Maja Łysienia, Ewa Ostaszewska - Żuk, Karolina Rusiłowicz, Jacek Białas

Transkrypt

1 Maja Łysienia, Ewa Ostaszewska - Żuk, Karolina Rusiłowicz, Jacek Białas Ja w procedurze uchodźczej. o prawach i obowiązkach w procedurze. 1

2

3 Maja Łysienia Ewa Ostaszewska - Żuk Karolina Rusiłowicz Jacek Białas Ja w procedurze uchodźczej. O prawach i obowiązkach w procedurze. Warszawa 2015

4 Ja w procedurze uchodźczej. O prawach i obowiązkach w procedurze. Koncepcja: Maja Łysienia Ewa Ostaszewska - Żuk Karolina Rusiłowicz Jacek Białas Publikacja współfinansowana ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu na rzecz Uchodźców oraz budżetu państwa. Wyłączna odpowiedzialność spoczywa na autorze. Komisja Europejska nie ponosi odpowiedzialności za sposób wykorzystania udostępnionych informacji. Stan prawny: marzec 2015 Niniejsza publikacja jest dystrybuowana bezpłatnie i nie jest przeznaczona do sprzedaży. Wydawca: Helsińska Fundacja Praw Człowieka ul. Zgoda 11, Warszawa tel. (22) , fax ISBN Projekt okładki: Kolektyw Wizualny Redakcja i korekta: Helsińska Fundacja Praw Człowieka Skład i łamanie: Kolektyw Wizualny Druk: Duchno Teresa Duchnowska Wydanie drugie Warszawa 2015

5 Wstęp Uchodźcy, migranci, cudzoziemcy stali się stałym elementem krajobrazu w Polsce: miejsc, w których mieszkamy, pracujemy, jeździmy na urlopy. Informator adresowany jest głownie do tych, którzy poszukują ochrony międzynarodowej, do cudzoziemców. Ale będzie użyteczny także dla tych wszystkich, którzy z cudzoziemcami pracują: urzędników, wydających decyzje administracyjne, pracodawców zatrudniających cudzoziemców, osób które cudzoziemców uczą, leczą, mają z nimi styczność w różnych sytuacjach. Informator jest napisany z perspektywy cudzoziemca, osoby, która szuka odpowiedzi, wyjaśnień, nie wie nic o procedurze uzyskiwania statusu uchodźcy, innych formach ochrony międzynarodowej, o sytuacjach, w których może się znaleźć, np. o pozbawieniu wolności w areszcie dla cudzoziemców. Za bardzo ważną uważam informację jest ona podkreślona o obowiązku zachowania w tajemnicy danych, przekazanych przez cudzoziemca w czasie postępowania, przez urzędników, pracowników socjalnych, pełnomocnika. Żadne informacje nie mogą być przekazane do kraju pochodzenia uchodźcy. Już tytuł informatora mówi o jego zawartości: Ja w procedurze uchodźczej. Autorami są doświadczeni prawnicy Programu Pomocy Prawnej dla Uchodźców i Migrantów Helsińskiej Fundacji Praw Człowieka. Pytania, które zadają w informatorze ustami cudzoziemca, to pytania, które słyszymy codziennie, kwestie, które cudzoziemcy, migranci, uchodźcy poruszają, których nie rozumieją, które najczęściej pojawiają się w rozmowach z nimi, kwestie, które bardzo trudno jest wytłumaczyć, objaśnić człowiekowi innej kultury prawnej, innego obyczaju, innego języka. Taką kwestią jest: zawarcie związku małżeńskiego w Polsce nie związane z procedurami o nadanie statusu uchodźcy, ale bardzo często poruszane w pytaniach cudzoziemców i często, w praktyce, problemowe. A na końcu, tradycyjnie, spis instytucji i organizacji pozarządowych udzielających pomocy uchodźcom. Zrobiła się, po 20 latach wydawania decyzji w sprawie statusu uchodźcy w Polsce, całkiem spora lista to dobrze, jest gdzie zaczerpnąć informacji, uzyskać poradę prawną, i jak pokazuje nasze doświadczenie, o ciągle trudnych problemach sytuowania się migrantów i uchodźców w Polsce. Prof. nadzw. INP PAN Irena Rzeplińska 3

6 Spis treści SŁOWNICZEK 7 1. ZŁOŻENIE WNIOSKU O NADANIE STATUSU UCHODŹCY 8 1. Gdzie mogę złożyć wniosek o nadanie statusu uchodźcy? 2. Jakie czynności podejmuje Straż Graniczna w związku ze złożeniem przeze mnie wniosku? 3. Co się dzieje po złożeniu wniosku? 2. PRAWA I OBOWIĄZKI W TRAKCIE POSTĘPOWANIA Co to jest TZTC? 2. Jaką pomoc mam prawo otrzymać w trakcie postępowania o nadanie statusu uchodźcy? 3. Czy muszę mieszkać w ośrodku dla cudzoziemców? 4. Czy mam prawo do opieki medycznej? 5. Czy mam prawo do pracy? 6. Czy mogę wyjechać za granicę w czasie postępowania o nadanie status uchodźcy? 7. Co to jest postępowanie Dublin III (postępowanie dublińskie)? 8. Członek mojej rodziny przebywa w innym państwie europejskim. Jak mogę się z nim połączyć? 9. Czy mogę zostać zobowiązany do powrotu w czasie postępowania? 10. Kiedy zostanie przeprowadzone przesłuchanie statusowe (wywiad) i na czym ono polega? 11. Kiedy mogę przedstawić dowody? 12. Jak długo będę czekać na wydanie decyzji w mojej sprawie? 13. Moja procedura trwa już bardzo długo co mogę zrobić? 3. MAŁOLETNI Jestem małoletni czy mogę złożyć wniosek o nadanie statusu uchodźcy? 2. Gdzie będę przebywać po złożeniu wniosku o nadanie statusu uchodźcy? 3. Czy będę przesłuchiwany w trakcie postępowania o nadanie mi statusu uchodźcy? 4. FORMY OCHRONY W POLSCE Jaką ochronę mogę otrzymać w Polsce? 2. Kiedy otrzymam status uchodźcy? 3. Czy mogę się ubiegać o status uchodźcy, skoro nic mi nie groziło, gdy opuszczałem kraj pochodzenia, ale sytuacja się zmieniła i teraz boję się wrócić do kraju pochodzenia? 4

7 4. Kiedy otrzymam ochronę uzupełniającą? 5. Czy otrzymam zgodę na pobyt tolerowany lub zgodę na pobyt ze względów humanitarnych? 5. OTRZYMAŁEM DECYZJĘ POZYTYWNĄ CO DALEJ? Czy jestem uprawniony do otrzymania karty pobytu? 2. Czy mogę otrzymać kartę pobytu, jeśli nie jestem nigdzie zameldowany lub nie mam numeru PESEL? 3. Na jak długo otrzymam kartę pobytu? 4. Gdzie składam wniosek o wydanie karty pobytu? 5. Czy po doręczeniu decyzji pozytywnej jestem wciąż uprawniony do otrzymywania pomocy socjalnej i korzystania z opieki medycznej tak, jak w trakcie postępowania? 6. ODMOWA UDZIELENIA OCHRONY Kiedy organ wydaje decyzję o odmowie nadania statusu uchodźcy? 2. Kiedy organ wydaje decyzję o odmowie udzielenia ochrony uzupełniającej? 3. Kiedy muszę opuścić Polskę? 7. OTRZYMAŁEM DECYZJĘ NEGATYWNĄ CO DALEJ? Ile mam czasu na wniesienie odwołania? 2. Co to znaczy, że decyzja została doręczona? 3. Jak i gdzie należy wnieść odwołanie? 4. Co się dzieje po wniesieniu przeze mnie odwołania? 5. Jakie decyzje może wydać Rada do Spraw Uchodźców? 6. Co mogę zrobić, jeśli otrzymam negatywną decyzję Rady do Spraw Uchodźców? 8. POSTĘPOWANIE SĄDOWE Ile kosztuje postępowanie sądowe? 2. Czy jeśli nie mam pieniędzy, nie mogę wnieść skargi do sądu? 3. Otrzymałem od sądu bezpłatną pomoc adwokata lub radcy prawnego co dalej? 4. Czy mogę zostać zobowiązany do powrotu w trakcie postępowania sądowego? 5. Czy jestem uprawniony do otrzymywania pomocy socjalnej i TZTC w trakcie postępowania sądowego? 6. Czy muszę brać udział w rozprawie w sądzie? 7. Czy na rozprawie będzie obecny tłumacz? 8. Jakie rozstrzygnięcia może wydać sąd? 9. Sąd oddalił moją skargę co dalej? 10. Skarga kasacyjna co dalej? 5

