I. ODBIÓR WYPOWIEDZI I WYKORZYSTANIE ZAWARTYCH W NICH INFORMACJI

Transkrypt

1 Wymagania edukacyjne niezbędne do uzyskania poszczególnych śródrocznych i rocznych ocen klasyfikacyjnych z języka polskiego w klasie VI w roku szkolnym 2015/2016 Ocenę niedostateczną otrzymuje uczeń, który nie spełnia wymagań edukacyjnych na ocenę dopuszczającą. Wymagania na ocenę dopuszczającą: - rozumie pojęcie nadawcy i odbiorcy, z pomocą nauczyciela identyfikuje nadawcę i odbiorcę wypowiedzi, - słucha uważnie krótszych wypowiedzi różnego typu, - na podstawie wskazówek określa temat czytanego lub słyszanego tekstu, - wyszukuje informacje wyrażone wprost, rozumie dosłowne znaczenie wyrazów, - wskazuje części składowe wypowiedzi (tytuł; akapity), - czyta głośno wskazane fragmenty utworów literackich, odczytuje tekst z podziałem na role, czyta cicho. - zna podstawowe źródła informacji, z pomocą nauczyciela korzysta z wybranych słowników. - z pomocą nauczyciela rozpoznaje w wypowiedziach podstawowe części mowy (czasownik, rzeczownik, przymiotnik, przysłówek), - rozpoznaje podstawowe kategorie fleksyjne (czas, liczba, rodzaj, tryb, stopniowanie, temat, końcówka), - na podstawie wskazówek rozpoznaje podstawowe funkcje składniowe wyrazów użytych w wypowiedzeniach (podmiot i jego rodzaje, orzeczenie i jego rodzaje, przydawkę, dopełnienie, okolicznik), - rozpoznaje wypowiedzenia oznajmujące, rozkazujące, pytające. - nazywa swoje reakcje czytelnicze, wyraża swój stosunek do postaci, - omawia swoje wrażenia po lekturze. - dostrzega swoistość tworzywa literatury, filmu, telewizji, Internetu, prasy, - wskazuje podstawowe elementy świata przedstawionego w poznanych tekstach kultury, - z pomocą nauczyciela wskazuje narratora i bohaterów w tekście epickim, - identyfikuje wiersz, rozpoznaje w tekście prosty rym, - na podstawie wskazówek rozpoznaje w tekście epitet, przenośnię, porównanie, wyraz dźwiękonaśladowczy, - wymienia podstawowe cechy baśni, mitu, legendy, bajki, - wyodrębnia wybrane elementy składające się na widowisko teatralne i dzieło filmowe. - odbiera teksty kultury na poziomie dosłownym. - z pomocą nauczyciela odczytuje wartości wpisane w poznane teksty kultury. - buduje proste wypowiedzenia, konstruuje kilkuzdaniowe wypowiedzi zgodne z podanym tematem, - wypowiada się krótko na tematy poruszane na lekcjach, związane z otaczającą rzeczywistością, podejmuje próby wypowiadania się w określonym celu (opisuje, przeprasza, prosi i poleca, zachęca i zniechęca, przyrzeka i obiecuje, zaprasza), - odpowiada krótko na zadane pytania, posługuje się podstawowymi zwrotami grzecznościowymi, - na podstawie wskazówek opowiada o wydarzeniach, - podejmuje próby wyrażania własnego zdania, - z pomocą nauczyciela poprawnie akcentuje wskazane wyrazy, - recytuje z pamięci krótkie teksty poetyckie lub wygłasza proste kwestie w przedstawieniu klasowym, - formułuje wypowiedzi pisemne zgodne z tematem w następujących formach: opis postaci, opis miejsca, opis przedmiotu, dialog, przepis, pocztówka, list prywatny, zaproszenie, opowiadanie twórcze i odtwórcze, opowiadanie z dialogiem, kartka z dziennika, instrukcja, plan ogólny, notatka, zawiadomienie, ogłoszenie, reklama, sprawozdanie, - zna zasady ortografii i interpunkcji w zapisie, dba o estetykę zapisu. - rozróżnia zdania oznajmujące, pytające i rozkazujące. - z pomocą nauczyciela redaguje plany wydarzeń z wykorzystaniem zdań lub równoważników zdań, - zauważa poprawne formy