GENEZA, DEFINICJE, KLASYFIKACJE

Transkrypt

1 Katedra Mostów i Kolei dr inż. Jacek Makuch WYKŁAD 1 GENEZA, DEFINICJE, KLASYFIKACJE DROGI KOLEJOWE WYBRANE ZAGADNIENIA studia II stopnia, specjalność IMO, semestr 3 rok akademicki 2015/16

2 GENEZA (od kiedy kolej?) Jeszcze nie kolej: wynalezienie koła pojazdy napędzane siłą mięśni ludzkich albo zwierząt (np. rydwany egipskie, rzymskie) problemy: duże opory ruchu konieczność kierowania kierunkiem ruchu pojazdu

3 Już kolej: droga zostaje zastąpiona torem: koła mają możliwość jazdy nie całą szerokością drogi, lecz tylko po dwóch szynach początki: starożytna Grecja rowki wykute w płytach kamiennych i starannie wygładzone, w których toczyły się koła wozów

4 Kamienne koleiny w starożytnej drodze w Pompejach

5 Drewniane tory w średniowiecznej kopalni srebra Suggental w Niemczech

6 ROZWÓJ KONSTRUKCJI TORU

7 DLA KÓŁ BEZ OBRZEŻA (jak w wozach konnych)

8

9

10 Tory z żeliwnymi szynami o kształcie kątowników w 1804 r. w hucie Penydarren w Walii poruszał się po nich parowóz Richarda Trevithicka

11 DLA KÓŁ Z OBRZEŻEM

12

13

14

15 Stosowane obecnie w Polsce szyny kolejowe 49E1 (S49) szyna średnia 60E1 (UIC60) szyna ciężka

16 DEFINICJE I KLASYFIKACJE

17 KOLEJE: KONWENCJONALNE ruch dwóch stalowych kół posiadających obrzeża po dwóch stalowych szynach główkowych NIEKONWENCJONALNE: zębate (Struba, Riggenbacha, Abta, Lochera) linowo-terenowe linowe jednoszynowe (monoraile): siodłowe (ALWEG) podwieszone (SAFEGE, Wuppertaler Schwebebahn) magnetyczne (Maglev, Transrapid) autobusy torowe (Translohr, Bombardier GLT)

18 Tory Kolei Izerskiej Tanvald-Kořenov, koło wsi Desná

19 Kolej linowo-terenowa na górę Żar w Międzybrodziu Żywieckim

20 Kolej linowa na Kasprowy Wierch w Tatrach

21 konstruktor: A.L.W. Green (szwed) Kolej siodłowa typu ALWEG

22 Kolej podwieszona typu SAFEGE SAFEGE skrót od: Société Anonyme Française d'études, de Gestion et d'entreprises Tor testowy zbudowany w 1959 roku we Francji w Châteauneuf-sur- Loire Kolejka będąca w eksploatacji w Shonan w Japonii

23 Schwebebahn w Wuppertalu

24 Schwebebahn w Dreźnie

25 Kolej magnetyczna Transrapid opracowana w Niemczech (tor testowy w Emsland) Jedyna komercyjna linia w Chinach - w Szanghaju (połączenie centrum z lotniskiem)

26 Translohr (Francja) Autobus torowy

27 W ZALEŻNOŚCI OD TRAKCJI: napędzane siłą mięśni ludzkich albo zwierząt (woły, muły, osły, konie) grawitacyjne (pierwsze linowo-terenowe koleje górskie) parowe atmosferyczne spalinowe elektryczne

28 W ZALEŻNOŚCI OD UMIESZCZENIA NAPĘDU: poza pojazdem w pojeździe W ZALEŻNOŚCI OD SPOSOBU PROWADZENIA PO TERENIE: naziemne nadziemne (estakada, wiadukt) podziemne (tunel)

29 KOLEJ KONWENCJONALNA: W ZALEŻNOŚCI OD SZEROKOSCI TORU: normalnotorowe (1435 mm) wąskotorowe (1000 mm, 750 mm, 600 mm, inne) szerokotorowe: 1524 mm Rosja, Finlandia 1600 mm Irlandia 1676 mm Hiszpania ponad 2 m Brunel, linia Londyn-Bristol ok. 3 m niezrealizowane plany z pierwszej połowy XX wieku

30 W ZALEŻNOŚCI OD UŻYTKOWNIKA: do roku 1995: użytku publicznego (PKP) użytku niepublicznego (bocznice, przemysłowe, portowe) obecnie: państwowe (PKP PLK) samorządowe (np. Wrocław Psie Pole -Trzebnica) prywatne (zakładowe) W ZALEŻNOŚCI OD MAKSYMALNEJ PRĘDKOŚCI: konwencjonalnych prędkości (do 160 km/h) dużych prędkości (od 200 albo 250 km/h)

31 W ZALEŻNOŚCI OD RODZAJU TERENU: nizinne podgórskie górskie W ZALEŻNOŚCI OD LICZBY TORÓW: jednotorowe dwutorowe wielotorowe W ZALEŻNOŚCI OD TRAKCJI: niezelektryfikowane zelektryfikowane

