Potrzeby i emocje osób chorych
|
|
- Dawid Kozak
- 8 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 2. Potrzeby i emocje osób chorych Ewolucyjny rozwój psychiczny w zakresie uczuć jest ściśle związany z rozwojem potrzeb. Przez potrzebę rozumiemy tu stan emocjonalnego dyskomfortu, wywołany odczuwaniem braku jakiejś ważnej dla człowieka wartości. Pierwszy, najniższy etap ewolucyjnego rozwoju potrzeb to poziom potrzeb biologicznych: jedzenia, picia, snu i ogólnego komfortu fizycznego (w sensie braku dolegliwości somatycznych). Cechą charakterystyczną tego okresu jest także potrzeba bezpieczeństwa (zwłaszcza opieki, stabilizacji warunków życiowych). W miarę wzrastania człowiek wkracza w etap następny, który charakteryzują dwie główne potrzeby: potrzeba poczucia własnej wartości i potrzeba utrzymywania dobrych kontaktów społecznych. Zarówno pierwszy, jak i drugi etap mają jedną cechę wspólną, którą jest egocentryzm, czyli traktowanie własnej osoby jako głównego punktu odniesienia we wszystkich relacjach z otoczeniem. Najwyższym poziomem rozwoju, osiąganym w okresie dojrzałości psychicznej, jest postawa heterocentryczna, wyrażająca się umiejętnością spojrzenia z dystansu na swoje problemy i ustawienia w szeregu wspólnie z innymi ludźmi. Taka zmiana postawy warunkuje częściowo ewolucję dotychczasowych potrzeb w kierunku ich większej dojrzałości. Potrzeby społeczne wyrażające się dotychczas pragnieniem, aby mnie kochano, aprobowano i słuchano, przeobrażają się w potrzebę dawania czegoś innym, w potrzebę bycia potrzebnym. Potrzeba własnego znaczenia ewoluuje w kierunku potrzeby samorealizacji i dorastania do stawianych sobie coraz wyższych celów, do kierowania swoim życiem. Do głosu dochodzą także potrzeby duchowe, wyrażające się pragnieniem osiągania wartości niematerialnych: prawdy, dobra, sprawiedliwości, piękna, Boga (w tym ostatnim wypadku mówimy o potrzebach religijnych). 7
2 Każda potrzeba niezależnie od etapu rozwoju, na którym się człowiek znajduje powoduje określone reakcje uczuciowe, będące odpowiedzią na jej zaspokojenie (pojawia się wówczas zadowolenie, przyjemność, radość) lub brak zaspokojenia (niezadowolenie, przykrość, smutek, złość). Trzeba przy tym dodać, że człowiek, dojrzewając, nie wyrzeka się potrzeb niższego etapu (przyjemność wypicia szklanki zimnej wody w upalny dzień jest tak samo realna u dziecka, jak u osoby dorosłej). Wraz z osiągnięciem dojrzałości psychicznej zmienia się jednak waga poszczególnych potrzeb. Zaczynają dominować potrzeby z wyższego piętra, a potrzeby niższe stają się mniej ważne. Sytuacja choroby nowotworowej przeważnie zmienia w sposób istotny dotychczasową hierarchię potrzeb. Zmiany te są zależne od wieku chorego, a także od etapu choroby. W tzw. okresie diagnostycznym perspektywa utraty zdrowia wyraża się zazwyczaj wzmożoną potrzebą bezpieczeństwa, która niezaspokojona podczas oczekiwania na rozpoznanie rodzi silny lęk. Jest to bardzo przykre uczucie wywołane niepewnością, poczuciem zagrożenia, utratą tak ogromnej wartości, jaką jest zdrowie. Dodatkowo lęk bywa wzmacniany przez rozbudowaną wyobraźnię. Lęk spełnia również funkcje pozytywne: ostrzega przed niebezpieczeństwem, motywuje do działań prozdrowotnych (do badania się, podjęcia leczenia itp.). Lęk opanowany zwiększa psychiczną odporność i może przyczynić się do wzrostu osobowego człowieka. Z chwilą podjęcia leczenia onkologicznego lęk zazwyczaj zmniejsza się, ponieważ zostały podjęte działania mające na celu usunięcie choroby. Ten okres, obfitujący zazwyczaj w wiele dolegliwości wywołanych agresywną terapią, wysuwa na pierwsze miejsce potrzebę fizycznego komfortu. Uwaga chorego jest skoncentrowana na zmniejszeniu przykrości wywołanych nudnościami, wymiotami, osłabieniem i zmęczeniem. Młode, atrakcyjne kobiety źle znoszą utratę włosów, jako następstwa niektórych form chemioterapii. U tych pacjentek potrzeba akceptacji ich wyglądu zewnętrznego jest bardzo duża dlatego często reagują na to powikłanie leczenia wstydem, izolowaniem się od znajomych i przygnębieniem. Podobną reakcję uczuciową wywołuje u mężczyzn niezaspokojona potrzeba samowystarczalności (osłabienie i zmęczenie ograniczają sprawność fizyczną, zmuszając do korzystania z pomocy innych). Większość chorych we wszystkich okresach choroby potrzebuje wsparcia. Jedni chcieliby się wygadać i wyżalić, inni pragną współudziału osób bliskich w zdobywaniu informacji o chorobie, jeszcze inni współdecydowania w rozwiązywaniu różnych trudności 8
3 wywołanych przez chorobę. Niedostatek wsparcia, poczucie niezrozumienia rodzi często przygnębienie. Przygnębienie jest reakcją na pewność utraty przewidywaną lub dokonaną. Często kojarzy się z uczuciem bezradności i beznadziejności. Uczucie to ma jednak również swoje pozytywne aspekty; ponieważ jest bardzo przykre, mobilizuje do szukania dróg wyjścia, poza tym człowiek smutny skłania otoczenie do udzielenia mu pomocy okazania współczucia itd. Są także chorzy, zazwyczaj silni psychicznie, aktywni i przyzwyczajeni do kierowania swoim życiem, u których w okresie leczenia ujawnia się przede wszystkim potrzeba sprawowania kontroli nad tym, co się z nimi dzieje. Bardzo aktywnie współpracują z personelem medycznym, wspomagają się czasami wprowadzaniem nowej, zdrowej diety, zmianą trybu życia, włączeniem terapii niekonwencjonalnej itp. Takie osoby w sytuacji gdy są traktowane zbyt paternalistycznie, nie otrzymują np. dokładnych informacji na temat leczenia i nie są zapraszane do współpracy reagują gniewem. Reakcja tego typu pojawia się także w odpowiedzi na przejawy lekceważenia, uprzedmiotowienia ze strony personelu. Chorzy dostrzegają w takim zachowaniu naruszenie potrzeby poszanowania godności. Gniew jest reakcją na zaburzenie porządku, który powinien obowiązywać. Gniew może być spowodowany także samą chorobą. W