zaz z laserową ofertą

Transkrypt

1 II Targi Zakładów Aktywności Zawodowej kreujemy pozytywny wizerunek zaz-ów str. 4-8 Rozmowa z Kazimierą Zaborowską, dyrektorem ZAZ w Woli Rafałowskiej nasi pracownicy zmieniają się na lepsze str nr 5 (3 /2012) C Z A S O P I S M O B E Z P Ł A T N E ZAZ w Woli Rafałowskiej zaz z laserową ofertą str Polskie stowarzyszenie na rzecz osób z UPośledzeniem Umysłowym koło w JarosławiU Projekt Inkubator Zakładów Aktywności Zawodowej Województwa Podkarpackiego jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

2 2 na wstępie ADAM CYŁO dziennikarz, redaktor naczelny kwartalnika Aktywni osoby z niepełnosprawnością chcą żyć aktywnie Paraolimpiada w Londynie dosyć nieoczekiwanie stała się wielkim wydarzeniem. Po raz pierwszy w blisko 70-letniej historii imprezy, bilety rozchodziły się jak świeże bułeczki. Także w naszym kraju zainteresowanie było spore, choć źle się stało, że telewizja polska nie transmitowała przebiegu całej imprezy wzorem ponad 70 innych krajów. Pomimo to, nasi medaliści stali się prawdziwymi gwiazdami. Pojawiali się w telewizji, szeroko pisały o nich opiniotwórcze tygodniki, byli na okładkach kolorowych czasopism, a skopiowane z internetu zdjęcia masowo krążyły po skrzynkach mailowych. Nie inaczej było w województwie podkarpackim Rafał Wilk, i inni sportowcy udzielali wywiadów, byli zapraszani przez włodarzy miast czy marszałka województwa, spotykali się z fanami, rozdawali autografy. U większości z nas budzili dawno niedoświadczane emocje. Jestem dumny z bycia Polakiem to opinia jednego z internautów, wpisana pod artykułem o kolejnym sukcesie naszych paraolimpijczyków. Czy trzeba cokolwiek dodawać? Paraolimpijczycy to doskonały przykład, na to, że osoby z niepełnosprawnością wychodzą ze społecznego niebytu. Dzięki ciężkiej pracy i zaangażowaniu, a także odpowiedniemu wsparciu odnoszą indywidualne sukcesy, są dla innych przykładem siły ludzkiej woli. Swoimi sukcesami budują społeczną świadomość wartości osób niepełnosprawnych i powodują inne ich spostrzeganie. To właściwy i pożądany kierunek zmiany. Gdy dodamy do tego, że na co dzień coraz więcej osób z niepełnosprawnościami stara się podjąć pracę, przejmuje kontrolę nad swoim życiem, spełnia się w różnych rolach, to można mieć nadzieję, że jesteśmy trochę bliżej pełnego ich włączania w główny nurt życia społecznego. I tego życzmy sobie jak najwięcej normalizacji życia osób niepełnosprawnych i ich rodzin i kolejnych sukcesów na światowych arenach sportowych. Medialnymi partnerami projektu Inkubator Zakładów Aktywności Zawodowej Województwa Podkarpackiego są Polskie Radio Rzeszów oraz serwisy internetowe podkarpackie-pozarządowe.pl i gospodarkapodkarpacka.pl.

3 w numerze wydarzenie Kreujemy pozytywny wizerunek ZAZ-ów II Targi Zakładów Aktywności Zawodowej 9 aktualności wywiad Nasi pracownicy zmieniają się na lepsze Rozmowa z Kazimierą Zaborowską, dyrektorką Zakładu Aktywności Zawodowej w Woli Rafałowskiej O nas ZAZ z laserową ofertą Reportaż z Zakładu Aktywności Zawodowej w Woli Rafałowskiej Kreujemy pozytywny wizerunek ZAZ-ów II Targi Zakładów Aktywności Zawodowej str pasje Tenis to jest to! Paweł Jamrozik 17 pasje Dzięki poezji żyję pełnią życia Stanisław Bożek 18 wywiad Efekty naszej pracy są widoczne Rozmowa z Kazimierzem Jaworskim, założycielem Towarzystwa Przeciwdziałania Uzależnieniom Trzeźwa Gmina ZAZ z laserową ofertą Reportaż z Zakładu Aktywności Zawodowej w Woli Rafałowskiej str dobre przykłady Pomysł na Europejskie klimaty 22 sonda Targi w opinii szefów podkarpackich ZAZ-ów 23 FOTOrepOrTaŻ Targi w obiektywie Pomysł na Europejskie klimaty str Wydawca: Polskie Stowarzyszenie na Rzecz Osób z Upośledzeniem Umysłowym Koło w Jarosławiu Adres redakcji: Al. Niepodległości 1/4, Rzeszów tel inkubator@jaroslaw.psouu.org.pl Mariusz Mituś konsultacja merytoryczna Adam Cyło redaktor naczelny, dziennikarz acylo@wp.pl Dariusz Kozdrański /Małek Media/ skład Tomasz Cupryś /Małek Media/ fotograf Ryszard Michno - fotograf