32 W ZALEŻNOŚCI OD KATEGORII LINII: na czerwono zmiany od 2014 r. (tzw. mała nowelizacja )

33 W ZALEŻNOŚCI OD KLASY TORU: do 2014 r. od 2014 r. na czerwono zmiany od 2014 r. (tzw. mała nowelizacja )

34 METRO W ZALEŻNOŚCI OD KATEGORII TORU:

35 KOLEJE MIEJSKIE: SKM - szybka kolej miejska (S-bahn, RER) Metro (U-bahn) tramwaj formy pośrednie: premetro tramwaj szybki tramwaj dwusystemowy

36 LINIE KOLEJOWE - elementy: odcinki szlakowe (szlaki) odbywa się po nich jedynie przejazd pojazdów kolejowych punkty eksploatacyjne (w mowie potocznej stacje) oprócz przejazdu pojazdów kolejowych umożliwiają wykonywanie czynności: ruchowych (regulowanie odstępu oraz kolejności pojazdów) i / albo handlowych (obsługa podróżnych, ekspedycja towarów): posterunki ruchu: odstępowe (regulują tylko odstęp) zapowiadawcze (regulują kolejność i odstęp): posterunek odgałęźny mijanka stacja punkty handlowe: przystanek osobowy ładownia

37 LINIE KOLEJOWE rodzaje torów: na odcinkach szlakowych: główne (szlakowe) w punktach eksploatacyjnych: główne dla przejazdu pociągów: zasadnicze przedłużenia torów szlakowych dodatkowe tory umożliwiające wymijanie i wyprzedzanie pociągów boczne dla jazd manewrowych: odstawcze ładunkowe (przy magazynie, rampie, placu ładunkowym) wyciągowe komunikacyjne

38 DEFINICJA TORU: Tor (droga kolejowa, szynowa) - dwa równoległe toki szyn stalowych ułożone na podbudowie i podłożu DEFINICJA STACJI: Budowla kolejowa stanowiąca połączony za pomocą rozjazdów układ torowy zawierający tor główny zasadniczy i conajmniej jeden główny dodatkowy, wraz z urządzeniami sterowania ruchem kolejowym (srk) oraz łączności, umożliwiająca wykonywanie następujących czynności ruchowych: rozpoczynanie i kończenie jazdy pociągów, krzyżowanie (wymijanie) i wyprzedzanie pociągów, zmiana składu lub kierunku jazdy pociągów, stacja może również pełnić następujące czynności handlowe: obsługa podróżnych, ekspedycja towarów, obsługa bocznic kolejowych.

39 RODZAJE STACJI: ze względu na wielkość czynności: małe (obsługują rejon do 20 tyś. mieszkańców) średnie (miedzy 20 a 100 tyś. mieszkańców) duże (powyżej 100 tyś. mieszkańców) ze względu na położenie w sieci kolejowej: końcowe pośrednie węzłowe ze względu na układ: przechodnie (np.: Wrocław Główny) czołowe (np.: Wrocław Świebodzki)

40 ze względu na rodzaj przewozów: pasażersko - towarowe pasażerskie towarowe ze względu na rodzaj pracy: rozrządowe (ruch towarowy) ładunkowe (ruch towarowy): kontenerowe portowe przemysłowe przeładunkowe (na styku torów o różnej szerokości) postojowe (ruch pasażerski)

41 Linie Stacje SIEĆ KOLEJOWA: Węzły - w miejscu połączenia kilku linii kolejowych

42 Wrocławski węzeł kolejowy

43 ELEMENTY INFRASTRUKTURY: Tory (w tym rozjazdy, skrzyżowania torów) Podtorze (torowiska, nasypy, przekopy) Urządzenia odwodnienia (rowy, dreny, studzienki) Sieć trakcyjna i urządzenia energetyczne (transformatory) Urządzenia srk (semafory, styki izolowane, napędy zwrotnic, wyposażenie nastawni lub centrów sterowania) i łączności Przejazdy kolejowe i przejścia piesze Koszarki (budynki dróżników przejazdowych) Obiekty inżynierskie (wiadukty, mosty, przepusty, tunele, estakady, ściany oporowe, kładki, przejścia podziemne) Obiekty i urządzenia stacyjne (perony, dworce, chodniki, drogi, wiaty, zadaszenia, magazyny, rampy, place ładunkowe, wagi wagonowe, skrajniki, lokomotywownie, obrotnice, przesuwnice)

44 W prezentacji wykorzystano: 1. Sysak J.: Drogi kolejowe, PWN Warunki techniczne jakim powinny odpowiadać budowle kolejowe i ich usytuowanie - DzU RP Nr 151 z , poz. 987; ze zmianami - DzU RP z , poz Jerczyński J., Boduszek R.: Wrocławska kolej miejska, Miasto Wrocław - Przestrzeń komunikacji i Transportu, Politechnika Wrocławska, Polbus Wrocławiu