powszechnym odczuciu porządek to stan zdrowia, choroba jest zakłóceniem tego ładu. Gniew może być uczuciem pozytywnym mobilizuje energię do pokonywania przeszkód, w tym również do walki z chorobą [1]. W okresie remisji uzyskanej w następstwie leczenia potrzeby chorych bardzo się różnicują. Ludzie młodzi przeważnie chcą szybko wrócić do życia i zapomnieć o chorobie. Chcą myśleć o sobie jako o człowieku zdrowym i chcą także, aby otoczenie tak właśnie ich traktowało. Dlatego bardzo denerwuje ich nadopiekuńczość lub ciągłe dopytywanie się o stan zdrowia, przypominanie o chorobie. Z tym wiąże się kolejna potrzeba tworzenia i realizacji marzeń. Lokowanie nadziei na odległych celach, niezwiązanych z chorobą, np. skończyć studia, podróżować, podjąć konkretną pracę. Nadzieja to oczekiwanie czegoś dobrego. Dla młodych osób nadzieja mieści się poza chorobą w życiu. Bardzo silnie wyrażoną potrzebą młodych ludzi jest pragnienie przyjaźni i miłości. Jeżeli znajdą wokół siebie osoby, które mogą im to ofiarować, gdy mają swoją dziewczynę lub swojego chłopaka, wówczas znacznie łatwiej przychodzi im spostrzeganie siebie jako osoby zdrowej, takiej jak inne [2]. 9
4 Ludzie dojrzali, w sile wieku, zwykle nie potrafią odciąć się od choroby tak radykalnie, jak czynią to ludzie młodzi. Ona w nich jest, przypominając się zwłaszcza wówczas, gdy pojawiają się jakieś, nawet banalne, dolegliwości lub gdy zbliża się okres badań kontrolnych (nasilenie napięcia i lęk w tym okresie określane bywa zespołem miecza Damoklesa). W okresie remisji wielu chorych podejmuje próby podjęcia zdrowszego niż dotychczas trybu życia, np. rzuca palenie, zaczyna zwracać większą uwagę na siebie i własne potrzeby (spokoju, dobrego snu, przyjemnego spędzania czasu). Niektórzy podejmują działania społeczne, piszą wspomnienia, są aktywni w stowarzyszeniach pacjentów. Chcą dobrze wykorzystać darowany im czas lepiej niż przed chorobą. Część chorych natomiast próbuje zapomnieć o chorobie. Nie chce spotykać się z innymi pacjentami, unika rozmowy na ten temat, udaje, że choroby nie było. Na dłuższą metę na ogół im się to nie udaje. Ludzie starzy są najmocniej zrośnięci ze swoją chorobą. Są zwykle skoncentrowani na stanie zdrowia tym bardziej że mają dodatkowo wiele dolegliwości spowodowanych wiekiem. U tych chorych potrzeba uzyskania fizycznego komfortu przez usunięcie uciążliwych objawów jest często najważniejsza. Poza tym większość starych ludzi jest mocno emocjonalnie związana z rodziną, partnerem życiowym, dziećmi. Dobre relacje z nimi, połączone z troską o ich sprawy, stają się bardzo ważnym elementem życia [3]. Zupełnie inaczej reagują na chorobę dzieci. Choroba nowotworowa u dzieci występuje znacznie rzadziej niż u dorosłych i ma na szczęście lepszą prognozę. Dzieci przeważnie chorują na białaczki, chłoniaki, mięsaki i nowotwory układu nerwowego. Przebieg choroby jest inny niż u dorosłych bardziej gwałtowny, lecz jednocześnie dzieci lepiej reagują na leczenie, lepiej znoszą agresywną terapię i częściej kończy się ona całkowitym wyleczeniem. Ze względu na rzadsze występowanie choroby nowotworowej u dzieci przez dłuższy czas bywają mylnie diagnozowane, tym bardziej że (zwłaszcza małe) dzieci nie umieją dokładnie opisać ani zlokalizować swoich dolegliwości [4]. Reakcje psychiczne dzieci na pobyt w szpitalu i leczenie są dość zróżnicowane. Często, zwłaszcza młodsze, reagują lękiem, starsze przygnębieniem lub agresją. U wielu obserwuje się objawy regresji lub zamknięcia się w sobie i odmowę współpracy [5]. Ogólnie jednak można powiedzieć, że dzieci łatwiej niż ich rodzice przystosowują się do sytuacji choroby. Łatwiej też jest zaspokoić ich po- 10
5 trzeby. U bardzo małych dzieci (do 4 5 rż.) podstawową potrzebą jest komfort fizyczny: żeby nie bolało, a także żeby była mama (lub ktoś równie bliski, w ostateczności ktoś na oddziale, kto jest przyjazny, bawi się, dostarcza przyjemności itp.). W tym okresie dominuje także potrzeba zabawy. U dzieci starszych (6 10 rż.) pojawia się, jako ważniejsza, potrzeba kontaktów z rówieśnikami oraz potrzeba ruchu (nawet jej namiastki, np. na wózku). Nadal żywa jest potrzeba zabawy oraz realizacji marzeń. Sprzyja temu rozbudowana wyobraźnia dziecka, brak skłonności do refleksji i zawieszenie w teraźniejszości spowodowane przez inne niż u dorosłych poczucie czasu (przyszłość w kategoriach miesięcy jest przez dzieci odbierana jako bardzo odległa taka jak u dorosłego w kategorii lat). W przeciwieństwie do dzieci nastolatki są zazwyczaj dość trudną grupą chorych. Wynika to ze specyfiki okresu dojrzewania, który sam w sobie jest trudny do przeżycia w związku z huśtawką nastrojów, skłonnością do skrajności, nieprzewidywalnością zachowań itp. Górującą potrzebą tego okresu jest akceptacja otoczenia, zwłaszcza rówieśników, obawa przed odrzuceniem i śmiesznością. Ogromnie ważnym elementem akceptacji jest wygląd zewnętrzny (wynika to z trudności własnego utożsamiania się młodego człowieka z nowym obrazem siebie jako kobiety lub mężczyzny). Drobne mankamenty urody lub sprawności fizycznej są często powodem rozpaczy zdrowych nastolatków. Potrzeba ta nasila się oczywiście u chorych w tym wieku, zwłaszcza że ich wygląd zewnętrzny pogarsza się zwykle podczas trwania choroby i leczenia. Ponadto młodzi ludzie bardzo silnie akcentują potrzebę uznania ich samodzielności: Ja już mogę sam o sobie decydować, jestem pełnoletni!. Nadopiekuńczość rodziców i lekceważenie prawa do autonomii młodych ludzi przez personel medyczny jest często źródłem poważnych nieporozumień i groźnych w skutkach decyzji. Przykładem może być odmowa zgody na amputację kończyny z powodu mięsaka przez 18-latka, który zgłosił się do lekarza po wielu miesiącach od momentu postawienia rozpoznania i propozycji leczenia. Tłumaczył, że nie mógł wcześniej zgodzić się na utratę nogi, bo był w przededniu ważnego meczu i nie mógł tego zrobić swojej drużynie. W momencie gdy wyraził zgodę na zabieg, było już za późno. Zmiany w zakresie hierarchii potrzeb pod wpływem choroby ilustrują następujące sytuacje: 11
