Motywacja turystyczna studentów polskich i fińskich. Tourist motivation of Polish and Finnish students

Transkrypt

1 Turystyka i Rekreacja Tom 3/2007 Karolina Bałdyga, Monika Guszkowska Wydział Wychowania Fizycznego Akademia Wychowania Fizycznego Józefa Piłsudskiego w Warszawie Motywacja turystyczna studentów polskich i fińskich Tourist motivation of Polish and Finnish students Abstract Culture and naturę arę the determinants of human needs, also the needs realized in tourism. The aim of the study was to establish the hierarchy of students' tourist motives and the differences in the structure of tourist motivation between Polish and Finnish students. The subjects were Polish (n=81) and Finnish (n=53) students aged Tourist Motivation Questionnaire (KMT) by Winiarski and the authors' ąuestionnaire on freąuency of national and international travels, the barriers in traveling, most decisive factors when choosing a tourist destination in own country and abroad were used. The results indicated that emotional and social motives were most important incentives for students independently of their nationality. The higher levels of activity, cathartic, health and social motives were observed in Polish students. Finnish students traveled morę freąuently than Polish colleagues, the barriers in traveling indicated by both groups were similar. Attractiveness were the most important determinant of choosing tourist destination in own country, while prices and attractions were the most important factors abroad. Słowa kluczowe: motywacja turystyczna, studenci, Polska, Finlandia Wstęp Turystyka jest dzisiaj coraz bardziej popularnym sposobem spędzania wolnego czasu. Wiążąca się z nią czasowa zmiana miejsca pobytu jest szansą na ucieczkę od codzienności, odpoczynek od pracy czy nauki. Zmiana środowiska, charakteru zajęć, a często klimatu sprzyja uwalnianiu się od stresu i napięć związanych z codziennymi zmaganiami człowieka. Turystyka może być także szansą na nadrobienie zaległości w kontaktach towarzyskich lub czasem, w którym można zwrócić większą uwagę na własne zdrowie czy samopoczucie. W niektórych środowiskach podejmowanie turystyki jest swojego rodzaju nobilitacją, pozwala na podniesienie wartości turysty w oczach innych ludzi. W innych grupach społecznych jest to natomiast aktywność jak najbardziej naturalna, jest częścią stylu życia. Wielość czynników sprawiających, że ludzie podejmują aktywność turystyczną zachęca do ich rozpoznawania i klasyfikowania. Ogół tych czynników nazywa się motywacją turystyczną. Mając na uwadze, że niektóre grupy społeczne czy wiekowe, a nawet osoby tej samej narodowości spędzają wolny czas w podobny sposób można zastanawiać się, czy struktura motywacji turystycznej jest u tych osób podobna. Badania nad motywacją turystyczną są dosyć trudnym zadaniem, gdyż ludzie często nie zdają sobie w pełni sprawy z motywów swojego postępowania. Można mówić o dwóch siłach, które mogą być źródłem motywacji turystycznej wyróżniając to, co przyciąga turystę ( puli") - atrakcje turystyczne, klimat, inna kultura, lub też to, co popycha go do wyjazdu ( push") czyli potrzeby, aspiracje i zainteresowania. W opisie motywacji turystycznej znajdują zastosowanie wyróżniane w psychologii modele motywacji [3, 7]. Pierwszy z nich to model homeostatyczny, według którego aktywność turystyczną traktuje się jako zachowania służące przywróceniu zaburzonej równowagi psy-

2 chofizycznej. Przy zastosowaniu modelu podnieto wego turystyka staje się reakcją na bodźce zewnętrzne mobilizujące człowieka do działania ukierunkowanego na osiągnięcie wzmocnienia. W modelu kognitywnym aktywność turystyczna jest działaniem celowym, świadomie podejmowanym i realizowanym. Podejście humanistyczne akcentuje twórczy charakter aktywności turystycznej, która służy samorealizacji. A. Łukasik [6] uwzględnił dziewięć motywów uprawiania turystyki. Są to motywy: dominacji, autonomii, stowarzyszenia, kompensacji, wyczynu, doznania wrażeń zmysłowych, zabawy i wypoczynku, poznania oraz twórczości. Badając