Ochrona przed Korozji nr 4-5/2009

Transkrypt

1 Ochrona przed Korozji nr 4-5/ Migrujące inhibitory korozji stali w betonie prawdy i mity Migrating corrosion inhibitors for steel in concrete truths and mirages KRÓLIKOWSKI A. KUZIAK J. Wydział Chemiczny, Politechnika Warszawska, Warszawa Przedstawiono problemy związane ze stosowaniem penetrujących inhibitorów korozji stali w betonie. Przegląd oparto na doniesieniach literaturowych i wynikach prac własnych autorów. Omówiono doniesienia na temat szybkości penetracji inhibitorów w betonie i związanego z tym czasu niezbędnego do osiągnięcia stężenia inhibitora przy powierzchni stali, potrzebnego do zahamowania korozji. Zestawiono też dane o skuteczności tych inhibitorów w skażonym chlorkami i skarbonatyzowanym betonie. Wskazano możliwe przyczyny znacznych rozbieżności w publikowanych doniesieniach na temat działania penetrujących inhibitorów korozji. Słowa kluczowe: korozja, stal, beton, inhibitory korozji, skuteczność Problems related with the application of penetrating corrosion inhibitors for steel in concrete are outlined. Presented data are taken from published reports and authors own studies. Records on the penetration rate of these inhibitors in concrete and time from the inhibitor application on the surface of reinforced concrete till the achievement of its concentration at the steel surface, which is necessary for the inhibition of steel corrosion are reviewed. The efficiency of these inhibitors in chloride contaminated and carbonated concrete are compared. Possible reasons of the observed big discrepancy in published data on the performance of penetrating corrosion inhibitors are indicated. Keywords: corrosion, steel, concrete, corrosion inhibitors, efficiency s Bibliogr. 51

2 Powłoki odbijające promieniowanie słoneczne Solar-reflective coatings ZUBIELEWICZ M. KAMIŃSKA-TARNAWSKA E. Instytut Inżynierii Materiałów Polimerowych i Barwników w Toruniu Oddział Zamiejscowy Farb i Tworzyw w Gliwicach Nadmierne nagrzewanie się pomalowanych powierzchni na skutek promieniowania słonecznego i spowodowany tym wzrost temperatury wnętrz jest niepożądany, a nawet niebezpieczny, w przypadku pokryć dachowych, elewacji i innych elementów konstrukcyjnych, jak też zbiorników paliwowych, obudów chłodni i magazynów. Jednym ze sposobów obniżenia temperatury nagrzewania się powierzchni jest nakładanie odpowiednich powłok, które charakteryzują się wysokim współczynnikiem odbicia promieniowania słonecznego. Na podstawie charakterystyk widmowych wytypowanych pigmentów o różnej gamie kolorystycznej opracowano farby o wysokim współczynniku odbijalności promieniowania. Stwierdzono, że powłoki odznaczają się bardzo dobrą odpornością w warunkach atmosferycznych i nie zmieniają właściwości optycznych pod wpływem promieniowania UV. Słowa kluczowe: kompozycje pigmentowe, właściwości absorpcyjno-rozpraszające, powłoki organiczne odbijające promieniowanie słoneczne Solar-induced heat build-up is undesirable, and even dangerous, in case of coatings for roofs, facades and other building structures, as well as for fuel tanks, shields of cold stores and storehouses. One of the methods to reduce this heat is the application of suitable coatings with high reflectivity. Such coatings, varying in colours, were developed based on spectral characteristic of selected coloured pigments. It has been found that the coatings are very resistant to weathering and their optical properties don t change upon exposure to UV radiation. Keywords: pigment compositions, absorptive-reflective properties, solar-reflective organic coatings s Bibliogr. 24

3 Wpływ pasywacji anodowej na odporność korozyjną stopu TI6Al7Nb w płynie fizjologicznym Ringera Influence of anodic passivation of Ti6Al7Nb alloy on its corrosion resistance in Ringer s physiological solution SIMKA W. Katedra Chemii i Technologii Nieorganicznej, Wydział Chemiczny, Politechnika Śląska, Gliwice IWANIAK A. MICHALSKA J. Katedra Nauki o Materiałach, Wydział Inżynierii Materiałowej i Metalurgii, Politechnika Śląska, Katowice Przedstawiono badania odporności na korozję stopu Ti6Al7Nb w symulowanym roztworze fizjologicznym Ringera. Na podstawie badań elektrochemicznych określono wpływ procesu pasywacji anodowej na potencjał korozyjny, opór polaryzacyjny oraz gęstość prądu korozyjnego. Słowa kluczowe: odporność na korozję, Ti6Al7Nb, pasywacja anodowa Investigations of the corrosion resistance of the Ti6Al7Nb alloy in Ringer s simulated physiological solution have been presented. On the grounds of electrochemical investigations the influence of the anodic passivation on corrosion potential, polarization resistance and corrosion current density have been determined. Keywords: corrosion resistance, Ti6Al7Nb alloy, anodic passivation s Bibliogr. 29

4 Korozja i pasywacja warstw azotowych na żelazie Corrosion and passivation of nitride layers on iron FLIS-KABULSKA I. FLIS J. Instytut Chemii Fizycznej PAN, Warszawa MICHALSKI J. Instytut Mechaniki Precyzyjnej, Warszawa ZAKROCZYMSKI T. Instytut Chemii Fizycznej PAN, Warszawa Badano korozyjne zachowanie warstw wierzchnich żelaza z azotkami ε, γ i ε + γ otrzymanymi na drodze azotowania gazowego w 570oC. Pomiary przeprowadzono w obojętnych i zakwaszonych roztworach siarczanów oraz w buforze boranowym o ph = 8,4 bez i z dodatkiem chlorków lub amoniaku. Odporność korozyjna warstw azotkowych w roztworach siarczanów była większa niż odporność żelaza, natomiast w roztworze boranowym ich odporność była mniejsza. Pomimo zwiększonej korozji ogólnej, w boranach z dodatkiem chlorków warstwy azotkowe wykazywały bardzo wysoką odporność na korozję wżerową. Analiza powierzchni za pomocą XPS wykazała, że produkty korozji na azotowanym żelazie zawierały znacznie większe ilości tlenków żelaza, zwłaszcza magnetytu, niż na żelazie nieazotowanym. Zaproponowano wyjaśnienie, że anodowe zachowanie azotowanego żelaza w słabo- zasadowym roztworze jest określone głównie przez wpływ powstającego amoniaku. Intensywne anodowe roztwarzanie można wyjaśnić tworzeniem rozpuszczalnych kompleksów z amoniakiem, a duże ilości magnetytu można tłumaczyć zachodzeniem wspomaganej przez amoniak konwersji FeOOH + Fe(II) do Fe 3 O 4. Zwiększona odporność na korozję wżerową azotowanego żelaza może być spowodowana powstawaniem większej ilości tlenków żelaza i wiązaniem chlorków w kompleks Fe-NH 3 -Cl. Słowa kluczowe: azotki żelaza, korozja ogólna, korozja wżerowa, pasywacja, warstwy powierzchniowe Corrosion behaviour of iron nitrides ε, γ and ε, γ (formed by gas nitriding at 570oC) was examined in neutral and acidifi ed sulphate solutions and in borate buffer of ph 8.4, without and with chlorides or ammonia. In chloride-free solutions, nitride layers showed in comparison with unnitrided iron higher corrosion resistance in neutral and acidifi ed solutions, but lower resistance in the borate buffer. Despite of increased general corrosion, in borate solution with an addition of chloride anions nitride layers exhibited a very high resistance to pitting corrosion. XPS analysis showed that anodic films on nitrided iron contained much larger amounts of iron oxides, in particular of magnetite, than those on untreated iron. It was suggested that the anodic behaviour of nitrided iron in slightly alkaline solution was determined mainly by the effect of evolving ammonia. Increased anodic dissolution can be explained by the formation of soluble complexes with ammonia, whereas increased amounts of magnetite can be due to the ammoniapromoted conversion of FeOOH + Fe(II) to Fe 3 O 4. It was proposed that the enhanced pitting resistance of nitrided iron resulted mainly from the formation of large amounts of iron oxides and from binding of chloride anions into a Fe-NH 3 -Cl complex. Keywords: iron nitrides, general corrosion, pitting corrosion, passivation, surface films s Bibliogr. 18