4 4 wydarzenie kreujemy pozytywny Rozmowa z Mariuszem Mitusiem, przewodniczącym Zarządu Koła Polskiego Stowarzyszenia na Rzecz Osób z Upośledzeniem Umysłowym w Jarosławiu, kierownikiem Projektu Inkubator Zakładów Aktywności Zawodowej Województwa Podkarpackiego. W ocenie licznych pytanych gości targowych i wystawców II Ogólnopolskie Targi Zakładów Aktywności Zawodowej były sukcesem. A jaka jest opinia Pana jako organizatora? Najważniejsze jest dla nas zadowolenie tak wystawców, jak i osób odwiedzających targi. Dla wystawców targi to możliwość zaprezentowania swojej oferty, podpatrzenia co produkują czy też jakie usługi świadczą inne zakłady, przedyskutowania najnowszych regulacji prawnych lub innych wspólnych zagadnień merytorycznych. To też możliwość spotkania się bez pośpiechu podczas wieczornego spotkania i po prostu porozmawiania. Dla odwiedzających to możliwość nabycia wyjątkowych wyrobów, których wspólną cechą jest wysoka jakość. Targi przyczyniają się bez wątpienia do kreowania wizerunku osób z niepełnosprawnością jako wartościowych członków społeczeństwa. Klienci nabywali na targach wyroby nie dlatego, że wykonane zostały przez osoby niepełnosprawne, ale właśnie z uwagi na ich perfekcyjne wykonanie. Ważne, że społeczny wydźwięk targów wsparły bardzo mocno regionalne media. Czym różniła się ta edycja targów od poprzedniej? Najbardziej zauważalną sprawą było bardzo profesjonalne przygotowanie wystawców i bardziej przemyślana aranżacja stoisk. Na przykład stoisko Apteki Sztuki z Warszawy wyściełała prawdziwa trawa tworząca atmosferę ogrodu sztuki, ZAZ z Branic dla wyeksponowania swoich produktów stworzył pełną scenografię wiejskiego podwórka, a z kolei ZAZ ze Starych Oleszyc zaaranżował warsztat, na którym każdy chętny mógł spróbować produkcji ekologicznych podpałek K-Lumet. Inny był również główny motyw towarzyszącej targom konferencji chcieliśmy pokazać jej uczestnikom korzyści wynikające z podejmowania współpracy na różnych poziomach europejskim, krajowym, regionalnym tak w obszarze działań lobbingowych na rzecz zmiany prawa, jak i współdziałania w sferze gospodarczej. Cieszymy się, że udało się pozyskać prelegentów z tak różnym i cennym doświadczeniem. Jak wyglądał proces organizacji targów? Ile osób zostało zaangażowanych, kiedy rozpoczęły się przygotowania? Najtrudniejsza była organizacja pierwszej edycji targów. Choć mieliśmy już określoną wizję i obserwacje wyniesione z udziału w targach niemieckich Warsztatów, to dla całego zespołu było to całkiem nowe wyzwanie. Prace planistyczne rozpoczęliśmy blisko osiem miesięcy wcześniej. Trzon zespołu stanowiły trzy osoby koordynujące

5 5 wizerunek zaz-ów całość, które w miarę postępu w realizacji planu włączały kolejnych współpracowników. Łącznie w organizację wydarzenia w różnym wymiarze i czasie zaangażowanych było blisko 30 osób, z czego połowę stanowili wolontariusze. Druga edycja przebiegła już łatwiej, co nie oznacza, że wysiłek zespołu był mniejszy. Satysfakcjonujące jest, że tę pracę dostrzegło i doceniło wielu wystawców i odwiedzających. Kiedy i w jakich okolicznościach zrodziła się idea zorganizowania takich targów? Od wielu lat współpracujemy z różnymi organizacjami działającymi na rzecz osób z niepełnosprawnością w Niemczech, Austrii, Francji czy Szwajcarii. W tych krajach pozycja odpowiedników polskich zakładów aktywności zawodowej jest zdecydowanie mocniejsza, ale też i funkcjonują one zdecydowanie dłużej. W Niemczech współpraca Warsztatów dla osób niepełnosprawnych zaowocowała organizacją największych w Europie corocznych targów. Kilkakrotnie uczestniczyliśmy w nich jako wystawcy i widząc jak wiele korzyści przynoszą dla całego środowiska, postanowiliśmy zorganizować podobną imprezę w kraju jeśli tylko pozwolą na to możliwości. Pierwszą okazją był projekt realizowany wspólnie przez podkarpackie ZAZ-y ( Inkubator ZAZ Województwa Podkarpackiego ), dofinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego. W jego ramach udało się zaplanować i przeprowadzić dwie edycje. Jakie trudności organizacyjne napotkał Pan w czasie organizacji targów? Największym dylematem organizacyjnym było ustalenie optymalnego terminu targów. Pierwsza edycja odbyła się we wrześniu w dni robocze. Drugą edycję pierwotnie zaplanowaliśmy również na wrzesień, ale tak, aby jednym z dni targowych była sobota. Niestety okazało się, że jest to niemożliwe z uwagi na rozgrywki siatkarskiej ekstraklasy w hali na Podpromiu. Z tego względu podjęliśmy dość ryzykowną decyzję o organizacji targów jeszcze w okresie wakacyjnym tj sierpnia. Jak się jednak okazało, wystawcy dopisali niezawodnie. Ilu było wystawców, gości, uczestników konferencji itp.? Jak te liczby mają się do planów i ubiegłorocznych targów? W targach uczestniczyło 38 wystawców z całego kraju, którzy na 40 stoiskach zaprezentowali swoją bogatą ofertę. Łączna powierzchnia stoisk wyniosła 800 m². Obok zakładów aktywności zawodowej zaprezentowały się też instytucje działające na rzecz osób niepełnosprawnych: Wojewódzki Urząd Pracy, Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych, a także Polskie Stowarzyszenie na Rzecz Osób z Upośledzeniem Umysłowym, Towarzystwo Inwestycji Społeczno-Ekonomicznych, Fundacja Akademia Obywatelska, Spółdzielnia Socjalna KEPPKA i Spółdzielnia Socjalna Sztuka Smaku z Boguchwały. W uroczystości otwarcia targów i w rundzie honorowej wśród stoisk udział wzięli zaproszeni goście, m.in.: wiceminister gospodarki Mieczysław Kasprzak, marszałek podkarpacki Mirosław Karapyta, przewodnicząca sejmiku województwa podkarpackiego Teresa Kubas-Hul, parlamentarzyści i przedstawiciele duchowieństwa. Targi podczas dwu dni odwiedziło ponad 800 osób, zaś w samej konferencji wzięło udział 120 osób. Jakie produkty i usługi zakładów aktywności zawodowej prezentowane na targach można uznać za wyjątkowe czy innowacyjne? Bardzo trudno jest mi wskazać konkretny produkt czy usługę. Oferta zakładów jest obecnie ogromnie zróżnicowania. Jeszcze nie tak dawno w ZAZ-ach w większości