6 1. Chora 40 lat, rak jajnika. Operowana 2 lata temu, obecnie w remisji. Poza chorobą nowotworową leczy się na alergiczne zmiany skórne. W okresie zaostrzeń trafia do szpitala. Obecnie zgłasza się na badania kontrolne do przychodni. Mówi: Nie pójdę więcej do szpitala. Byłam tam pięć razy. Za każdym razem jest coraz gorzej. Ja już mam syndrom szpitala. Co Pani przez to rozumie? Jak tylko wejdę na oddział, zobaczę pielęgniarki, lekarzy, od razu zaczynam się denerwować, staję się agresywna, napięta. W nocy nie mogę spać. Szpital jest okropny. Może Pani to wyjaśnić? Tam zupełnie się ze mną nie liczą. Na przykład przychodzi pielęgniarka z jakimiś lekami i mówi: proszę to połknąć. Ja pytam: co to jest, a ona: niech się Pani nie wymądrza, tylko łyka. Odmówiłam. Przyszedł lekarz, zrobiła się awantura, bo wreszcie mi powiedzieli, że jeden z tych leków to Encorton. A ja wiem, że to jest hormon. Po nim mogą wyrosnąć mi wąsy i broda. Nie chcę wyglądać jak straszydło. Powiedziałam, że nie wezmę tego leku. Zaczęli mnie straszyć, że wypiszą mnie ze szpitala, bo jestem niezdyscyplinowana i niegrzeczna. Czy im się wydaje, że ja jestem małe dziecko, w dodatku jeszcze głupie. Przecież lekarze też mogą się mylić, a jeżeli się pomylą, to nie jakiś pan doktor, tylko ja będę cierpieć. Komentarz. Pacjentka reaguje gniewem na zachowanie personelu. Uważa, że jest traktowana przedmiotowo, naruszono jej poczucie godności. Nie udzielono informacji, odmawiając współudziału w procesie leczenia. Ponadto pod maską gniewu kryje też lęk o swoje zdrowie (niekorzystne działanie leku, możliwa pomyłka lekarza). Reakcje emocjonalne są odpowiedzią na niezaspokojone potrzeby bezpieczeństwa, akceptacji i godności. 2. Chora 60 lat, rak płuc. Rozwiedziona, ma 2 synów. Mieszka sama. Zawsze bardzo samodzielna i zaradna. Otrzymuje chemię z powodu wznowy. Obecnie przygotowywana do wypisu. Chemię znosiła ciężko, jest bardzo słaba. Syn chce zabrać ją do siebie. Prosi o pomoc w przekonaniu mamy do tego pomysłu. Pacjentka absolutnie nie wyraża na to zgody. 12
7 Komentarz. Chora wykazuje dużą potrzebę sprawowania kontroli nad swoim życiem. Od tego zależy jej dobra samoocena. 3. Chłopak 20 lat, rozpoznanie sarcoma. Do czasu choroby prowadził życie nieuporządkowane nie skończył szkoły, nie sprawdził się w sporcie, nie udawało mu się także nawiązać bliskich kontaktów z kolegami. Przy przyjęciu nieufny, niechętnie nawiązuje kontakty. Kilka dni po przybyciu na oddział odwiedziła go grupa studentów, przeprowadzając wywiad. Piotr chętnie odpowiadał na wszystkie pytania, rozmowa zrobiła mu widoczną przyjemność. Na drugi dzień sam poprosił lekarza, żeby go przydzielił studentom. Po każdym takim spotkaniu był wyraźnie zadowolony. Jego stosunek do choroby, kontakty z personelem i współpacjentami uległy wyraźnej poprawie. Komentarz. Rozmowa ze studentami (zainteresowanie jego osobą, stał się ważny!) oraz kontakty z nimi wyraźnie poprawiły samoocenę chorego i dały jednocześnie okazję do nawiązania partnerskich relacji z rówieśnikami, zaspokajając w ten sposób jego potrzebę dobrej samooceny i kontaktów społecznych. 4. Pacjentka 30 lat, rak piersi. Mówi: Wszystko zaczęło się pół roku temu, najpierw była operacja, teraz chemia. Źle ją znoszę, ciągle wymiotuję, nie mogę jeść, bardzo schudłam i oczywiście straciłam włosy. Czuję się bardzo źle, a do tego wciąż myślę, co będzie dalej. A czy są chwile, kiedy Pani czuje się lepiej, nie myśli Pani o swojej sytuacji? Rzadko, jak z kimś porozmawiam. A często odwiedzają Panią? Nie, ja nie chcę, aby mnie oglądali. Tylko rodzina mnie odwiedza. A dlaczego Pani nie chce? Bo oglądają mnie jak dziwoląga w cyrku. Jak wracaliśmy samochodem ze szpitala, mąż stanął na stacji benzynowej. Obok zatrzymali się znajomi, podeszli do nas. Znajoma zajrzała przez szybę i powiedziała: 13
8 Lusiu, to niemożliwe, to nie możesz być ty. Nie poznała mnie, mimo że wiedziała, że to jestem ja! A jak wysiadałam z samochodu sąsiadka z parteru otworzyła okno, wzięła się pod boki i patrzyła jak gramolę się z tego samochodu. Nie chcę być pośmiewiskiem, widocznie tak strasznie wyglądam. (płacze) Komentarz. Głównym problemem chorej jest niezaspokojona potrzeba bezpieczeństwa (lęk przed przyszłością) oraz potrzeba akceptacji, zwłaszcza wyglądu zewnętrznego. Bardzo częsta sytuacja u młodych, atrakcyjnych kobiet. Piśmiennictwo 1. de Walden-Gałuszko K.: Psychospołeczne aspekty opieki paliatywnej. W: Podstawy opieki paliatywnej (de Walden-Gałuszko K. red.). Wyd. Lek. PZWL, Warszawa Dzierża A. i wsp.: ABC potrzeb dziecka chorego. Fundacja Pomocy Dzieciom z Chorobą Nowotworową. Warszawa Ferrell B.R., Ferrell B.: Theo older patient. W: Psycho-oncology (Holland J. red.). Oxford University Press, Oxford Holland J.: The child with cancer. W: Psycho- -oncology (Holland J. red.). Oxford University Press, Oxford Samardakiewicz M.: Psychospołeczne problemy dzieci z chorobą nowotworową. Pediatria Polska, 1997, 10,
NASTOLETNIA DEPRESJA PORADNIK
NASTOLETNIA DEPRESJA PORADNIK Upadłam Nie mogę Nie umiem Wstać Sama po ziemi stąpam w snach Sama, samiutka próbuję wstać. Nie umiem Chcę się odezwać Nie wiem do kogo Sama tu jestem, nie ma nikogo Wyciągam
Bardziej szczegółowoŁatwiej pomóc innym niż sobie
Łatwiej pomóc innym niż sobie Spośród wszystkich chorób nowotwory wywierają najsilniejszy wpływ na psychikę człowieka. Fazy przeżywania, adaptacji do choroby, ich kolejność i intensywność zależy od wielu
Bardziej szczegółowoLudzie młodzi zmagają się z brakiem poczucia wartości i atrakcyjności. Często czują się nielubiane, nieszanowane, gorsze od innych.