5 Nowe przyjazne środowisku naturalnemu inhibitory korozji i osadzania się osadów w przemysłowych obiegach wody chłodzącej New environmentally friendly corrosion and scale inhibitors for industrial cooling waters MAZIEŃCZUK A. SKARŻYŃSKI W. FALEWICZ P. Zakład Inżynierii Powierzchni, Katalizy i Korozji, Politechnika Wrocławska, Wrocław Przedstawiono wyniki badań metodami: testu elektrochemicznego, potencjodynamiczne skuteczności ochrony przed korozją stali St3 w wodzie modelowej IVB za pomocą wybranych związków z grupy pochodnych kwasów alkilo-, arylo-, amino-fosfonowych lub mieszanin ich z jonami Zn2+ i/lub bezwodnika ftalowego. Następnie dla najskuteczniejszych mieszanin inhibitorowych, metodą grawimetryczną po różnych czasach ekspozycji próbek ( h) określono skuteczność ochrony przed korozją i odkładaniem się osadów. Wśród wyselekcjonowanych mieszanek inhibitorowych, mieszanki nr IV i VII zawierające odpowiednio: 50 mg/dm3 kwas butylenodiamino- N,N bis [3,4-dihydroksyfenylo)metylofosfonowy i 4 mg/dm3 Zn2+ i 2 mg/ dm3 bezwodnika ftalowego oraz 50 mg/dm3 kwas 1,4-fenylobis(aminometylobisfosfonowy) spełniają wymagania standardów światowych ochrony inhibitorowej przemysłowych układów wody chłodzącej, po upływie 240 h ekspozycji próbek. Mieszaniny inhibitorowe nr IV i VII obniżają średnią szybkość korozji stali St3 w wodzie modelowej IVB do wartości 0,03 mm/rok i 0,01 mm/rok oraz średnią szybkość odkładania się osadów do wartości 0,79 g/(m2 doba) i 1,43 g/(m2 doba). Słowa kluczowe: woda chłodząca, inhibitor, stal węglowa, związki fosfonowe The results of the electrochemical and potentiokinetic tests concerning the efficiency of anticorrosion protection of mild steel, with selected compounds such as the alkyl-, aryl and amine phosphonic acids derivatives or their mixtures with Zn2+ ions and phthalic anhydride, in model water are presented. For the best inhibitive mixtures, corrosion and scale inhibition effectiveness were determined by gravimetric method after various exposure times (24 to 240 hours). Of selected inhibitor mixtures, compositions No. IV containing 50 mg/dm3 butylenodiamino N,N` bis [3,4(dihydroxyphenylo)- methylophosphonic acid with 4 mg/dm3 Zn2+ and 2 mg/dm3 phtalic anhydride and composition No VII, containing 50 mg/dm3 1,4-phenylobis-(amino,ethylbisphosphonic) acid, fulfilled international standards for inhibitor protection of industrial cooling water systems within 240 hours exposure time. Those inhibitor mixtures decrease corrosion rate of St3 steel in model water up to 0,03 mm/year and 0,01 mm/year while the deposition rate reaches the level of 0,79 g/(m2 day) and 1,43 g/(m2 day). Key words: cooling water, inhibitor, carbon steel, phosphonic compounds s Bibliogr. 10

6 Elektrochemiczne charakterystyki odporności na korozję wżerową azotowanej jarzeniowo stali austenitycznej Electrochemical investigations of pitting corrosion resistance of glow-discharge nitrided austenitic stainless steel JAGIELSKA-WIADEREK K. BALA H. Katedra Chemii, Wydział Inżynierii Procesowej, Materiałowej i Fizyki Stosowanej, Politechnika Częstochowska, Częstochowa RUDNICKI J. Wydział Inżynierii Materiałowej, Politechnika Warszawska, Warszawa W pracy przedstawiono elektrochemiczne charakterystyki polaryzacyjne stali X6CrNiTi18-10 poddanej wysokotemperaturowemu (520oC) azotowaniu jarzeniowemu. Badania potencjokinetyczne wykonano w zakwaszonym (ph = 4) 0,5 M roztworze siarczanowym zawierającym jony Cl- o stężeniu 0,5M. Wykorzystując tzw. metodę postępującego ścieniania analizowano kolejne warstwy stali posuwając się od zewnętrznej powierzchni w głąb materiału. Zastosowanie tego typu metody pozwoliło wykreślić głębokościowe profile wartości potencjałów nukleacji wżerów i repasywacji. Słowa kluczowe: azotowanie jarzeniowe, stal austenityczna, korozja wżerowa, profil głębokościowy Electrochemical polarization characteristics of glow-discharge, high-temperature (520oC) nitrided AISI 321 type stainless steel are presented in the paper. The potentiokinetic tests were carried out in acidifi ed, 0.5 M sulphate (ph = 4) solution containing 0.5M of chloride ions. A method of consecutive thinning of surfacial layers of the treated steel has been applied to determine the depth profi les of its pitting- and repasivation potentials. Keywords: glow-discharge nitriding, austenitic steel, pitting corrosion, depth profile s Bibliogr. 31

