Projekt nr: POIS /09

Transkrypt

1 Projekt nr: POIS /09 Opracowanie planów zadań ochronnych dla obszarów Natura 2000 na obszarze Polski Realizowany jest w ramach Programu Operacyjnego Infrastruktura Środowisko Priorytet V Ochrona przyrody i kształtowanie postaw ekologicznych, działanie 5.3 Opracowanie planów ochrony współfinansowany przez Unię Europejską ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego.

2 Przedmioty ochrony obszaru mającego znaczenie dla Wspólnoty Pradolina Bzury-Neru PLH gatunki roślin i siedliska przyrodnicze dr hab. Leszek Kucharski, prof. UŁ dr Dominik Kopeć mgr Izabela Zając I spotkanie Zespołu Lokalnej Współpracy Łęczyca, 3 lipca 2013 r. 2

3 Obszary Natura 2000 w woj. łódzkim

4 PLH Pradolina Bzury-Neru

5 PLH Pradolina Bzury-Neru

6 Kod Typy SIEDLISK znajdujące się na terenie obszaru Natura 2000 Nazwa siedliska 1340* Śródlądowe słone łąki, pastwiska i szuwary (Glauco-Puccinietalia) 3150 Starorzecza i naturalne eutroficzne zbiorniki wodne ze zbiorowiskami z Nympheion, Potamion 6120* Ciepłolubne, śródlądowe murawy napiaskowe (Koelerion glaucae) 6410 Zmiennowilgotne łąki trzęślicowe (Molinion) 6430 Ziołorośla górskie (Adenostylion alliariae) i ziołorośla nadrzeczne (Convolvuletalia sepium) 6510 Niżowe i górskie świeże łąki użytkowane ekstensywnie (Arrhenatherion elatioris) 7140 Torfowiska przejściowe i trzęsawiska (przeważnie z roślinnością z Scheuchzerio- Caricetea) 7230 Górskie i nizinne torfowiska zasadowe o charakterze młak, turzycowisk i mechowisk 9170 Grąd środkowoeuropejski i subkontynentalny (Galio-Carpinetum, Tilio-Carpinetum) 91E0* Łęgi wierzbowe, topolowe, olszowe i jesionowe (Salicetum albo-fragilis, Populetum albae, Alnenion glutinosae)

7 1340* Śródlądowe słone łąki, pastwiska i szuwary (Glauco-Puccinietalia) % pokrycia Stopień reprezent. 0,10 D Ekspertyza geobotaniczna niezbędna do sporządzenia Planu ochrony rezerwatu Błonie wykazała znaczne zmniejszenie się powierzchni słonych pastwisk i łąk. Zachowały się one w stanie szczątkowym Triglochino-Glaucetum maritimae (fot. I. Zając)

8 1340 Śródlądowe słone łąki, pastwiska i szuwary (Glauco-Puccinietalia) Scirpetum maritimi (fot. I. Zając.) Triglochino-Glaucetum maritimae (fot. I. Zając) sitowiec nadmorski Mlecznik nadmorski Świbka morska

9 1340 Śródlądowe słone łąki, pastwiska i szuwary (Glauco-Puccinietalia) Śródlądowe halofilne słone łąki tworzą się na terenach zasilanych przez płynące lub stagnujące wody słone. Są śródlądowym odpowiednikiem atlantyckich słonych łąk. Siedlisko to jest bardzo wrażliwe na zmiany zasolenia wody oraz sposób użytkowania. W ostatnim stuleciu wiele naturalnych stanowisk słonych łąk znacznie zmniejszyło swoją powierzchnię bądź to na skutek wyczerpywania się słonych źródeł, zmian stosunków wodnych, osuszania terenu lub zaprzestania ich użytkowania.