Ludzie młodzi zmagają się z brakiem poczucia wartości i atrakcyjności. Często czują się nielubiane, nieszanowane, gorsze od innych. Dotyka ich poczucie, że nie pasują do świata. Zamartwiają się czymś,
Bardziej szczegółowoWsparcie społeczne. Dorota Wojcik, Natalia Zasada
Wsparcie społeczne Dorota Wojcik, Natalia Zasada Czym jest wsparcie społeczne? Jest to wszelka dostępna dla jednostki pomoc w sytuacjach trudnych. Wsparcie to konsekwencja przynależności człowieka do sieci
Bardziej szczegółowowzrasta drażliwość. Takie objawy nie mieszczą się w ramach klasyfikacji dotyczącej depresji. W związku z tym zdarza się, że u dzieci cierpiących na
Hasło tegorocznych Światowych Dni Zdrowia obchodzonych 7 kwietnia brzmi: Depresja - porozmawiajmy o niej. Specjaliści pracujący w naszej szkole zachęcają wszystkich rodziców do pogłębienia wiedzy na temat
Bardziej szczegółowomgr Marta Fludra psycholog Hospicjum Palium
mgr Marta Fludra psycholog Hospicjum Palium Ciężka, przewlekła choroba odciska piętno na wszystkich członkach rodziny zwłaszcza na dzieciach. Wpływa na funkcjonowanie w wielu sferach życia, zarówno chorego
Bardziej szczegółowoŚWIATOWY DZIEŃ ZDROWIA
Depresja Inż. Agnieszka Świątkowska Założenia kampanii Światowy Dzień Zdrowia obchodzony co roku 7 kwietnia, w rocznicę powstania Światowej Organizacji Zdrowia daje nam unikalną możliwość mobilizacji działań
Bardziej szczegółowoUZALEŻNIENIE jako choroba całej rodziny
UZALEŻNIENIE jako choroba całej rodziny Uzależnienie jest chorobą całej rodziny Relacje w rodzinie, której ktoś pije nadmiernie, zazwyczaj ulegają dużym zmianom. Każdy na swój sposób próbując poradzić
Bardziej szczegółowoPROJEKT SOCJALNY UZALEŻNIENIOM. Realizatorzy: Anna Osiewicz Aleksandra Zaborska Joanna Krzemińska Alicja Kowalska Joanna Trytek
PROJEKT SOCJALNY UZALEŻNIENIOM Realizatorzy: Anna Osiewicz Aleksandra Zaborska Joanna Krzemińska Alicja Kowalska Joanna Trytek 1. Opis problemu Rodzina winna zaspokajać potrzeby fizjologiczne jak i psychologiczne
Bardziej szczegółowoOpieka i medycyna paliatywna
Lek. med. Katarzyna Scholz Opieka i medycyna paliatywna Informator dla chorych i ich rodzin Centrum Onkologii Ziemi Lubelskiej im. św. Jana z Dukli Lublin, 2011 Szanowni Państwo, Drodzy Pacjenci, Rodziny.
Bardziej szczegółowoSTRESZCZENIE W JĘZYKU POLSKIM
STRESZCZENIE W JĘZYKU POLSKIM Wstęp Choroby nowotworowe są poważnym problemem współczesnych społeczeństw. Rozpoznawanie trudności w funkcjonowaniu psychosomatycznym pacjentów jest konieczne do świadczenia
Bardziej szczegółowoDEPRESJA POROZMAWIAJMY O NIEJ. Spotkanie z rodzicami uczniów Szkoły Podstawowej Ciechanowiec, r.
DEPRESJA POROZMAWIAJMY O NIEJ Spotkanie z rodzicami uczniów Szkoły Podstawowej Ciechanowiec, 24.11.2017 r. 350 mln osób na świecie jest dotkniętych depresją. 12% Polaków ma obecnie objawy depresji, 16%
Bardziej szczegółowoJakość życia nie zależy wyłącznie od dobrostanu fizycznego, bo stan zdrowia ma wpływ na wiele aspektów życia.
Jakość życia w chorobie nowotworowej Krzysztof G. Jeziorski Warszawa Definicja jakości życia WHO (1993) Poczucie jednostki co do jej pozycji życiowej w ujęciu kulturowym oraz systemu wartości, w którym
Bardziej szczegółowoAkademia Pozytywnej Profilaktyki. Programy pozytywnego rozwoju dla uczniów kl. I-III SP 2015/2016
Programy pozytywnego rozwoju dla uczniów kl. I-III SP 2015/2016 Drodzy Rodzice, Szanowni Pedagodzy, Nauczyciele oraz Wychowawcy! Pozytywny rozwój jest elementem tzw. pozytywnej profilaktyki. Idea ta nie
Bardziej szczegółowoWOTUW w Czarnym Borze ogłasza nabór na psychoterapię dla Dorosłych Dzieci Alkoholików.
WOTUW w Czarnym Borze ogłasza nabór na psychoterapię dla Dorosłych Dzieci Alkoholików. List do Was... Dorosłe Dzieci Alkoholików Każdy, kto żyje lub żył w rodzinie, gdzie ktokolwiek nadużywa alkoholu,
Bardziej szczegółowoJeśli odpowiedź sprawia Ci trudność, możesz poprosić członka rodziny, pielęgniarkę lub badacza o pomoc w wypełnianiu kwestionariusza.
Samoocena Szanowni Państwo, Ta ankieta pomoże Twojemu lekarzowi uzyskać lepszy obraz konsekwencji, jakie dla Ciebie niesie choroba. To ważne informacje, które są nam potrzebne, aby dostosować naszą opiekę
Bardziej szczegółowoSkłada się on z czterech elementów:
Asertywność umiejętność powiedzenia nie, odmowy lub obrony własnych postaw, granic, psychologicznych w taki sposób, aby z jednej strony nie odczuwać wyrzutów sumienia, że sie powidzialo nie, kiedy ktoś
Bardziej szczegółowoRola psychologa w podmiotach leczniczych
Rola psychologa w podmiotach leczniczych Podstawowym celem działań podmiotów leczniczych było i jest zdrowie pacjentów. Ponieważ jednak zdrowie według Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) to stan cechujący
Bardziej szczegółowoDzieci też przeżywają żałobę. Jak wspierać rodzinę po stracie? Milena Pacuda Anna Sokołowska
Dzieci też przeżywają żałobę. Jak wspierać rodzinę po stracie? Milena Pacuda Anna Sokołowska Podstawy teoretyczne Jak kształtuje się pojęcie śmierci u dzieci? Dzieci w wieku do 4 lat: do 2 roku życia poczucie
Bardziej szczegółowoInformacja o zdrowiu i chorobie a prawa pacjenta
Informacja o zdrowiu i chorobie a prawa pacjenta mgr Iwona Bruśk Zakład Zdrowia Publicznego Warszawski Uniwersytet Medyczny. Warszawa, 18 października 2013r. Projekt współfinansowany przez Unię Europejską
Bardziej szczegółowoBĘDĘ PRZEDSZKOLAKIEM ADAPTACJA DZIECI 3-LETNICH W PRYWATNYM PRZEDSZKOLU POD MUCHOMORKIEM W TORUNIU
BĘDĘ PRZEDSZKOLAKIEM ADAPTACJA DZIECI 3-LETNICH W PRYWATNYM PRZEDSZKOLU POD MUCHOMORKIEM W TORUNIU WSTĘP Adaptacja polega na przystosowaniu się jednostki lub grupy do funkcjonowania w zmienionym środowisku
Bardziej szczegółowoZasady Byłoby bardzo pomocne, gdyby kwestionariusz został wypełniony przed 3 czerwca 2011 roku.
