NAJWYśSZA IZBA KONTROLI

Transkrypt

1 Poznań, dnia 12 grudnia 2007 r. NAJWYśSZA IZBA KONTROLI DELEGATURA w POZNANIU Poznań, ul. DoŜynkowa 9H (61) , fax (61) P/07/091 LPO Pan starszy kapitan Tomasz Antuszewski Komendant Miejski Państwowej StraŜy PoŜarnej w Poznaniu W Y S T Ą P I E N I E P O K O N T R O L N E Na podstawie art. 2 ust. 1 ustawy z dnia 23 grudnia 1994 r. o NajwyŜszej Izbie Kontroli (j. t. Dz. U. z 2001 r. Nr 85, poz. 937 ze zm.), zwanej dalej ustawą o NIK, NajwyŜsza Izba Kontroli Delegatura w Poznaniu, skontrolowała Komendę Miejską Państwowej StraŜy PoŜarnej w Poznaniu (zwaną dalej Komendą ) w zakresie przygotowania do zapobiegania i usuwania skutków powaŝnych awarii przemysłowych, wg stanu na dzień 1 września 2007 r. W związku z kontrolą, której wyniki przedstawione zostały w protokole kontroli podpisanym w dniu 14 listopada 2007 r., NajwyŜsza Izba Kontroli, na podstawie art. 60 ustawy o NIK, przekazuje Panu Komendantowi niniejsze wystąpienie pokontrolne. NajwyŜsza Izba Kontroli pozytywnie ocenia działania Komendy w zakresie objętym kontrolą mimo stwierdzonych nieprawidłowości, niemających jednakŝe zasadniczego wpływu na kontrolowaną działalność. 1. Na terenie działania Komendy (obejmującym Miasto Poznań i powiat poznański) zlokalizowane były według stanu na dzień 1 września 2007 r. dwa zakłady o duŝym ryzyku wystąpienia powaŝnej awarii przemysłowej (Zakłady Chemiczne Luboń Spółka z o.o. w Luboniu i Rozlewnia Gazu w Swarzędzu BP Polska Spółka z o.o. w Krakowie) oraz pięć

2 2 zakładów o zwiększonym ryzyku wystąpienia takiej awarii (Zakład Elektrociepłownia II Poznań, Karolin DALKIA Zespół Elektrociepłowni Poznań S.A. w Poznaniu, Zakład Produkcji Spirytusu Z3 Wyborowa S.A. w Poznaniu, Zakład Lech Browary Wielkopolski Kompania Piwowarska S.A. w Poznaniu, Oddział w Gądkach Raben Polska Spółka z o.o. w Gądkach, Zakład Produkcyjny w Poznaniu ADOB Przedsiębiorstwo Produkcyjno Consultingowe w Poznaniu). Komenda posiada Plan ratowniczy dla Miasta Poznania i powiatu poznańskiego zawierający podstawowe zadania i procedury postępowania na wypadek zagroŝeń. W planie ratowniczym określone są zadania dla podmiotów wchodzących w skład systemu ratowniczo gaśniczego i dla podmiotów współdziałających oraz zasady i sposób ich alarmowania. NIK nie zgłasza zastrzeŝeń w tym zakresie. 2. NajwyŜsza Izba Kontroli stwierdziła, Ŝe podmioty prowadzące zakłady o zwiększonym ryzyku wystąpienia powaŝnej awarii nie zamieszczały w stosownych zgłoszeniach do Komendy, wszystkich wymaganych danych. Zgłoszenie Raben Polska Spółka z o.o. w Gądkach nie zawierało informacji o tytule prawnym, wymaganej na podstawie postanowień art. 250 ust. 2, pkt 3 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (j. t. Dz. U. z 2006 r. Nr 129, poz. 902 ze zm.). Natomiast zgłoszenie DALKIA Zespół Elektrociepłowni Poznań S.A. w Poznaniu (poza brakiem ww. informacji), nie zawierało charakterystyki terenu w bezpośrednim sąsiedztwie zakładu, do czego zobowiązują przepisy art. 250 ust. 2, pkt 7 ww. ustawy. Do czterech zgłoszeń zakładów prowadzonych przez osoby prawne (poza ADOB Przedsiębiorstwo Produkcyjno Consultingowe w Poznaniu) nie dołączono dokumentów potwierdzających, Ŝe zgłaszający był upowaŝniony do występowania w obrocie prawnym, o czym stanowią przepisy art. 250, ust. 3 ustawy Prawo ochrony środowiska. Ponadto, Wyborowa S.A. i Raben Polska Spółka z o.o. załączyły wprawdzie do zgłoszeń wypisy z krajowego rejestru sądowego, z treści tych dokumentów wynikało jednak, Ŝe do ich reprezentacji były upowaŝnione inne osoby, niŝ te które podpisały zgłoszenia. ZastrzeŜenia NIK pod względem legalności i rzetelności budzi nie egzekwowanie kompletności przedmiotowych dokumentów zgłoszeniowych przez odpowiedzialne słuŝby Komendy. NIK zwraca uwagę, Ŝe omawiane zgłoszenia trzech podmiotów prowadzących zakłady o zwiększonym ryzyku wystąpienia powaŝnej awarii przemysłowej (DALKIA Zespół Elektrociepłowni Poznań S.A., Kompania Piwowarska S.A. oraz Wyborowa S.A.) wpłynęły