motywację turystyczną studentów kierunków humanistycznych i technicznych stwierdził, iż najważniejszymi motywami turystycznymi są te wynikające z potrzeb zabawy i wypoczynku oraz wrażeń zmysłowych. Ujawnił także istotne różnice w motywacji w zależności od płci. Kobiety cechowało większe nasilenie motywów stowarzyszenia i poznania, zaś mężczyzn - kompensacji. R. Winiarski [10, 11] wyodrębnia siedem rodzajów motywów mających wpływ na rodzaj preferowanej aktywności turystycznej. Motywacja aktywnościowa powstaje w odpowiedzi na potrzebę ruchu, aktywności fizycznej, wyładowania nadmiaru energii. Osobę kierującą się motywacją katartyczną cechuje potrzeba odprężenia psychicznego oraz uwolnienia się od napięć i stresów, potrzeba ucieczki od codzienności, a czasem również od samego siebie. Motywacja zdrowotna powstaje u osób traktujących turystykę jako środek poprawiający zdrowie i dobre samopoczucie, a także jako metodę pozwalającą optymalnie przystosować się do otoczenia. Motywacja społeczna odpowiada potrzebom kontaktów towarzyskich, miłości, przyjaźni, potrzebom afiliacyjnym, przynależności. W przypadku osób, których motywem do uprawiania turystyki jest potrzeba wrażeń, emocji, spontaniczności i obniżenia poziomu samokontroli emocjonalnej mówimy o motywacji emocjonalnej. Motywacja ambicjonalna odpowiada potrzebom osiągnięć, dominacji, szacunku, prestiżu, sprawdzenia się, natomiast motywacja kognitywna potrzebom nowych doświadczeń, wiedzy i wiadomości. Porównując za pomocą Kwestionariusza Motywacji Turystycznej motywację osób czynnie uprawiających turystykę górską i osób uprawiających sportowe formy rekreacji Winiarski [11] stwierdził, że grupa turystyczna charakteryzuje się przewagą motywacji emocjonalnej, zaś w grupie sportowej występuje przewaga motywacji ambicjonalnej, społecznej i zdrowotnej, Płeć nie różnicowała istotnie wyników badań, Inną propozycję rozumienia motywacji turystycznej prezentuje Pearce (1988). Jest to model kariery turystycznej oparty na teorii potrzeb Masłowa. Pearce wyodrębnił 5 poziomów kariery turystycznej, z których każdy skojarzony jest z innym poziomem potrzeb. Poziom pierwszy odpowiada potrzebom biologicznym takim jak relaksacja czy potrzeba odbudowy sprawności fizycznej. Drugi poziom koresponduje z potrzebą bezpieczeństwa własnego bądź innych lub odpowiednim poziomem stymulacji. Kolejny poziom,- opiera się na potrzebach rozwoju i umacniania stosunków społecznych. Czwarty poziom kojarzony jest z potrzebą dowartościowania i rozwoju własnego, swoich umiejętności, zainteresowań, prestiżu. Ostatni, piąty poziom dotyczy potrzeby samospełnienia; spełnienia własnych marzeń, poznania samego siebie, doświadczenia spokoju wewnętrznego i harmonii. Podobnie jak w teorii potrzeb Masłowa, wraz z nabieraniem doświadczenia przez turystę i zaspokajaniem potrzeb leżących u podstaw tej hierarchii większego znaczenia zaczynaj ą nabierać potrzeby umieszczone na jej wyższych poziomach. Pearce twierdzi, że turyści mogą rozpoczynać swoją karierę na różnych poziomach i przechodzić na inne w trakcie swojego życia. Teoria ta zakłada, że rozwój turystyczny jest procesem dynamicznym i wraz z nabywaniem doświadczenia turystycznego hierarchia motywów podróżowania ulega zmianie. Motywacja turystyczna może być zróżnicowana w zależności od czynników kulturowych. Kulturę można by za Hidalgo [4] porównać do lodowca. To, co jest widoczne na pierwszy rzut oka, czyli odzież, muzyka, jedzenie charakterystyczne w danym kraju jest jedynie jej szczytem. Cała złożoność kultury pojawia się dopiero po bardziej dokładnym jej zbadaniu. Finowie nie różnią się wiele od innych mieszkańców krajów europejskich. Jest jednak kilka różnic, które mają znaczący wpływ na odmienność kultury fińskiej. Narodową cechą Finów jest sisu", oznaczająca upór, determinację i wytrwałość w dążeniu do celu mimo wszelkich trudności. Cecha ta wykształciła się w czasie licznych wojen, podczas których Finowie musieli walczyć w trudnych warunkach przeciw silniejszemu wrogowi, aby zachować niepodległość swojego kraju [1].