7 Stara metoda w nowej odsłonie zastosowanie korozymetrii w technologii ochrony katodowej An old method uncovered again application of corrosimetry in cathodic protection technology SOKÓLSKI W. JANKOWSKI J. SPZP CORRPOL Gdańsk Rozpoczęty po 2000 roku proces normalizacji europejskiej w zakresie technologii ochrony katodowej zaowocował wprowadzeniem do norm nie tylko konglomeratu wymagań zawartych w dotychczasowych normach krajów członkowskich, ale także i nowych koncepcji. Do najważniejszych zaliczyć należy wskazanie szybkości korozji jako zasadniczego kryterium ochrony katodowej. Pomimo ugruntowanej tradycji stosowania kryteriów potencjałowych, pomiar szybkości korozji w warunkach rzeczywistych może stać się użytecznym narzędziem do oceny skuteczności działania zabezpieczenia przeciwkorozyjnego. W pracy przedstawiono praktyczne wykorzystanie znanej metody pomiarowej - korozymetrii rezystancyjnej do oceny pracy systemów ochrony katodowej dużych konstrukcji metalowych. Opracowanie ma charakter przeglądowy. Słowa kluczowe: ochrona katodowa, kryteria ochrony, korozymetria rezystancyjna The European normalisation process started after the year 2000 in the scope of cathodic protection technology has led to introduction into standards of not only a conglomeration of requirements contained in former national standards of members, but also of new concepts. The most important include indication of the corrosion rate as the principal cathodic protection criterion. In spite of an established tradition of potential criteria application, corrosion rate measurement in real conditions may become a useful tool for assessment of the effectiveness of anticorrosion protection. In the paper practical application has been presented of a well known measurement method resistance corrosimetry for assessment of cathodic protection systems of large metal structures. Keywords: cathodic protection, protection criteria, resistance corrosimetry s Bibliogr. 18

8 Powłoki ceramiczne SiO2-Al2O3 otrzymywane metodą zol-żel na powierzchni tytanu eksponowane w roztworze sztucznej krwi The ceramic coatings SiO2-Al2O3 prepared by sol-gel method on titanium surface exposited in simulated body fluid CHĘCMANOWSKI J. SZCZYGIEŁ B. Zakład Inżynierii Powierzchni, Katalizy i Korozji, Politechnika Wrocławska, Wrocław GŁUSZEK J. Wyższa Szkoła Inżynierii Dentystycznej, Ustroń Metodą zol-żel otrzymano trójwarstwowe powłoki ochronne SiO2-Al2O3 na tytanie, spiekane w temperaturze 200oC. Powłoki ceramiczne osadzano metodą zanurzeniową z zolu, w którym prekursorem był tetraetoksysilan (TEOS) oraz tri-sec-butanolan glinu (TBA). Próbki eksponowano w roztworze sztucznej krwi odpowiednio: 10 minut, 7 oraz 14 dni. Na podstawie badań potencjodynamicznych wyznaczano: potencjał korozyjny (E ); gęstość prądu przy potencjale -750 mvnek (ie=-750mv, obszar katodowy); potencjał przejścia katodowo-anodowego (EK A); opór polaryzacyjny (Rp); gęstość prądu korozyjnego (io) oraz przepuszczalność powłok (P). Stwierdzono, że otrzymane powłoki SiO2-Al2O3 spełniają funkcję ochronną podłoża tytanu, a także stanowią warstwę aktywnej bioceramiki, na której osadza się hydroksyapatyt (potwierdzony zdjęciami SEM). Słowa kluczowe: zol-żel, SiO2-Al2O3, roztwór sztucznej krwi, tytan, hydroksyapatyt, biomateriał Tri-layer SiO2-Al2O3 protective coatings were prepared with sol-gel method, sintering at the temperature 200oC on titanium. The ceramic coatings were deposited from sol with the dip-coating method. Tetraethoxysilan (TEOS) and aluminium tri-secbutoxide ware used as a precursor. On the basis of potentiodynamic measurements: corrosion potential (E ) at various time exposition samples in Simulated Body Fluid (SBF); current density at potential -750 mvnek (ie=-750mv, cathodic area); cathodic to anodic transition potential (EK A); polarization resistance (Rp); current corrosion density (io) and through-coatings (P) have been determined. The ceramic coatings type SiO2- Al2O3 performs a double function: protective properties in the Simulated Body Fluid and bioactive ceramic, on which the surface deposited hydroxyapatite (acknowledgement o SEM). Keywords: sol-gel, SiO2-Al2O3, simulated body fluid, titanium, hydroxyapatite, biomaterial s Bibliogr. 31

9 Odporność korozyjna warstw wytworzonych na stali 316L w procesach niskotemperaturowego azotowania jarzeniowego Corrosion resistance of nitrided layers produced on AISI 316L steel by glow-discharge low-temperature nitriding SKOŁEK-STEFANISZYN E. BROJANOWSKA A. Wydział Inżynierii Materiałowej, Politechnika Warszawska, Warszawa TROJANOWSKI J. Instytut Mechaniki Precyzyjnej, Warszawa SOBIECKI J.R. WIERZCHOŃ T. Wydział Inżynierii Materiałowej, Politechnika Warszawska, Warszawa Stal austenityczną 316L poddano procesom niskotemperaturowego azotowania jarzeniowego, w wyniku którego wytworzono warstwy zbudowane z austenitu azotowego, tzw. fazy S. Wykazano wpływ ciśnienia procesu azotowania jarzeniowego na strukturę, skład chemiczny i fazowy oraz grubość wytworzonej warstwy austenitu azotowego. Warstwy wytworzone przy wyższym ciśnieniu w komorze roboczej rzędu 4 mbar charakteryzują się mniejszą grubością, większą chropowatością powierzchni oraz mniejszą zawartością azotu w warstwie. Zapewniają jednak zwiększenie twardości stali austenitycznej przy zachowanej wysokiej odporności na korozję wżerową w 0,5 M roztworze wodnym NaCl. Obniżenie ciśnienia azotowania jarzeniowego do 2 mbar w znaczącym stopniu poprawia zarówno twardość jak i odporność korozyjną stali w roztworze zawierającym jony chlorkowe. Słowa kluczowe: stal 316L, azotowanie jarzeniowe, faza S, odporność korozyjna Samples made of 316L steel were subjected to low-temperature glow discharge nitriding. The treatment produced diffusion-type surface layers composed of nitrogenexpanded austenite (known as the phase S, i.e. supersaturated solution of nitrogen in austenite). It has been shown that the structure, chemical and phase composition and thickness of the surface layer depended on the treatment pressure. The layers obtained at a higher pressure are thinner, their surface is more developed and the content of nitrogen is lower. They provide higher hardness and high pitting corrosion resistance in 0.5 M NaCl water solution. Decreasing the glow discharge nitriding pressure improves hardness as well as corrosion resistance in the solution with chlorine ions. Keywords: 316L steel, glow-discharge nitriding, S phase, corrosion resistance s Bibliogr. 17