10 3150 Starorzecza i naturalne eutroficzne zbiorniki wodne ze zbiorowiskami z Nympheion, Potamion % pokrycia Stopień reprezent. 2,00 D Najwięcej płatów siedlisko 3150 występuje w zachodniej oraz centralnej części Pradoliny. Starorzecze. (fot. D. Kopeć)

11 3150 Starorzecza i naturalne eutroficzne zbiorniki wodne ze zbiorowiskami z Nympheion, Potamion Starorzecze. (fot. I. Zając) Grzybienie białe Grążel żółty

12 3150 Starorzecza i naturalne eutroficzne zbiorniki wodne ze zbiorowiskami z Nympheion, Potamion Siedlisko 3150 to naturalne jeziora, stałe niewielkie zbiorniki wodne oraz odcięte fragmenty koryt rzecznych z unoszącymi się w toni wodnej makrofitami zakorzenionymi w dnie oraz o liściach pływających, a także prymitywnymi skupieniami drobnych roślin pływających na powierzchni wody. Najbliższe otoczenie siedliska 3150 to zazwyczaj teren w dużym stopniu poddany antropopresji. Zagrożenia to: brak zasilania wodami wezbraniowymi, prace hydrotechniczne, erozja skarp i brzegów, silna fragmentacja fitolitoralu oraz inne formy działalności człowieka prowadzących do eutrofizacji.

13 6120* Ciepłolubne, śródlądowe murawy napiaskowe (Koelerion glaucae) % pokrycia Stopień reprezent. 0,00 C Siedlisko występuje w postaci niewielkich płatów w zachodniej części obszaru. Murawa napiaskowa. (fot. D. Kopeć)

14 6120 Ciepłolubne, śródlądowe murawy napiaskowe (Koelerion glaucae) Strzęplica sina Murawa napiaskowa Goździk kartuzek Rozchodnik ościsty Macierzanka piaskowa Pięciornik piaskowy Kocanki piaskowe

15 6120 Ciepłolubne, śródlądowe murawy napiaskowe (Koelerion glaucae) Śródlądowe murawy napiaskowe to ciepłolubne zbiorowiska trawiaste, których występowanie uwarunkowane jest czynnikami: klimatycznymi, edaficznymi i antropogenicznymi. Siedlisko 6120 ma zwykle postać niskich, luźnych i dość barwnych zbiorowisk trawiastych, o wyraźnie kępiastej budowie oraz bogatej i zróżnicowanej florze naczyniowej. Główne zagrożenia to zmiana lub zarzucenie ekstensywnego użytkowania oraz nawożenie.

16 6410 Zmiennowilgotne łąki trzęślicowe (Molinion) % pokrycia Stopień reprezent. 1,40 B Płaty siedliska 6410 występują jedynie w centralnej części obszaru. Łąka trzęślicowa (fot. D. Kopeć)

17 6410 Zmiennowilgotne łąki trzęślicowe (Molinion) Goryczka wąskolistna Łąka trzęślicowa. (fot. I. Zając) Pełnik europejski Goździk pyszny Krwiściąg lekarski Czarcikęs łąkowy Nasięźrzał pospolity

18 6410 Zmiennowilgotne łąki trzęślicowe (Molinion) Łąki te są zróżnicowane florystyczne i należą do najcenniejszych półnaturalnych zbiorowisk Polski i Europy Środkowej. Rozwijają się na glebach organogenicznych i mineralnych, od silnie zakwaszonych do zasadowych o zmiennym poziomie wód gruntowych. Jest to siedlisko antropogeniczne, jednak na skutek zmian gospodarczych tradycyjna forma jego użytkowania koszenie późnym latem w celu pozyskania siana na ściółkę dla bydła - już zanikła. Najpoważniejszym zagrożeniem dla łąk trzęślicowych jest odchodzenie od tradycyjnej, ekstensywnej gospodarki łąkarskiej oraz zaburzenie warunków hydrologicznych.

19 6430 Ziołorośla nadrzeczne (Convolvuletalia sepium) % pokrycia Stopień reprezent. 5,00 A Płaty siedliska występują w rozproszeniu na całym obszarze. Ziołorośla nadrzeczne. (fot. D. Kopeć)

20 6430 Ziołorośla nadrzeczne (Convolvuletalia sepium) Urtico-Calystegietum sepium zespół pokrzywy i kielisznika zaroślowego Calystegio-Eupatorietum zespół kielisznika zaroślowego i sadźca konopiastego Calystegio-Epilobietum hirsuti zespół kielisznika zaroślowego i wierzbownicy kosmatej Ziołorośla nadrzeczne Pokrzywa zwyczajna Sadziec konopiasty Wierzbownica kosmata Kielisznik zaroślowy