3 Również z powodu swojej burzliwej historii, Finów charakteryzuje silne poczucie tożsamości narodowej. Są oni dumni ze wszystkiego co fińskie i z dumą kultywują swoje tradycje i okazują szacunek swoim symbolom. Finowie są silnie związani z naturą. Od zawsze była ona źródłem ich zarobku, a niski współczynnik zaludnienia i najwyższy odsetek lasów w Europie sprawia, że nawet dziś ludzie żyją tam blisko natury i bardzo cenią sobie jej relaksujący wpływ. Prawie każda fińska rodzina posiada własny domek letniskowy nad jednym z licznych jezior, w którym spędza większą część czasu wolnego, wakacji, weekendów i świąt, korzystając z sauny i zażywając kąpieli. Korzystanie z zasobów natury jest w Finlandii zapewnione przez prawo. Jokamiehenoikeus" oznacza prawo każdego człowieka do wchodzenia na teren wszystkich, w większości sprywatyzowanych lasów, zbierania w nich grzybów, jagód oraz wypoczynku i rekreacji [5]. Finowie są bardzo usportowionym narodem. Są świadomi z korzyści jakie niesie ze sobą regularna aktywność ruchowa i mają infrastrukturę sprzyjającą jej rozwojowi. Jednymi z bardziej popularnych sportów rekreacyjnych są biegi, jazda na rolkach i nordic walking, a zimą sporty zimowe, a w szczególności narciarstwo biegowe. Bardzo duże możliwości uprawiania sportów mają studenci. Każda uczelnia wyższa oferuje im szeroka gamę zajęć sportowych, z których mogą korzystać bez ograniczeń za niską opłatą roczną. Finowie uważani są za naród nieśmiały. Oni sami podpisują się pod tą cechą, jednakże w fińskim rozumieniu nieśmiałość nie jest cechą negatywną, lecz co najwyżej neutralną. Nie jest też upośledzeniem społecznym, a po prostu sposobem bycia. Lepszym określeniem tej cechy może być po prostu rezerwa w stosunku do innych, a w szczególności obcych osób. Nienarzucanie się z rozmową jest u Finów wyrazem grzeczności i poszanowania prywatności innych ludzi. Finowie czują się komfortowo w ciszy i staraj ą się unikać zbędnie wypowiadanych słów. Można również zaobserwować u nich dosyć dużą sferę osobistą. Finowie nie stoją zbyt blisko siebie, czy to w kolejce czy w czasie rozmowy ze znajomym. Na powitanie lub pożegnanie wystarczy nawiązać z drugą osobą kontakt wzrokowy, a w ostateczności podać rękę [2]. Życie Finów, bardziej niż innych narodów, związane jest z sezonowością przyrody. W okresie letnim dni polarne sprzyjają imprezom na świeżym powietrzu, korzystaniu z dóbr natury. Najdłuższy dzień w roku, dzień świętego Jana czyli Juhannuspaiva" jest świętem narodowym, ustawowo wolnym od pracy, w którym wszyscy Finowie wyjeżdżają na swoje działki nad jeziorami, całą noc świętują ze znajomymi, zażywają sauny i kąpieli. Ciemne i zimne noce polarne oraz surowe zimy są natomiast powodem częstych depresji i czasem oczekiwania na dłuższe i cieplejsze dni. Marzeniem każdego Fina jest wtedy Etelanmatka", czyli wakacje na południu. Każdy Fin marzy 0 tym, żeby chociaż raz w roku znaleźć się w kraju o gorącym klimacie, aby nacieszyć się słońcem i długim dniem [9]. Celem niniejszych badań jest poznanie 1 porównanie motywacji turystycznej polskich oraz fińskich studentów kierunków związanych ze sportem oraz kierunków informatycznych. Podstawę teoretyczną badań stanowi model motywacji turystycznej Winiarskiego. Sformułowano następujące pytania badawcze: 1. Jakie rodzaje motywów dominują w strukturze motywacji turystycznej badanych studentów? 