6 6 wydarzenie lokowano działalność gastronomiczną i produkcję rękodzieła. Dzisiaj organizatorzy i kierownicy poszukują dla swoich zakładów takiej aktywności gospodarczej, która z jednej strony stworzy osobom z niepełnosprawnością sensowną pracę na miarę ich indywidualnych i zespołowych możliwości, a z drugiej strony zaoferuje klientom pożądany, wysokiej jakości wyrób lub usługę. ZAZ-y są centrami pomysłowości i innowacyjności. A to zaraża innych i w konsekwencji stanowi o dalszym rozwoju tak pracowników, jak i całego zakładu. Gdyby miał Pan wskazać adresata tych targów, to kto by nim był? Organizatorzy i pracownicy ZAZ-ów, uczestnicy i kadra placówek dla młodzieży i osób dorosłych z niepełnosprawnością, przygotowujących się do pracy lub rozpoczynających karierę zawodową, szeroko rozumiana społeczność województwa podkarpackiego, media, przedstawiciele władzy ustawodawczej i wykonawczej. Jak ocenia Pan frekwencję na tegorocznych targach? Statystyki tegoroczne są zbliżone do pierwszej edycji targów. Nieco mniejsza była liczba osób odwiedzających targi, co jak sądzimy wynikło z terminu organizacji imprezy, ale też w tym roku wystawcy sprzedali zdecydowanie więcej swoich wyrobów. To może oznaczać, że targi odwiedzają osoby bardziej świadome, w celu dokonania konkretnych zakupów. Jakie korzyści dla samych wystawców płyną z uczestnictwa w targach? Bardzo istotna wydaje się nam integracja środowiska działającego na rzecz aktywizacji zawodowej osób niepełnosprawnych. Także możliwość wymiany doświadczeń i zdobycia wiedzy, dotyczącej na przykład wypracowanych i sprawdzonych rozwiązań w innych krajach europejskich. Targi to także możliwość podpatrzenia technik marketingowych stosowanych przez innych wystawców i wreszcie sprzedaży swoich produktów czy usług. Jak ocenia Pan towarzyszącą targom konferencję? Bogactwo merytoryczne, klasa prelegentów, poruszona tematyka to walory konferencji. Poprzez doświadczenia europejskich partnerów chcieliśmy pokazać różne płaszczyzny współpracy i korzyści, jakie z tego wynikają dla rozwoju zakładów jak i sytuacji zawodowej samych osób z niepełnosprawnością. Dobrze się też złożyło, że praktycznie dzień po wejściu w życie nowego rozporządzenia regulującego działalność ZAZ-ów, jego zapisy zostały omówione przez dyrektor Alinę Wojtowicz-Pomierną z Biura Pełnomocnika Rządu ds. Osób Niepełnosprawnych. Nie sposób nie wspomnieć też o panelach dyskusyjnych pracowników i kierowników zakładów, bardzo wysoko ocenionych przez dziennikarzy obecnych na konferencji. Wśród prelegentów na konferencji znaleźli się przedstawiciele organizacji działających na rzecz aktywizacji osób niepełnosprawnych z Belgii, Niemiec

7 7 i Szwajcarii. Z pewnością polskie zakłady aktywności zawodowej mogą się uczyć na przykładach naszych zachodnich sąsiadów. A czego Niemcy czy Szwajcaria mogą uczyć się od nas? Goście zgodnie podkreślali świeżość i innowacyjność działań polskich zakładów. Bardzo duże zainteresowanie wzbudziły doświadczenia i sukcesy naszych zakładów we wprowadzaniu osób z niepełnosprawnością na otwarty rynek pracy. W Europie stale poszukuje się nowych rozwiązań, których zastosowanie czyniłoby system rehabilitacji osób z niepełnosprawnością bardziej efektywnym, a jednocześnie zapewniającym pojedynczym osobom rzeczywistą integrację społeczną. W czasie targów zostały wręczone godła marketingowe Godne polecenia, przyznawane za najwyższej jakości produkty i usługi. Spośród wszystkich wystawców nagrodzonych zostało tylko sześć zakładów aktywności zawodowej. Jak Pan ocenia decyzję jury? Czy miał Pan innych faworytów? Obrady Kapituły przyznającej godło były bardzo intensywne i emocjonujące, a ostateczny wybór bardzo trudny. Mogę powiedzieć tylko tyle, że długo trwała dyskusja, którym kandydatom przyznać godło, a ostateczna decyzja nie była jednogłośna. Członkowie Kapituły podkreślali bardzo

8 8 wydarzenie wysoką jakość oferty i jej dużą różnorodność. Jestem przekonany, że wyróżnienia targowe trafiły w godne ręce i mam nadzieję, że ZAZ-y będą wykorzystywać je w swoich działaniach marketingowych. Natomiast co do moich faworytów byłem pewien, że docenione zostaną przez Kapitułę produkowane przez ZAZ w Pile różnorodne torby z bannerów reklamowych. Co dalej z targami? Jakie plany z nimi związane ma Pan na kolejne lata? W bieżącym roku zakończy się projekt Inkubator ZAZ Województwa Podkarpackiego, w ramach którego targi były organizowane. Dwie edycje targów dostarczyły wielu wniosków, które możemy wykorzystać w kontynuacji tej idei w kolejnych latach. Mamy wstępną deklarację władz samorządu wojewódzkiego co do wsparcia w tej kwestii. Sami będziemy też poszukiwać dodatkowych możliwości finansowych, aby wydarzenie w 2013 roku mogło dojść do skutku. Czego, kończąc już rozmowę, życzyć zakładom aktywności zawodowej z Podkarpacia i z całej Polski? Większej świadomości osób decydujących w naszym kraju o rozwiązaniach systemowych dotyczących rehabilitacji społecznej i zawodowej osób z niepełnosprawnością, że ZAZ to sprawdzone rozwiązanie, dzięki któremu osoby z niepełnosprawnością mogą zmieniać swoje życie, włączać się w jego główny nurt i korzystać w realny sposób z należnych każdemu człowiekowi praw. Także tego, że potrzebne i możliwe są regulacje prawne, które pozwoliłyby zakładom rozwijać się i tworzyć nowe miejsca pracy dla osób oczekujących na swoją życiową szansę. Organizatorom i kierownikom zakładów życzę zaś, żeby powołany naszym wspólnym wysiłkiem Ogólnopolski Związek Pracodawców ZAZ i innych przedsiębiorstw społecznych rósł w siłę i zdobył znaczącą pozycję konieczną do wprowadzania społecznych zmian dla dobra osób niepełnosprawnych. rozmawiała katarzyna dobicka Wywiad ukazał się w czasopiśmie Filantrop wydawanym przez Fundację im. Królowej Polski św. Jadwigi w Puszczykowie k. Poznania.