gramatyczne wyrazów odmiennych (czasownik, rzeczownik, przymiotnik, liczebnik), - zna podstawowe reguły zapisu (u ó, rz ż, h ch) oraz podstawową wiedzę o wymianie głosek w wyrazach pokrewnych, sposobie pisania nazw własnych i nazw pospolitych, zapisie nie z wybranymi częściami mowy, dostrzega różnicę w wymowie i pisowni głosek ustnych i nosowych, twardych i miękkich, dźwięcznych i bezdźwięcznych, pisowni cząstki -by w formach trybu przypuszczającego, pisowni wybranych przedrostków i skrótów, - poprawnie używa znaków interpunkcyjnych: kropki, wykrzyknika, znaku zapytania w zakończeniach wypowiedzeń. Wymagania na ocenę dostateczną: - rozumie pojęcie komunikacji, nadawcy i odbiorcy, identyfikuje nadawcę (autora, narratora, osobę mówiącą w wierszu), rozpoznaje odbiorcę wypowiedzi (np. adresata listu, czytelnika, słuchacza), rozumie intencję nadawcy, - na podstawie informacji określa temat czytanego lub słyszanego tekstu, - rozpoznaje formy gatunkowe (zaproszenie, przepis, instrukcja, notatka do kroniki), - wyszukuje informacje wyrażone wprost, rozumie dosłowne znaczenie wyrazów, podejmuje próby odczytania przenośnego sensu wyrazów, - wyciąga wnioski wynikające z przesłanek zawartych tekście, w tym rozpoznaje w nim prawdę i fałsz, - wskazuje części składowe wypowiedzi (tytuł; akapity), - czyta głośno utwory literackie, pamiętając o odpowiedniej artykulacji, odczytuje tekst z podziałem na role, czyta cicho ze zrozumieniem, - odróżnia tylko niektóre informacje ważne od drugorzędnych,

2 - identyfikuje wypowiedź jako tekst informacyjny, literacki, reklamowy, - rozpoznaje podstawowe cechy form gatunkowych (zawiadomienie, ogłoszenie, życzenia, gratulacje), - rozpoznaje niektóre kolokwializmy i elementy gwarowe w języku mówionym. - posługuje się różnymi źródłami informacji według wskazówek nauczyciela, - posługuje się podstawowymi słownikami (języka polskiego, wyrazów obcych, wyrazów bliskoznacznych, ortograficznym, frazeologicznym). - rozpoznaje w wypowiedziach podstawowe części mowy (czasownik, rzeczownik, przymiotnik, przysłówek, przyimek, spójnik, liczebnik), - rozpoznaje podstawowe kategorie fleksyjne (czas, osoba, liczba, rodzaj, aspekt, przypadek, tryb, stopniowanie, temat, końcówka), - rozpoznaje podstawowe funkcje składniowe wyrazów użytych w wypowiedzeniach (podmiot, orzeczenie, grupa podmiotu i grupa orzeczenia) oraz z niewielką pomocą dopełnienie, przydawkę, okolicznik, rodzaje podmiotu, rodzaje orzeczenia, - rozpoznaje zdania pojedyncze i złożone, pojedyncze rozwinięte i nierozwinięte, równoważniki zdań, - rozpoznaje i tworzy złożone podrzędnie i współrzędnie, wskazuje spójniki w wypowiedzeniach, podejmuje próbę sporządzania wykresów tych zdań, - rozpoznaje wypowiedzenia oznajmujące, rozkazujące, pytające. - nazywa swoje reakcje czytelnicze, poddaje refleksji działania bohaterów, wyraża swój stosunek do postaci, - nazywa swoje wrażenie po lekturze, - podejmuje rozważania na temat postępowania bohaterów, konfrontuje sytuacje bohaterów z własnymi doświadczeniami. - dostrzega swoistość tworzywa literatury, teatru, filmu, telewizji, Internetu, prasy, radia, - na podstawie wskazówek odróżnia fikcję artystyczną od rzeczywistości, - w opisie tekstu kultury posługuje się podstawową terminologią, - wskazuje podstawowe elementy świata przedstawionego w poznanych tekstach kultury, - wskazuje narratora w tekście epickim, zna pojęcie narracji, - omawia akcję, wskazując podstawowe wydarzenia, wskazuje