Puste zapisane strony

Wielkość: px

Rozpocząć pokaz od strony:

Download "Puste zapisane strony"

Małgorzata Mazurek
7 lat temu
Przeglądów:

1 Katarzyna Majak Puste zapisane strony Karty każdej książki, oprócz tekstu czy obrazu, zawierają na powierzchni papieru znacznie więcej śladów i znaków niż te pozostawione przez człowieka. To osobne rodzaje pisma kreślone przez wilgoć, czas czy samą strukturę materiału. Akos Czigany ujawnia tę prawdę sugestywnie w swoim projekcie Darwin online. Pokazuje, jak narracja wyłania się z wolna gromadzonych śladów i echa tego, czego obramowaniem, zamknięciem lub wstępem była pustka. Autor, czterdziestoletni węgierski artysta fotograf, sięgnął w Darwin online 1 do pierwodruków dzieł Karola Darwina, zeskanowanych i udostępnionych w archiwach internetu. Zamienione w byt wirtualny papierowe strony przywrócił poprzez fotografie do materialnej postaci, zestawiając obok siebie na płaszczyźnie. Sięgnął jednak wyłącznie po z reguły pomijane przez czytelników strony puste, niezadrukowane, pozbawione tekstu. Brak tu ingerencji w wizualny kształt wykorzystanych obrazów, zeskanowane strony ułożone są w kolejności, w jakiej znajdowały się w książce, jedna obok drugiej, rząd pod rzędem. Moją wizją była rekonstrukcja nieporozcinanego jeszcze arkusza pustych stron, które na swój sposób torują sobie drogę do książki 2, stwierdził artysta w rozmowie z Ritą Somosi. Rodzi się pytanie, co procedura zastosowana przez Cziganyego jest w stanie przywrócić ze zdigitalizowanych w archiwum stron, a co pozostać musi bezpowrotnie stracone. Materia wykorzystana do wydrukowanej fotografii nie jest przecież materią zeskanowanych kartek pierwodruków Darwina. Nie sposób też odzyskać fizycznej substancji utrwalonych na tych stronach przebarwień, ręcznie sporządzonych notatek i bibliotecznych stempli oraz pozostałych śladów pozostawionych przez czas i ludzi. Tym, co powraca, jest sama forma naniesiona na nowe podłoże. Darwin online ujawnia w ten sposób zasadniczą nieciągłość w naszych relacjach z przeszłością, także tą zawłaszczaną systematycznie przez cyfrowe archiwa. Nasz czas przestaje być czasem, którego sednem jest nieprzerwany ciąg drobnych zdarzeń, niepostrzeżenie odciskających się na wszystkim, co żyje, opisywanym przez teorię Darwina. Podobnie w naszych koncepcjach dotyczących historii życia coraz większą rolę, w porównaniu do oryginalnej teorii, odgrywa wizja rozwoju nieliniowego, przerywanego, ale i napędzanego przez kolejne katastrofy, kolejne masowe wymierania, bez których nie pojawilibyśmy się na Ziemi. Użycie jako materiału wyjściowego zeskanowanych i dostępnych w wirtualnych archiwach internetu książek Darwina jest więc bez wątpienia znamienne. To, co widzimy, jest efektem procesu swoistej ewolucji, podlegającego wpływowi czasu i przypadku. Trudno o lepszą metaforę narodzin i metamorfoz wszelkiej opowieści, której jednym z przykładów jest choćby właśnie teoria Darwina, sama wciąż ewoluująca, jak każda z ludzkich narracji. Puste strony z dzieł Darwina balansują pomiędzy namacalną materialnością odbarwień papieru i funkcjonującymi na płaszczyźnie czysto idealnej odniesieniami do tekstu, z którego pochodzą. Napięcie pomiędzy tymi dwoma biegunami istnienia stanowi o potencjale znaczeń projektu Cziganyego. Bez wątpienia potencjał ten bierze się również z samego tematu, jakim jest książka, w naszej kulturze obiekt mocno obciążony sensem. Nasza cywilizacja jest wciąż jeszcze cywilizacją Księgi, a każda książka w jakiejś mierze pozostaje tej Księgi emanacją, awatarem, choćby dalekim echem. W ten sposób temat książki odwołuje się w sposób nieunikniony do samego jądra naszej kulturowej świadomości i podświadomości. Powróćmy do Akosa Cziganyego, który zajął się znamionami czasu, miejsc, własnościami i zużyciami przeniesionymi do wirtualnej wieczności cyfrowych plików i do totalności archiwum 3, które wybrał do ponownego (wy)druku jako obrazy. Można by dodać: jako obrazy i jako materialne obiekty, to, co pojedyncze, wpisane w archetyp. Wyjęte kiedyś z czasu i teraz na powrót w czasie umieszczone. Nie ma dwóch takich samych pustych kartek, choć pustka jest zawsze i wszędzie taka sama. Cziganyego interesuje właśnie owa niezapełniona część, próżnia 4. Idealna cisza i idealnie czyste tło w rze- 78

Pokazuje, jak narracja wyłania się z wolna gromadzonych śladów i echa tego, czego obramowaniem, zamknięciem lub wstępem była pustka.