Opieka zdrowotna przyjazna dziecku - Dzieci i młodzież: powiedz nam co myślisz! Rada Europy jest międzynarodową organizacją, którą tworzy 47 krajów członkowskich. Jej działania obejmują 150 milionów dzieci
Bardziej szczegółowoPSYCHOONKOLOGIA PRAKTYCZNA. Psychoonkologia praktyczna
PSYCHOONKOLOGIA PRAKTYCZNA Plan szkolenia Psychoonkologia praktyczna Psychoonkologia jest stosunkowo młodą dyscypliną, bowiem do polskiej medycyny wprowadzona została w 1992 roku. Jednak wagę roli psychiki
Bardziej szczegółowoTRUDNOŚCI WYNIKAJĄCE ZE STANU ZDROWIA i KONDYCJI UCZNIA. analiza psychologiczna
TRUDNOŚCI WYNIKAJĄCE ZE STANU ZDROWIA i KONDYCJI UCZNIA analiza psychologiczna Beata Dobińska psycholog Zachodniopomorska Szkoła Biznesu CHOROBA PRZEWLEKŁA A FUNKCJONOWANIE DZIECKA 1569,7 tys. dzieci i
Bardziej szczegółowoASERTYWNOŚĆ AGRESJA ULEGŁOŚĆ
ASERTYWNOŚĆ AGRESJA ULEGŁOŚĆ Projekt,,Mój rozwój naszą przyszłością gmina Szepietowo współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego 1 CEL LEKCJI: przypomnienie pojęcia
Bardziej szczegółowoŻYWIOŁ POWIETRZA - ĆWICZENIA
Strona1 ŻYWIOŁ POWIETRZA - ĆWICZENIA Cz. III Aby uzyskać namacalny efekt oddziaływania energii Żywiołu Powietrza w Twoim życiu - jednocześnie korzystaj i z przygotowanych tu ćwiczeń i z opisu procesów
Bardziej szczegółowoKIDSCREEN-52. Kwestionariusz zdrowotny dla dzieci i młodych ludzi. Wersja dla dzieci i młodzieży 8 do 18 lat
KIDSCREEN-52 Kwestionariusz zdrowotny dla dzieci i młodych ludzi Wersja dla dzieci i młodzieży 8 do 18 lat Page 1 of 8 Cześć, Data: Miesiąc Rok Co u ciebie słychać? Jak się czujesz? To są pytania, na które
Bardziej szczegółowoPOZAMEDYCZNE POTRZEBY CHORYCH NA NOWOTWORY
POZAMEDYCZNE POTRZEBY CHORYCH NA NOWOTWORY Monika Rucińska Katedra Onkologii Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie CHOROBA NOWOTWOROWA Choroba nowotworowa i jej leczenie znacznie pogarszają jakość
Bardziej szczegółowoStrona 1 z 7
1 z 7 www.fitnessmozgu.pl WSTĘP Czy zdarza Ci się, że kiedy spotykasz na swojej drodze nową wiedzę która Cię zaciekawi na początku masz duży entuzjazm ale kiedy Wchodzisz głębiej okazuje się, że z różnych
Bardziej szczegółowoHierarchia potrzeb Abrahama Maslowa, 1954r.
Poradnia Psychologiczno-Pedagogiczna w Słupcy 2012/2013 POTRZEBY SAMOREALIZACJI POTRZEBY SZACUNKU I UZNANIA POTRZEBY PRZYNALEŻNOŚCI I MIŁOŚCI POTRZEBY BEZPIECZEŃSTWA POTRZEBY FIZJOLOGICZNE Hierarchia potrzeb
Bardziej szczegółowoAUDIO B1 KONFLIKT POKOLEŃ (wersja dla studenta)
AUDIO B1 KONFLIKT POKOLEŃ (wersja dla studenta) 1. Proszę napisać odpowiedzi na pytania: 1. Jak rozumiecie tytuł tekstu? 2. Czy wy buntowaliście się przeciw rodzicom i nauczycielom? W jaki sposób i dlaczego?
Bardziej szczegółowoGranice. w procesie wychowania. Iwona Janeczek
Granice w procesie wychowania Iwona Janeczek Czym są granice? w świecie fizycznym są to płoty, szlabany, żywopłoty; informują o tym gdzie zaczyna się moja własność; w świecie duchowym są równie rzeczywiste,
Bardziej szczegółowoA B C D E A B C D E A B C D E STAN FIZYCZNY ŻYCIE RODZINNE I TOWARZYSKIE
FACIT-C PONIŻSZA LISTA OBEJMUJE STWIERDZENIA, KTÓRE INNE OSOBY Z TĄ SAMĄ CHOROBĄ UZNAŁY ZA ISTOTNE. W KAŻDEJ LINII PROSZĘ ZAZNACZYĆ JEDNĄ ODPOWIEDŹ, KTÓRA NAJLEPIEJ ODZWIERCIEDLA PANA/ PANI STAN W CIĄGU
Bardziej szczegółowoZaburzenia osobowości
Zaburzenia osobowości U dzieci i młodzieży nie rozpoznajemy zaburzeń osobowości, a jedynie nieprawidłowy rozwój osobowości. Zaburzenia osobowości: Zaburzenia osobowości definiujemy jako głęboko utrwalone
Bardziej szczegółowoJednostka dydaktyczna 4: Komunikacja i relacje z ludźmi niepełnosprawnymi
Jednostka dydaktyczna 4: Komunikacja i relacje z ludźmi niepełnosprawnymi W tej jednostce dydaktycznej dowiesz się jak się zachowywać z osobą niepełnosprawną, aby poprawić jej komunikację i kwestie relacji
Bardziej szczegółowoWYBRANY FRAGMENT Z KOBIETA Z POCZUCIEM WŁASNEJ WARTOŚCI.
WYBRANY FRAGMENT Z KOBIETA Z POCZUCIEM WŁASNEJ WARTOŚCI. Poniżej przedstawiam CI piramidę potrzeb człowieka. Zacznę od tych najbardziej podstawowych: 1. Potrzeby fizjologiczne( jedzenie, woda, sen, tlen)
Bardziej szczegółowoAlkohol w rodzinie zaburzone więzi
Konferencja szkoleniowa dla nauczycieli i pedagogów Życie z FAS Alkohol w rodzinie zaburzone więzi Beata Stebnicka Fundacja FASTRYGA Miejski Ośrodek Pomocy Rodzinie w Zabrzu Zaburzenia więzi Nie ma takiego
Bardziej szczegółowoDzięki ćwiczeniom z panią Suzuki w szkole Hagukumi oraz z moją mamą nauczyłem się komunikować za pomocą pisma. Teraz umiem nawet pisać na komputerze.
Przedmowa Kiedy byłem mały, nawet nie wiedziałem, że jestem dzieckiem specjalnej troski. Jak się o tym dowiedziałem? Ludzie powiedzieli mi, że jestem inny niż wszyscy i że to jest problem. To była prawda.
Bardziej szczegółowoDostrzegalne zmiany u pacjenta na tym etapie terapii winny manifestować się tym, że pacjent :
CARE BROK sp. z o.o Szkoła Specjalistów Psychoterapii Uzależnień i Instruktorów Terapii Uzależnień O7-306 Brok ul. Warszawska 25 tel.: 793 607 437 lub 603 801 442 mail.: care@brok.edu.pl www.brok.edu.pl
Bardziej szczegółowoSZKOŁA PODSTAWOWA WYCHOWANIE DO ŻYCIA W RODZINIE. Rozkład materiału - Wędrując ku dorosłości - numer w wykazie 705/2014
SZKOŁA PODSTAWOWA - numer w wykazie 705/2014 Klasa V O rodzinie i nie tylko, czyli tematyka naszych spotkań. Tworzymy wspólnotę, czyli o funkcji prokreacyjnej oraz ekonomicznej rodziny. Jak budować wspólnotę
Bardziej szczegółowoSTRATEGIE FARMAKOLOGICZNYCH I POZAFARMAKOLOGICZNYCH ODDZIAŁYWAŃ W E UZALEŻNIENIACH STUDIUM PRZYPADKU
STRATEGIE FARMAKOLOGICZNYCH I POZAFARMAKOLOGICZNYCH ODDZIAŁYWAŃ W E UZALEŻNIENIACH STUDIUM PRZYPADKU Danuta Górska Specjalista Psychoterapii Uzależnień Poradnia Terapii Uzależnień od Środków Psychoaktywnych
Bardziej szczegółowoPoradnik kampanii Rak. To się leczy! z dn. 14. 03.2013
Poradnik kampanii Rak. To się leczy! z dn. 14. 03.2013 Materiały prasowe mogą być wykorzystane przez redakcję ze wskazaniem źródła: Fundacja Rosa / Rak. To się leczy! W naszym poradniku redagowanym przy
Bardziej szczegółowoDZIECKO Z ZABURZENIAMI ODŻYWIANIA
DZIECKO Z ZABURZENIAMI ODŻYWIANIA Odżywianie jest ważną sferą w życiu każdego człowieka. Różnorodne przeżywane przez nas stresy są częstym powodem utraty apetytu, podjadania lub nadmiernego apetytu. Różne
Bardziej szczegółowo1 Jak nie należy kochać dziecka? Józef Augustyn SJ
1 2 Spis treści Brak akceptacji dziecka.....8 Niesprawiedliwe karanie dziecka.....9 Stwarzanie dziecku poczucia zagrożenia... 10 Przyjmowanie postawy paternalizmu... 11 Niesłuszne ograniczanie wolności
Bardziej szczegółowoDepresja wyzwanie dla współczesnej medycyny
Projekt jest współfinansowany ze środków Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej w ramach Programu Operacyjnego Fundusz Inicjatyw Obywatelskich na lata 2014 2020 Depresja wyzwanie dla współczesnej medycyny
Bardziej szczegółowoZaburzenia i problemy psychiczne pacjentów onkologicznych.