9 lodołamacze przyznane We wrześniu rozdano statuetki w regionalnym, podkarpacko-lubelskim etapie Konkursu dla Pracodawców Wrażliwych Społecznie Lodołamacze 2012, organizowanym przez Polską Organizację Pracodawców Osób Niepełnosprawnych. W kategorii Zakłady Pracy Chronionej I miejsce otrzymał Maxpol z Rzeszowa. II miejsce zajął Powiatowy Zakład Aktywności Zawodowej w Łęcznej (woj. lubelskie), a III miejsce Zakład Aktywności Zawodowej w Starych Oleszycach. W kategorii Otwarty Rynek Pracy I miejsce zdobył Niepubliczny Zakład Opieki Zdrowotnej Rudek. II miejsce kapituła przyznała Zakładowi Fizjoterapii i Masażu Bio-Relax z Puław, a III firmie Ortoreha Zakład Sprzętu Ortopedycznego z Rzeszowa. W kolejnej kategorii Pracodawca-Nieprzedsiębiorca I miejsce otrzymał Samodzielny Publiczny Zakład Opieki Zdrowotnej w Miejscu Piastowym (pow. krośnieński). II miejsce przypadło Polskiemu Stowarzyszeniu na Rzecz Osób z Upośledzeniem Umysłowym Koło w Rzeszowie, a III Urzędowi Miasta Lublina. aktualności 9 Lodołamacza specjalnego otrzymał Jacek Czech z Tarnobrzega, utytułowany pływak, uczestnik paraolimpiady wlondynie, z zawodu informatyk. Wyróżnienie z kolei otrzymała Teresa Estko, działaczka Stowarzyszenia Chorych na Stwardnienie Rozsiane i Lubelskiego Forum Organizacji Osób Niepełnosprawnych. Super Lodołamacza dostało Stowarzyszenie Pomocy Dzieciom Niepełnosprawnym Krok za krokiem z Zamościa. Wyróżnienie otrzymał Urząd Gminy w Tuszowie Narodowym organ prowadzący ZAZ w Maliniu. ac samorząd równych szans Zakończył się ogólnopolski konkurs Samorząd Równych Szans 2012, w którym wybierano najlepsze działania na rzecz osób niepełnosprawnych prowadzone przez polskie samorządy gminy, miasta, powiaty czy też województwa. Chodzi o umożliwianie osobom niepełnosprawnym jak najpełniejszego udziału w życiu społecznym. Kryteria to nie tylko likwidacja barier architektonicznych, ale też dostępność do edukacji, informacji, możliwość uczestniczenia w wydarzeniach kulturalnych, sportowych czy turystycznych. Spośród 125 samorządów zgłoszonych do konkursu, Kapituła Nagrody pod przewodnictwem ministra Jarosława Dudy pełnomocnika rządu ds. osób niepełnosprawnych, wybrała 15 - strona Gdw po polsku Niemiecki związek GDW Süd, grupujący kilkaset Warsztatów umożliwiających pracę zawodową osobom z niepełnosprawnościami był już opisywany na łamach Aktywnych. Podkarpackie Zakłady Aktywności Zawodowej, w tym w szczególności PSOUU Koło w Jarosławiu współpracują z nim coraz ściślej. Warto wiedzieć, że na stronie internetowej organizacji od niedawna zamieszczane są także informacje w języku polskim. Dzięki temu można dowiedzieć się, czym zajmuje się nie tylko sama organizacja, ale również zrzeszone w niej warsztaty. A ta przeróżna działalność gospodarcza może, a nawet powinna stać się inspiracją dla polskich ZAZ-ów już działających, jak i tych, które dopiero powstaną. laureatów statuetki Samorząd Równych Szans oraz 25 powiatów wyróżnionych za swoje działania. W gronie wyróżnionych jako jedyne z województwa podkarpackiego znalazły się powiaty jarosławski i rzeszowski. Organizatorem konkursu jest Fundacja Instytut Rozwoju Regionalnego. ac

10 10 wywiad nasi pracownicy zmieniają się na lepsze Rozmowa z Kazimierą Zaborowską, dyrektorką Zakładu Aktywności Zawodowej w Woli Rafałowskiej, prowadzonego przez Towarzystwo Przeciwdziałania Uzależnieniom Trzeźwa Gmina w Chmielniku. Od kiedy funkcjonuje ZAZ, którym Pani kieruje? Zakład Aktywności Zawodowej powstał w grudniu 2007 roku. A dlaczego powstał? Otóż dwa lata wcześniej TPU Trzeźwa Gmina prowadziło projekt Solidarni. Integracja Społeczna i Zawodowa Osób Niepełnosprawnych. Wtedy właśnie zauważyliśmy, że brakuje miejsc pracy dla osób niepełnosprawnych, szczególnie młodych, które pomimo chęci pozostawały w bezczynności zawodowej. Zaczęliśmy myśleć o rozwiązaniu tego problemu. To doprowadziło do powstania ZAZ-u. ZAZ to nie tylko praca, ale i integracja społeczna Ile osób znalazło pracę w zakładzie? Zatrudniamy 30 osób. To mieszkańcy powiatu rzeszowskiego i łańcuckiego oraz miasta Rzeszowa. Nie wszyscy pracują z nami od samego początku, były osoby które się nie odnalazły w pracy. Ale były i osoby, dla których ZAZ stanowił początek kariery zawodowej dwoje pracowników z sukcesem podjęło pracę na otwartym rynku. Takie działania zawsze wspieramy. Teraz jeden z naszych pracowników chce otworzyć własną działalność gospodarczą. Gdy się zdecyduje, także mu pomożemy. Były jakieś problemy przy tworzeniu placówki? Muszę przyznać, że pierwszy nabór był dość trudny. Rodzice naszych przyszłych pracowników mieli dużo wątpliwości, np. obawiali się utraty renty socjalnej, oraz tego, czy poradzą sobie z codziennymi obowiązkami pracowniczymi. W większości osoby, które się do nas zgłosiły, nie miały ani odpowiednich kwalifikacji, ani też doświadczenia zawodowego. Zorganizowaliśmy odpowiednie przeszkolenie i praktykę pod okiem instruktora. I to, razem z ich zaangażowaniem, dało w rezultacie sukces.