8 9. KOLEJNY WNIOSEK O NADANIE STATUSU UCHODŹCY Moje postępowanie o nadanie statusu uchodźcy zostało zakończone czy mogę złożyć drugi (kolejny) wniosek o nadanie statusu uchodźcy? 2. Czy mogę zostać zobowiązany do powrotu w trakcie kolejnego postępowania o nadanie statusu uchodźcy? 3. Gdzie mam złożyć kolejny wniosek o nadanie mi statusu uchodźcy? 4. Czy podczas kolejnego postępowania o nadanie statusu uchodźcy odbędzie się przesłuchanie? 5. Czy w trakcie kolejnego postępowania o nadanie statusu uchodźcy jestem uprawniony do otrzymywania pomocy socjalnej i TZTC? 6. Jakie decyzje może wydać organ w kolejnym postępowaniu o nadanie statusu uchodźcy? 10. POZBAWIENIE WOLNOŚCI OSOBY UBIEGAJĄCEJ SIĘ O STATUS UCHODŹCY Czy mogę zostać zatrzymany przez Straż Graniczną? 2. Czy mogę zostać zatrzymany podczas składania kolejnego wniosku o nadanie statusu uchodźcy? 3. Czy zostanę umieszczony w Strzeżonym Ośrodku lub w Areszcie dla cudzoziemców? 4. Jaka jest różnica między Strzeżonym Ośrodkiem a Aresztem dla cudzoziemców? 5. Czy mogę kontaktować się z prawnikiem lub organizacjami pozarządowymi w trakcie pobytu w Strzeżonym Ośrodku lub w Areszcie dla cudzoziemców? 6. Czy jeśli złożę wniosek o nadanie statusu uchodźcy podczas pobytu w Strzeżonym Ośrodku lub w Areszcie dla cudzoziemców, to zostanę z niego zwolniony? 7. Kiedy zostanę zwolniony ze Strzeżonego Ośrodka lub z Aresztu dla uchodźców? 11. ZAWARCIE ZWIĄZKU MAŁŻEŃSKIEGO W POLSCE Jakie dokumenty są konieczne do zawarcia związku małżeńskiego w Polsce? 2. Czy jeśli nie posiadam dokumentów wymaganych do zawarcia małżeństwa, to nie mogę wstąpić w związek małżeński w Polsce? 3. Jak wygląda postępowanie w Urzędzie Stanu Cywilnego? 4. Jak długo będę czekać na zawarcie związku małżeńskiego? 5. Zawarcie związku małżeńskiego co dalej? 6. Czy zawarcie przeze mnie małżeństwa ma wpływ na moje postępowanie uchodźcze? LISTA ORGANIZACJI POZARZĄDOWYCH UDZIELAJĄCYCH POMOCY UCHODŹCOM 61 BIBLIOGRAFIA 63 6

9 Słowniczek SZEF URZĘDU DO SPRAW CUDZOZIEMCÓW organ pierwszej instancji, który rozpatruje wniosek o nadanie statusu uchodźcy. Siedziba Urzędu znajduje się przy ulicy Koszykowej 16 oraz przy ul.taborowej 33 w Warszawie. W siedzibie Szefa Urzędu przy ul.taborowej 33 załatwiane są sprawy uchodźcze (składanie wniosków, przesłuchania statusowe itp.) RADA DO SPRAW UCHODŹCÓW organ, który rozpatruje odwołania od decyzji negatywnej Szefa Urzędu do Spraw Cudzoziemców w sprawie uchodźczej. Dębak jest to ośrodek dla cudzoziemców znajdujący się pod Warszawą, w tym miejscu składasz wniosek o udzielenie pomocy socjalnej. TZTC Tymczasowe Zaświadczenie Tożsamości Cudzoziemca, dokument wydawany na czas trwania postępowania o nadanie statusu uchodźcy. STRZEŻONY OŚRODEK oraz ARESZT DLA CUDZOZIEMCÓW miejsca, w których mogą zostać umieszczone osoby ubiegające się o status uchodźcy, wobec których uznano, że np. nadużywają procedury uchodźczej. 7

10 Złożenie wniosku 1o nadanie statusu uchodźcy 1 Gdzie mogę złożyć wniosek o nadanie statusu uchodźcy? 9 2 Jakie czynności podejmuje Straż Graniczna w związku ze złożeniem przeze mnie wniosku? 9 3 Co się dzieje po złożeniu wniosku? 10 8

11 1 Gdzie mogę złożyć wniosek o nadanie statusu uchodźcy? Wniosek o nadanie statusu uchodźcy musi być złożony za pośrednictwem funkcjonariusza Straży Granicznej do Szefa Urzędu ds. Cudzoziemców. Musisz poinformować funkcjonariusza Straży Granicznej, że pragniesz ubiegać się o nadanie statusu uchodźcy np. używając międzynarodowego określenia azyl. Wjeżdżając do Polski, możesz złożyć wniosek na przejściu granicznym, lub przy odprawie na lotnisku. Znajdując się już w Polsce, powinieneś złożyć wniosek za pośrednictwem funkcjonariuszy Nadwiślańskiego Oddziału Straży Granicznej w Warszawie przy ul. Taborowej 33 (budynek Urzędu do spraw Cudzoziemców). Jeśli przebywasz już w Strzeżonym Ośrodku, wniosek składasz w Strzeżonym Ośrodku za pośrednictwem komendanta oddziału Straży Granicznej, który to oddział obejmuje terytorialnym zasięgiem działania siedzibę Strzeżonego Ośrodka lub Aresztu dla Cudzoziemców.! UWAGA: Możesz złożyć wniosek o nadanie statusu uchodźcy także wtedy, gdy przebywasz w Polsce nielegalnie, jednak możesz wówczas zostać zatrzymany przez Straż Graniczną i umieszczony w Strzeżonym Ośrodku lub Areszcie dla cudzoziemców. Więcej informacji >>> POZBAWIENIE WOLNOŚCI OSOBY UBIEGAJĄCEJ SIĘ O STATUS UCHODŹCY 51 W każdym przypadku wniosek o nadanie statusu uchodźcy musi być złożony osobiście. Wniosek członka rodziny (małżonka i małoletnich dzieci pozostających na utrzymaniu rodziców) można składać wspólnie i będzie on rozpatrywany jako jedna sprawa. 2 Jakie czynności podejmie Straż Graniczna w związku ze złożeniem przeze mnie wniosku? Funkcjonariusz Straży Granicznej sfotografuje Ciebie oraz osoby, w imieniu których składasz wniosek o nadanie statusu uchodźcy, oraz pobierze od Was odciski palców (tylko w przypadku osób powyżej 13-ego roku życia). Zostaniesz także poddany badaniom lekarskim.wniosek jest składany na specjalnym formularzu, a funkcjonariusz Straży Granicznej przeprowadzi z Tobą krótki wywiad, aby uzyskać informacje 9