Zaburzenia i problemy psychiczne pacjentów onkologicznych. Diagnoza choroby nowotworowej i leczenie onkologiczne wymagają psychicznego przystosowania do nowej sytuacji. Zarówno pacjent, jak i jego bliscy
Bardziej szczegółowoRozwój emocjonalny i społeczny. Paula Ulrych Beata Tokarewicz
Rozwój emocjonalny i społeczny w okresie dorastania Paula Ulrych Beata Tokarewicz Ogólna charakterystyka 11/12 19 lat Szeroka skala przemian, kształtowanie charakteru, próba ról Nie każdy przechodzi kryzys
Bardziej szczegółowoMimo, że wszyscy oczekują, że przestanę pić i źle się czuję z tą presją to całkowicie akceptuje siebie i swoje decyzje
MATERIAL ZE STRONY: http://www.eft.net.pl/ POTRZEBA KONTROLI Mimo, że muszę kontrolować siebie i swoje zachowanie to w pełni akceptuję siebie i to, że muszę się kontrolować Mimo, że boję się stracić kontrolę
Bardziej szczegółowoJAK MOTYWOWAĆ DZIECKO DO NAUKI
JAK MOTYWOWAĆ DZIECKO DO NAUKI Motywacja to: CO TO JEST MOTYWACJA? stan gotowości człowieka do podjęcia określonego działania, w tym przypadku chęć dziecka do uczenia się, dążenie do rozwoju, do zaspokajania
Bardziej szczegółowozdrowia Zaangażuj się
Ochrona Twojego zdrowia Zaangażuj się Niniejszy projekt jest finansowany przez Ochrona Twojego zdrowia Zaangażuj się www.oha.com 1. Zainteresuj się ochroną swojego zdrowia. Jeśli masz pytania lub wątpliwości
Bardziej szczegółowoChoroby somatyczne, izolacja społeczna, utrata partnera czy nadużywanie leków to główne przyczyny częstego występowania depresji u osób starszych
Choroby somatyczne, izolacja społeczna, utrata partnera czy nadużywanie leków to główne przyczyny częstego występowania depresji u osób starszych 23 lutego, przypada obchodzony po raz szósty, ogólnopolski
Bardziej szczegółowoRodzice dzieci z ASD Radości i rozterki
Rodzice dzieci z ASD Radości i rozterki O D M I E N N O Ś Ć W F U N K C J O N O WA N I U R O D Z I N Y D Z I E C K A Z E S P E K T R U M A U T Y Z M U O D R O D Z I N P O S I A D A J Ą C Y C H Z D R O
Bardziej szczegółowoOprócz tego mogą pojawić się: pogorszenie wyników w nauce, zwiększony dystans do członków rodziny, gorsze kontakty z rówieśnikami.
CHARAKTERYSTYCZNE OBJAWY REAKCJI POSTRAUMATYCZNEJ: Wyraziste, natrętne wspomnienia Przeżywanie z fotograficzną dokładnością traumatycznych wydarzeń /widoki, dźwięki, zapachy/ + objawy wegetatywne /bicie
Bardziej szczegółowoKATARZYNA POPICIU WYDAWNICTWO WAM
KATARZYNA ŻYCIEBOSOWSKA POPICIU WYDAWNICTWO WAM Zamiast wstępu Za każdym razem, kiedy zaczynasz pić, czuję się oszukana i porzucona. Na początku Twoich ciągów alkoholowych jestem na Ciebie wściekła o to,
Bardziej szczegółowoŻałoba i strata. Paulina Wróbel Instytut Psychologii UJ
Żałoba i strata Paulina Wróbel Instytut Psychologii UJ Żałoba Proces psychologicznej, społecznej i somatycznej reakcji, będącej odpowiedzią na utratę i jej konsekwencje. Spełnia prawie wszystkie kryteria
Bardziej szczegółowoDEPRESJA PROBLEM GLOBALNY
DEPRESJA PROBLEM GLOBALNY DEPRESJA MA NEGATYWNY WPŁYW NA NASZE ZDROWIE, RELACJE, PRACĘ, NA CAŁE NASZE ŻYCIE Zazwyczaj jedna negatywna emocja w pewnym stopniu przyciąga za sobą pozostałe. W przypadku depresji
Bardziej szczegółowoARKUSZ OCENY DOJRZAŁOŚCI PROCESÓW SPOŁECZNO-EMOCJONALNYCH
ARKUSZ OCENY DOJRZAŁOŚCI PROCESÓW SPOŁECZNO-EMOCJONALNYCH Arkusz wypełnia nauczyciel nauczania przedszkolnego placówki, do której uczęszcza Pani/Pana dziecko... (imię i nazwisko dziecka) D dobrze S średnio
Bardziej szczegółowoŚwiatowy Dzień Walki z Rakiem
Z tej okazji zachęcamy wszystkich do refleksji. Każdy z nas może podjąć pewne działania i mieć wpływ na zdrowie swoje i swoich bliskich. Możesz podejmować zdrowe decyzje To, co robimy każdego dnia wpływa
Bardziej szczegółowoCzym jest etyka zawodowa?
Pod pojęciem etyki definiuje się ogół norm i zasad postępowania, które obowiązują w danym środowisku. Jeśli mówimy o etyce zawodowej, rozumiemy ją jako ogół norm pożądanych podczas wykonywania zawodu wzorzec
Bardziej szczegółowoSpis treści. Spis treści. Wstęp... Jak wspierać rozwój przedszkolaka?... Jak ćwiczyć dziecięcy umysł?...
Spis treści Spis treści Wstęp... Jak wspierać rozwój przedszkolaka?... Jak ćwiczyć dziecięcy umysł?... Koncentracja i spostrzeganie... Pamięć i wiedza... Myślenie... Kreatywność... Zadania, które pomogą
Bardziej szczegółowoDojrzałość szkolna. Mariola Pietroń-Ratyńska (psycholog szkolny)
Dojrzałość szkolna Mariola Pietroń-Ratyńska (psycholog szkolny) Uczeń klasy pierwszej Od debiutu w roli ucznia bardzo wiele zależy Zadbaj o swoje dziecko i podejmuj decyzję odpowiedzialnie. Oczekiwania...