3 3 do Komendy odpowiednio 288, 191 i 185 dni po terminie (31 marca 2002 r.), określonym w art. 15, ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. o wprowadzeniu ustawy Prawo ochrony środowiska, ustawy o odpadach oraz zmianie niektórych ustaw (Dz. U. Nr 100, poz.1085, ze zm.). 3. Ustalenia kontroli NIK wykazały, Ŝe Komenda z opóźnieniem przeprowadzała czynności kontrolno rozpoznawcze w wyniku zgłoszeń zakładów o zwiększonym ryzyku wystąpienia awarii przemysłowej (art. 23, ust. 1 i 2 pkt 2 ustawy z dnia 24 sierpnia1991 r. o Państwowej StraŜy PoŜarnej j. t. Dz. U. z 2006 r. Nr 96, poz. 667). W pięciu zakładach zgłoszonych przez Wyborową S.A., DALKIA Zespół Elektrociepłowni Poznań S.A., ADOB Przedsiębiorstwo Produkcyjno Consultingowe, Raben Polska Spółka z o.o. oraz Kompanię Piwowarską S.A., czynności te przeprowadzone zostały dopiero po upływie odpowiednio od jednego do 11 miesięcy od daty zgłoszenia, po ujęciu ich w rocznych planach czynności kontrolno rozpoznawczych. 4. W toku kontroli NIK ustalono, Ŝe wszystkie podmioty prowadzące omawianie zakłady sporządziły programy zapobiegania powaŝanym awariom przemysłowym. Stwierdzono, Ŝe programy przedłoŝone przez Raben Polska Spółka z o.o. i Wyborowa S.A. nie zawierały jednak określenia sposobów ograniczenia skutków awarii przemysłowej dla ludzi i środowiska w przypadku jej zaistnienia, o których mowa w art. 251 ust. 2 pkt 3 ustawy Prawo ochrony środowiska, a w programie przedłoŝonym przez Kompanię Piwowarską S.A brak było określenia częstotliwości przeprowadzania analizy programu zapobiegania awariom w celu oceny jego aktualności i skuteczności, o czym stanowi art. 251 ust. 2 pkt 4 ww. ustawy. 5. NIK nie wnosi zasadniczych uwag do opracowanych na lata rocznych planów czynności kontrolno rozpoznawczych. Plany te uwzględniały terminy przeprowadzenia czynności w zakładach o zwiększonym i duŝym ryzyku wystąpienia powaŝnej awarii przemysłowej, z dokładnością do kwartału. Nie zawierały one jednak zakresów czynności, ani nie określały urządzeń, których dotyczyć miało przeprowadzenie czynności, o czym stanowią przepisy 2 ust. 2 rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 24 października 2005 r. w sprawie czynności kontrolno rozpoznawczych przeprowadzanych przez Państwową StraŜ PoŜarną (Dz. U. Nr 225, poz.1934).