12 odnośnie: Twoich danych osobowych; tego, jak przyjechałeś do Polski; kraju, z którego przyjechałeś i ogólnych przyczyn, które skłoniły Cię do ubiegania się o status uchodźcy w Polsce. W trakcie tego krótkiego wywiadu z funkcjonariuszem Straży Granicznej masz prawo posługiwać się swoim własnym językiem, co oznacza, że w razie potrzeby powinna być zapewniona pomoc tłumacza. Funkcjonariusz Straży Granicznej powinien udzielić Ci informacji na temat zasad postępowania o nadanie statusu uchodźcy, Twoich praw i obowiązków oraz podać kontakty do organizacji pozarządowych pomagających uchodźcom. Lista organizacji pozarządowych pomagających cudzoziemcom 61 WAŻNE: Udzielaj możliwie szczegółowych odpowiedzi na pytania zadawane przez funkcjonariusza Straży Granicznej, gdyż te zeznania będą później porównywane z Twoimi zeznaniami złożonymi w trakcie przesłuchania w Urzędzie ds. Cudzoziemców, które jest najważniejszą częścią procedury uchodźczej. Zadeklarowanie, że Twój wyjazd z kraju pochodzenia nastąpił wyłącznie z przyczyn natury ekonomicznej czy finansowej stanowi podstawę do odmowy udzielenia Ci statusu uchodźcy czy innej formy ochrony. Jeśli posiadasz jakiekolwiek materiały na potwierdzenie swoich zeznań, wskazane jest, abyś dołączył je do sprawy, jeśli masz świadków, którzy mogą potwierdzić Twoje zeznania podaj ich adresy, tak aby mogli zostać wezwani i przesłuchani.! WAŻNE! Funkcjonariusz Straży Granicznej nie może odmówić przyjęcia wniosku o nadanie statusu uchodźcy lub uznać, że jest on bezpodstawny. To Szef Urzędu do Spraw Cudzoziemców jest właściwym organem do rozpatrzenia Twojego wniosku i wydania decyzji. 3 Co się dzieje po złożeniu wniosku? Gdy zdecydujesz się ubiegać o status uchodźcy, wiza, na podstawie której wjechałeś do Polski (jeśli ją posiadasz) zostanie unieważniona. Twój dokument podróży (paszport) zostanie zatrzymany przez Straż Graniczną i oddany do depozytu w Urzędzie ds. Cudzoziemców na czas postępowania. W zamian otrzymasz zaświadczenie o złożeniu paszportu do depozytu oraz tymczasowe zaświadczenie tożsamości cudzoziemca (dalej jako TZTC). 10

13 Więcej informacji >>> Co to jest TZTC? 13 Masz prawo do otrzymywania pomocy socjalnej i opieki medycznej w trakcie postępowania. Więcej informacji >>> Czy muszę mieszkać w ośrodku dla cudzoziemców? czy mam prawo do opieki medycznej? Pamiętaj, aby informować Urząd do Spraw Cudzoziemców oraz Radę do spraw Uchodźców o każdej zmianie swojego adresu pobytu po to, aby trafiła do Ciebie każda korespondencja. Za pośrednictwem poczty dostaniesz wezwanie na przesłuchanie od Szefa Urzędu do Spraw Cudzoziemców lub Rady do spraw Uchodźców, które jest najważniejszą częścią postępowania o nadanie statusu uchodźcy. Więcej informacji >>> Kiedy zostanie przeprowadzone przesłuchanie statusowe (wywiad) i na czym ono polega? 20 notatki 11

14 2 Prawa i obowiązki w trakcie postępowania 1 Co to jest TZTC? 13 2 Jaką pomoc mam prawo otrzymać w trakcie postępowania o nadanie statusu uchodźcy? 13 3 Czy muszę mieszkać w ośrodku dla cudzoziemców? 16 4 Czy mam prawo do opieki medycznej? 17 5 Czy mam prawo do pracy? 17 6 Czy mogę wyjechać za granicę w czasie postępowania o nadanie status uchodźcy? 17 7 Co to jest postępowanie Dublin III (postępowanie dublińskie)? 18 8 Członek mojej rodziny przebywa w innym państwie europejskim. Jak mogę się z nim połączyć? 18 12

15 9 Czy mogę zostać zobowiązany do powrotu w czasie postępowania? Kiedy zostanie przeprowadzone przesłuchanie statusowe (wywiad) i na czym ono polega? Kiedy mogę przedstawić dowody? Jak długo będę czekać na wydanie decyzji w mojej sprawie? Moja procedura trwa już bardzo długo co mogę zrobić? 22 1 Co to jest TZTC (Tymczasowe Zaświadczenie Tożsamości Cudzoziemca)? Tymczasowe Zaświadczenie Tożsamości Cudzoziemca jest to dokument, który potwierdza Twoją tożsamość oraz uprawnia Cię do pobytu na terenie Polski przez okres obowiązywania jego ważności. Dokument ten otrzymasz od Straży Granicznej po złożeniu wniosku o nadanie statusu uchodźcy. Pierwsze TZTC ważne jest przez 1 miesiąc. Po tym czasie trzeba złożyć wniosek do Szefa Urzędu do Spraw Cudzoziemców o wydanie nowego TZTC. Szef Urzędu do Spraw Cudzoziemców wydaje je maksymalnie na okres 6 miesięcy, aż do zakończenia procedury. Powinieneś składać wniosek o nowe TZTC za każdym razem, gdy mija termin ważności poprzedniego bądź zmieniły się dane w nim zawarte. Od momentu złożenia wniosku o nadanie statusu uchodźcy przebywasz legalnie w Polsce. Oddajesz swój paszport do depozytu na czas trwania procedury, a w zamian otrzymujesz dokument zwany: Tymczasowe Zaświadczenie Tożsamości Cudzoziemca, czyli TZTC, potocznie zwane wizą. 2 Jaką pomoc mam prawo otrzymać w postępowaniu o nadanie statusu uchodźcy? W czasie trwania postępowania o nadanie statusu uchodźcy masz prawo otrzymywać pomoc socjalną udzielaną w ośrodku dla cudzoziemców lub poza nim. Więcej informacji o pomocy socjalnej >>> W obu przypadkach musisz udać się do Centralnego Ośrodka Recepcyjnego w Podkowie Leśnej Dębak (dojazd kolejką podmiejską z Dworca Śródmieście w Warszawie, stacja Otrębusy, dalej pieszo lub taksówką), lub do Ośrodka recepcyjnego w Białej Podlaskiej jeśli wniosek złożyłeś na przejściu granicznym w Terespolu. 13

16 Dojazd do Centralnego Ośrodka Recepcyjnego Warszawa Śródmieście WKD A Stacja WKD Warszawa Śródmieście DWORZEC CENTRALNY [Metro] Centrum dojazd na stację WKD: tramwaj / autobus przystanek Dworzec Centralny, Metro Centrum i dalej pieszo ok. 10 min. Bilet do kupienia w kasie na miejscu. Pamiętaj o skasowaniu go w pociągu! Otrêbusy WKD mapka dojazdu do ośrodka 3 km 720 Otrębusy stacja WKD 16 stacja kolejki od Warszawy Śródmieście, zaraz za stacją Kanie Helenowskie. Dębak Centralny Ośrodek Recepcyjny B

17 Jak wygląda TZTC? Wzór Tymczasowego Zaświadczenia Tożsamości Cudzoziemca Wydawanego Przez Organ Przyjmujący Wniosek awers miejsce na zdjęcie rewers Wzór Tymczasowego Zaświadczenia Tożsamości Cudzoziemca Wydawanego przez Szefa Urzędu do Spraw Cudzoziemców awers rewers 15

18 W ośrodku należy dokonać odpowiednich formalności związanych z pobytem złożyć wniosek o pomoc socjalną, ewentualnie wskazać, dlaczego nie chcesz mieszkać w ośrodku dla cudzoziemców, a następnie aplikować o pomoc socjalną udzielaną poza ośrodkiem. Zostaniesz zakwaterowany w jednym z ośrodków dla cudzoziemców w całej Polsce, zależnie od dostępnych miejsc. W ośrodku dla cudzoziemców udzielona Ci zostanie pomoc socjalna. Składa się na nią: A B C D E F G 3 zakwaterowanie; całodzienne wyżywienie zbiorowe lub ekwiwalent pieniężny w zamian za wyżywienie (np. jeśli dzieci chodzą do szkoły); kieszonkowe na drobne wydatki osobiste; stała pomoc pieniężna na zakup środków czystości i higieny osobistej, jednorazowa pomoc pieniężna lub bony towarowe na zakup odzieży i obuwia; nauka języka polskiego i podstawowe materiały niezbędne do jego nauki; pomoce dydaktyczne dla dzieci korzystających z nauki i opieki w publicznych placówkach, szkołach podstawowych, gimnazjach lub szkołach ponadgimnazjalnych; finansowanie przejazdów środkami transportu publicznego np. w celu wzięcia udziału w postępowaniu w sprawie nadania statusu uchodźcy, w celu leczenia lub poddania się szczepieniom ochronnym lub w innych szczególnie uzasadnionych przypadkach. Czy muszę mieszkać w ośrodku dla cudzoziemców? Nie, nie musisz mieszkać w ośrodku. Pomoc socjalna może być zapewniona także poza ośrodkiem w formie wypłacanej co miesiąc danej kwoty pieniędzy. Jest to ok 750 zł miesięcznie dla osoby samotnej (lub odpowiednio mniej na osobę, jeżeli pomocą socjalną objęta jest cała rodzina). Można ją przyznać z następujących powodów: 1 zapewnienia bezpieczeństwa cudzoziemcowi, z uwzględnieniem szczególnej sytuacji samotnych kobiet; 16