i krótko przedstawia bohaterów, - identyfikuje wiersz, rozpoznaje w tekście rym, refren, wiersz rymowany, - rozpoznaje przykład epitetu, przenośni, uosobienia, porównania, wyrazu dźwiękonaśladowczego, - wymienia podstawowe cechy baśni, opowiadania, mitu, legendy, bajki, powieści, - wyodrębnia wybrane elementy składające się na widowisko teatralne, dzieło filmowe, dostrzega specyfikę komiksu. - odbiera teksty kultury na poziomie dosłownym, wskazuje morał, - zna terminologię służącą interpretowaniu tekstu. - z pomocą nauczyciela odczytuje wartości wpisane w poznane teksty kultury, - analizuje ofertę mediów skierowaną do młodych ludzi. - buduje proste poprawne znaczeniowo i gramatycznie wypowiedzenia, - konstruuje kilkuzdaniowe wypowiedzi zgodne z podanym tematem, - wypowiada się krótko na tematy poruszane na lekcjach, związane z otaczającą rzeczywistością i poznanymi tekstami kultury, - wypowiada się, realizując zamierzony cel wypowiedzi (opisuje, przeprasza, prosi i poleca, zachęca i zniechęca, przyrzeka i obiecuje, zaprasza), - odpowiada rzeczowo na zadane pytania, - posługuje się zwrotami grzecznościowymi, adekwatnymi do sytuacji komunikacyjnej, - opowiada o wydarzeniach, - zna zasady poprawnego akcentowania wyrazów, zwłaszcza form trybu przypuszczającego czasownika, - wyraża własne zdanie, - mówi i czyta wyraźnie, recytuje z pamięci krótkie teksty poetyckie, - uczy się roli i wygłasza proste kwestie w przedstawieniu klasowym, - formułuje wypowiedzi pisemne zgodne z tematem w następujących formach: opis postaci uwzględniający cechy, ich uzasadnienie, sposób zachowania oraz ocenę, opis przeżyć wewnętrznych, opis miejsca, opis przedmiotu, dialog, przepis, pocztówka, list prywatny, zaproszenie, opowiadanie twórcze i odtwórcze, opowiadanie z dialogiem, kartka z dziennika, instrukcja, plan ogólny, plan szczegółowy, notatka, zawiadomienie, ogłoszenie, reklama, sprawozdanie, - zna i na ogół stosuje poprawną kompozycję zgodną z wymogami danej formy pisemnej, - zna zasady ortografii i interpunkcji w zapisie, - z pomocą nauczyciela sporządza plan odtwórczy wypowiedzi (ramowy). - łączy zdania pojedyncze w złożone, przekształca proste zdania w równoważniki zdań, - zna poprawne formy gramatyczne wyrazów odmiennych (czasownik, rzeczownik, przymiotnik, liczebnik, zaimek), - podejmuje próby stopniowania przymiotników i przysłówków, - pisze poprawnie pod względem ortograficznym, wykorzystując podstawowe reguły zapisu (u ó, rz ż, h ch), podstawową wiedzę o wymianie głosek w wyrazach pokrewnych i tematach fleksyjnych wyrazów odmiennych, różnicy w wymowie i pisowni głosek ustnych i nosowych, twardych i miękkich, dźwięcznych i bezdźwięcznych, sposobie pisania nazw własnych i nazw pospolitych, zapisie nie z czasownikami, rzeczownikami, przymiotnikami i przysłówkami w stopniu wyższym i najwyższym, liczebnikami, pisowni cząstki -by w formach trybu przypuszczającego, pisowni poznanych przedrostków i skrótów, - poprawnie używa znaków interpunkcyjnych: kropki, wykrzyknika, znaku zapytania w zakończeniach wypowiedzeń, myślnika przy przenoszeniu wyrazów do następnej linii, - w mowie i piśmie posługuje się podstawowym słownictwem związanym z omawianymi na lekcjach kręgami tematycznymi. Wymagania na ocenę dobrą: - rozumie i posługuje się pojęciem komunikacji, nadawcy i odbiorcy, - identyfikuje i charakteryzuje nadawcę (autora, narratora, osobę mówiącą w wierszu), - rozpoznaje odbiorcę wypowiedzi (np. adresata listu, czytelnika, słuchacza),