21 6430 Ziołorośla nadrzeczne (Convolvuletalia sepium) Omawiane siedlisko to nitrofilne, okrajkowe zbiorowiska ziół i pnączy wzdłuż cieków wodnych na niżu. Głównym czynnikiem warunkującym tworzenie się takiej roślinności jest duża wilgotność podłoża, dostęp do światła oraz rzeźba terenu. Siedlisko 6430 występuje wzdłuż głównych rzek obszaru (Bzura, Ner), na skraju wilgotnych lasów bagiennych oraz przy niektórych rowów melioracyjnych. Zagrożenia: zaburzenie stosunków wodnych, intensyfikacja rolnictwa, ekspansja obcych gatunków roślin naczyniowych (kolczurka klapowana).

22 6510 Niżowe świeże łąki użytkowane ekstensywnie (Arrhenatherion elatioris) % pokrycia Stopień reprezent. 17,00 B Płaty siedliska 6510 znajdują się w centralnej części Pradoliny. Arrhenatherion elatioris. (fot. I. Zając)

23 6510 Niżowe świeże łąki użytkowane ekstensywnie (Arrhenatherion elatioris) Wiechlina łąkowa Łąka świeża (fot. I. Zając) Rajgras wyniosły kozibród łąkowy Dzwonek rozpierzchły Przytulia pospolita Kostrzewa czerwona

24 6510 Niżowe świeże łąki użytkowane ekstensywnie (Arrhenatherion elatioris) Niżowe antropogeniczne zbiorowiska użytków zielonych występują na żyznych, świeżych glebach mineralnych bez śladów zabagnienia. Łąki grądowe są zbiorowiskami bogatymi florystycznie, wysokoproduktywnymi, wielokośnymi. Łąki rajgrasowe często są podsiewane mieszanką traw i roślin pastewnych, co prowadzi do zmian jakościowych siedliska. W obszarze Pradoliny Bzury-Neru siedlisko to często graniczy z łąkami wilgotnymi (Calthion) oraz polami uprawnymi. Zagrożenia: zmiana stosunków wodnych, zmiana lub zarzucenie ekstensywnego użytkowania, nawożenie.

25 7140 Torfowiska przejściowe i trzęsawiska (przeważnie z roślinnością z Scheuchzerio-Caricetea) % pokrycia Stopień reprezent. 5,00 C Płaty siedliska nie zajmują dużych powierzchni i jeśli występują to tylko w zachodniej części obszaru Pradoliny Bzury i Neru. Torfowisko przejściowe. (fot. I. Zając)

26 7140 Torfowiska przejściowe i trzęsawiska (przeważnie z roślinnością z Scheuchzerio-Caricetea) Torfowisko przejściowe (fot. I. Zając) Rosiczka Wełnianka Turzyca Wąkrota zwyczajna Torfowce

27 7140 Torfowiska przejściowe i trzęsawiska (przeważnie z roślinnością z Scheuchzerio-Caricetea) Torfowiska przejściowe i trzęsawiska mają cechy pośrednie między typowymi torfowiskami niskimi a torfowiskami wysokimi. Siedlisko 7140 to zbiorowiska otwarte, porastające bardzo wilgotne i podmokłe miejsca. Najczęściej mają one charakter zbitych darni tworzonych przez niskie turzyce i torfowce. Zazwyczaj położone są na obrzeżach zbiorników wodnych lub cieków z wolno płynącą wodą. Zagrożenia: zaburzenie stosunków wodnych, sukcesja wtórna.

28 7230 Górskie i nizinne torfowiska zasadowe o charakterze młak, turzycowisk i mechowisk % pokrycia Stopień reprezent. 0,02 C Płaty siedliska notowane były w okolicy Wichrówka. Stanowisko prawdopodobnie nie istnieje. Caricetum davallianae. (fot. I. Zając)

29 Lipiennik Loesela Kukułka krwista 7230 Górskie i nizinne torfowiska zasadowe o charakterze młak, turzycowisk i mechowisk Kruszczyk błotny Torfowisko zasadowe (fot. I. Zając) Turzyca Davalla

30 7230 Górskie i nizinne torfowiska zasadowe o charakterze młak, turzycowisk i mechowisk Siedlisko 7230 to mezotroficzne, słabo kwaśne, neutralne i zasadowe młaki, torfowiska źródliskowe i przepływowe typu niskiego. Zasilane są przez wody podziemne, zasobne w węglan wapnia, porośnięte przez różnorodne, torfotwórcze zbiorowiska mszysto niskoturzycowe (mechowiska). Fitocenozy torfowisk zasadowych są zróżnicowane florystycznie. Zbiorowiska te mogą mieć genezę naturalną lub powiązaną z gospodarką człowieka Zagrożenia: zaburzenie stosunków wodnych, sukcesja wtórna.