11 11 Widzimy, jak wiele pozytywnych zmian dokonało się i wciąż dokonuje się w życiu naszych pracowników. Realizują się zawodowo, nawiązują przyjaźnie, są życzliwi wobec siebie, lojalni wobec kolegów. Obecnie pracują samodzielnie, oczywiście instruktor cały czas jest obecny. I co najważniejsze widzimy, jak wiele pozytywnych zmian dokonało się i wciąż dokonuje się w ich życiu. Realizują się zawodowo, nawiązują przyjaźnie, są życzliwi wobec siebie, lojalni wobec kolegów. Bo ZAZ to nie tylko praca, ale i integracja społeczna. A skąd obiekt, w którym prowadzicie działalność? Budynek, w którym mieści się ZAZ, to dawna lecznica weterynaryjna zakupiona przez firmę Chmielnik Zdrój S.A. Kilka lat temu stała pusta i została nam użyczona. Teraz budynek jest całkowicie przebudowany i przystosowany do tego, by pracowały tu osoby z różnymi niepełnosprawnościami, np. poruszające się na wózkach. Mamy też wysokiej jakości sprzęt rehabilitacyjny, z którego korzystają nasi pracownicy wymagający odpowiednich ćwiczeń i zabiegów. Zatrudniamy oczywiście niezbędnych specjalistów w tej dziedzinie. do lodu czy klejeniem pudełek. Jest i rękodzieło artystyczne. Ale to nie jest główna nasza działalność. By drukarnia zachowała konkurencyjność, wymaga odpowiedniego sprzętu. To prawda. Dysponujemy nowoczesnym sprzętem, m.in. japońskim ploterem drukująco-tnącym Roland Versa- CAMM SP-540i. Zapewnia on druk solwentowy wysokiej jakości, który jest odporny na deszcz czy śnieg. To pozwala na druk banerów czy transparentów reklamowych. Oferujemy też znakowanie i grawerowanie laserem. Kim są wasi klienci? Nasi klienci to firmy, w tym głównie firmy małe. Drukujemy dla nich ulotki, kalendarze, banery. Naszą ofertę rozszerzamy często pod wpływem sugestii klientów. Tak było np. z wprowadzeniem grawerowania laserowego. Wiele zleceń pochodzi od podmiotów realizujących projekty dofinansowywane ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego. To ulotki, materiały konferencyjne i pokonferencyjne. Czasem też prace naukowe. Drukujemy również książki i czasopisma. A poza usługami dla firm mamy ofertę także dla klientów indywidualnych, np. zaproszenia na ślub, komunię, kalendarze rodzinne, itp. Dzięki naszym nowoczesnym urządzeniom możemy zaoferować druk dowolnej ilości nawet tylko jednej czy dwóch sztuk w bardzo dobrej cenie. Chcę dodać, że w naszej działalności pomaga nam znana w regionie Okręgowa Spółdzielnia Telefoniczna w Tyczynie. Dzięki OST foldery z naszą ofertą trafiają do odbiorców. A plany na najbliższą przyszłość? Chcielibyśmy rozbudować ZAZ oraz zwiększyć zatrudnienie. Jest tak wiele osób niepełnosprawnych, które czekają na swoją szansę. rozmawiał adam cyło Jaka jest oferta zakładu? Zaczynaliśmy od poligrafii, usług introligatorskich. Potem wprowadziliśmy druk cyfrowy, znakowanie i grawerowanie laserem. Co roku rozszerzamy swoją ofertę. Rozwijamy się. W tym roku rozpoczęliśmy produkcję i sprzedaż ekologicznej podpałki do grilla i kominka K-Lumet. To dzięki franczyzie społecznej, którą udostępniło nam Polskie Stowarzyszenie na rzecz Osób z Upośledzeniem Umysłowym Koło w Jarosławiu. Mamy też pracownię rękodzieła. Tam nasi pracownicy zajmują się składaniem różnorodnych podzespołów, np. pilotów do bram garażowych, wyrobem woreczków n Pracownicy zaz-u przy pracy

12 12 o nas Najnowocześniejszy sprzęt i najwyższa jakość zaz z laserową n Grawer laserowy pozwala na tworzenie precyzyjnych wzorów Zakład Aktywności Zawodowej w Woli Rafałowskiej prowadzi kilka rodzajów działalności. Profesjonalne drukowanie w różnych formatach, grawer laserowy oraz niepowtarzalne rękodzieło. Kilka miesięcy temu doszedł nowy, atrakcyjny wyrób K-Lumet ekologiczna i bardzo wygodna podpałka do pieca, kominka czy grilla. Szczególnie warto zwrócić uwagę na ofertę poligraficzną i reklamową. Drukarnia wyposażona jest w nowoczesny sprzęt gwarantujący bardzo wysoką jakość wydruków. Jedną z ciekawszych ofert ZAZ-u jest grawer laserowy pozwalający m.in. na nanoszenie dowolnych napisów na długopisach czy też innych nośnikach. Działanie urządzenia tłumaczy pan Sławomir, znany z telewizyjnej reklamy zakładu, emitowanej na antenie TVP Rzeszów. Żeby to się udało, długopis musi być już pomalowany dwukrotnie farbą, tak by w pierwszej można było grawerować mówi pan Sławek. Od początku pracuje w dziale poligrafii i doskonale zna wszystkie tajniki. Można też wycinać wzory na zaproszeniach czy kartkach świątecznych albo imieninowych. Możliwości są prawie nieograniczone. W pomieszczeniach drukarni widać wiele gotowych już, rozmaitych książek i czasopism to m.in. materiały pokonferencyjne czy książeczki poświęcone historii miejscowości oraz parafii zamówione przez klientów. Do tego kalendarze.