19 2 3 4 ochrony porządku publicznego; ochrony i utrzymania więzi rodzinnych (jeśli członek Twojej rodziny przebywa legalnie w Polsce, a Ty chcesz dołączyć do niego zamiast zamieszkiwać w ośrodku); przygotowania do prowadzenia samodzielnego życia poza ośrodkiem, po otrzymaniu decyzji o nadaniu statusu uchodźcy lub decyzji o udzieleniu ochrony uzupełniającej. Możesz zatem złożyć wniosek o pomoc poza ośrodkiem, wskazując na jedną z tych podstaw. Urząd do Spraw Cudzoziemców wyda wówczas decyzję, czy Ci jej udzielić. Pamiętaj jednak, że wtedy musisz samodzielnie wynająć sobie mieszkanie oraz pokryć wszelkie koszty swojego życia z pieniędzy, które otrzymujesz od Urzędu do Spraw Cudzoziemców. 4 Czy mam prawo do opieki medycznej? Tak, masz prawo do opieki medycznej. Bez względu na to, z jakiej pomocy socjalnej korzystasz (w ośrodku czy poza nim), będziesz także objęty pomocą medyczną. Ubezpieczenie medyczne pokrywa wszystkie usługi medyczne finansowane ze środków publicznych, jakie przysługują obywatelowi Polski ubezpieczonemu w systemie obowiązkowych ubezpieczeń medycznych bądź wykupującemu dobrowolne ubezpieczenie, z wyjątkiem pobytu w sanatorium. 5 Czy mam prawo do pracy? Jeśli decyzja dotycząca rozpatrzenia wniosku o nadanie statusu uchodźcy nie zostanie wydana w ciągu 6 miesięcy i to nie Ty jesteś odpowiedzialny za opóźnienie (np. poprzez wyjazd z Polski w czasie postępowania), masz prawo złożyć do Szefa Urzędu do Spraw Cudzoziemców wniosek o wydanie zaświadczenia, które razem z Twoim TZTC daje Ci prawo do legalnej pracy w Polsce do momentu zakończenia Twojego postępowania uchodźczego, a więc obowiązuje także wtedy, gdy wniosłeś odwołanie i Twoja sprawa jest rozpatrywana przez Radę do Spraw Uchodźców. 6 Czy mogę wyjechać za granicę w czasie postępowania o nadanie status uchodźcy? Nie, nie możesz wyjechać za granicę. Jeśli po złożeniu wniosku o nadanie statusu uchodźcy w Polsce, pojedziesz do innego kraju UE samodzielnie, jest wysoce prawdopodobne, że zostaniesz odesłany z powrotem do Polski (w ramach postępowania Dublin III). 17

20 Więcej informacji >>> Co to jest postępowanie Dublin III (postępowanie dublińskie)? 18 Do czasu wydania ostatecznej decyzji w sprawie musisz zostać w Polsce. TZTC nie pozwala na przekroczenie granicy, zatem jeśli się na to zdecydujesz, możesz zostać zatrzymany za nielegalne jej przekroczenie. Chociaż kontrola graniczna wewnątrz strefy Schengen została zniesiona, odpowiednie służby ochrony granic poszczególnych państw kontrolują tereny przygraniczne, a także mają prawo sprawdzić legalność Twojego pobytu w danym państwie.! Pamiętaj, że nielegalne przekroczenie granicy lub też próba takiego przekroczenia jest wystarczającym powodem, by Straż Graniczna zatrzymała Cię, a następnie by Sąd osadził Cię w zamkniętym ośrodku (w Strzeżonym Ośrodku albo w Areszcie dla Cudzoziemców) na okres dni, także z możliwością przedłużenia. Więcej informacji >>> pozbawienie wolności osoby ubiegającej się o status uchodźcy 51 7 Co to jest postępowanie Dublin III (postępowanie dublińskie)? Postępowanie dublińskie jest to postępowanie, które jest wszczynane jeśli wyjechałeś z Polski do innego kraju, lub jeśli Twoja rodzina przebywa w innym kraju członkowskim. W Unii Europejskiej tylko jedno państwo członkowskie rozpatruje konkretną sprawę o nadanie statusu uchodźcy. Zazwyczaj jest to pierwszy kraj, do którego wjechał cudzoziemiec ubiegający się o nadanie statusu uchodźcy. W związku z tym, jeżeli przekroczyłeś granicę Polski jako pierwszego kraju w Unii Europejskiej, Polska jest odpowiedzialna za rozpatrzenie Twojego wniosku o nadanie statusu uchodźcy. Jeśli np. masz wizę do Hiszpanii, a wjechałeś do Polski i tu złożyłeś wniosek o nadanie statusu uchodźcy, to Hiszpania jest odpowiedzialna za rozpatrzenie Twojej sprawy.! WAŻNE! Jeśli otrzymasz decyzję o odmowie udzielenia ochrony w Polsce, nie oznacza to, że możesz jechać do innego kraju i próbować tam uzyskać ochronę wówczas zostaniesz zawrócony do Polski. 8 Członek mojej rodziny przebywa w innym państwie europejskim. Jak mogę do niego dołączyć? Jeśli członek Twojej rodziny zamieszkuje w innym kraju UE (nieważne, czy otrzymał on status uchodźcy, czy też jego wniosek jest wciąż rozpatrywany), a Ty chcesz do 18

21 niego dołączyć, powinieneś/powinnaś złożyć wniosek do Szefa Urzędu do Spraw Cudzoziemców celem wszczęcia postępowania Dublin III w Twojej sprawie. Wraz z takim wnioskiem należy złożyć dokumenty poświadczające Twoje więzi z członkiem rodziny, do którego chcesz dołączyć (akt urodzenia, akt małżeństwa). Następnie Urząd do Spraw Cudzoziemców występuje do władz kraju, w którym mieszka członek Twojej rodziny o akceptację Twojego wniosku.! WAŻNE! Jeśli chcesz dołączyć do współmałżonka/małżonki, która nie otrzymała jeszcze statusu uchodźcy, a jej wniosek wciąż jest rozpatrywany, to wasze małżeństwo powinno było być zawarte jeszcze w kraju pochodzenia. Pamiętaj, że przez członka rodziny rozumie się tylko: Twojego małżonka (mąż lub żona), małoletnie dzieci (jeśli nie są w związku małżeńskim i pozostają na Twoim utrzymaniu), Twojego rodzica albo opiekuna (jeśli jesteś osobą małoletnią pozostającą bez opieki). Możesz dołączyć także do innej osoby z rodziny np. do swojego dziecka, rodzeństwa lub rodzica, jeśli potrzebujesz ich pomocyw przypadku ciąży, poważnej choroby albo podeszłego wieku. W obu przypadkach dostaniesz od Urzędu do Spraw Cudzoziemców informację na piśmie, co postanowiło państwo, do którego chcesz pojechać. Nie jest to decyzja Polski i nie istnieje możliwość jej zaskarżenia. Jeśli jednak pojawią się nowe okoliczności, możesz wnioskować do Urzędu, aby jeszcze raz zwrócił się do władz państwa, do którego chcesz pojechać, z prośbą o przejęcie odpowiedzialności za rozpatrzenie Twojego wniosku o nadanie statusu uchodźcy. 9 Czy mogę zostać zobowiązany do powrotu w czasie postępowania? To zależy od Twojej sytuacji prawnej. Od momentu złożenia wniosku o nadanie statusu uchodźcy do zakończenia pierwszego postępowania, czyli do momentu wydania decyzji ostatecznej przez Radę do Spraw Uchodźców, jesteś chroniony przed zobowiązaniem do powrotu. Obecnie w decyzji negatywnej nie orzeka się o zobowiązaniu do powrotu do kraju pochodzenia. 19