10 Odporność korozyjna filmów winylo-trójetoksy silanu na żelazie w powietrzu i w roztworze fosforanu Corrosion resistance of vinyl-triethoxy silane films on iron in air and in phosphate solution KANOZA M. FLIS J. Instytut Chemii Fizycznej PAN, Warszawa Związki organo-silanowe są stosowane dla poprawienia adhezji powłok organicznych na metalach. W niniejszej pracy badano cienkie filmy winylotrójetoksy silanu (WTES) na żelazie (układ Fe/WTES) w celu określenia ich zdolności ochronnych i zachodzenia przemian chemicznych na powietrzu i w roztworze fosforanu. Po eksponowaniu w powietrzu w czasie do 12 dni, mierzono impedancję w 0,01 M Na2HPO4 i wykonywano analizę powierzchniową metodą XPS i FTIR. Eksponowanie w powietrzu spowodowało wzrost oporu przeniesienia ładunku, co wskazuje na polepszenie własności ochronnych układu. Na podstawie analizy powierzchniowej można uważać, że było ono spowodowane narastaniem tlenków żelaza na granicy faz Fe/WTES, powstawaniem SiO2 i związków pokrewnych, tworzeniem polisiloksanów i polimeryzacją grup winylowych. Zanurzenie do roztworu przyśpieszyło proces utleniania silanu. Wyrażono przypuszczenie, że niezależnie od zwiększania adhezji, silany odgrywają ważną rolę w ochronie przed korozją także poprzez swoje własności barierowe i inhibicyjne. Słowa kluczowe: powłoki silanowe, żelazo, powietrze, roztwór fosforanu, impedancja, analiza powierzchni, przemiany chemiczne Organosilane compounds are used for the improvement of adhesion of organic coatings on metals. In the present work, fi lms of vinyl-triethoxy silane (CH2=CH) Si(OC2H5)3 (WTES) on iron (Fe/WTES system) were examined to determine their ability to protect against corrosion and to evaluate chemical transformations occurring in air and in phosphate solution. After exposure to air for up to 12 days, impedance was measured in 0.01 M Na2HPO4, and surface analysis was carried out with XPS and FTIR. Exposure to air resulted in an increase of charge transfer resistance, indicating an improvement of protective properties of the system. On the basis of the surface analysis it can be proposed that the improvement was caused by the growth of iron oxides at the Fe/VTES interface, by the formation of SiO2 and related species and of polysiloxanes, and by polymerisation of vinyl groups. Immersion in the solution accelerated oxidation of the silane. It has been suggested that apart from improving adhesion, silanes play an important role in the corrosion protection also by their barrier and inhibiting properties. Keywords: silane fi lms, iron, air, phosphate solution, impedance, surface analysis, chemical transformations s Bibliogr. 14

11 Badania efektywności działania antykorozyjnego pigmentu aktywnego w powłokach lakierowych Investigations of active pigment anticorrosive efficiency in paint coatings GŁUSZKO M. SZYMAŃSKI W. Instytut Elektrotechniki Oddział Technologii i Materiałoznawstwa Elektrotechnicznego, Pracownia Badań Korozyjnych, Wrocław Wykonano badania efektywności działania pigmentu aktywnego, przeznaczonego dla farb gruntowych nakładanych na powierzchnię stali. Antykorozyjne, amorficzne pigmenty otrzymano metodą wysokotemperaturowej syntezy z mieszanin odpowiednio dobranych reagentów chemicznych. Metodą przyspieszonych badań korozyjnych wyznaczono optymalny skład pigmentu i jego właściwą zawartość w powłoce lakierowej. Efektywność antykorozyjnego działania uzyskanego pigmentu potwierdzono badaniami potencjodynamicznymi i metodą spektroskopii impedancyjnej Słowa kluczowe: pigmenty aktywne, powłoki lakierowe, przyspieszone badania korozyjne, badania potencjodynamiczne, spektroskopia impedancyjna The investigations of active pigment efficiency in primers for steel substrate have been carried out. Anticorrosive pigments have been received by high temperature synthesis of properly selected mixtures of chemical reagents. The optimum composition of the pigment and its proper concentration in the paint coating were established by accelerated corrosion investigations methods. Anticorrosive efficiency of the pigment was confirmed by potentiodynamic and impedance spectroscopy investigations. Keywords: active pigments, primer coatings, accelerated corrosion investigations, potentiodynamic investigations, impedance spectroscopy s Bibliogr. 31

12 Wpływ rodzaju warstwy azotowanej na żelazie na absorpcję wodoru The effect of the nitrided layers on iron on the absorption of hydrogen WOLAREK Z. GAJEK A. ZAKROCZYMSKI T. Instytut Chemii Fizycznej PAN, Warszawa Stosując elektrochemiczną technikę detekcji wodoru, zbadano przenikanie i absorpcję wodoru przez membrany żelazne z warstwami azotków γ, (ε + γ ) i ε, wytworzonymi w procesie kontrolowanego azotowania gazowego. Membrany ładowano od strony azotowanej wodorem wydzielanym katodowo stałym prądem z roztworu 0,1 M NaOH, w temperaturze 30oC. Po przerwaniu ładowania, zmierzono szybkość desorpcji wodoru z obydwu stron membrany. Analiza szybkości desorpcji wodoru pozwoliła rozróżnić wodór dyfuzyjny (mobilny) od wodoru pułapkowanego odwracalnie oraz określić ich ilości i rozmieszczenie w membranie. Wodór pułapkowany stanowił główną część pochłoniętego wodoru. Pułapkowanie wodoru było zwiększone przez wydzielenia azotku γ oraz warstwy azotków γ, (ε+γ ) i ε. Pomimo wysokiej skłonności warstw azotowanych do pułapkowania wodoru, warstwy te, dzięki małej ruchliwości i rozpuszczalności wodoru dyfuzyjnego, hamują absorpcję wodoru przez metal podłoża. Słowa kluczowe: żelazo, warstwy azotowane, przenikanie wodoru, absorpcja wodoru, desorpcja wodoru Hydrogen permeation through and hydrogen desorption from iron membranes with nitrides γ, (ε+γ ) and ε layers, formed by controlled gas nitriding, was studied using the electrochemical detection of hydrogen. Membranes were charged at their nitrided side with hydrogen cathodically generated from 0.1 M NaOH under constant current, at temperature 30oC. After cessation of hydrogen charging, desorption rate of hydrogen was measured at both sides of the membrane. An analysis of the desorption rates enabled to distinguish the diffusible (mobile) hydrogen from the reversibly trapped hydrogen and to determine their amounts and distribution in the membrane. The trapped hydrogen accounted for the majority of the total absorbed hydrogen. Hydrogen trapping was enhanced by the γ precipitates and especially by the nitrided compound layers. In spite of high capability to hydrogen trapping, the nitrided layers, owing to low mobility and solubility of the diffusible hydrogen in these layers, impeded the absorption of hydrogen by the metal substrate. Keywords: iron, nitrided layers, hydrogen permeation, hydrogen absorption, hydrogen desorption s Bibliogr. 11