3 - rozumie intencję nadawcy i potrafi się do niej dostosować, - określa temat i główną myśl czytanego lub słyszanego tekstu, - rozpoznaje formy gatunkowe (zaproszenie, przepis, instrukcja, notatka do kroniki, zawiadomienie, ogłoszenie, życzenia, gratulacje), - rozpoznaje proste przykłady użycia ironii, manipulacji, - wyszukuje informacje wyrażone wprost i pośrednio, rozumie przenośne i dosłowne znaczenie wyrazów, - wskazuje części składowe wypowiedzi (tytuł; wstęp, rozwinięcie, zakończenie; akapity), - czyta głośno utwory literackie, pamiętając o odpowiedniej artykulacji, intonacji, tempie oraz zwracając uwagę na dykcję, pauzy, - odczytuje tekst z podziałem na role, czyta cicho ze zrozumieniem, - odróżnia informacje ważne od drugorzędnych, - identyfikuje wypowiedź jako tekst informacyjny, literacki, reklamowy, - rozpoznaje kolokwializmy i elementy gwarowe w języku mówionym. - posługuje się różnymi źródłami informacji według wskazówek nauczyciela, - posługuje się podstawowymi słownikami (języka polskiego, wyrazów obcych, wyrazów bliskoznacznych, ortograficznym, frazeologicznym), - wyszukuje wyrazy bliskoznaczne (synonimy), wyrazy o znaczeniu przeciwstawnym, znaczenie przysłów i aforyzmów oraz popularnych związków frazeologicznych, w tym pochodzących z Biblii. - rozpoznaje w wypowiedziach podstawowe części mowy (czasownik, rzeczownik, przymiotnik, przysłówek, przyimek, spójnik, liczebnik, zaimek, wykrzyknik), wskazuje podstawowe różnice między nimi, - rozpoznaje podstawowe kategorie fleksyjne (czas, osoba, liczba, rodzaj, aspekt, strona czynna i bierna, przypadek, tryb, stopniowanie, temat, końcówka, oboczność w temacie), rozumie ich funkcje w wypowiedzi, - rozpoznaje podstawowe funkcje składniowe wyrazów użytych w wypowiedzeniach (podmiot, orzeczenie, grupa podmiotu i grupa orzeczenia, dopełnienie, przydawka, okolicznik i jego rodzaje, rodzaje podmiotu, rodzaje orzeczenia), - rozpoznaje zdania pojedyncze i złożone, pojedyncze rozwinięte i nierozwinięte, równoważniki zdań i rozumie ich funkcję, - rozpoznaje zdania złożone podrzędnie i współrzędnie, rozpoznaje typy zdań złożonych współrzędnie, wskazuje spójniki w wypowiedzeniach, sporządza wykresy zdań, - rozpoznaje i tworzy wypowiedzenia oznajmujące, rozkazujące, pytające. - nazywa swoje reakcje czytelnicze, poddaje refleksji i ocenie działania bohaterów, wyraża swój stosunek do postaci, - nazywa swoje wrażenie po lekturze i próbuje je uzasadnić, - podejmuje rozważania na temat postępowania bohaterów, - porównuje swoje reakcje czytelnicze, refleksję nad sytuacją bohaterów konfrontuje z własnymi doświadczeniami. - rozumie swoistość tworzywa literatury, teatru, filmu, telewizji, Internetu, prasy, radia, malarstwa, - odróżnia fikcję artystyczną od rzeczywistości, - w opisie tekstu kultury posługuje się poznaną terminologią, - wskazuje podstawowe cechy narodowe i regionalne różnych tekstów kultury, - wymienia cechy fraszki, - wskazuje elementy świata przedstawionego w poznanych tekstach kultury, - wskazuje narratora w tekście epickim, określa podstawowe cechy narracji, - omawia akcję, wskazując wydarzenia, - wskazuje i przedstawia bohaterów, - identyfikuje wiersz, odróżnia postać autora od osoby mówiącej w wierszu, - rozpoznaje w tekście rym, refren, wiersz rymowany i nierymowany (biały), - rozpoznaje w tekście epitet, przenośnię, uosobienie, porównanie, wyraz dźwiękonaśladowczy i próbuje objaśniać