22 Więcej informacji >>> czy mogę otrzymać decyzję o zobowiązaniu do powrotu w trakcie postępowania sądowego? 45 Jeśli Twoje pierwsze postępowanie zakończyło się decyzją negatywną powinieneś wyjechać z Polski w ciągu 30 dni od daty doręczenia Ci tej decyzji. Po tym terminie Straż Graniczna może rozpocząć postępowanie dotyczące zobowiązania Cię do powrotu. Gdy złożysz kolejny wniosek o nadanie Ci statusu uchodźcy, a otrzymałeś już wcześniej zobowiązanie do powrotu możesz jednocześnie wnieść za pośrednictwem organu przyjmującego wniosek o wstrzymanie wykonania tej decyzji. Jeśli decyzja o zobowiązaniu Cię do powrotu została wydana już po złożeniu przez Ciebie wniosku o nadanie statusu uchodźcy, to o wstrzymanie jej wykonania musisz wnieść bezpośrednio do Szefa Urzędu. Jeśli otrzymasz negatywną odpowiedź, możesz złożyć wniosek o ponowne rozpoznanie sprawy w ciągu 5 dni od dnia otrzymania postanowienia. Więcej informacji >>> kolejny wniosek o nadanie statusu uchodźcy Kiedy zostanie przeprowadzone przesłuchanie statusowe (wywiad) i na czym ono polega? Jak wspomniano wcześniej, najważniejszą częścią procedury jest przesłuchanie statusowe (wywiad), w czasie którego zadawane Ci będą szczegółowe pytania na temat Twojej sytuacji w kraju pochodzenia. Oznacza to, że właściwe władze będą sprawdzać, jakie są powody ubiegania się przez Ciebie o status uchodźcy lub inną formę ochrony. Otrzymasz pocztą (lub faksem jeśli przebywasz w ośrodku dla cudzoziemców) pismo informujące Cię o dokładnej dacie i godzinie przesłuchania.! UWAGA! Ważnym jest, by zawsze informować Urząd do Spraw Cudzoziemców o aktualnym miejscu swojego zamieszkania, aby otrzymywać niezbędną korespondencję z tego Urzędu. Jeśli postępowanie toczy się już przed Radą do Spraw Uchodźców, to musisz zawiadomić o zmianie adresu Radę. Jeśli przebywasz w Strzeżonym Ośrodku, to tam właśnie zostanie przeprowadzony z Tobą wywiad. Wywiad może zostać przeprowadzony za pomocą wideokonferencji, czyli za pośrednictwem internetu. W trakcie wywiadu masz prawo do rozmowy w języku, który jest dla Ciebie zrozumiały, więc w razie potrzeby w przesłuchaniu będzie uczestniczył tłumacz. Warto 20

23 wcześniej upewnić się, że tłumacz potrafi mówić w tym samym dialekcie, co Ty. Gdy tak nie jest, należy o tym jak najszybciej poinformować pracownika Urzędu. Twój pełnomocnik, jeśli go posiadasz, także może brać udział w przesłuchaniu może on np. prostować wszelkie nieścisłości, jakie mogą zostać zaprotokołowane, może też zadawać Ci pytania. Ponadto przed przesłuchaniem warto, abyś omówił z pełnomocnikiem swoje zeznania i abyście ustalili, jakie pełnomocnik ma Ci zadać pytania. Możesz także wcześniej złożyć wniosek o zapewnienie pomocy psychologa w trakcie przesłuchania, jeśli czujesz, że jego obecność będzie Ci potrzebna. Będą Ci zadawane pytania odnośnie powodów opuszczenia kraju pochodzenia oraz w jaki sposób dotarłeś do Polski. Twoja wiarygodność gra tutaj bardzo dużą rolę, dlatego bardzo ważne jest, abyś szczegółowo wyjaśnił, dlaczego musiałeś opuścić swój kraj. Ważne jest, o ile to możliwe, aby podawać takie informacje, które mogą być później zweryfikowane (nazwiska, daty). Postaraj się upewnić, że zeznania nie są sprzeczne i pamiętaj, co powiedziałeś przy składaniu wniosku o nadanie statusu uchodźcy.! Pamiętaj, że pracownik Urzędu do Spraw Cudzoziemców, tłumacz, Twój pełnomocnik oraz pracownicy socjalni mają ścisły obowiązek trzymania w tajemnicy wszystkiego, co powiedziałeś w trakcie postępowania. Żadne informacje, pozwalające na ustalenie, że ubiegasz się w Polsce o status uchodźcy, nie mogą zostać przekazane do władz Twojego kraju pochodzenia. Po skończonym przesłuchaniu, masz prawo otrzymać pisemną kopię protokołu wywiadu, który jest sporządzany tylko w języku polskim. Zawartość protokołu powinna zostać Ci przetłumaczona ustnie. Podpisując protokół wywiadu (co musi być uczynione, aby wydano Ci kopię) oświadczasz, że zgadzasz się z jego treścią. Właśnie dlatego jest tak ważne, abyś zawczasu upewnił się, że wraz z tłumaczem bardzo dobrze się rozumiecie i że wszystko zostało prawidłowo zapisane w protokole. W późniejszym czasie nie ma możliwości sprostowania protokołu. Pamiętaj, że jeśli nie zgadzasz się z fragmentami protokołu lub chciałbyś coś dodać, masz do tego prawo! Wszystkie zmiany w Twoich zeznaniach powinny zostać wprowadzone zanim podpiszesz protokół.! WAŻNE! Jeśli nie rozumiesz tłumacza, pamiętaj, by powiedzieć to na początku przesłuchania i zażądać przesłuchania z tłumaczem, którego zrozumiesz.. 21

24 11 Kiedy mogę przedstawić dowody? Dokumenty i inne dowody, jeśli je posiadasz, mogą być przedstawione na dowolnym etapie procedury (przed, w trakcie lub po przesłuchaniu, ale zawsze przed wydaniem decyzji), dobrze jest przedstawić podczas przesłuchania statusowego wówczas będziesz mógł szczegółowo opisać, co to za dokumenty i czego one dotyczą. Należy przedstawiać oryginalne dokumenty (przynajmniej wziąć je ze sobą, gdy idziesz do Urzędu z kopiami). Nie musisz ich tłumaczyć. Masz prawo dołączać dokumenty sporządzone w Twoim języku ojczystym i jeśli tylko mają one znaczenie dla sprawy, będą przetłumaczone przez Urząd do Spraw Cudzoziemców i wzięte pod uwagę.! Pamiętaj, aby wziąć potwierdzenie z Urzędu, że złożyłeś dowody w Twojej sprawie. 12 Jak długo będę czekać na wydanie decyzji w mojej sprawie? Decyzja w sprawie nadania statusu uchodźcy powinna zostać wydana w ciągu 6 miesięcy od dnia złożenia wniosku o nadanie statusu uchodźcy. Jeśli wniosek o nadanie statusu został uznany za oczywiście bezzasadny, decyzja powinna zostać wydana w ciągu 30 dni. Jeśli decyzje nie zostały wydane w ciągu 6 miesięcy lub 30 dni, to Urządu do Spraw Cudzoziemców jest zobowiązany zawiadomić Cię o przyczynach niewydania decyzji w terminie, nawet jeśli przyczyny zwłoki nie leżą po stronie organu oraz o wyznaczeniu nowego terminu wydania decyzji. Jeśli pracownik Urzędu do Spraw Cudzoziemców nie powiadomił cię o niezałatwieniu sprawy w terminie (6 miesięcznym lub 30 dniowym) lub w dodatkowym terminie, będzie podlegał odpowiedzialności porządkowej lub dyscyplinarnej albo innej odpowiedzialności przewidzianej w przepisach prawa. Jednakże należy podkreślić, że przekroczenie tych terminów nie będzie skutkowało wadliwością decyzji, powodującą jej uchylenie. 13 Moja procedura trwa już bardzo długo co mogę zrobić? W sytuacji niewydania postanowienia o wyznaczeniu nowego terminu lub przedłużeniu terminu oraz w przypadku przewlekłego prowadzenia postępowania, masz prawo 22