13 Skuteczność związków proponowanych jako penetrujące inhibitory korozji zbrojenia w żelbecie Efficiency of penetrating corrosion inhibitor for steel in concrete at various [Cl-]/ [inhibitor] molar ratios KUZIAK J. Katedra Inżynierii Materiałów Budowlanych, Politechnika Warszawska, Warszawa KRÓLIKOWSKI A. Katedra Chemii Nieorganicznej i Technologii Ciała Stałego, Politechnika Warszawska, Warszawa Wykonano badania działania dwóch penetrujących inhibitorów korozji stali w betonie: azotanu(iii) wapnia (CA) oraz benzoesanu etanoloamoniowego (BEA). Doświadczenia prowadzono w roztworze symulującym beton zanieczyszczony chlorkami (RS = nas. Ca(OH)2 + 1% NaCl). Po zainicjowaniu korozji stali stopniowo zwiększano stężenie inhibitora w roztworze RS i wykonywano pomiary impedancyjne oraz potencjału korozyjnego stali. Badania wykazały wysoką skuteczność inhibicji zainicjowanej korozji stali dla CA oraz brak znacznego wpływu BEA na szybkość korozji. Skuteczność CA jest większa przy niższych wartościach stosunku [Cl-]/[inhibitor] oraz przy mniejszym stopniu rozwoju korozji stali w chwili zastosowania inhibitora. Słowa kluczowe: beton, stal, korozja, inhibitor, azotan(iii) Performance of two penetrating corrosion inhibitors, namely calcium nitrite (CA) and ethanolammonium benzoate (BEA) was studied. Tests were conducted in the solution simulating chloride contaminated concrete (RS = saturated solution of Ca(OH)2 + 1% NaCl). After the initiation of steel corrosion, inhibitor concentration was gradually increased and its efficiency was monitored by impedance and corrosion potential measurements. Tests revealed the high inhibition efficiency for CA and slight effect of BEA. The inhibition efficiency of CA is higher at lower [Cl- ]/[inhibitor] molar ratios and at lower degree of corrosion development in the time of inhibitor application. Keywords: concrete, steel, corrosion, inhibitor, nitrite s Bibliogr. 16

14 Poprawa odporności i elektromagnesów typu Nd-Fe-B na korozję lokalną poprzez chemiczną modyfikację proszku magnetycznego Improvement of Nd-Fe-B type dielektromagnets resistance against local corrosion by chemical treatment of magnetic powder KLIMECKA-TATAR D. BALA H. JAGIELSKA-WIADEREK K. Katedra Chemii, Politechnika Częstochowska, Częstochowa Przeprowadzono badania nad wpływem chemicznej modyfikacji nanokrystalicznego proszku magnetycznego Nd-Fe-B na odporność gotowych dielektromagnesów. W celu określenia odporności korozyjnej kompozytu porównano krzywe potencjokinetyczne, uzyskane dla materiału wykonanego z proszku nie poddanego trawieniu i z proszku wstępnie trawionego w wybranych mediach modyfikujących. Badania potencjokinetyczne wykonane w roztworach fosforanowych (ph = 3) wykazały, że wstępna obróbka chemiczna powierzchni proszku ma korzystny wpływ na odporność korozyjną materiału finalnego w zakresie pasywnym. Ponadto obróbka modyfikująca proszku zmniejsza podatność magnesów na korozję wżerową w obecności 0,03 0,05 M jonów chlorkowych. Słowa kluczowe: magnesy neodymowe, proszki nanokrystaliczne, modyfikacja powierzchni proszku, korozja lokalna Investigations of the chemical treatment of nanocrystalline magnetic powder of Nd-Fe-B type on corrosion characteristics of dielectromagnets have been carried out. To evaluate corrosion resistance of composites made of non-treated and initially etched powder the potentiokinetic polarization curves of the final material have been compared. The potentiokinetic tests in phosphate (ph = 3) solutions have shown that the preliminary chemical treatment of the powder surface clearly improves corrosion behaviour of the final magnets in passive range. At the same time, the powder treatment confines magnets susceptibility to pitting corrosion in presence of M chloride ions. Keywords: neodymium magnets, nanocrystalline powders, powder surface modification, local corrosion s Bibliogr. 18

15 Ocena stanu stomatologicznych materiałów po długotrwałej implantacji w organizmie ludzkim Corrosion resistance of dental metallic material after long-term implantation in the human body HAJDUGA M. Akademia Techniczno-Humanistyczna, Bielsko-Biała KALUKIN B. KALUKIN A. Firma Biomedyczna, Sędziszów Małopolski Od przeszło 3000 lat główną grupą materiałów, przeznaczonych do implantacji w organizmie ludzkim są metale i ich stopy. W ostatnim stuleciu najczęściej używana była i jest do dzisiaj implantacyjna stal austenityczna. W ostatnich 30 latach częściowo wyparły ją stopy niklu, kobaltu czy tytanu, lecz do dnia dzisiejszego jest ona szeroko stosowana jako biomateriał metaliczny. Oprócz niewątpliwych zalet, z których głównymi są bardzo dobre właściwości mechaniczne, stal implantacyjna może być generatorem wolnych atomów i jonów, będących czynnikami zagrożenia dla organizmu. Jedną z funkcji, mających wpływ na biozgodność materiału jest czas przebywania konstrukcji w agresywnym środowisku płynów ustrojowych. Autorzy podjęli próbę określenia zakresu zmian w materiałach metalicznych, po długotrwałej implantacji w jamie ustnej. Celem pracy jest określenie wpływu czasu użytkowania na zmianę właściwości materiałowych stopów stomatologicznych. W jej zakresie mieszczą się mikroskopowe badania metalograficzne, mikroanaliza rentgenowska oraz badania mikrotwardości. Wstępna analiza wyników potwierdza tak szerokie rozpowszechnienie implantacyjnej stali austenitycznej. Słowa kluczowe: implantacja długoczasowa, mikroanaliza rentgenowska, mikroskopowe badania metalograficzne, mikrotwardość From 3000 years the majority of materials made for implantation in the human body are metals and alloys. During the last century the implantation austenitic steel was the most commonly used. In the past 30 years, it was partly replaced by nickel alloys, cobalt alloys and titanium, but even nowadays it is still widely used as a metallic biomaterial. Apart from the advantages of which a very good mechanical properties are the main ones, implantation steel may act as generator of free atoms and ions, which are risk factors for the organism. One of the functions that influences biocompatibility of the material is the time during which the construction remains in the aggressive environment of body fluids. The authors made an attempt to determine the extent of changes in the metallic materials after long-term implantation in the oral cavity. The aim of this work is to determine the correlation between lifetime and changes of properties of the material used in dental alloys. Metallographic microscopic examinations, X-ray microanalysis and micro hardness fall within the scope of this work. Preliminary analysis of the results confirms such a wide spread of an austenitic implantation steel. Keywords: long-term implantation, X-ray microanalysis, metallographic microscopic examination, micro hardness s Bibliogr. 16