ich rolę, - wymienia większość cech baśni, opowiadania, mitu, legendy, bajki, powieści, - rozpoznaje poszczególne części utworu dramatycznego, - wyodrębnia elementy składające się na widowisko teatralne (gra aktorska, reżyseria, dekoracja, charakteryzacja, kostiumy, rekwizyty), elementy dzieła filmowego (scenariusz, reżyseria, ujęcie, gra aktorska), rozumie specyfikę komiksu, - z pomocą nauczyciela określa funkcję tekstu kultury (informacyjna, ekspresywna, perswazyjna). - odbiera teksty kultury na poziomie dosłownym i podejmuje próby odczytania przenośnego sensu, - formułuje przesłanie baśni, wskazuje i podejmuje próby objaśnienia ukrytego morału bajki, - w interpretacji tekstu kultury posługuje się podstawową terminologią. - z pomocą odczytuje wartości wpisane w poznane teksty kultury, - zna termin wartości ponadczasowe, wytwory kultury wysokiej, kultury masowej, - analizuje ofertę mediów skierowaną do młodych ludzi i dokonuje krytycznego wyboru. - buduje poprawne znaczeniowo i gramatycznie wypowiedzenia, - konstruuje kilkuzdaniowe wypowiedzi zgodne z podanym tematem, - wypowiada się krótko na tematy poruszane na lekcjach, związane z otaczającą rzeczywistością i poznanymi tekstami kultury, - wypowiada się, realizując zamierzony cel wypowiedzi (opisuje, przeprasza, prosi i poleca, zachęca i zniechęca, przyrzeka i obiecuje, zaprasza), - odpowiada rzeczowo na zadane pytania, - posługuje się zwrotami grzecznościowymi, adekwatnymi do sytuacji komunikacyjnej, rozumiejąc relacje między nadawcą a odbiorcą, - opowiada o wydarzeniach, rozumiejąc istotę ciągu przyczynowo skutkowego, - poprawnie akcentuje wyrazy, zwłaszcza wybrane formy trybu przypuszczającego czasownika, - wyraża własne zdanie i uzasadnia je w prosty sposób, mówi i czyta wyraźnie, wprowadza pauzę, - recytuje z pamięci krótkie teksty poetyckie, podejmując próbę ich głosowej interpretacji, - uczy się roli i wygłasza kwestie w przedstawieniu klasowym,

4 - formułuje wypowiedzi pisemne zgodne z tematem w następujących formach: opis postaci uwzględniający cechy, ich uzasadnienie, sposób zachowania oraz ocenę, opis przeżyć wewnętrznych, opis miejsca, opis przedmiotu, dialog, przepis, pocztówka, list prywatny, zaproszenie, opowiadanie twórcze i odtwórcze, opowiadanie z dialogiem, kartka z dziennika, instrukcja, plan ogólny, plan szczegółowy, notatka, zawiadomienie, ogłoszenie, reklama, sprawozdanie, - zna i na ogół stosuje poprawną kompozycję i układ graficzny zgodny z wymogami danej formy pisemnej, - stara się stosować urozmaicone słownictwo i zachowuje poprawny styl wypowiedzi, - stosuje zasady ortografii i interpunkcji w zapisie, - sporządza plan odtwórczy wypowiedzi (ramowy). - łączy zdania pojedyncze w złożone, przekształca zdania złożone w pojedyncze, - przekształca zdania w równoważniki zdań i odwrotnie, - redaguje plany wydarzeń z wykorzystaniem zdań i równoważników zdań, - zna i stosuje poprawne formy gramatyczne wyrazów odmiennych (czasownik, rzeczownik, przymiotnik, liczebnik, zaimek), - poprawnie stopniuje większość przymiotników i przysłówków, - pisze poprawnie pod względem ortograficznym, wykorzystując podstawowe reguły zapisu (u ó, rz ż, h ch), podstawową wiedzę o wymianie głosek w wyrazach pokrewnych i tematach fleksyjnych wyrazów odmiennych, różnicy w wymowie i pisowni głosek ustnych i nosowych, twardych i miękkich, dźwięcznych i bezdźwięcznych, sposobie pisania nazw własnych i nazw pospolitych, zapisie nie z