2 12 blank pages from Charles Darwin: Wyraz uczuć u człowieka i zwierząt [The expression of emotions in man and animals]. Translated by Konrad Dobrski. Warsaw: Drukarnia Józefa Sikorskiego x 60 cm 79

man and animals]. Translated by Konrad Dobrski.

3 80 20 blank pages from Charles Darwin: The variation of animals and plants under domestication. Vols New York: Judd & Co. 1st American ed x 90 cm

4 czywistości nie istnieją, są tworem abstrakcyjnym. Co możemy usłyszeć w ciszy tym zajął się ongiś John Cage. Pustka tła, którą trudno byłoby nazwać nieskalaną, przemawia do nas z kartek odzyskanych przez Czigany, z wirtualnej chłodni. Okazuje się, że oprócz tekstu, który zawiera książka i z którym bywa ona utożsamiana, istnieje jeszcze kon-tekst, w większej części niezamierzony i nierozpoznany. Czigany odkrywa go przed nami jak rozłożoną talię kart. Ten projekt to także eksploracja czasu, odszukiwanie jego licznych tropów. To tak, jakby ktoś odnajdował ślady wymarłych stworzeń i gatunków, do których nawiązuje tekst dzieła Darwina. Paleontologia zyskuje tu nowe wcielenie, zwłaszcza że metodologia Cziganyego przypomina naukową. Fizyczny obiekt niezadrukowana strona książki został skopiowany i utrwalony, umieszczony w wirtualnym archiwum, skąd dla potrzeb projektu wydobywa go na powrót artysta. Dematerializacja i ponowne wcielenie. Podobnie jak w paleontologii, punkt wyjścia i punkt dojścia są i zarazem nie są tym samym. Obrzeża tekstu, skraj świadomości, punkt, w którym ogólne pojęcie znajduje odzwierciedlenie w tym, co konkretne, pojedyncze ten właśnie obszar penetrują wydruki zestawów na pozór pustych stron z książek słynnego uczonego. W ten sposób w projekcie Akosa Cziganyego spotykają się dwa aspekty książki jej materialna konkretność i jej uwikłanie w sieć pojęciowych odniesień zastępujących nam świat. Lub, jeśli kto woli, wydobywających ten świat z pustki i ciszy. Akos Czigany (ur. w 1972 na Węgrzech), ukończył Uniwersytet Eotvos Lorand w Budapeszcie, gdzie obecnie mieszka i pracuje. Dysponuje rozległą wiedzą humanistyczną i doświadczeniem w pracy w reklamie jako copywriter. Swoje prace wystawia od 2006 roku. Jego pole zainteresowań w fotografii sytuuje się między dokumentem z jednej strony a obszarem abstrakcji i konceptualnością z drugiej. W 2010 jego projekt Skies (hommage à Hiroshi Sugimoto) został nagrodzony Lucien and Rodolf Hervé Prize w Paryżu. Reprezentuje go Nessim Gallery (Budapeszt), Galerie Braubachfive (Frankfurt) i Nopx (Torino). Portfolio: spavia.com. 1 Tytuł projektu nawiązuje do strony darwin-online.org.uk/ poświęconej dziełom zebranym Darwina. 2 The Descent of Light, Akos Czigany w rozmowie z Ritą Somosi, HotShoe International, No 172 (2011), s. 54 (tł. moje). 3 Akos Czigany, Darwin Online, artist s statement. 4 Akos Czigany, korespondencja z autorką tekstu na temat projektu. 81

Okazuje się, że oprócz tekstu, który zawiera książka i z którym bywa ona utożsamiana, istnieje jeszcze kon-tekst, w większej części niezamierzony i nierozpoznany.

5 82 81 blank pages from The narrative of the voyages of H.M. Ships Adventure and Beagle. London: Henry Colburn [1st ed.]. Robert FitzRoy: Proceedings of the second expedition, x 150 cm

6 160 blank pages from Birds Part 3 of The zoology of the voyage of H.M.S. Beagle. by John Gould. Edited and superintended by Charles Darwin. London: Smith Elder and Co x 140 cm 83

7 84 9 blank pages from Charles Darwin: Die Entstehung der Arten im Thier- und Pflanzen-Reich durch natürliche Züchtung. Übersetzt von Heinrich Georg Bronn. Stuttgart: E. Schweizerbart sche Verlagshandlung. Zweite vermehrte und sehr verbesserte Auflage x 90 cm

Übersetzt von Heinrich Georg Bronn. Stuttgart: E.

8 16 blank pages from Charles Darwin: The variation of animals and plants under domestication. Vols London: John Murray. Second edition, revised x 90 cm 85

Podobne dokumenty

Traktat o przyczynowości ludzkiej myśli

Piotr Odyniec Traktat o przyczynowości ludzkiej myśli Szczecin 2016 Tytuł: Traktat o przyczynowości ludzkiej myśli Autor: Piotr Odyniec Wydawca i dystrybucja: Naukowe Wydawnictwo IVG Ul. Cyfrowa 6, Szczecin