13 13 ofertą n Pan roman objaśnia zasady pracy przy maszynach drukarskich A z drukarki właśnie wychodzą kolejne strony nowej książki. Pracować i nie siedzieć w domu Podpałka do grilla i kominka, a także do rozpalania w piecu K-Lumet to najnowsza oferta z Woli Rafałowskiej, która pojawiła się w tym roku. Produkcja odbywa się przy wielkim stole, a zajmuje się nią kilka osób każdy pracuje przy innym etapie produkcji, dzięki czemu praca jest dobrze zorganizowana i przebiega w szybkim tempie. Przy produkcji podpałki zatrudniony jest m.in. pan Jacek. Nie każdy wie, że jedna sztuka podpałki to rezultat złożonego procesu mówi pan Jacek. Kawałek drewna najpierw trzeba na specjalnej maszynce rozłupać, n sławomir obsługuje liczne maszyny w drukarni

14 14 o nas n Praca przy składaniu pilotów do bram garażowych n - dzięki tej pracy rozwinąłem się - mówi Jacek tabisz n Podpałka k-lumet, najnowsza oferta zaz-u w woli rafałowskiej posortować, potem obwiązać, umieścić w opasce (do tego używany jest środek z rolki papieru toaletowego), przeciągnąć knot, nasączyć w parafinie. A gdy wyschnie, wszystko pakowane jest do opakowań handlowych. Produkcja podpałki nie jest trudna, ale wymaga ścisłego przestrzegania technologii. Stanowi świetne zajęcie dla osób z niepełnosprawnością, nawet z bardzo ograniczonymi możliwościami. Pan Jacek pracuje w Zakładzie Aktywności Zawodowej już kilka lat. Jak mówi, dzięki pracy w ZAZ-ie w jego życiu zaszły poważne zmiany. Przede wszystkim nie siedzi bezczynnie w domu, jest między ludźmi i (co równie ważne) zarabia pieniądze na swoje potrzeby. Dzięki pracy mógł kupić samochód i stać się bardziej niezależny. Teraz łatwiej mu jest załatwiać swoje sprawy, dojechać do pracy czy też spędzać aktywnie wolny czas. Oczywiście musiałem zrobić prawo jazdy mówi. Gdyby nie ta praca, to nie byłoby mnie na to stać. W ogóle nie myślałbym o tym. A dzięki pracy rozwinąłem się. Mogę żyć inaczej. Mogę więcej. Jego kolega pan Tadeusz dodaje, że gdyby nie ZAZ, każdy z obecnie tu zatrudnionych najpewniej siedziałby w domu. Tak było przez wiele lat w moim przypadku wyjaśnia. Podobne doświadczenia mają też inni koledzy i koleżanki.

15 15 n składanie elementów do pilota wymaga precyzji i cierpliwości n wydruki wielkoformatowe to jeden z wyróżników zaz-u w woli rafałowskiej możliwości dla każdego Pan Mariusz, który także występował w reklamie, mówi, że dużo się nauczył, zaś zakład daje mu możliwość osobistego rozwoju. A pracuje tu razem z żoną Edytą. Gdy dziennikarze Aktywnych odwiedzili Wolę Rafałowską, oboje pracowali przy rękodziele. Rękodzieło nie stanowi głównej działalności zakładu, ale pozwala zatrudnionym w nim pracownikom na indywidualną, twórczą aktywność. Zbyt na wyroby artystyczne w dużej mierze okolicznościowe zresztą jest. Klienci chętnie kupują np. ozdoby świąteczne. Pani Dorota, także pracująca przy rękodziele, zwraca uwagę, że zakład zapewnia też odpowiednią rehabilitację, co jest bardzo ważne dla osób z niepełnosprawnością. Pracujemy razem, lepiej się rozumiemy mówi pan Tadeusz. Przyjaźnimy się, żartujemy, jesteśmy zespołem. To bardzo dobra praca. adam cyło

16 16 pasje tenis to jest to! n Paweł Jamrozik z medalami Paweł Jamrozik pracuje w ZAZ-ie w Woli Rafałowskiej przy wyrobie ekologicznych podpałek K-Lumet. Po pracy obowiązków mu też nie brakuje dom, rodzina, ale potrafi także znaleźć czas na swoją sportową pasję tenis stołowy. Tą dyscypliną zainteresował się kilka lat temu, już jako pracownik ZAZ-u. Wcześniej nie miał zbyt wiele wspólnego ze sportem. Namówił mnie kolega mówi Paweł. Stół udało mi się kupić dzięki dofinansowaniu z zakładowego funduszu aktywności. Drugi stół, który ma w domu, zrobił sam, bo jak mówi lubi i potrafi robić różne rzeczy. A to nie było trudne. Dzięki temu mogę grać z moim sześcioletnim synkiem i spędzać z nim aktywnie czas wyjaśnia Paweł. On uczy się ode mnie, a ja uczę się od niego. Zasady gry w tenisa na wózkach są nieco inne niż przy tenisie pełnosprawnych, dostosowane do sytuacji osób poruszających się na wózkach. Paweł od kilku lat jeździ na rozmaite zawody tenisowe, np. do Jarosławia czy nawet do odległego Grudziądza na Pomorzu. Kilka razy zajął nawet pierwsze miejsce. Paweł Jamrozik kilka razy zajął I miejsce w różnych zawodach Grywam też z osobami chodzącymi, choć to oczywiście jest zdecydowanie trudniejsze mówi. Niedawno w Łańcucie grałem z mistrzem Polski w tenisie na wózkach. To bardzo ciekawe doświadczenie, bo prezentował bardzo wysoki poziom, dużo wyższy ode mnie. Tenis jest ulubioną, ale nie jedyną dyscypliną uprawianą przez Pawła Jamrozika. Próbował gry w koszykówkę, ale nie odpowiadało mu to. Natomiast z przyjemnością bierze udział w wyścigach ulicznych na wózkach. Ostatnio w Rzeszowie w zawodach, które odbyły się na początku września. Nie jeżdżę tam, by zająć jakieś miejsce, niech młodsi ode mnie zawodnicy mają satysfakcję ze zwycięstwa tłumaczy. Chcę się tylko sprawdzić. Ale przy pingpongu nie odpuszczam. Tenis to jest to! Na pewno będę startował w kolejnych zawodach. ac