4 4 6. NIK pozytywnie ocenia terminowość przeprowadzania w latach corocznych kontroli w zakładach o duŝym i zwiększonym ryzyku wystąpienia powaŝnej awarii przemysłowej (art. 269 ustawy Prawo ochrony środowiska). NIK zwraca uwagę, Ŝe w niektórych z upowaŝnień do tych kontroli nie wskazano miejsca przeprowadzenia czynności (art. 23 ust. 8 pkt 6 ustawy o Państwowej StraŜy PoŜarnej). Protokoły z czynności kontrolno rozpoznawczych nie zawsze odpowiadały wymogom określonym przepisami 10 ust. 2 ww. rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji. Dotyczyło to w szczególności prawidłowego oznaczenia miejsc przeprowadzania czynności oraz podmiotów prowadzących zakłady, informacji o funkcjach i charakterze uczestnictwa innych osób przy czynnościach, danych o osobach upowaŝnionych do reprezentowania lub prowadzenia spraw kontrolowanego. Ponadto, ustalono, Ŝe protokoły z czynności kontrolno rozpoznawczych w zakładach stwarzających zagroŝenie wystąpienia powaŝnych awarii przemysłowych nie zawierały wymaganego przepisami art. 269 ustawy Prawo Ochrony Środowiska, ustalenia spełniania przez kontrolowanych wymogów bezpieczeństwa, w tym w zakresie rzetelności dokumentów (zgłoszeń i programów zapobiegania awariom) i określenia stanu bezpieczeństwa w tych zakładach. W ocenie NIK, nieprawidłowości te świadczą o braku naleŝytej rzetelności przy wykonywaniu czynności kontrolnych przez upowaŝnionych pracowników Komendy. 7. W toku kontroli NIK stwierdzono, Ŝe półroczne zestawienia wyników kontroli działań zapobiegających powaŝnym awariom przemysłowym, obejmujące postępowanie pokontrolne, sporządzane były według wzoru określonego w załączniku nr 3 do ww. rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji. W zestawieniach za II półrocze 2006 r. nieprawidłowo jednak wykazano liczbę wydanych decyzji administracyjnych nakazujących usunięcie stwierdzonych uchybień (odnotowano cztery, mimo Ŝe w tym czasie nie została wydana Ŝadna taka decyzja). Zestawienia te przedkładano Komendantowi Wojewódzkiemu Państwowej StraŜy PoŜarnej w Poznaniu w terminach określonych w 14 ust. 1 tego rozporządzenia. Nie sporządzono zestawień dotyczących nieprawidłowości stwierdzonych w poszczególnych zakładach stwarzających zagroŝenie wystąpienia powaŝnej awarii przemysłowej w zakresie wymaganych częstotliwości analiz, ocen i ćwiczeń oraz wprowadzenia zmian w programach zapobiegania awariom, systemach bezpieczeństwa,

