Projekt nr: POIS /09. Opracowanie planów zadań ochronnych dla obszarów Natura 2000 na obszarze Polski

Transkrypt

1 Projekt nr: POIS /09 Opracowanie planów zadań ochronnych dla obszarów Natura 2000 na obszarze Polski Realizowany jest w ramach Programu Operacyjnego Infrastruktura Środowisko Priorytet V Ochrona przyrody i kształtowanie postaw ekologicznych, działanie 5.3 Opracowanie planów ochrony współfinansowany przez Unię Europejską ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego.

2 Przedmioty ochrony obszaru mającego znaczenie dla Wspólnoty - Załe czan ski Łuk Warty PLH ocena stanu ochrony po weryfikacji terenowej, analiza zagrożeń oraz perspektywy ochrony - siedliska przyrodnicze, gatunki roślin dr Jarosław Sieradzki II spotkanie dyskusyjne Zespołu Lokalnej Współpracy, Załęcze Wielkie, 22 sierpnia 2013 r.

3 Przedmiot dyskusji Stan ochrony przedmiotów ochrony Identyfikacja i analiza zagrożeń (istniejących i potencjalnych) Określenie celów prowadzenia działań ochronnych oraz perspektywę osiągnięcia właściwego stanu ochrony

4 Typy siedlisk znajdujące się na terenie obszaru Załe czan ski Łuk Warty PLH ocena - dane SDF Starorzecza i naturalne eutroficzne zbiorniki wodne, A C B C 6120 Ciepłolubne, śródlądowe murawy napiaskowe (Koelerion glaucae) B C C C 6210 Murawy kserotermiczne (Festuco-Brometea) C C C C 6510 Niżowe i górskie świeże łąki użytkowane ekstensywnie (Arrhenatherion elatioris) A C B C 7230 Górskie i nizinne torfowiska zasadowe o charakterze młak, turzycowisk i mechowisk D 8310 Jaskinie nieudostępnione do zwiedzania A C B A 9150 Ciepłolubne buczyny storczykowe (Cephalanthero-Fagenion) D 9190 Pomorski kwaśny las brzozowo-dębowy (Betulo-Quercetum) C C C C 91E0 Łęgi wierzbowe, topolowe, olszowe i jesionowe (Salicetum albo-fragilis, Populetum albae) 91I0 Ciepłolubne dąbrowy (Quercetalia pubescenti-petraeae) 91T0 Sosnowy bór chrobotkowy (Cladonio-Pinetum i chrobotkowa postać Peucedano-Pinetum B C B C B C B C D

5 Typy siedlisk znajdujące się na terenie obszaru Załe czan ski Łuk Warty PLH po weryfikacji terenowej 3150 Starorzecza i naturalne eutroficzne zbiorniki wodne, 6120 Ciepłolubne, śródlądowe murawy napiaskowe (Koelerion glaucae) 6210 Murawy kserotermiczne (Festuco-Brometea) 6510 Niżowe i górskie świeże łąki użytkowane ekstensywnie (Arrhenatherion elatioris) 7230 Górskie i nizinne torfowiska zasadowe o charakterze młak, turzycowisk i mechowisk 8310 Jaskinie nieudostępnione do zwiedzania 9150 Ciepłolubne buczyny storczykowe (Cephalanthero-Fagenion) 9190 Pomorski kwaśny las brzozowo-dębowy (Betulo-Quercetum) 91E0 Łęgi wierzbowe, topolowe, olszowe i jesionowe (Salicetum albo-fragilis, Populetum albae) 91I0 Ciepłolubne dąbrowy (Quercetalia pubescenti-petraeae) 91T0 Sosnowy bór chrobotkowy (Cladonio-Pinetum i chrobotkowa postać Peucedano-Pinetum) 8210 Wapienne ściany skalne ze zbiorowiskami Potentilletalia caulescentis Szczelinowe zbiorowiska paproci

6 Gatunki roślin znajdujące się na terenie obszaru Załe czan ski Łuk Warty PLH KOD 4068 Dzwonecznik wonny Adenophora lilifolia Głównym zagrożeniem dla gatunku jest utrata naturalnych siedlisk oraz niszczenie okazów przez ich pozyskiwanie z siedlisk naturalnych. Populacja w rezerwacie jest niewielka (4 kwitnące osobniki - kępy) ale stabilna