2. Jakie są różnice w strukturze motywacji turystycznej studentów polskich i fińskich? 3. Jakie są różnice w strukturze aktywności turystycznej między studentami polskimi i fińskimi? Materiał i metody Badaniami objęto łącznie 154 studentów w wieku od 19 do 30 lat, z których 81 to studenci z Warszawy, a 53 studenci z fińskiej miejscowości Jyvaskyla, zamieszkiwanej przez ponad 83,5 tysiąca osób. 64 badanych osób to studenci informatyki, a pozostałe 70 to studenci kierunków związanych ze sportem (turystyka i rekreacja oraz zarządzanie sportem).. W celu uzyskania odpowiedzi na pytania badawcze zastosowano dwa narzędzia badawcze: Kwestionariusz Motywacji Turystycznej (KMT) R. Winiarskiego [11] oraz ankietę własną. Kwestionariusz KMT pozwala diagnozować 7 motywów podejmowania aktywności turystycznej, określonych przez Winiarskiego jako: motywacja aktywnościowa (Ac), motywacja katartyczna (K), motywacja zdrowotna (H), motywacja społeczna (S), motywacja emocjonalna (E), motywacja ambicjonalna (Am), motywacja kogni-

4 tywna (C). Autorska ankieta opracowana dla celów badania zawierała pytania otwarte, dotyczące częstotliwości wyjazdów turystycznych, barier w podejmowaniu turystyki oraz czynników mających decydujący wpływ na charakter podejmowanej aktywności turystycznej. Wykorzystano zarówno narzędzia w języku polskim jak i w wersji przetłumaczonej na język angielski. Wyniki Tabela l przedstawia nasilenie poszczególnych motywów uczestnictwa w turystyce w całej grupie badanych - studentów sportu i informatyki, pochodzących z Polski i Finlandii, zarówno kobiet i mężczyzn. Największe znaczenie odgrywa u wszystkich studentów motywacja emocjonalna i społeczna. Kolejno istotne są: motywacja poznawcza i ambicjo- Tabela 1: Motywacja turystyczna w całej badanej grupie (N=154) Rodzaj motywacji Aktywnościowa (Ac) Katartyczna (K) Zdrowotna (H) Społeczna (S) Emocjonalna (E) Ambicjonalna (Am) Poznawcza (C) M 16,45 14,92 15,85 19,63 19,70 14,19 17,03 Wyniki surowe SD 4,098 4,232 4,199 4,545 3,617 3,664 4,637 Steny 4,60 4,18 4,46 6,55 6,63 5,66 5,72 Legenda: N - liczebność; M - średnia; SD - odchylenie standardowe. Ranga V VII VI II I IV III nalna. Najmniejsze znaczenie ma motywacja katartyczna, zdrowotna i aktywnościowa. Następnie przeprowadzono porównanie grup studentów fińskich i polskich pod względem natężenia poszczególnych motywów podejmowania aktywności turystycznej (tab.2). Średni poziom badanych parametrów w poszczególnych grupach porównywano za pomocą testu U Manna-Whitneya, gdyż uprzednio wykazano brak zgodności badanych parametrów z rozkładem normalnym za pomocą testu Kołmogorowa-Smirnowa. Istotna różnica występuje w nasileniu motywacji aktywnościowej, katartycznej, zdrowotnej