17 pasje 17 dzięki poezji żyję pełnią życia A często teksty, które napisałem czy te, które recytuję, dotyczą mnie samego, różnych wydarzeń z mojego życia. Dużo podróżuję. Niedawno podczas powrotu koleją z Grudziądza z kolejnego konkursu zorientowałem się, że z wagonu wypadła mi laska. A do domu była jeszcze bardzo daleka droga. Wiele osób zapewne poczułoby się całkowicie bezradnymi w tej sytuacji. Dla mnie to jednak nie był dramat, choć może gdzieś tam się poobijałem. Cenię poezję, która nie pozostawia człowieka obojętnym. To teksty religijne czy patriotyczne. Stanisław Bożek to utytułowany recytator, który także próbuje swoich sił w twórczości poetyckiej. Od kilku lat pracuje w ZAZ-ie w Woli Rafałowskiej. Moja pasja zaczęła się w 1985 roku. Dzięki Janinie i Bronisławowi Sienkiewiczom, przedwojennym nauczycielom, zaangażowałem się w prace teatru przy Duszpasterstwie Niewidomych w Rzeszowie. Jako recytator debiutowałem w 1986 roku w Sopocie. Od tego czasu kilka razy osiągałem sukcesy w różnych przeglądach recytatorskich były to m.in. Ogólnopolski Konkurs Recytatorski, Kamień Wiary, fot. Adam Cyło Sacrum w literaturze. Pyta mnie pan, którą nagrodę najbardziej cenię? Trudno powiedzieć, bo dla mnie każda nagroda jest ważna. Cenię poezję, która nie pozostawia człowieka obojętnym. To teksty religijne czy patriotyczne. Nie angażuję się w opowiadanie o tym, jak piękny jest świat czy przyroda, choć oczywiście tego nie pomijam. Dla mnie najważniejszy jest człowiek. Wszystko inne może być tylko tłem. Podobnie jest w mojej twórczości literackiej humanizm, czyli człowiek i jego dobro są w centrum. O człowieku i jego zachowaniu mówię wprost, nie wyłączając przy tym siebie. Zresztą tylko w tym roku samodzielnie przejechałem blisko 3,5 tys. kilometrów. Jeżdżę bez przewodnika, bo zobowiązałem się, by być w jakimś miejscu i nie chcę nikomu sprawić zawodu. Takie jest właśnie moje życie twarde. Moja poezja też taka jest. Nazywam rzeczy po imieniu i wydobywam to, co najważniejsze. Pokazuję, jak dotrzeć do istoty, jak trwać, jak żyć, jak realizować swoje plany. W swoim życiu pracowałem w różnych miejscach. Pochodzę ze wsi, więc na początku było to rodzinne pole. Potem spółdzielczość inwalidów. Były też długie lata bezrobocia. Wreszcie kilka lat temu kolega powiedział mi o naborze do Zakładu Aktywności Zawodowej. Ale docelowo chcę pracować na otwartym rynku pracy, by być w pełni zintegrowanym z innymi ludźmi. wysłuchał ac

18 18 sonda wywiad efekty naszej pracy są widoczne Rozmowa z Kazimierzem Jaworskim, senatorem, działaczem społecznym i przedsiębiorcą, założycielem i byłym prezesem Towarzystwa Przeciwdziałania Uzależnieniom Trzeźwa Gmina, które jest organem założycielskim i prowadzącym Zakład Aktywności Zawodowej w Woli Rafałowskiej. Co przyczyniło się do powołania Towarzystwa Trzeźwa Gmina? Organizacja powstała w połowie lat 90. ubiegłego wieku. Nasza inicjatywa była odpowiedzią na pojawiające się wtedy problemy i zagrożenia. Od kilku lat trwała w Polsce transformacja. Upadło wiele zakładów, w tym także tych funkcjonujących na wsi. Zniknęło wiele miejsc pracy. Ludzie byli zagubieni w realiach wolnego rynku. Zaczął nasilać się alkoholizm, były tragiczne wypadki, do których przyczyniła się nietrzeźwość, były samobójstwa młodych ludzi. Zresztą alkohol towarzyszył ludziom przy różnych okazjach. Byłem wtedy wójtem Chmielnika i widziałem palącą potrzebę zmiany tej sytuacji. W tym czasie pojawiła się grupa ludzi, którzy postanowili z tym walczyć, promując abstynencję. Sam dawałem przykład w urzędzie. Po jakimś czasie postanowiliśmy powołać stowarzyszenie. Czym zajmuje się stowarzyszenie? Od początku wspieraliśmy dzieci i młodzież. To były na przykład kursy tańca, by młodzi mężczyźni nie musieli dodawać sobie animuszu alkoholem, kluby trzeźwości, trzeźwe zabawy. Potem powołaliśmy społeczne gimnazjum małą szkołę bez czesnego. Po kilku latach powołaliśmy liceum społeczne. W naszych szkołach program jest nieco inny, promujemy wartości, które są dla nas ważne. Promujemy też sport, rekreację, turystykę. Te inicjatywy dają młodzieży szansę rozwijania się. Potem zaczęliśmy dystrybucję żywności we współpracy z Podkarpackim Bankiem Żywności, Caritasem czy PCK. Prowadzimy też wiele innych projektów, jak na przykład szkolenia zawodowe dające ludziom szansę na podjęcie pracy. Podsumowując, wartością Trzeźwej Gminy są ludzie, którzy starają się zrobić coś dla drugiego człowieka. Efekty naszej pracy są widoczne. Wartością "Trzeźwej Gminy" są ludzie, którzy starają się zrobić coś dla drugiego człowieka. Angażował się Pan i angażuje w różnorodne inicjatywy. Tak, to między innymi: Regionalne Towarzystwo Rolno-Przemysłowe Dolina Strugu, Okręgowa Spółdzielnia Telefoniczna w Tyczynie czy przedsiębiorstwo Chmielnik Zdrój. Te wszystkie podmioty zaliczają się do ekonomii społecznej, gdzie najważniejsza jest zmiana życia pojedynczego człowieka i jego rodziny, a także lokalnej społeczności, a nie zysk. Naszą moją i moich współpracowników ideą jest hasło sami sobie. Mamy świadomość, że trzeba pracować, wkładać serce w to, co się robi. Dopiero jak się fot. Adam Cyło człowiek w pełni zaangażuje, to może liczyć na pomoc Bożą i innych ludzi. Nie można oczekiwać na cud. Jako działacz społeczny i polityk uważam, że człowiek potrzebuje jak najmniej państwa, a jak najwięcej wolności gospodarczej. Takiej wolności, która nie narusza praw innych ludzi. Dlatego nasza aktywność w pewien sposób zastępuje czy uzupełnia państwo. Jakie znaczenie w tej szerokiej działalności ma wspieranie osób z niepełnosprawnością? W pewnym momencie zauważyliśmy, że jest bardzo wiele osób z niepełnosprawnością, które mają problemy na rynku pracy. Stąd pomysł na utworzenie Zakładu Aktywności Zawodowej. To nie przyszło łatwo. Trzeba było pozyskać odpowiednie fundusze, przygotować koncepcję działalności, która pozwalałaby wykonywać sensowną pracę osobom niepełnosprawnym. Ale warto było. Dzięki tej inicjatywie zatrudnieni przez nas niepełnosprawni mogą czuć się pełnowartościowymi członkami społeczeństwa. rozmawiał adam cyło