7 3150 Starorzecza i naturalne eutroficzne zbiorniki wodne ze zbiorowiskami z Nympheion, Potamion Stan zachowania w obszarze Typ siedliska dobrze zachowany, reprezentowany przez różne stadia rozwojowe. Zagrożenia Czynniki naturalne: eutrofizacja, lądowacenie Bezpośrednie niszczenie, zasypywanie, intensywne rolnictwo, wędkarstwo, zaśmiecanie i zanieczyszczanie wód. W odniesieniu do starorzeczy należy stwierdzić, że większość z nich ulega bądź uległa w przeszłości lądowaceniu. Obiekty z otwartym lustrem wody i zbiorowiskami nymfeidów należą do rzadkości i tylko te zostały zinwentaryzowane. Rozmieszczenie i ocena stanu zachowania tego typu siedliska wymaga dalszych badań i monitoringu. Należy zaznaczyć, że podobnie jak postępuje proces zarastania starorzeczy cały czas zachodzą także powolne procesy tworzenia się nowych. W opinii autorów odtwarzanie otwartego lustra wody w zarośniętych starorzeczach jest działaniem zbyt mocno ingerującym w to siedlisko i ekosystemy przyległe.

8 3150 Starorzecza i naturalne eutroficzne zbiorniki wodne ze zbiorowiskami z Nympheion, Potamion Zagrożenia starorzeczy wiążą się z naturalnymi procesami sukcesyjnymi, lądowaceniem i eutrofizacją siedlisk w wyniku spływów powierzchniowych z pól uprawnych i łąk. Na opisywanym obszarze nie odnotowano przypadków zasypywania starorzeczy czy też ich bezpośredniej dewastacji poprzez wysypywanie śmieci itp. Jednak potencjalnie takie zagrożenia w przypadku tego typu siedlisk są prawdopodobne. W jednym przypadku - Żabi staw istnieje niewielkie potencjalne zagrożenie wynikające z intensywności ruchu turystycznego

9 6120 Ciepłolubne, śródlądowe murawy napiaskowe (Koelerion glaucae) Stan zachowania w obszarze Spośród 6 płatów poddanych monitoringowi w opisywanym obszarze w ogólnej ocenie - 4 płaty oceniono na U1, 1 płat na FV i jeden na U2 co wskazuje, że w obszarze stan zachowania tego typu siedliska jest zadowalający czego nie potwierdzają obserwacje ternowe Zagrożenia Zasadnicza zmiana w sposobie gospodarowania w ciągu ostatnich lat przyczyniła się do drastycznego spadku powierzchni siedliska (GDOŚ 2008). Zaniechanie użytkowania Antropopresja Zalesienia Naturalna sukcesja

10 6120 Ciepłolubne, śródlądowe murawy napiaskowe (Koelerion glaucae) Wszystkie odnotowane płaty miały strukturę ubogiej murawy z dominującą szczotlichą siwą. Większość płatów muraw napiaskowych należy traktować jako stadia zarastania ubogich gruntów rolnych. Potrzeba szczegółowej inwentaryzacji i dyskusji czy tego typu murawy napiaskowe (głównie jako zbiorowiska kadłubowe z szczotlichą siwą) powinny być traktowane jako siedliska naturowe

11

12 6120 CIEPŁOLUBNE MURAWY NAPIASKOWE Niskie, często kwietne, luźne murawy z wąskolistnych traw. Często rosną: goździk piaskowy (Dianthus arenarius), goździk kropkowany (Dianthus deltoides), goździk kartuzek (Dianthus carthusianorum), macierzanki (Thymys spp.), rozchodniki (Sedum spp.), zawciąg (Armeria elongata), traganek piaskowy (Astragallus arenarus), strzęplica sina (Koeleria glauca) Murawa napiaskowa w Podlaskim Przełomie Bugu, fot. Dominik Krupiński

13 6210 Murawy kserotermiczne (Festuco-Brometea) Ogólny stan zachowania siedliska w sieci Natura 2000 Siedlisko silnie zagrożone pod względem areału występowania. Stan zachowania w obszarze Zachowały się jedynie niewielkie powierzchniowo płaty głównie w rez. Węże oraz na Górze Św. Genowefy. Ponadto odnotowano niewielkie powierzchniowo płaty w miejscowości Węże oraz na górze Wapiennik, które z uwagi na niewielkie powierzchnie nie powinny stanowić przedmiotu ochrony w obszarze

14 Zagrożenia 6210 Murawy kserotermiczne (Festuco-Brometea) Podstawowe zagrożenia dla tego typu siedliska wynikają z naturalnych procesów sukcesyjnych prowadzących do przekształcania tego typu zbiorowisk w termofilne zarośla i lasy. Dla ich ochrony potrzebne będzie wprowadzenie skutecznej ochrony czynnej najlepiej przywrócenie kontrolowanego wypasu i odlesienie większości powierzchni otaczającej rezerwat. Inne zagrożenia wiążą się z niekontrolowanym, intensywnym ruchem turystycznym i przypadkami nielegalnego biwakowania, palenia ognisk, zaśmiecania i dewastacji terenu.