i społecznej. Studenci polscy wykazują silniejszą potrzebę aktywności fizycznej podczas uprawiania turystyki, ujawniają też silniejszą potrzebę odprężenia psychicznego, uwolnienia się od napięć i stresów. Polacy częściej wybierają też rodzaje turystyki pozwalające na zaspokojenie potrzeb zdrowotnych i zapewnienie sobie dobrego samopoczucia oraz wyraźniej pragną zaspokajać na wyjazdach turystycznych potrzeby kontaktów towarzyskich, przyjaźni, miłości i przynależności. Pozostałe rodzaje motywacji turystycznej tj. motywacja emocjonalna, ambicjonalna i kognitywna pozostaje w obu grupach na podobnych poziomach. ^"\^^ Grupa Motyw ^^\^ Aktywnościówy Katartyczny Zdrowotny Społeczny Emocjonalny Ambicjonalny Poznawczy Tabela 2: Motywacja turystyczna studentów polskich i fińskich M 18,16 16,72 16,83 20,21 19,81 14,70 16,70 Polska (N=81) SD 3,199 3,678 4,177 4,929 3,688 4,170 5,204 M 13,83 12,17 14,36 18,75 19,53 15,21 17,53 Finlandia (N=53) SD 3,955 3,501 3,808 3,762 3,533 2,727 3,593 Test Manna-Whitneya U 869, , , , , , ,000 Legenda: N - liczebność; M - średnia; SD - odchylenie standardowe; U - wartość testu Manna-Whitneya; p - poziom istotności. P 0,000 0,000 0,002 0,018 0,525 0,515 0,392

5 Porównanie odpowiedzi na pytania otwarte wskazuje, że większość studentów fińskich wyjeżdża w kraju 2 razy do roku (ok. 29% badanych) lub więcej niż 4 razy w roku (ok. 30% badanych). Struktura wyjazdów krajowych studentów z Polski bardziej przypomina rozkład normalny, to znaczy najwięcej udzielonych odpowiedzi to 3 razy (ok.. 25% badanych) i 2 razy (ok.22% badanych) w roku. Badani studenci fińscy wyjeżdżają częściej niż ich polscy koledzy. Wśród badanych Polaków aż 31% nie wyjeżdża za granicę, u Finów odsetek ten wynosi 15%. Większość badanych studentów wolałaby częściej uprawiać turystykę. Zaledwie kilka osób (9%) jest zadowolonych z częstości swoich wyjazdów. Wśród badanych nie ma osoby, która wolałaby podróżować rzadziej niż do tej pory. Większość badanych studentów (66%) zadeklarowała brak pieniędzy jako główną barierę w częstszym uprawianiu turystyki, nieco częściej wskazywali ją studenci z Polski (74% wobec 55%). Studenci polscy prawie na równym miejscu stawiają brak czasu spowodowany ilością obowiązków szkolnych. Barierę te wskazuje 70% badanych. U badanych Finów czynnik ten jest nieco mniej istotny niż u Polaków, pojawia się on w odpowiedziach 32% studentów. Innymi wymienianymi przez studentów barierami były brak odpowiedniego towarzystwa, z którym chcieliby się udać w podróż, problemy zdrowotne czy też brak chęci partnera, jednakże pojawiały się one w odpowiedziach bardzo rzadko. Studenci najczęściej wybierają miejsce krajowego wypoczynku oceniając jego szeroko rozumianą atrakcyjność (27% Polaków i 23% Finów). Ważnym czynnikiem jest również natura (odpowiednio 17% i 15%), infrastruktura rekreacyjna (11% i 15%) oraz ceny, jakie obowiązują w danym miejscu (23% i 11%). 