16 Transport wodoru przez warstwy azotowane na żelazie Hydrogen transport through nitride layers on iron GAJEK A. Instytut Chemii Fizycznej PAN, Warszawa MICHALSKI J. Instytut Mechaniki Precyzyjnej, Warszawa ZAKROCZYMSKI T. Instytut Chemii Fizycznej PAN, Warszawa Stosując elektrochemiczną technikę detekcji wodoru, zbadano przenikanie wodoru przez membrany żelazne z warstwami azotków γ, (ε + γ ) i ε, wytworzonymi w procesie kontrolowanego azotowania gazowego. Azotowaną stronę membran ładowano wodorem wydzielanym katodowo stałym prądem z roztworu 0,1 M NaOH, w temperaturze 30oC. Przenikanie wodoru przez membrany azotowane było o 2 3 rzędy wielkości mniejsze od przenikania wodoru przez membranę nieazotowaną. Na podstawie przebiegu przenikania w stanie nieustalonym określono efektywne współczynniki dyfuzji wodoru w azotowanych membranach, a następnie współczynniki dyfuzji wodoru charakteryzujące transport w warstwach azotków γ, (ε + γ ) i ε. Transport wodoru był najbardziej utrudniony w zewnętrznej warstwie azotku ε współczynnik dyfuzji wodoru w tej warstwie był ponad 4 rzędy wielkości mniejszy od współczynnika dyfuzji wodoru w nieazotowanym żelazie. Słowa kluczowe: żelazo, warstwy azotkowe, przenikanie wodoru, dyfuzja wodoru Hydrogen permeation through iron membranes with nitrides γ, (ε + γ ) and ε layers, formed by controlled gas nitriding, was studied using the electrochemical detection of hydrogen. The nitrided membrane side was charged with hydrogen cathodically generated from 0.1 M NaOH under constant current, at temperature 30oC. Hydrogen permeation through nitrided membranes was 2-3 orders of magnitude lower than that through an unnitrided membrane. On the basis of the nonstationary permeation, the effective diffusion coeffi cients of hydrogen for the nitrided membranes, and than the diffusion coeffi cients characterizing the transport of hydrogen in the nitrided γ, (ε + γ ) and ε layers were evaluated. Hydrogen transport was mostly hindered in the outer nitride ε layer the diffusion coeffi cient of hydrogen in this layer was over 4 orders of magnitude lower than that in the unnitrided iron. Keywords: iron, nitride layers, hydrogen permeation, hydrogen diffusion s Bibliogr. 11

17 Bezchromowe powłoki konwersyjne na cynkowych podłożach stopowych badania rozpoznawcze Chrome-free conversion layers on zinc alloy coatings preliminary tests WINIARSKI J. SZCZYGIEŁ B. Zakład Inżynierii Powierzchni, Katalizy i Korozji, Politechnika Wrocławska, Wrocław Otrzymano warstwy konwersyjne z roztworów soli molibdenu Na2MoO4 z dodatkiem cytrynianu sodu jako czynnika kompleksującego. Jako podłoża użyto stali węglowej St3s z elektrolitycznie osadzoną powłoką cynkowo niklową. Badano wpływ ph oraz temperatury kąpieli na przebieg procesu i właściwości osadzonych powłok. Jako punkt odniesienia dla właściwości powstałych warstw użyto próbek chromianowanych. Badania polaryzacyjne wykazały, że wzrost temperatury kąpieli powoduje zmniejszenie odporności korozyjnej powłok w środowisku 0,5 M NaCl (wzrost prądów korozyjnych, spadek oporu polaryzacyjnego). Najlepsze warstwy zawierające molibden uzyskano w temperaturze 25 i 40 C. Powłoki są jednorodne i pozbawione spękań. Słowa kluczowe: chromianowanie, powłoka konwersyjna, odporność na korozję, molibdenian, cytrynian Molybdate conversion layers have been obtained on the Zn Ni alloy electrogalvanised steel from a solution containing sodium molybdate(vi) and sodium citrate, acidifi ed with phosphoric acid. The layers were deposited at different bath temperatures and different ph values. Chromated samples were used as the reference in order to compare the corrosion resistance properties. The increasing bath s temperature causes decreasing corrosion resistance (bigger corrosion curents, smaller polarization resistance) in 0,5 M NaCl environment. The best molybdate layers were obtained in temperature C. These layers are homogeneous and free of cracks. Key words: chromating, conversion coating, corrosion resistance, molybdate, citrate s Bibliogr. 8

18 Odporność korozyjna warstw azotowanych wytworzonych w procesach niskotemperaturowych obróbek jarzeniowych na spiekach stali AISI 316L Corrosion resistance of the nitrided layers produced on the AISI 316L sintered steel in the glow-discharge low-temperature processes KAMIŃSKI J. BROJANOWSKA A. Wydział Inżynierii Materiałowej, Politechnika Warszawska, Warszawa KAZIOR J. Instytut Inżynierii Materiałowej, Wydział Mechaniczny, Politechnika Krakowska, Kraków WIERZCHOŃ T. Zakład Inżynierii Powierzchni, Wydział Inżynierii Materiałowej, Politechnika Warszawska, Warszawa W artykule przedstawiono wyniki badań warstw azotowanych wytworzonych na spiekach stali AISI 316L metodą niskotemperaturowego (450ºC) azotowania jarzeniowego. Wytworzono trzy rodzaje warstw azotowanych, stosując trzy różne atmosfery obróbki. Badano wpływ atmosfery azotowania na grubość, morfologię powierzchni oraz skład chemiczny i fazowy wytworzonych warstw. Do analizy odporności korozyjnej wytworzonych warstw azotowanych zastosowano metodę spektroskopii impedancyjnej (EIS) oraz metodę potencjodynamiczną. Do rozwiązania problemu znaczących różnic pomiędzy powierzchnią geometryczną a rzeczywistą badanych spieków zastosowano parametr AAF (ang. AAF active area factor) wyliczany przy pomocy metody EIS, pozwalający oszacować różnice pomiędzy powierzchnią geometryczną a rzeczywistą. W oparciu o badania EIS, znaczącą poprawę właściwości korozyjnych (w porównaniu do spieku w stanie wyjściowym) wykazuje tylko warstwa azotowana, wytworzona w atmosferze procesu o składzie 1N2:2H2. Wynik ten nie został jednakże potwierdzony w badaniach potencjodynamicznych. Słowa kluczowe: spiek stali 316L, azotowanie jarzeniowe, spektroskopia impedancyjna (EIS) The paper presents results of a research of the nitrided layers on the AISI 316L sintered steel, produced in the glowdischarge assisted low-temperature (450ºC) nitriding processes. Three different process atmospheres was examined. The paper describes the effect of different nitriding atmospheres on the layers thickness, surfaces morphology, chemical and phase composition. Corrosion resistance was examined using the electrochemical impedance spectroscopy (EIS) and potentiodynamic methods. The active area factor (AAF), deduced from EIS measurements, has been used to quantify the relationship between the apparent surface of the sinters, and the real surface exposed to corrosion. The EIS results have shown that the corrosion resistance increases (compared to the sinter in the initial state) only for the nitrided layer produced in the process atmosphere containing nitrogen and hydrogen in the ratio of 1N2 to 1H2. This result was not however confirmed by the potentiodynamic method. Keywords: 316L sintered steel, glow-discharge nitriding, electrochemical impedance spectroscopy (EIS) s Bibliogr. 18