czasownikami, rzeczownikami, przymiotnikami i przysłówkami w stopniu wyższym i najwyższym, liczebnikami, pisowni cząstki -by w formach trybu przypuszczającego, pisowni przedrostków i skrótów, - poprawnie zapisuje jednostki miar i wag oraz daty, - poprawnie używa znaków interpunkcyjnych: kropki, wykrzyknika, znaku zapytania w zakończeniach wypowiedzeń, przecinka w zdaniu pojedynczym, myślnika w zapisie dialogu, przy dzieleniu wyrazów, przy przenoszeniu wyrazów do następnej linii, - w mowie i piśmie posługuje się słownictwem związanym z omawianymi na lekcjach kręgami tematycznymi. Wymagania na ocenę bardzo dobrą: - rozumie i posługuje się pojęciem komunikacji, nadawcy i odbiorcy, - identyfikuje i w pełni charakteryzuje nadawcę (autora, narratora, osobę mówiącą w wierszu), - rozpoznaje odbiorcę wypowiedzi (np. adresata listu, czytelnika, słuchacza), - rozumie intencję nadawcy i potrafi się do niej dostosować, - określa temat i główną myśl czytanego lub słyszanego tekstu, - rozpoznaje formy gatunkowe (zaproszenie, przepis, instrukcja, notatka do kroniki, zawiadomienie, ogłoszenie, życzenia, gratulacje), - rozpoznaje proste przykłady użycia ironii, manipulacji, - wyszukuje informacje wyrażone wprost i pośrednio, - rozumie przenośne i dosłowne znaczenie wyrazów, - wyciąga wnioski wynikające z przesłanek zawartych tekście, w tym rozpoznaje w nim prawdę i fałsz, - charakteryzuje osobę na podstawie jej wypowiedzi, - wskazuje części składowe wypowiedzi i dostrzega między nimi relacje (tytuł; wstęp, rozwinięcie, zakończenie; akapity), - czyta głośno utwory literackie, pamiętając o odpowiedniej artykulacji, intonacji, tempie oraz zwracając uwagę na dykcję, pauzy, przekazując intencję tekstu (informację, przeżycie, perswazję), - odczytuje tekst z podziałem na role, czyta cicho ze zrozumieniem, - odróżnia informacje ważne od drugorzędnych, - identyfikuje wypowiedź jako tekst informacyjny, literacki, reklamowy i dostrzega między nimi różnice, - rozpoznaje kolokwializmy i elementy gwarowe w języku mówionym. - samodzielnie korzysta z różnych źródeł informacji, świadomie dostosowuje źródła informacji do swoich potrzeb, - samodzielnie wyszukuje informacje w różnych typach słowników (języka polskiego, wyrazów obcych, wyrazów bliskoznacznych, ortograficznym, mitów i tradycji, frazeologicznym), - wyszukuje wyrazy bliskoznaczne (synonimy), wyrazy o znaczeniu przeciwstawnym, znaczenie przysłów i aforyzmów oraz związków frazeologicznych, w tym pochodzących z Biblii. - rozpoznaje w wypowiedziach poznane części mowy, wskazuje różnice między nimi (czasownik, rzeczownik, przymiotnik, przysłówek, przyimek, spójnik, liczebnik, zaimek, wykrzyknik, partykuła), - rozpoznaje kategorie fleksyjne (czas, osoba, liczba, rodzaj, aspekt, strona czynna i bierna, przypadek, tryb, stopniowanie, temat, końcówka, oboczność w temacie), rozumie ich funkcje w wypowiedzi, - rozpoznaje funkcje składniowe wyrazów użytych w wypowiedzeniach (podmiot, orzeczenie, grupa podmiotu i grupa orzeczenia, dopełnienie, przydawka, okolicznik i jego rodzaje, rodzaje podmiotu, rodzaje orzeczenia), - rozpoznaje i tworzy zdania pojedyncze i złożone, pojedyncze rozwinięte i nierozwinięte, równoważniki zdań i rozumie ich funkcję, - rozpoznaje i tworzy zdania złożone podrzędnie i współrzędnie, rozpoznaje typy zdań złożonych współrzędnie, wskazuje spójniki w wypowiedzeniach, sporządza wykresy zdań, - rozpoznaje i tworzy wypowiedzenia