25 do złożenia zażalenia do Rady do Spraw Uchodźców. Rada, po zapoznaniu się z zażaleniem i uznaniu zażalenia za uzasadnione, czyli gdy postępowanie nie zostało zakończone w ustalonym terminie, wyznacza dodatkowy termin na załatwienie sprawy oraz zarządza wyjaśnienie przyczyn i ustalenie osób winnych niezałatwienia sprawy w terminie, a w razie potrzeby także podjęcie środków zapobiegających naruszaniu terminów załatwiania spraw w przyszłości. Organ stwierdza jednocześnie, czy doszło do rażącego naruszenia przepisów. notatki 23

26 3Małoletni 1 Jestem małoletni czy mogę złożyć wniosek o nadanie statusu uchodźcy? 25 2 Gdzie będę przebywać po złożeniu wniosku o nadanie statusu uchodźcy? 25 3 Czy będę przesłuchiwany w trakcie postępowania o nadanie mi statusu uchodźcy? 26 24

27 1 Jestem małoletni czy mogę złożyć wniosek o nadanie statusu uchodźcy? Tak, możesz złożyć wniosek o nadanie statusu uchodźcy. Jeśli nie ukończyłeś 18. roku życia, jesteś osobą małoletnią i też masz prawo do złożenia wniosku o nadanie statusu uchodźcy. Straż Graniczna, przyjmując Twój wniosek, występuje do sądu opiekuńczego o wyznaczenie kuratora do reprezentowania Ciebie w postępowaniu o nadanie statusu uchodźcy oraz o umieszczenie Ciebie w placówce opiekuńczo-wychowawczej. Jeśli w czasie trwania postępowania o nadanie statusu uchodźcy, okaże się, że jesteś małoletnim przebywającym w Polsce bez opieki, to Urząd do Spraw Cudzoziemców wystąpi do sądu opiekuńczego o wyznaczenie kuratora do reprezentowania Ciebie w postępowaniu o nadanie statusu uchodźcy i o umieszczenie Ciebie w placówce opiekuńczo-wychowawczej. Sądem właściwym, czyli odpowiedzialnym za rozpatrzenie wniosku, jest sąd znajdujący się w mieście, w którym przebywasz. Przykładowo: jeśli przebywasz w Warszawie, sądem odpowiedzialnym będzie jeden z sądów w Warszawie. Jednocześnie Urząd do Spraw Cudzoziemców również podejmuje w miarę możliwości kroki w celu odnalezienia Twoich krewnych.! WAŻNE: Przy podejmowaniu tych działań, Urząd do Spraw Cudzoziemców jest zobowiązany do nieprzekazywania i nieudostępniania władzom oraz instytucjom publicznym Twojego kraju pochodzenia danych, na podstawie których jest możliwe ustalenie, że: 1) postępowanie o nadanie statusu uchodźcy, udzielenie azylu wobec Ciebie jest w toku lub zakończyło się, 2) nadano lub odmówiono Ci nadania statusu uchodźcy, azylu, udzielenia Ci ochrony uzupełniającej. 2 Gdzie będę przebywać po złożeniu wniosku o nadanie statusu uchodźcy? Jako małoletnia osoba, zostaniesz doprowadzony przez funkcjonariuszy Straży Granicznej do rodziny zastępczej zawodowej, pełniącej funkcję pogotowia rodzinnego lub placówki opiekuńczo-wychowawczej typu interwencyjnego i będziesz tam przebywać do czasu wydania orzeczenia przez sąd opiekuńczy. 25

28 3 Czy będę przesłuchiwany w trakcie postępowania o nadanie mi statusu uchodźcy? Tak, jak inni cudzoziemcy, którzy złożyli wniosek o nadanie im statusu uchodźcy w Polsce, zostaniesz przesłuchany. Jednak Twoje przesłuchanie będzie wyglądało inaczej niż w przypadku cudzoziemców pełnoletnich. Więcej informacji o przesłuchaniu >>> kiedy zostanie przeprowadzone przesłuchanie statusowe i na czym ono polega 20 Zawiadomienie o przesłuchaniu jest wysyłane do Twojego kuratora w terminie umożliwiającym (nie później niż 7 dni przed przesłuchaniem) poinformowanie Cię o znaczeniu i możliwych skutkach przesłuchania oraz o sposobie przygotowania się do przesłuchania. W czasie trwania przesłuchania Twój kurator ma prawo do zadawania pytań i zgłaszania uwag. Kurator musi również zostać powiadomiony o możliwości utrwalenia przebiegu przesłuchania za pomocą urządzenia rejestrującego obraz lub dźwięk. Tłumacz również może być obecny w czasie wywiadu. Przesłuchanie odbywa się w obecności: kuratora; wskazanej przez Ciebie osoby dorosłej, jeżeli nie utrudni to postępowania; psychologa lub pedagoga, który sporządza opinię o stanie psychofizycznym małoletniego. Ponadto musisz zostać pouczony przed przesłuchaniem o: okolicznościach faktycznych i prawnych, które mogą mieć wpływ na wynik postępowania w Twojej sprawie oraz o możliwości zgłoszenia żądania, aby przesłuchanie odbyło się w obecności wskazanej przez Ciebie osoby dorosłej. Jeśli otrzymałeś decyzję negatywną w postępowaniu uchodźczym, pozostaniesz w placówce opiekuńczo-wychowawczej do czasu przekazania Cię organom lub organizacjom kraju pochodzenia, do których zadań statutowych należą sprawy małoletnich. Więcej informacji w rozdziale >>> otrzymałem decyzję negatywną co dalej? 37 26

29 Formy ochrony 4w Polsce 1 Jaką ochronę mogę otrzymać w Polsce? 28 2 Kiedy otrzymam status uchodźcy? 28 3 Czy mogę się ubiegać o status uchodźcy, skoro nic mi nie groziło, gdy opuszczałem kraj pochodzenia, ale sytuacja się zmieniła i teraz boję się wrócić do kraju pochodzenia? 29 4 Kiedy otrzymam ochronę uzupełniającą? 29 5 Czy otrzymam zgodę na pobyt tolerowany lub zgodę na pobyt ze względów humanitarnych? 29 27

30 1 Jaką ochronę mogę otrzymać w Polsce? Jeśli złożyłeś wniosek o nadanie Ci statusu uchodźcy, możesz otrzymać jedną z dwóch form ochrony: 1 2 status uchodźcy, ochronę uzupełniającą. 2 Kiedy otrzymam status uchodźcy? W jakich sytuacjach? Otrzymasz status uchodźcy, jeśli Urząd do Spraw Cudzoziemców stwierdzi, że na skutek uzasadnionej obawy przed prześladowaniem w kraju pochodzenia, nie możesz lub nie chcesz korzystać z ochrony tego kraju. Prześladowanie to może być związane z: rasą (np. z kolorem skóry, pochodzeniem lub przynależnością do określonej grupy etnicznej), religią (m in. posiadaniem przekonań teistycznych, nieteistycznych lub ateistycznych), narodowością (pojęcie to nie jest jednak ograniczone do posiadania obywatelstwa lub jego braku), przekonaniami politycznymi (tj. posiadaniem opinii, myśli lub przekonań w sprawach związanych z podmiotami państwowymi, dopuszczającymi się prześladowań, oraz w sprawach ich polityki lub metod działania), przynależnością do określonej grupy społecznej (taką grupę stanowią np. kobiety lub homoseksualiści). Prześladowanie może polegać na przykład na: użyciu przemocy fizycznej lub psychicznej, w tym przemocy seksualnej; zastosowaniu środków prawnych, administracyjnych, policyjnych lub sądowych w sposób dyskryminujący lub o charakterze dyskryminującym; wszczęciu lub prowadzeniu postępowania karnego albo ukaraniu w sposób, który ma charakter nieproporcjonalny lub dyskryminujący; 28