19 Wysokotemperaturowa odporność korozyjna stali P91 w złożonych atmosferach z parą wodną High-temperature corrosion resistance of P91 steel in complex atmospheres with steam PRZELIORZ R. HERNAS A. FORMANEK B. Politechnika Śląska, Katowice Badano początkowe stadia utleniania stali P91 w różnych atmosferach: powietrze/h2o, N2/O2/H2O, He/H2O. Stężenie pary wodnej w gazie wynosiło 1 lub 5%. Pomiary kinetyki utleniania prowadzono metodą termograwimetryczną, przy użyciu termowagi. Temperatura utleniania wynosiła 700oC. Morfologię oraz skład chemiczny i fazowy zgorzelin analizowano metodami: SEM, EDS, XRD. Stwierdzono, że w zależności od rodzaju gazu i stężenia pary wodnej przebieg utleniania może być liniowy lub kubiczny. W gazie suchym utworzona zgorzelina jest bardzo cienka. Dodatek pary wodnej powoduje wyraźny wzrost szybkości utleniania. Zgorzelina traci właściwości ochronne. Przy ciśnieniu parcjalnym H2O O2 p = p przyrost masy próbki w gazie nawilżonym jest około 2 razy większy niż w gazie suchym. Słowa kluczowe: utlenianie stali P91, para wodna, elektrownie węglowe The initial oxidation stages of P91 steel have been investigated in various atmospheres: air/h2o, N2/O2/H2O, He/H2O. The steam concentration in the gas was 1 or 5%. The kinetics of the oxidation process was measured by means of gravimetric method, using a thermobalance. The oxidation temperature was 700oC. The morphology, chemical and phase content of the scales was analysed by means of SEM, EDS and XRD. It has been found that the oxidation process may either be cubic or linear, depending on the type of gas and the steam concentration. The scale formed in the dry gas is very thin. An addition of steam results in a significant increase in the oxidation rate. The scale loses its protective properties. When the partial pressure H2O O2 p = p, the mass gain is approximately twice as high as in dry gas. Keywords: P91 Steel oxidation, steam, coal power plants s Bibliogr. 18

20 Ocena przydatności kwasu 4-aminobenzoesowego (4-ABA) do wytwarzania powłok ochronnych na stali nierdzewnej Application of 4-aminobenzoic acid (4-ABA) for manufacturing of protective coatings on stainless steel PIETRUSIAK A. ADAMCZYK L. BALA H. Katedra Chemii, WIPMiFS, Politechnika Częstochowska, Częstochowa W pracy porównano właściwości ochronne powłok z kwasu 4-aminobenzoesowego domieszkowanego K2SO4 w zakwaszanych środowiskach siarczanowych niezawierających i zawierających 0,5 moldm-3 jonów Cl-. Warstwy uzyskiwano metodą woltamperometrii cyklicznej, a zabezpieczanym podłożem elektrodowym była stal nierdzewna 2H13. Wykazano, że badane powłoki skutecznie chronią stal przed korozją w obydwu środowiskach. Słowa kluczowe: kwas 4-aminobenzoesowy, powłoka antykorozyjna, ochrona przed korozją, stal nierdzewna Protective properties of films of the 4-aminobenzoic acid doped with K2SO4 in the acidifi ed sulphate solutions without and with addition of 0,5 moldm-3 Cl- ions are compared in present paper. The coatings have been obtained by the cyclic woltamperometry and as the electrode substrate 2H13 stainless steel has been used. It is shown that the tested coatings efficiently protect stainless steel surface in both environments. Keywords: 4-aminobenzoic acid, anticorrosion coating, corrosion protection, stainless steel s Bibliogr. 25

21 Odporność korozyjna stali Ni27Ti2AlMoNb poddanej przemianie termicznej i odkształceniowej austenitu oraz azotowaniu jarzeniowemu Effect of the athermal and deformation transformations of the austenite and glow-discharge nitriding on the corrosion resistance of Ni27Ti2AlMoNb steel BOROWSKI T. BROJANOWSKA A. KAMIŃSKI J. Wydział Inżynierii Materiałowej, Politechnika Warszawska, Warszawa JELEŃKOWSKI J. Instytut Mechaniki Precyzyjnej, Warszawa WIERZCHOŃ T. Wydział Inżynierii Materiałowej, Politechnika Warszawska, Warszawa Stal wysokostopową Ni27Ti2AlMoNb o strukturze niestabilnego mechanicznie austenitu typu TRIP poddano nagniataniu ślizgowemu, co umożliwiło wytworzenie warstwy martenzytu odkształceniowego oraz przemianie atermicznej w ciekłym azocie w celu wytworzenia struktury martenzytycznoaustenitycznej o cechach struktury duplex. Stal o strukturze austenitycznej, duplexowej i z wytworzoną warstwą martenzytu poddano azotowaniu jarzeniowemu w temperaturze 450ºC, co pozwoliło uzyskać warstwy o zróżnicowanej grubości i odporności korozyjnej. W badaniach struktury zastosowano elektronowy mikroskop skaningowy z detektorem elektronów wstecznie rozproszonych (BSE). W celu określenia odporności korozyjnej przeprowadzono badania potencjodynamiczne i impedancyjne. Wykazały one istotny wpływ zastosowanych technologii na odporność korozyjną. Słowa kluczowe: azotowanie jarzeniowe, wysokoniklowa stal bezchromowa, efekt TRIP, martenzyt odkształceniowy, martenzyt atermiczny, austenit azotowy, odporność korozyjna The high-alloy Ni27Ti2AlMoNb steel with a structure of mechanically instable austenite of the TRIP type was subjected to sliding burnishing, which resulted in the formation of deformation martensite, and to an athermal transformation in liquid nitrogen which gave a martensitic-austenitic structure with the features of a duplex structure. The untreated sample, the sample composed of austenite with a martensite zone, and the duplex martensite-austenite sample were subjected to glow discharge assisted nitriding at a temperature of 450oC. The nitriding yielded layers of various thicknesses and various corrosion resistances depending on the kind of the sample. The structure of the steel samples was examined in a scanning electron microscope equipped with a backscattered electron detector (BSE). The corrosion resistance was determined using the potentiodynamic and impedance methods. The examinations have shown that all the treatments affect signifi cantly the corrosion resistance of the steel. Keywords: glow discharge nitriding, high-nickel chromium-free steel, TRIP effect, deformation martensite, athermal martensite, nitrogen austenite, corrosion resistance s Bibliogr. 9