oznajmujące, rozkazujące, pytające. - nazywa swoje reakcje czytelnicze, poddaje refleksji i wnikliwej ocenie działania bohaterów, wyraża swój stosunek do postaci, - uzasadnia swoje wrażenie po lekturze, - podejmuje rozważania i ocenia postępowanie bohaterów, - porównuje swoje reakcje czytelnicze, refleksję nad sytuacją bohaterów konfrontuje z własnymi doświadczeniami. - rozumie swoistość tworzywa literatury, teatru, filmu, telewizji, Internetu, prasy, radia, malarstwa, - odróżnia fikcję artystyczną od rzeczywistości, zna i wykorzystuje poznane konteksty kulturowe, - w opisie tekstu kultury posługuje się poznaną terminologią, - wskazuje cechy narodowe i regionalne różnych tekstów kultury, - wymienia cechy fraszki, - wskazuje elementy świata przedstawionego w poznanych tekstach kultury,

5 - wskazuje narratora w tekście epickim, określa cechy narracji, - wyczerpująco omawia akcję, wskazując wydarzenia, wątki, - wskazuje i przedstawia bohaterów, - identyfikuje wiersz, odróżnia postać autora od osoby mówiącej w wierszu, - rozpoznaje w tekście rym, refren, wiersz rymowany i nierymowany (biały), rytm, - rozpoznaje w tekście epitet, przenośnię, uosobienie, porównanie, wyraz dźwiękonaśladowczy i objaśnia ich rolę, - wymienia cechy baśni, opowiadania, mitu, legendy, bajki, powieści, - rozpoznaje poszczególne części utworu dramatycznego, - wyodrębnia elementy składające się na widowisko teatralne (gra aktorska, reżyseria, dekoracja, charakteryzacja, kostiumy, rekwizyty), elementy dzieła filmowego (scenariusz, reżyseria, ujęcie, gra aktorska), rozumie specyfikę komiksu, - samodzielnie określa funkcję tekstu kultury (informacyjna, ekspresywna, perswazyjna). - odbiera teksty kultury na poziomie dosłownym i przenośnym, samodzielnie formułuje przesłanie baśni, wskazuje i objaśnia ukryty morał bajki, - w interpretacji tekstu kultury posługuje się poznaną terminologią. - samodzielnie odczytuje wartości wpisane w poznane teksty kultury, - odróżnia sprawy przemijające od wartości ponadczasowych, - odróżnia wytwory kultury wysokiej od wytworów kultury masowej, - analizuje ofertę mediów skierowaną do młodych ludzi i dokonuje krytycznego wyboru, kierując się wskazanymi wartościami. - tworzy rozbudowane, poprawne zdania, - konstruuje kilkuzdaniowe oraz dłuższe wypowiedzi zgodne z podanym tematem, - wypowiada się w sposób rozbudowany na tematy poruszane na lekcjach, związane z otaczającą rzeczywistością i poznanymi tekstami kultury, wypowiada się, realizując zamierzony cel wypowiedzi (opisuje, przeprasza, prosi i poleca, zachęca i zniechęca, przyrzeka i obiecuje, zaprasza), - odpowiada rzeczowo na zadane pytania i formułuje celowe pytania do tekstu, - posługuje się zwrotami grzecznościowymi, adekwatnymi do sytuacji komunikacyjnej, rozumiejąc relacje między nadawcą a odbiorcą, - opowiada o wydarzeniach, rozumiejąc istotę ciągu przyczynowo skutkowego, - poprawnie akcentuje wyrazy, zwłaszcza formy trybu przypuszczającego czasownika, - wyraża własne zdanie, dobierając trafne argumenty, mówi i czyta wyraźnie, wprowadza pauzę, - recytuje z pamięci krótkie i dłuższe teksty poetyckie, pamiętając o głosowej interpretacji, - uczy się roli i wygłasza kwestie w przedstawieniu klasowym, - formułuje wypowiedzi pisemne zgodne z tematem w następujących formach: opis postaci uwzględniający cechy, ich uzasadnienie, sposób zachowania oraz ocenę, opis przeżyć wewnętrznych, opis miejsca, opis przedmiotu, opis własnej osoby i