31 braku prawa odwołania się do sądu od kary o charakterze nieproporcjonalnym lub dyskryminującym; wszczęciu lub prowadzeniu postępowania karnego albo ukaraniu z powodu odmowy odbycia służby wojskowej podczas konfliktu, jeżeli odbywanie służby wojskowej stanowiłoby zbrodnię; czynach skierowanych przeciwko Tobie ze względu na Twoją płeć lub małoletniość. 3 Czy mogę się ubiegać o status uchodźcy, skoro nic mi nie groziło, gdy opuszczałem kraj pochodzenia, ale następnie to się zmieniło i teraz boję się wrócić do kraju pochodzenia? Jeśli opuszczając kraj pochodzenia, nic Ci nie groziło, jednak zmieniło się to podczas Twojego pobytu w Polsce, możesz ubiegać się o nadanie statusu uchodźcy, ponieważ jesteś tzw. uchodźcą sur place. 4 Kiedy otrzymam ochronę uzupełniającą? Otrzymasz ochronę uzupełniającą, jeśli: 1 2 nie spełniasz warunków do nadania statusu uchodźcy, ale jednocześnie Twój powrót do kraju pochodzenia może narazić Cię na rzeczywiste ryzyko doznania poważnej krzywdy przez: a b c orzeczenie kary śmierci lub wykonanie egzekucji; tortury, nieludzkie lub poniżające traktowanie albo karanie; poważne i zindywidualizowane zagrożenie dla życia lub zdrowia wynikające z powszechnego stosowania przemocy wobec ludności cywilnej w sytuacji międzynarodowego lub wewnętrznego konfliktu zbrojnego. 3 ze względu na powyższe ryzyko nie możesz lub nie chcesz korzystać z ochrony kraju pochodzenia. 5 Czy mogę otrzymać zgodę na pobyt tolerowany lub zgodę na pobyt ze względów humanitarnych? Jeśli wniosek o nadanie statusu uchodźcy złożyłeś do dnia 30 kwietnia 2014 r. to możesz jeszcze w tym postępowaniu otrzymać zgodę na pobyt tolerowany. 29

32 Otrzymasz zgodę na pobyt tolerowany, gdy nie spełniasz warunków nadania statusu uchodźcy i udzielenia ochrony uzupełniającej, ale jednocześnie Twoje wydalenie: mogłoby nastąpić jedynie do kraju, w którym zagrożone byłoby Twoje prawo do życia, wolności i bezpieczeństwa osobistego i w którym mógłbyś zostać poddany torturom albo nieludzkiemu lub poniżającemu traktowaniu albo karaniu lub być zmuszony do pracy lub pozbawiony prawa do rzetelnego procesu sądowego albo być ukarany bez podstawy prawnej w rozumieniu Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności, lub naruszałoby Twoje prawo do życia rodzinnego w rozumieniu Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności, lub naruszałoby prawa dziecka określone w Konwencji o prawach dziecka, w stopniu istotnie zagrażającym jego rozwojowi psychofizycznemu. Jeśli złożyłeś wniosek po 1 maja 2014 r. w postępowaniu uchodźczym nie może Ci zostać udzielona zgoda na pobyt tolerowany, ani zgoda na pobyt ze względów humanitarnych. Wniosek o udzielenie Ci jednej z tych form ochrony należy kierować do Straży Granicznej po upływie 30 dni od otrzymania decyzji negatywnej. notatki 30

33 5Otrzymałem decyzję pozytywną co dalej? 1 Czy jestem uprawniony do otrzymania karty pobytu? 32 2 Czy mogę otrzymać kartę pobytu, jeśli nie jestem nigdzie zameldowany lub nie mam numeru PESEL? 32 3 Na jak długo otrzymam kartę pobytu? 32 4 Gdzie składam wniosek o wydanie karty pobytu? 33 5 Czy po doręczeniu decyzji pozytywnej jestem wciąż uprawniony do otrzymywania pomocy socjalnej i korzystania z opieki medycznej tak, jak w trakcie postępowania? 33 31

34 Jeśli otrzymałeś decyzję o nadaniu Ci statusu uchodźcy lub udzieleniu Ci ochrony uzupełniającej oznacza to, że możesz zostać w Polsce. Zarówno Urząd do Spraw Cudzoziemców jak i Rada do Spraw Uchodźców mogą wydać następujące decyzje pozytywne: 1 2 o nadaniu statusu uchodźcy, o odmowie nadania statusu uchodźcy i udzieleniu ochrony uzupełniającej. 1 Czy jestem uprawniony do otrzymania karty pobytu? Tak jesteś uprawniony, ale musisz pamiętać, że po otrzymaniu przez Ciebie pozytywnej decyzji, powinieneś złożyć wniosek o wydanie Ci karty pobytu. Karta pobytu jest dokumentem tożsamości potwierdzającym otrzymanie przez Ciebie ochrony na terytorium RP i Twój legalny pobyt. Pamiętaj zatem, by zawsze nosić ją przy sobie. wzór karty pobytu 34 2 Czy mogę otrzymać kartę pobytu, jeśli nie jestem nigdzie zameldowany lub nie mam numeru PESEL? Tak, możesz otrzymać kartę pobytu nawet wtedy, gdy nie masz adresu zameldowania lub numeru PESEL. Pamiętaj tylko, by do wniosku o wydanie karty, załączyć podpisane oświadczenie, że nie posiadasz numeru PESEL lub nie jesteś nigdzie zameldowany. 3 Na jak długo otrzymam kartę pobytu? Karta pobytu uzyskana w związku z: 1 2! nadaniem statusu uchodźcy jest wydawana na okres 3 lat, udzieleniem ochrony uzupełniającej jest wydawana na okres 2 lat. WAŻNE! Ochrony uzupełniającej i statusu uchodźcy w Polsce udziela się bezterminonowo. Fakt, iż karta pobytu jest ważna kilka lat, nie oznacza, że po upływie tego okresu musisz ponownie ubiegać się o udzielenie Ci ochrony (nie musisz zatem składać ponownie wniosku o nadanie Ci statusu uchodźcy). Na 30 dni przed upływem okresu ważności karty pobytu musisz tylko złożyć wniosek o wydanie Ci kolejnej karty pobytu. Jest to po prostu zwykła wymiana dokumentu tożsamości na nowy. 32

35 4 Gdzie składam wniosek o wydanie karty pobytu? Aby otrzymać kolejną kartę pobytu, musisz złożyć wniosek w Urzędzie do Spraw Cudzoziemców. Wniosek znajdziesz na stronie Urzędu: zakładka DO POBRANIA >>> Pierwsza karta pobytu jest wydawana z urzędu. Do wypełnionego wniosku o wymianę karty pobytu musisz dołączyć: 1 fotografię, 2 kserokopię ważnego dokumentu podróży albo innego dokumentu potwierdzającego tożsamość (jeśli taki posiadasz), 3 aktualne poświadczenie zameldowania na pobyt czasowy (jeśli jesteś gdzieś zameldowany, jeśli nie załącz oświadczenie o braku adresu zameldowania). Wydanie pierwszej karty pobytu jest nieodpłatne i następuje z urzędu. 5 Czy po doręczeniu decyzji pozytywnej jestem wciąż uprawniony do otrzymywania pomocy socjalnej i korzystania z opieki medycznej tak jak w trakcie postępowania? Możesz mieszkać w ośrodku dla cudzoziemców, korzystać z opieki medycznej lub otrzymywać pomoc socjalną poza ośrodkiem przez okres 2 miesięcy od doręczenia Ci decyzji pozytywnej. Po upływie tego okresu musisz samodzielnie zadbać o źródło utrzymania i miejsce zamieszkania. Pamiętaj jednak, że jeśli otrzymałeś status uchodźcy, ochronę uzupełniającą lub zezwolenie na pobyt czasowy wydane ze względu na łączenie rodzin, możesz wnioskować o udział w Indywidualnym Programie Integracyjnym, który ułatwi Ci organizację życia po otrzymaniu pozytywnej decyzji. 33

