyjne (np. odpowiedzialność) Cechy pomagającego (chęć poczucia się lepszym) Cechy ofiary (chęć rozwiązania problemu)

16 Oddziaływanie mediów na nasze zachowania Z reguły oddziaływanie mass mediów jest znaczne, gdyż mają one wpływ na wyobrażenia ludzi o rzeczywistości. Wpływ jest tym większy, im odleglejszych wydarzeń i ludzi dotyczy, dlatego że nie mamy możliwości sprawdzenia, jak jest w rzeczywistości. Siła wpływu mediów zależy również od tego, na ile zgodne są doniesienia przekazywane przez różne media, a także na ile świeże są sprawy, do których się odnoszą i wobec których brak jest ugruntowanych postaw. W rezultacie media kształtują wyobrażenia na temat tego, co jest ważne. Im niższy występuje poziom naszych kompetencji, tym większe prawdopodobieństwo, że to właśnie media będą głównym czynnikiem decydującym o interpretacji treści.

17 Emocjonalne oddziaływanie mediów M. Mrozowski przyjmuje, że skutki emocjonalnego oddziaływania mediów na odbiorcę należy wiązać w pierwszym rzędzie z charakterem związku, jaki zachodzi pomiędzy treścią przekazu a odbiorcą. Wyróżnia trzy rodzaje związków: 1. Pobudzenie emocjonalne gdy pewne treści symboliczne czy bodźce zmysłowe wywołują u odbiorcy stan podrażnienia, napięcie lub zmianę nastroju. 2. Rozładowanie napięcia gdy zawartość przekazu przyczynia się do zrelaksowania odbiorcy, odprężenia, uspokojenia, przywrócenia stanu wewnętrznej równowagi. 3. Przeżycie zastępcze gdy odbiorca utożsamia się z przedstawianymi postaciami, wczuwa się w ich stany i nastroje, których z jakiś względów nie doświadcza w drodze bezpośrednich kontaktów. Odbiorca tutaj poszukuje w świecie przedstawionym w mass mediach ucieczki od rzeczywistości, sposobności do przeżycia doznań kompensujących mu braki i niedostatki jego sytuacji życiowej

18 Jak nami manipulują media lista Noama Chomsky ego 1. ODWRÓĆ UWAGĘ 2. STWÓRZ PROBLEMY, PO CZYM ZAPROPONUJ ROZWIĄZANIE 3. STOPNIUJ ZMIANY 4. ODWLEKAJ ZMIANY 5. MÓW DO SPOŁECZEŃSTWA JAK DO MAŁEGO DZIECKA 6. SKUP SIĘ NA EMOCJACH, NIE NA REFLEKSJI 7. UTRZYMAJ SPOŁECZEŃSTWO W IGNORANCJI I PRZECIĘTNOŚCI 8. UTWIERDŹ SPOŁECZEŃSTWO W PRZEKONANIU, ŻE DOBRZE JEST BYĆ PRZECIĘTNYM 9. ZAMIEŃ BUNT NA POCZUCIE WINY 10. POZNAJ LUDZI LEPIEJ, NIŻ ONI SAMYCH SIEBIE

19 Odwróć uwagę

20 UTWIERDŹ SPOŁECZEŃSTWO W PRZEKONANIU, ŻE DOBRZE JEST BYĆ PRZECIĘTNYM

21 Media społeczne czy one też? Jak to działa? Bloger znajduje temat, który postanawia rozwijać, ponieważ dopatruje się szansy na zysk. Dlatego jest gotów wtłoczyć ten temat w zbiorową świadomość, zanim ktokolwiek sprawdzi czy to, co pisze, jest prawdą.

22 Jak to działa?

23

24 Zamiast podsumowania

25

26 Dziękuję za uwagę Anna Adamus-Matuszyńska