22 Badania impedancyjne wybranych związków organicznych w roztworze modelującym ciecz porową zdegradowanego betonu Impedance measurements of a few selected organic compounds in water pore solution modeling carbonated concrete reinforcement with Cl- ions KLAKOČAR-CIEPACZ M. SWORACKA L. Zakład Inżynierii Powierzchni, Katalizy i Korozji, Politechnika Wrocławska W pracy przedstawiono wyniki badań impedancyjnych stali zbrojeniowej w roztworze modelującym ciecz porową betonu skarbonatyzowanego i skażonego jonami chlorkowymi poddanym działaniu wyselekcjonowanych związków organicznych, jako możliwych nowych nietoksycznych inhibitorów migrujących. Słowa kluczowe: stal, żelbet, inhibitory korozji, spektroskopia impedancyjna In the paper, the possibility of using a few selected organic compounds as a new non-toxic inhibitors of the corrosion of steel for carbonated concrete reinforcement with Cl- ions was investigated by impedance method. Keywords: steel, concrete reinforcement, corrosion inhibitors, EIS measurements s Bibliogr. 9

23 Elektrochemiczna charakterystyka eutektycznego stopu La3Ni w środowisku 0,1M KOH Electrochemical characterization of eutectic La3Ni alloy in 0.1M KOH environment KUKUŁA I. BALA H. Katedra Chemii, Politechnika Częstochowska, Częstochowa MARCINIAK B. PAVLYUK V. Instytut Chemii i Ochrony Środowiska, Akademia im. Jana Długosza, Częstochowa Dokonano charakterystyki elektrochemicznej eutektycznego stopu La3Ni w odpowietrzonym, silnie alkalicznym roztworze wodnym (ph = 13). Wykonano potencjokinetyczne krzywe polaryzacji w szerokim zakresie potencjałów ( 2,0 do +2,0 V wzgl. NEK), stosując jego skaning w kierunku anodowym i katodowym. W oparciu o dane termodynamiczne dokonano interpretacji krzywych polaryzacji pod kątem prawdopodobnych produktów cząstkowych procesów elektrodowych. Zwrócono uwagę na powstawanie warstw powierzchniowych (wodorkowych i tlenkowych) na powierzchni stopu w procesie polaryzacji i zaproponowano interpretację krzywych z uwzględnieniem zależnych od potencjału przemian fazowych w obrębie warstw powierzchniowych. Słowa kluczowe: eutektyczny stop La3Ni, roztwór alkaliczny, pasywacja, wykres E ph Electrochemical characterization of eutectic La3Ni alloy in deaerated, strong alkaline (ph = 13) aqueous solution has been made. Potentiokinetic polarization curves in wide potential range ( 2.0 to +2.0 V vs SCE) have been measured. Electrode potential has been scanned both in anodic- and in cathodic direction. The polarization curves have been interpreted on the basis of thermodynamic data in order to determine the feasible products of partial electrode processes. Attention has been paid to the formation of superfi cial hydride- and oxide layers in the process of alloy polarization. Phase transformations within the superfi cial layers dependent on the potential have been proposed. Keywords: eutectic La3Ni alloy, alkaline solution, passivation, potential ph diagram s Bibliogr. 16

24 Antykorozyjne zabezpieczenie zbrojenia betonem zawierającym popiół z kotłów fluidalnych Anticorrosive protection of reinforcement with concrete containing ash from fluidized bed combustion DOMAGAŁA K. ZYBURA A. Katedra Konstrukcji Budowlanych, Politechnika Śląska, Gliwice Przedstawiono wyniki badań skuteczności ochrony zbrojenia przed korozją betonem z dodatkiem popiołu ze spalania węgla brunatnego w kotłach fluidalnych elektrowni Turów. Badania wykonano metodą polaryzacyjną w zatężonych wyciągach wodnych z rozdrobnionego betonu. Wyniki porównano z rezultatami otrzymanymi analogicznie w roztworach z betonu bez dodatków oraz z kryteriami ujmującymi graniczne wartości parametrów procesu elektrochemicznego. Wykazano, że beton zawierający 15 i 30% popiołu w stosunku do masy cementu prawidłowo zabezpiecza wkładki zbrojeniowe przed korozją. Słowa kluczowe: dodatek do betonu, popiół z kotłów fluidalnych, ochrona zbrojenia przed korozją, badania polaryzacyjne Results of a research concerning the protection efficiency of reinforcement from corrosion, with concrete enriched with ash from brown coal combustion in fluidized bed in power plant Turów are reported. Polarization technique was used to perform tests in concentrated water extracts from disintegrated concrete. Results were compared with those obtained in a similar way for extracts from concrete without additives and with criteria framing limit values of the parameters of an electrochemical process. The results have shown that the concrete with 15% and 30% ash as cement replacement properly protects reinforcement from corrosion. Keywords: additive to concrete, ash from fluidized bed combustion, protection against reinforcement corrosion, polarization research s Bibliogr. 9

25 Powłoki antykorozyjne alternatywne dla powłok kadmowych Anticorrosive coatings alternate to cadmium coatings NAWRAT G. SIMKA W. MACIEJ A. NIEUŻYŁA Ł ORŁOWSKA M. Katedra Chemii i Technologii Nieorganicznej, Wydział Chemiczny, Politechnika Śląska W pracy przedstawiono wyniki badań dotyczących elektrochemicznego otrzymywania cynkowych powłok stopowych (Zn Ni, Zn Co, Zn Sn), które mogłyby zastąpić antykorozyjne powłoki kadmowe. Morfologię i skład chemiczny powłok zbadano za pomocą mikroskopu skaningowego wyposażonego w system mikroanalizy rentgenowskiej EDX. Przeprowadzono także badania odporności korozyjnej w 5% roztworze NaCl metodą woltamperometrii liniowej. Stwierdzono, że najlepszym zamiennikiem powłok Cd mogą być powłoki Zn Ni, które charakteryzują się podobną odpornością korozyjną. Powłoki Zn Sn charakteryzują się bardzo porowatą strukturą, co wyklucza możliwość ich zastosowania jako powłok ochronnych dla stali. Słowa kluczowe: powłoka stopowa, powłoki stopowe zawierające cynk, powłoki alternatywne dla kadmowych, kąpiel pirofosforanowa, The article presents results of investigations of electro-winning of zinc alloy coatings (Zn Ni, Zn Co, Zn Sn) as possible replacement of anticorrosive cadmium coatings. The morphology and chemical composition of coatings were investigated by means of scanning microscopy equipped with X-ray microanalysis system EDX. Corrosion tests were carried out in 5% NaCl solution by linear voltammetry method. It was found that Cd coatings can be replaced by Zn Ni alloy coatings, as they are characterized by similar corrosion resistance. Zn Sn coatings have a porous structure thus their application as protective coatings for steel is excluded. Key words: alloy coating, zinc alloy coatings, alternative coatings to cadmium, pyrophosphate bath s Bibliogr. 9