15

16

17

18

19

20

21

22

23 6510 Niżowe i górskie świeże łąki użytkowane ekstensywnie (Arrhenatherion elatioris) Nie odnotowano płatów tego typu siedliska W czasie wizji terenowej nie odnotowano płatów łąk świeżych odpowiadających siedlisku Spowodowane jest to stałą tendencją zaniku tego typu łąk w związku ze zmianami użytkowania. Innym powodem mogą być także niejednoznaczności z klasyfikowaniem tego typu siedliska przyrodniczego i zaliczaniem do niego łąk wilgotnych lub intensywnie użytkowanych. Obserwacje te potwierdzają także dane z Czerwonej Księgi Województwa Łódzkiego, gdzie w rozdziale poświęcanemu siedlisku łąk świeżych jest zamieszczona informacja o zaniku tego siedliska w Załęczańskim Łuku Warty (Olaczek 2012).

24

25

26 9190 Pomorski las brzozowo-dębowy (Betulo Quercetum) kwaśne dąbrowy Na opisywanym terenie nie występuje pomorski las brzozowo-dębowy, lecz występują acydofilne dąbrowy. Stan zachowania w obszarze Odnotowane płaty kwaśnych dąbrów najczęściej mają charakter monokultur dębowych Zagrożenia Przy prawidłowo realizowanej gospodarce leśnej brak większych zagrożeń.

27 Dąbrowy acydofilne Atlantyckie lasy acydofilne acydofilne, oligotroficzne i mezotroficzne lasy liściaste z przewagą dębów, na ubogich, często piaszczystych glebach Klasa Quercetea robori-petraeae rząd (O.): Quercetalia roboris związek (All.): Quercion robori-petraeae dąbrowy acydofilne

28 Klasa Quercetea robori-petraeae acydofilne, oligotroficzne i mezotroficzne lasy liściaste z przewagą dębów, na ubogich, często piaszczystych glebach rząd (O.): Quercetalia roboris związek (All.): Quercion robori-petraeae dąbrowy acydofilne grupa zespołów (GrAss.): dąbrowy niżowe na glebach wilgotnych i mokrych zespół (Ass.): Betulo pendulae-quercetum roboris pomorski las dębowo-brzozowy zespół (Ass.): Molinio caeruleae-quercetum roboris środkowoeuropejska mokra dąbrowa trzęślicowa grupa zespołów (GrAss.): dąbrowy niżowe na glebach świeżych zespół (Ass.): Fago-Quercetum petraeae subatlantycka mezotroficzna kwaśna dąbrowa typu pomorskiego zespół (Ass.): Calamagrostio arundinaceae-quercetum petraeae środkowoeuropejski acydofilny las dębowy grupa zespołów (GrAss.): dąbrowy podgórskie na glebach oglejonych zespół (Ass.): Molinio arundinaceae-quercetum roboris podgórska wilgotna dąbrowa acydofilna grupa zespołów (GrAss.): dąbrowy podgórskie na glebach świeżych zespół (Ass.): Luzulo luzuloidis-quercetum petraeae podgórska dąbrowa acydofilna

29

30 91I0 Ciepłolubne dąbrowy (Quercetalia pubescenti-petraeae) Stan zachowania w obszarze Płaty dąbrów świetlistych na opisywanym obszarze (m.in. w rez. Dąbrowa w Niżankowicach) nie należą do najlepiej zachowanych w regionie, jednak ich z uwagi na ochronę tych siedlisk w Polsce środkowej mają (mimo ogólnej oceny stanu zachowania -U1) duże znaczenie. Zagrożenia brak naturalnych odnowień gatunki obce i inwazyjne zmiany struktury przestrzennej.

31

32 91E0 Łęgi wierzbowe, topolowe, olszowe i jesionowe (Salicetum albo-fragilis, Populetum) Ogólny stan zachowania siedliska w sieci Natura 2000 Siedlisko nie zagrożone pod względem areału występowania Zagrożenia. - melioracje - intensywna gospodarka rolna W przypadku tego typu siedliska w większości mamy do czynienia z płatami o małej powierzchni wykształconymi wzdłuż koryta Warty, na niewielkich wyspach, lub w dolinach niewielkich cieków wpadających do Warty. Większość płatów to młodociane postaci łęgów wierzbowych. Struktura i funkcje tego typu siedliska w większości zachowane są w sposób prawidłowy.

33

34

35

36 I jeszcze tylko jedna refleksja

37

38

39

40

41

42

43

44

45 Ochrona czynna Rodzaj działań konserwatorskich podejmowanych w ochronie przyrody dla uzyskania określonego efektu w parkach narodowych i rezerwatach przyrody na terenach objętych ochroną częściową oraz w stosunku do obiektów indywidualnych, np. pomników przyrody. Do bardziej typowych działań należy tu wykaszanie trawy, odkrzaczanie, zabiegi tzw. chirurgii drzew.

46

47

48

49

50

51

52

53

54

55 Dziękuję za uwagę