Bardziej szczegółowodr Paweł Kocoń Przeciwdziałanie wypaleniu zawodowemu pracowników podmiotów ekonomii społecznej
dr Paweł Kocoń Przeciwdziałanie wypaleniu zawodowemu pracowników podmiotów ekonomii społecznej Definicja wypalenia zawodowego: Według H.J. Freudenberga. syndrom wypalenia charakteryzuje się poczuciem psychicznego
Bardziej szczegółowo10 SEKRETÓW NAJLEPSZYCH OJCÓW 1. OKAZUJ SZACUNEK MATCE SWOICH DZIECI 2. DAJ DZIECIOM SWÓJ CZAS
10 SEKRETÓW NAJLEPSZYCH OJCÓW 1. OKAZUJ SZACUNEK MATCE SWOICH DZIECI Jedną z najlepszych rzeczy, jaką ojciec może zrobić dla swoich dzieci, to okazywać szacunek dla ich mamy. Jeśli jesteś żonaty, dbaj
Bardziej szczegółowoMateriał dla uczniów nr 1.1. Konsekwencje somatyczne zażywania środków psychoaktywnych (tabelka do wypełnienia).
Materiał dla uczniów nr 1.1. Konsekwencje somatyczne zażywania środków psychoaktywnych (tabelka do wypełnienia). Konsekwencje SOMATYCZNE Materiał dla uczniów nr 1.2. Konsekwencje psychiczne zażywania środków
Bardziej szczegółowoDiagnoza przemocy w rodzinie wobec małego dziecka
Diagnoza przemocy w rodzinie wobec małego dziecka Katarzyna Fenik-Gaberle Kraków, 12.10.2017 r. Przemoc w rodzinie wobec dziecka Przemoc doświadczanie (z reguły powtarzalne) trudnych emocji: niepokoju,
Bardziej szczegółowoCzęść 4. Wyrażanie uczuć.
Część. Wyrażanie uczuć. 3 5 Tłumienie uczuć. Czy kiedykolwiek tłumiłeś uczucia? Jeżeli tak, to poniżej opisz jak to się stało 3 6 Tajemnica zdrowego wyrażania uczuć! Używanie 'Komunikatów JA'. Jak pewnie
Bardziej szczegółowoANKIETA WSTĘPNA DLA UCZESTNIKÓW PROJEKTU pt. Recepta na uśmiech
Załącznik nr 7a do Regulaminu rekrutacji i uczestnictwa w Projekcie ANKIETA WSTĘPNA DLA UCZESTNIKÓW PROJEKTU pt. Recepta na uśmiech Strona 1 Szanowna Pani / Szanowny Panie, Stowarzyszenie Promocja Przedsiębiorczości
Bardziej szczegółowoZakażenia wywołane przez paciorkowce z grupy A. Informacje dla pacjentów
Zakażenia wywołane przez paciorkowce z grupy A. Informacje dla pacjentów Health Protection Scotland Co to są zakażenia wywołane przez paciorkowce z grupy A? Paciorkowce z grupy A (ang. Group A Streptococcus,
Bardziej szczegółowoWARSZAWSKI UNIWERSYTET MEDYCZNY
WARSZAWSKI UNIWERSYTET MEDYCZNY 1 2 CYKL KONFERENCJI PROMOCJA ZDROWIA - PRZYKŁADY DOBRYCH PRAKTYK mgr Iwona Bruśk, Zakład Zdrowia Publicznego Warszawski Uniwersytet Medyczny dr hab. Jerzy B.Karski 1935-2009
Bardziej szczegółowoĆWICZENIA ŻYWIOŁ ZIEMI ŻYWIOŁ ZIEMI. Cz. III
Strona1 ŻYWIOŁ ZIEMI Cz. III Aby uzyskać namacalny efekt oddziaływania energii Żywiołu Ziemi w Twoim życiu - jednocześnie korzystaj i z przygotowanych tu ćwiczeń i z opisu procesów nagranych w części I.
Bardziej szczegółowoTrudne rozmowy z rodziną o stanie pacjenta z podejrzeniem śmierci pnia mózgu
Trudne rozmowy z rodziną o stanie pacjenta z podejrzeniem śmierci pnia mózgu Na sposobie rozmowy o krytycznym, nie rokującym żadnej poprawy stanie pacjenta z jego rodziną odciska swoje piętno nasz osobisty
Bardziej szczegółowoPROBLEMY WIEKU DORASTANIA. mgr Monika Bengueddah
PROBLEMY WIEKU DORASTANIA mgr Monika Bengueddah Wiek dorastania to: Wzmożona emocjonalność wysokie napięcie chwiejność ZDECYDOWANIE POZYTYWNE 1) Poczucie własnej mocy i własnej wartości. 2) Wzruszenie
Bardziej szczegółowoJak rozmawiać z rodziną po stracie osoby bliskiej? szkolenie dla lekarzy i personelu medycznego
Jak rozmawiać z rodziną po stracie osoby bliskiej? szkolenie dla lekarzy i personelu medycznego Cele szkolenia Celem szkolenia jest przedstawienie lekarzom i personelowi medycznemu technik właściwej komunikacji
Bardziej szczegółowoKolejny udany, rodzinny przeszczep w Klinice przy ulicy Grunwaldzkiej w Poznaniu. Mama męża oddała nerkę swojej synowej.
Kolejny udany, rodzinny przeszczep w Klinice przy ulicy Grunwaldzkiej w Poznaniu. Mama męża oddała nerkę swojej synowej. 34-letnia Emilia Zielińska w dniu 11 kwietnia 2014 otrzymała nowe życie - nerkę
Bardziej szczegółowoZatem może wyjaśnijmy sobie na czym polega różnica między człowiekiem świadomym, a Świadomym.
KOSMICZNA ŚWIADOMOŚĆ Kiedy mowa jest o braku świadomi, przeciętny człowiek najczęściej myśli sobie: O czym oni do licha mówią? Czy ja nie jesteś świadomy? Przecież widzę, słyszę i myślę. Tak mniej więcej
Bardziej szczegółowoSzanse i ryzyka Psycholog - Edna Palm
Rodzeństwo dzieci niepełnosprawnych Szanse i ryzyka Psycholog - Edna Palm Tłumaczenie: Psycholog - Dorota Fedorowska (Fundacja EDUCO) Czynniki obciążające rodziny posiadające niepełnosprawne dziecko Obciążenie
Bardziej szczegółowoJak postrzegasz samą siebie?
1. Zdecydowanie się zgadzam 2. Raczej się zgadzam 3. Nie mam zdania 4. Raczej się nie zgadzam 5. Zdecydowanie się nie zgadzam Aprobata 1. Słowa krytyki z pewnością wyprowadzą z równowagi osobę, do której
Bardziej szczegółowoSCENARIUSZ ZAJĘĆ OTWARTYCH
SCENARIUSZ ZAJĘĆ OTWARTYCH Temat: BYĆ ASERTYWNYM Cel ogólny: - kształtowanie postaw asertywnych; Cele szczegółowe: - kształcenie umiejętności odróżniania zachowań asertywnych od agresywnych i uległych
Bardziej szczegółowoWspółpraca trenera z rodzicami jako warunek sukcesów nastoletniego zawodnika. Opr. prof. dr hab. Zbigniew B. Gaś
Współpraca trenera z rodzicami jako warunek sukcesów nastoletniego zawodnika Opr. prof. dr hab. Zbigniew B. Gaś Obszary dojrzewania nastolatka ZDROWIE ODPOWIEDZIALNOŚĆ Dojrzałość fizyczna Dojrzałość psychiczna
Bardziej szczegółowoLeczenie zdrowia psychicznego zorientowane na traumę. Warszawa 2019
Leczenie zdrowia psychicznego zorientowane na traumę Warszawa 2019 Znając wpływ traumy na życie ludzi Przestajemy się pytać: - Co jej jest? I pytamy się: - Co jej się stało? To się dzieje Gdy żołnierz,
Bardziej szczegółowoCo Polacy wiedzą na temat żywienia w chorobach onkologicznych?