5 5 raportach o bezpieczeństwie, a takŝe wewnętrznych planach operacyjno ratowniczych, pomimo obowiązku wynikającego z 13 ust. 3 pkt 1 ww. rozporządzenia. W ocenie NIK, zaniedbania te świadczą o braku rzetelności odpowiedzialnych funkcjonariuszy Komendy. 8. NajwyŜsza Izba Kontroli zwraca uwagę na występujące braki podstawowego sprzętu gaśniczego. Normatywu wyposaŝenia w sprzęt ustalonego przez Komendanta Miejskiego Państwowej StraŜy PoŜarnej, na podstawie rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 22 września 2000 r. w sprawie szczegółowych zasad wyposaŝenia jednostek organizacyjnych Państwowej StraŜy PoŜarnej (Dz. U. Nr 93, poz. 1035), nie spełniały m.in. lokalizatory ognia i temperatury 1 szt. (o 8 szt. mniej niŝ wymagana liczba), agregaty piany lekkiej o wydajności 200 m 3 /min 7 szt. (o 6 szt. mniej), urządzenia do cięcia płomieniem w liczbie 1 szt. (o 9 szt. mniej) oraz przenośny generator piany lekkiej (o napędzie turbiną wodną) 2 szt. (o 7 szt. mniej). 9. Kontrola NIK wykazała, Ŝe zatrudnienie straŝaków w Komendzie według stanu na dzień 1 września 2007 r. w liczbie 474 było niŝsze od obowiązującego planu etatowego (486 osób). Zatrudnienie to było zgodne z zatwierdzoną strukturą stanowiskową obejmującą liczbę i rodzaje stanowisk słuŝbowych w poszczególnych komórkach organizacyjnych Komendy. Trzydziestu ośmiu straŝaków nie posiadało średniego wykształcenia. Od dnia 8 września 2007 r., tj. od dnia wejścia w Ŝycie rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 7 sierpnia 2007 r. zmieniającego rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 25 lipca 2006 r. w sprawie stanowisk słuŝbowych w jednostkach organizacyjnych Państwowej StraŜy PoŜarnej, maksymalnych stopni przypisanych do poszczególnych stanowisk oraz dodatkowych wymagań kwalifikacyjnych, jakim powinni odpowiadać straŝacy na określonych stanowiskach słuŝbowych (Dz. U. Nr 153, poz. 1085), straŝacy mianowani lub powołani na stanowiska słuŝbowe przed dniem wejścia w Ŝycie tego rozporządzenia (tj. przed dniem 8 września 2007r.) zachowują stanowiska, nawet jeśli nie spełniają wymagań kwalifikacyjnych określonych w tym rozporządzeniu ( 2 rozporządzenia). Przedstawiając powyŝsze oceny i uwagi, NajwyŜsza Izba Kontroli wnosi o: 1. Rzetelne weryfikowanie zgłoszeń i programów zapobiegania awariom zakładów o zwiększonym ryzyku, w tym ich zmian oraz aktualizacji.

6 6 2. Przeprowadzanie czynności kontrolno rozpoznawczych niezwłocznie po zgłoszeniu zakładu o zwiększonym ryzyku, stosownie do wymogów art. 23, ust. 1 i 2 pkt 2 ustawy o Państwowej StraŜy PoŜarnej. 3. Ujmowanie w rocznych planach przeprowadzania czynności kontrolno rozpoznawczych, zakresów tych czynności i urządzeń podlegających kontroli. 4. Prawidłowe wystawianie upowaŝnień do czynności kontrolno rozpoznawczych. 5. Prawidłowe sporządzanie protokołów z czynności kontrolno rozpoznawczych. 6. Ustalanie w protokołach z czynności kontrolno rozpoznawczych spełniania wymogów bezpieczeństwa w zakładach. 7. Rzetelne sporządzanie zestawień dotyczących działań zapobiegających powaŝnym awariom przemysłowym. 8. Kontynuowanie działań mających na celu zabezpieczenie normatywnego stanu sprzętu poŝarniczego. NajwyŜsza Izba Kontroli Delegatura w Poznaniu, na podstawie art. 62 ust. 1 ustawy o NIK, oczekuje przedstawienia przez Pana Komendanta w terminie 14 dni od daty otrzymania niniejszego wystąpienia pokontrolnego, informacji o sposobie wykorzystania uwag i wykonania wniosków, bądź o działaniach podjętych w celu realizacji wniosków lub o przyczynach niepodjęcia takich działań. Zgodnie z treścią art. 61 ust. 1 ustawy o NIK, w terminie 7 dni od daty otrzymania niniejszego wystąpienia pokontrolnego, przysługuje Panu prawo zgłoszenia na piśmie do dyrektora Delegatury NIK w Poznaniu umotywowanych zastrzeŝeń w sprawie ocen, uwag i wniosków zawartych w tym wystąpieniu. W razie zgłoszenia zastrzeŝeń, zgodnie z art. 62 ust. 2 ustawy o NIK, termin nadesłania informacji, o którym mowa wyŝej, liczy się od dnia otrzymania ostatecznej uchwały właściwej komisji NIK. Rozdzielnik: 1. Adresat. 2. Departament Obrony Narodowej i Bezpieczeństwa Wewnętrznego NIK. 3. Aa.