31 9170 Grąd środkowoeuropejski i subkontynentalny (Galio-Carpinetum, Tilio-Carpinetum) % pokrycia Stopień reprezent. 5,00 C Na terenie Pradoliny Bzury i Neru występują prawdopodobnie jedynie w okolicach Goślubia nad Bzurą Grąd. (fot. D. Kopeć )

32 9170 Grąd środkowoeuropejski i subkontynentalny (Galio-Carpinetum, Tilio-Carpinetum)

33 9170 Grąd środkowoeuropejski i subkontynentalny (Galio-Carpinetum, Tilio-Carpinetum) Wielogatunkowe lasy liściaste, stanowiące w Europie Środkowej i Środkowo-Wschodniej zonalną roślinność leśną siedlisk żyznych i dominujący potencjalnie typ roślinności. Wielogatunkowy drzewostan mogą budować niemal wszystkie występujące na danym terenie gatunki drzew liściastych, na ziemiach polskich praktycznie stałym elementem jest jednak obecność graba, a w zdecydowanej większości płatów także dębu. Zagrożenia: zaburzenie stosunków wodnych, ekspansja obcych gatunków roślin naczyniowych

34 91E0* Łęgi wierzbowe, topolowe, olszowe i jesionowe (Salicetum albo-fragilis, Populetum albae, Alnenion) % pokrycia Stopień reprezent. 11,00 B Dobrze zachowane płaty lasów łęgowych występują w centralnej części obszaru. Łęg olszowo-jesionowy. (fot. D. Kopeć )

35 91E0 Łęgi wierzbowe, topolowe, olszowe i jesionowe (Salicetum albo-fragilis, Populetum albae, Alnenion)

36 91E0 Łęgi wierzbowe, topolowe, olszowe i jesionowe (Salicetum albo-fragilis, Populetum albae, Alnenion) Siedlisko obejmuje nadrzeczne lasy: olszowe, jesionowe, zarośla wierzby białej i kruchej. Występują w całej Polsce. Wykształcają się na glebach o wysokim poziomie wód gruntowych. Głównym czynnikiem ekologicznym decydującym o specyfice łęgów są warunki wodne związane z poziomym ruchem wód. W lasach łęgowych bardzo często dochodzi do stagnacji wody i zabagniania się siedliska. W takich przypadkach problematyczne jest oddzielenie łęgów od olsów. Biotopy omawianej grupy mają wysoką wartość przyrodniczą.. Zagrożenia: zaburzenie stosunków wodnych, ekspansja obcych gatunków roślin naczyniowych.

37 ROŚLINY wymienione w Załączniku II Dyrektywy Rady 92/43/EWG Kod Nazwa łacińska Nazwa polska 1903 Liparis loeselii Lipiennik Loesela Jedyne stanowisko w Pradolinie znane jest z okolicy Wichrówka, gdzie występował dość licznie na torfowisku w płacie Caricetum diandrae (Olaczek 1974). Stanowisko prawdopodobnie już nie istnieje, wymaga sprawdzenia. Lipiennik Loesela. (fot. I. Zając)

38 1903 Lipiennik Loesela Liparis loeselii jest niepozornym storczykiem, o żółtozielonej barwie dorastającym do 20 cm wysokości. Rośnie zwykle w skupiskach po kilka osobników; cechuje się dużymi wahaniami liczby osobników w kolejnych latach. Występuje na torfowiskach niskich na podłożu węglanowym, bądź zasilanych wodami podziemnymi bogatymi w związki wapnia (siedlisko 7230). Jest to gatunek objęty ochroną ścisłą od 1946 r., wpisany do Załącznika II i IV Dyrektywy Siedliskowej oraz do Załącznika I Konwencji Berneńskiej. W Polskiej czerwonej księdze roślin posiada status rośliny narażonej (VU).

39 Dziękuję za uwagę 39