krajobrazu, dialog, przepis, pocztówka, list prywatny i oficjalny, zaproszenie, opowiadanie twórcze i odtwórcze, opowiadanie z dialogiem, kartka z dziennika, instrukcja, plan ogólny, plan szczegółowy, notatka, zawiadomienie, ogłoszenie, reklama, sprawozdanie, - zna i stosuje poprawną kompozycję i układ graficzny zgodny z wymogami danej formy pisemnej, - stosuje bogate słownictwo i zachowuje poprawny styl wypowiedzi, - zna i stosuje zasady ortografii i interpunkcji w zapisie, - samodzielnie sporządza plan odtwórczy wypowiedzi (ramowy). - łączy zdania pojedyncze w złożone, przekształca zdania złożone w pojedyncze, - przekształca zdania w równoważniki zdań i odwrotnie, - redaguje plany wydarzeń z wykorzystaniem zdań i równoważników zdań, - stosuje poprawne formy gramatyczne wyrazów odmiennych (czasownik, rzeczownik, przymiotnik, liczebnik, zaimek), - poprawnie stopniuje przymiotniki i przysłówki, - pisze poprawnie pod względem ortograficznym, wykorzystując reguły zapisu (u ó, rz ż, h ch), wiedzę o wymianie głosek w wyrazach pokrewnych i tematach fleksyjnych wyrazów odmiennych, różnicy w wymowie i pisowni głosek ustnych i nosowych, twardych i miękkich, dźwięcznych i bezdźwięcznych, sposobie pisania nazw własnych i nazw pospolitych, zapisie nie z czasownikami, rzeczownikami, przymiotnikami i przysłówkami w stopniu wyższym i najwyższym, liczebnikami, pisowni cząstki -by w formach trybu przypuszczającego, pisowni przedrostków i skrótów, - poprawnie zapisuje jednostki miar i wag oraz daty, wykorzystując różne możliwości zapisu, - poprawnie używa znaków interpunkcyjnych: kropki, wykrzyknika, znaku zapytania w zakończeniach wypowiedzeń, przecinka w zdaniu pojedynczym i złożonym, myślnika w zapisie dialogu, przy dzieleniu wyrazów, przy przenoszeniu wyrazów do następnej linii, - w mowie i piśmie barwnie posługuje się słownictwem związanym z omawianymi na lekcjach kręgami tematycznymi, - wzbogaca swój zasób słownictwa z określonych kręgów tematycznych. Ocenę celującą otrzymuje uczeń, który: - przedstawia własne stanowisku w związku ze sposobem rozwiązania problemu, wykonania zadania - podejmuje rozmowę na temat dzieła spoza kanonu lektur przewidzianych programem nauczania w klasie szóstej - interpretuje metaforyczne i symboliczne treści utworów literackich i plastycznych - czyta ze zrozumieniem na poziomie semantycznym i krytycznym teksty spoza listy lektur przewidzianej programem nauczania - odczytuje głośno utwory poetyckie i prozatorskie i dokonuje ich interpretacji - odczytuje przenośny sens wysłuchanych utworów poetyckich i prozatorskich (także spoza listy lektur) - tworzy samodzielne wypowiedzi cechujące się ciekawym ujęciem tematu, poprawną konstrukcją oraz właściwym doborem środk ów językowych - wykazuje się szczególną dbałością o poprawność ortograficzną, interpunkcyjną, fleksyjną i składniową oraz estetykę zapisu wypowiedzi - świadomie stosuje wiedzę językową w zakresie treści materiałowych przewidzianych programem nauczania słownictwa, składni, fleksji i fonetyki - poszerza wiedzę językową o treści wykraczające poza przewidziane programem nauczania w klasie szóstej. Na lekcjach języka polskiego kontroli i ocenie podlegają: technika czytania i rozumienie czytanego tekstu, ustne wypowiedzi, recytacje, pisemne formy wypowiedzi, aktywność i zaangażowanie ucznia, prace dodatkowe, np. udział w akademiach, konkursach, prace plastyczne wykonane na podstawie czytanych tekstów itp. Opracowanie: Iwona Jezdychowicz