36 ! WAŻNE! Na złożenie wniosku o przyznanie Indywidualnego Programu Integracyjnego masz tylko 60 dni od dnia uzyskania przez Ciebie statusu uchodźcy lub ochrony uzupełniającej! Wniosek taki składa się do Powiatowego Centrum Pomocy Rodzinie. Wzór karty pobytu: miejsce na zdjęcie awers rewers 34

37 6Odmowa udzielenia ochrony 1 Kiedy organ wydaje decyzję o odmowie nadania statusu uchodźcy? 36 2 Kiedy organ wydaje decyzję o odmowie udzielenia ochrony uzupełniającej? 36 3 Kiedy muszę opuścić Polskę? 37 35

38 1 Kiedy organ wydaje decyzję o odmowie nadania statusu uchodźcy? Decyzję o odmowie nadania statusu uchodźcy otrzymasz, jeśli Urząd do Spraw Cudzoziemców stwierdzi, że wystąpił jeden z niżej wymienionych powodów: nie istnieje uzasadniona obawa przed prześladowaniem w Twoim kraju pochodzenia; korzystasz z ochrony lub pomocy organów lub agencji Narodów Zjednoczonych innych niż Wysoki Komisarz Narodów Zjednoczonych do Spraw Uchodźców (pod warunkiem, że w danych okolicznościach masz praktyczną i prawną możliwość powrotu na terytorium, gdzie taka ochrona lub pomoc jest dostępna, bez zagrożenia Twojego życia, bezpieczeństwa osobistego lub wolności); istnieją poważne podstawy, aby sądzić, że: a popełniłeś zbrodnię przeciwko pokojowi, zbrodnię wojenną lub zbrodnię przeciwko ludzkości w rozumieniu prawa międzynarodowego; B jesteś winny działań sprzecznych z celami i zasadami Narodów Zjednoczonych określonymi w Preambule oraz art. 1. oraz w art. 1 i 2 Karty Narodów Zjednoczonych; C popełniłeś zbrodnię o charakterze innym niż polityczny poza terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, przed złożeniem wniosku o nadanie statusu uchodźcy; jesteś uważany przez organy władzy Rzeczypospolitej Polskiej za osobę mającą prawa i obowiązki związane z posiadaniem obywatelstwa polskiego; istnieją poważne podstawy, aby sądzić, że podżegałeś albo w inny sposób brałeś udział w popełnieniu zbrodni lub czynów, o których mowa w pkt. 3 C; jeśli złożyłeś kolejny wniosek o nadanie Ci statusu uchodźcy, to organ odmówi nadania Ci statusu uchodźcy, jeżeli obawa przed prześladowaniem jest oparta na okolicznościach, które celowo wytworzyłeś po ostatniej odmowie nadania statusu uchodźcy. 2 Kiedy organ wydaje decyzję o odmowie udzielenia ochrony uzupełniającej? Decyzję o odmowie udzielenia ochrony uzupełniającej otrzymasz, jeśli Urząd do Spraw Cudzoziemców stwierdzi, że wystąpił jeden z niżej wymienionych powodów: 1 2 nie istnieje rzeczywiste ryzyko doznania przez Ciebie poważnej krzywdy, istnieją poważne podstawy, aby sądzić, że: 36

39 A B C D popełniłeś zbrodnię przeciwko pokojowi, zbrodnię wojenną lub zbrodnię przeciwko ludzkości w rozumieniu prawa międzynarodowego; jesteś winny działań sprzecznych z celami i zasadami Narodów Zjednoczonych określonymi w Preambule i art. 1. oraz art. 1 i 2 Karty Narodów Zjednoczonych; popełniłeś, w Polsce lub poza terytorium Polski zbrodnię bądź czyn, który jest uważany za zbrodnię według prawa polskiego; stanowisz zagrożenie dla bezpieczeństwa państwa lub społeczeństwa; 3 4 istnieją poważne podstawy, aby sądzić, że podżegałeś albo w inny sposób brałeś udział w popełnieniu zbrodni lub czynów, o których mowa w pkt. 2 A-C; jeśli przed przybyciem do Polski popełniłeś inny niż wyżej określony czyn, który jest przestępstwem według prawa polskiego zagrożonym karą pozbawienia wolności, wówczas można odmówić udzielenia Ci ochrony uzupełniającej, jeżeli opuściłeś kraj pochodzenia wyłącznie w celu uniknięcia kary. 3 Kiedy muszę opuścić Polskę?! UWAGA! Musisz opuścić Polskę w ciągu 30 dni od dnia, w którym decyzja o odmowie nadania Ci statusu uchodźcy lub udzielenia ochrony uzupełniającej lub decyzja o umorzeniu postępowania w sprawie nadania statusu uchodźcy stała się ostateczna. W przypadku wydania decyzji przez Radę do spraw Uchodźców, musisz opuścić Polskę w ciągu 30 dni od dnia, w którym decyzja została Ci doręczona. 37

40 7Otrzymałem decyzję negatywną co dalej? 1 2 Ile mam czasu na wniesienie odwołania? Co to znaczy, że decyzja została doręczona? Jak i gdzie należy wnieść odwołanie? 41 4 Co się dzieje po wniesieniu przeze mnie odwołania? 42 5 Jakie decyzje może wydać Rada do Spraw Uchodźców? 42 6 Co mogę zrobić, jeśli otrzymam negatywną decyzję Rady do Spraw Uchodźców? 42 38

41 Jeśli otrzymałeś decyzję o: odmowie nadania statusu uchodźcy, odmowie udzielenia ochrony uzupełniającej to jest to decyzja negatywna. Od decyzji negatywnej Szefa Urzędu do Spraw Cudzoziemców, przysługuje Ci prawo do wniesienia odwołania do Rady do Spraw Uchodźców. 1 Ile mam czasu na wniesienie odwołania od otrzymania decyzji negatywnej? Odwołanie od decyzji należy wnieść w terminie 14 dni lub w ciągu 5 dni (jeśli Twój wniosek został rozpatrzony jako bezzasadny) od dnia doręczenia decyzji. Przykład: Jeśli decyzja została Ci doręczona 13 czerwca 2012 r., możesz wnieść odwołanie do dnia 27 czerwca 2012 r. włącznie (nie liczymy dnia, w którym otrzymałeś decyzję). 2 Co to znaczy, że decyzja została doręczona? Uznaje się, że decyzja jest doręczona w dniu, w którym faktycznie ją otrzymałeś w ośrodku lub na poczcie. Nie liczymy zatem terminu do wniesienia odwołania od daty wydania decyzji (data widniejąca na pierwszej stronie decyzji). Liczy się dzień, w którym po raz pierwszy mogłeś zapoznać się z treścią decyzji, np. dzień, gdy odebrałeś tę decyzję na poczcie (choć są od tej zasady wyjątki, patrz poniżej). Decyzja jest wysyłana na podany przez Ciebie w Urzędzie do Spraw Cudzoziemców adres zamieszkania.! Pamiętaj, aby zawsze informować Urząd do Spraw Cudzoziemców lub Radę do Spraw Uchodźców o zmianie adresu. Jeśli mieszkasz w ośrodku dla cudzoziemców, decyzja zostanie Ci przekazana przez pracownika socjalnego. Jeśli przebywasz w Strzeżonym Ośrodku lub w Areszcie dla Cudzoziemców, decyzja zostanie Ci wręczona przez Straż Graniczną. Jeśli zaś mieszkasz poza ośrodkami dla cudzoziemców, decyzję doręczy Ci Poczta Polska. Oznacza to, iż do Twojego mieszkania przyjdzie listonosz w celu oddania Ci listu od Urzędu do Spraw Cudzoziemców. Jeśli listonosz nie zastanie Cię w domu, zostawi tzw. awizo (zawiadomienie) w skrzynce pocztowej. Awizo to mała kartka, 39