Co Polacy wiedzą na temat żywienia w chorobach onkologicznych? Wprowadzenie do raportu Choroba nowotworowa ma bardzo duży wpływ na odżywianie się pacjentów. Terapia często powoduje osłabienie apetytu,
Bardziej szczegółowoKODEKS DOBREGO PRZEDSZKOLAKA
KODEKS DOBREGO PRZEDSZKOLAKA Jednym z ważnych zadań przedszkola jest kształtowanie cech i postaw dziecka, pozwalających mu w przyszłości na aktywne uczestnictwo w życiu społecznym. To w przedszkolu dziecko
Bardziej szczegółowoInformacja prasowa. Ruszył drugi cykl spotkań edukacyjnych dla chorych na szpiczaka mnogiego
Informacja prasowa Ruszył drugi cykl spotkań edukacyjnych dla chorych na szpiczaka mnogiego Warszawa, 28 października Chorzy na szpiczaka mnogiego w Polsce oraz ich bliscy mają możliwość uczestniczenia
Bardziej szczegółowoŚwietlica socjoterapeutycznadobra praktyka w profilaktyce zdrowia psychicznego dzieci i młodzieży. Ewa Janik
Świetlica socjoterapeutycznadobra praktyka w profilaktyce zdrowia psychicznego dzieci i młodzieży Ewa Janik ZDROWIE PSYCHICZNE Zdrowie psychiczne jest różnie definiowane przez poszczególne dziedziny nauki:
Bardziej szczegółowoOskar i pani Róża Karta pracy
Oskar i pani Róża Karta pracy... / 49 Imię i nazwisko klasa data l-ba punktów ocena data sprawdzenia 1. Wypisz uczucia towarzyszące Ci podczas czytania listów Oskara. Podziel je na pozytywne i negatywne.
Bardziej szczegółowoPsychoterapia poznawczobehawioralna. chorobami somatycznymi. Paulina Wróbel Instytut Psychologii UJ
Psychoterapia poznawczobehawioralna pacjentów z chorobami somatycznymi Paulina Wróbel Instytut Psychologii UJ Chory somatycznie i jego sytuacja Poczucie zagrożenia Utrata kontroli Wyłączenie z ról społecznych
Bardziej szczegółowoJesper Juul. Zamiast wychowania O sile relacji z dzieckiem
Jesper Juul Zamiast wychowania O sile relacji z dzieckiem Dzieci od najmłodszych lat należy wciągać w proces zastanawiania się nad różnymi decyzjami i zadawania sobie pytań w rodzaju: Czego chcę? Na co
Bardziej szczegółowoPokochaj i przytul dziecko z ADHD. ADHD to zespół zaburzeń polegający na występowaniu wzmożonej pobudliwości i problemów z koncentracją uwagi.
Pokochaj i przytul dziecko z ADHD ADHD to zespół zaburzeń polegający na występowaniu wzmożonej pobudliwości i problemów z koncentracją uwagi. TYPOWE ZACHOWANIA DZIECI Z ADHD: stale wierci się na krześle,
Bardziej szczegółowoWczesne wspomaganie rozwoju dziecka i jego rodziny
Wczesne wspomaganie rozwoju dziecka i jego rodziny Fazy reakcji emocjonalnej rodziców w sytuacji pojawienia się niepełnosprawnego dziecka mgr Katarzyna Kowalska Dziecko niepełnosprawne w rodzinie Według
Bardziej szczegółowoWPŁYW ŚMIERCI BLISKIEJ OSOBY NA DZIECKO, JEGO ZACHOWANIE I PSYCHIKĘ
WPŁYW ŚMIERCI BLISKIEJ OSOBY NA DZIECKO, JEGO ZACHOWANIE I PSYCHIKĘ Poważna choroba w rodzinie Diagnoza poważnej choroby to trzęsienie ziemi dla całej rodziny. Poważna choroba bliskiej osoby zmienia radykalnie
Bardziej szczegółowoWiesław Fidecki Starzenie się społeczeństwa wyzwaniem dla opieki pielęgniarskiej. Acta Scientifica Academiae Ostroviensis nr 28,
Wiesław Fidecki Starzenie się społeczeństwa wyzwaniem dla opieki pielęgniarskiej Acta Scientifica Academiae Ostroviensis nr 28, 167-170 2007 Starzenie Się Społeczeństwa Wyzwaniem Dla Opieki Pielęgniarskiej
Bardziej szczegółowoProblem pomiaru obiektywnych i subiektywnych uwarunkowań jakości życia
Problem pomiaru obiektywnych i subiektywnych uwarunkowań jakości życia MIKOŁAJ MAJKOWICZ KATEDRA PSYCHOLOGII I ZAKŁAD BADAŃ NAD JAKOŚCIĄ ŻYCIA WYDZIAŁ NAUK O ZDROWIU GDAŃSKI UNIWERSYTET MEDYCZNY Użycie
Bardziej szczegółowoBadanie w ramach programu pt. Audyt społeczny leczenia w AMD w Polsce realizowanego przez Stowarzyszenie Retina AMD Polska
Dane demograficzne: Badanie w ramach programu pt. Audyt społeczny leczenia w AMD w Polsce realizowanego przez Stowarzyszenie Retina AMD Polska Opracowanie: dr n. med. Anna Kieszkowska-Grudny 1. Inicjały
Bardziej szczegółowoZABURZENIA WIĘZI, DEPRESJA, - PSYCHOLOGICZNE SKUTKI KRZYWDZENIA DZIECKA
ZABURZENIA WIĘZI, DEPRESJA, - PSYCHOLOGICZNE SKUTKI KRZYWDZENIA DZIECKA KARINA OWSIANKO PSYCHOLOG, PEDAGOG RESOCJALIZACYJNY DZIECKO KRZYWDZONE. Zamknij się! Uspokój się albo pożałujesz, że się urodziłeś
Bardziej szczegółowoKrótki film o mammografii*. * z Centrum mammografii Central and East London
Transkrypcja filmu Tytuł otwierający Krótki film o mammografii*. * z Centrum mammografii Central and East London Mam na imię Zohra i pracuję od półtorej roku w Central and East London Breast Screening
Bardziej szczegółowomgr Agnieszka Bartczak mgr Agnieszka Bartczak
Łuszczycowe zapalenie stawów jako przewlekła choroba z dużymi dolegliwościami bólowymi, ograniczeniem sprawności fizycznej oraz współwystępującymi łuszczycowymi zmianami skórnymi często jest powodem stygmatyzacji,
Bardziej szczegółowoZnaczenie rozpoznania FASD dla rodziców i opiekunów dziecka. Krzysztof Liszcz
Znaczenie rozpoznania FASD dla rodziców i opiekunów dziecka Krzysztof Liszcz Czym jest rozpoznanie choroby? nazwaniem wcześniej nienazwanego pomocą w rozumieniu związków między przyczynami (wczoraj) a
Bardziej szczegółowoPacjent z chorobą nowotworową zwykle NIE JEST pacjentem psychosomatycznym.
Pacjent z chorobą nowotworową zwykle NIE JEST pacjentem psychosomatycznym. Problemy: 1. zagrożenie dla narcystycznej integralności 2. poczucie utraty kontroli 3. zależnośd 4. lęk przed opuszczeniem 5.
Bardziej szczegółowo