19

20 20 dobre przykłady europejskie klimaty w Jarosławiu Polskie Stowarzyszenie na Rzecz Osób z Upośledzeniem Umysłowym Koło w Jarosławiu od wielu lat poszukuje różnych metod na aktywne wspieranie osób niepełnosprawnych w ich niezależności życiowej. Inspiracji szuka także za granicą, w Europie Zachodniej. Podczas jednej z takich wizyt, w Berlinie, szczególnie interesujący okazał się pomysł baru prowadzonego przez osoby niepełnosprawne, w sąsiedztwie dużej szkoły wyższej. Wymowne okazało się, że pracownicy tamtejszego lokalu wykonują wszystkie obowiązki związane z prowadzeniem lokalu gastronomicznego, bez dyskryminacyjnego podejścia, że osoba niepełnosprawna nie potrafi wykonywać bardziej zaawansowanej pracy. Stowarzyszenie postanowiło takie same podejście przenieść do Jarosławia, zwłaszcza, że tu jest także uczelnia wyższa i udało się znaleźć odpowiednie lokum na bar w jej bezpośrednich okolicach. fot. Marta Janas-Blok

21 21 do karmienia. Bar oczywiście urządzony jest bez barier architektonicznych, z toaletą dostępną dla niepełnosprawnych. co i za ile w barze europejskie klimaty Oferta baru to śniadania, zestawy studenta (kebab, frytki i surówka w cenie 10 zł lub barszcz i smażone pierogi w cenie 8 zł albo Big Burger z napojem w cenie 6 zł), kanapki (polskie kiełbasa, ser, czerwona cebula, ogórek kiszony, sałata i sos czosnkowy; francuskie szynka, ser camembert, pomidor, bazylia, sałata; angielska grillowany boczek, pomidor, sałata, majonez; grecka ser mozzarella, pomidor, świeży ogórek, oliwki, bazylia, sałata lodowa wszystkie po 4 złote). Specjalność zakładu: placki ziemniaczane (6 zł), naleśniki w różnych postaciach na słodko i słono (7 zł), makaron z pesto (12 zł), penne weneckie boczek, pieczarki, ser, śmietana (12 zł), dorsz w cieście czosnkowym z frytkami fot. Marta Janas-Blok i surówką (16 zł) i wiele, wiele innych smacznych potraw na szybko. Dania obiadowe (naprzemiennie tydzień polski i tydzień europejski) to dla przykładu staropolska kartoflana z kminkiem i smażoną cebulą oraz krokiety z pieczarkami i kapustą lub leczo i placek po węgiersku w cenie 10 zł. Abonamenty można wykupić na każdy dzień. Jak jest w środku? Wystrój baru nawiązuje do stylu francuskich bistro. Starannie zaaranżowane wnętrze, jasne, przestronne z elegancką stylistyką (obrazy, fotografie, ręcznie kute lampy, stoliki z wygrawerowanymi nazwami stolic europejskich, kwiaty w donicach). Miejsc siedzących w lożach i na stylowych krzesłach jest 24. Dodatkowo urządzono kącik zabaw dla dzieci wraz z krzesełkiem zatrudnienie W barze znalazło zatrudnienie 15 osób niepełnosprawnych sześć ze znacznym i dziewięć z umiarkowanym stopniem niepełnosprawności, w wieku od 20 do 54 lat. Są to pracownicy z różnymi rodzajami niepełnosprawności dziewięć kobiet i sześciu mężczyzn. Większość była przez długi czas bezrobotna. Pracują w kuchni, przy obsłudze klientów, w części administracyjnej. Wsparciem dla nich jest trzech trenerów pracy, psycholog, doradca zawodowy i fizjoterapeuta. Nad całością czuwa menadżer baru. specjalne atrakcje Bar ruszył 3 września. Przed otwarciem były rozdawane bezpłatne kupony rabatowe na poczęstunek (kawa i muffinka lub hotdog). 30 i 31 sierpnia przeprowadzono akcję promocyjną w Jarosławiu przez pracowników i wolontariuszy, polegająca na częstowaniu przechodniów i zachęcaniu do odwiedzenia Europejskich Klimatów. Bar czynny jest od poniedziałku do piątku w godz , natomiast w soboty i niedziele w godz Lokalizacja ul. Kasprowicza 5, niedaleko wejścia do Państwowej Wyższej Szkoły Techniczno-Ekonomicznej.