11% studentów polskich i 9% ich fińskich kolegów lubi też jeździć do miejsc jeszcze nieznanych. Część badanych Polaków (11%) kieruje się przy wyborze miejsca wakacji opinią innych, natomiast Finowie (17%) jeżdżą po prostu do miejsc, w których mieszkają ich znajomi. Istotną determinantą przy wyborze miejsca na wakacje w kraju jest też dla niektórych Finów to, gdzie odbywają się festiwale rockowe (11%) lub gdzie można zwiedzać ciekawe zabytki (6%). Najważniejszym czynnikiem determinującym wybór miejsca na wakacje za granicą jest dla badanych studentów (30% bez względu na narodowość) cena wyjazdu oraz oferowane na miejscu atrakcje (27% studentów polskich, 8% fińskich). Studenci lubią też wyjeżdżać w miejsca nowe (12% polskich i 19% fińskich studentów), o ciekawej kulturze Odpowiednio 5% i 17%) i ciepłym klimacie (9% i 11%). Infrastruktura rekreacyjna nie decyduje w większym stopniu o wyborze miejsca docelowego, ale jest również istotna (dla 4% Polaków i.13% Finów). Część studentów fińskich deklaruje, że wybiera miejsca o ciekawych zabytkach oraz w okolicach dużych miast (odpowiednio 17% i 9%). Dyskusja Wyniki badania studentów wskazują, że studenci najczęściej uprawiaj ą turystykę dla zaspokojenia potrzeb emocji, wrażeń i obniżenia poziomu samokontroli. Także w badaniach turystów prowadzonych przez Winiarskiego [11] motyw emocjonalny uplasował się na pierwszym miejscu. Był on szczególnie znaczący wśród osób uprawiających turystykę górską w porównaniu z osobami uprawiającymi sportowe formy rekreacji. Natomiast w badaniach studentów kierunków humanistycznych i technicznych motywacja o podobnym charakterze (nazywana motywem zabawy i wypoczynku) uplasowała się u kobiet na pierwszym, zaś u mężczyzn na drugim miejscu. Zbliżony znaczeniowo motyw doznawania wrażeń zmysłowych zajął odpowiednio drugie i trzecie miejsce [6]. Bardzo istotnym motywem jest również chęć. przebywania w grupie osób, wśród których można znaleźć akceptację, zrozumienie i przyjaźń. Dlatego też studenci wyjeżdżają najczęściej w grupach odpowiadających zainteresowaniom, celom bądź rodzajom wypoczynku, co daje im poczucie przynależności. Najlepszymi rodzajami wypoczynku dla studentów są więc formy turystyki aktywnej bądź też wyjazdy na imprezy tematyczne, koncerty itp. W badaniach Winiarskiego [11] motyw społeczny okazał się nieco mniej istotny. Warto jednak podkreślić, że obejmowały one osoby nieco starsze, o średniej wieku około 30 lat. Być może różnica w wynikach jest związana z wiekiem badanych. Natomiast dla studentów badanych przez Łukasika [6] motywy stowarzyszania okazały się względnie mniej ważne, zajmując u kobiet trzecią, zaś u mężczyzn dopiero szóstą pozycję w hierarchii.

6 10 Przeprowadzone badania wykazały, że studenci polscy i fińscy różnią się między sobą pod względem nasilenia motywacji aktywnościowej, katartycznej, zdrowotnej i społecznej. Studenci polscy wykazują wyższy poziom motywacji aktywnościowej, są więc bardziej chętni do uprawiania turystyki aktywnej niż Finowie. Sytuacja taka może mieć swoją przyczynę w różnicy oferty sportowo - rekreacyjnej, jaką oferują młodzieży akademickiej uczelnie w obu krajach. Na uczelniach fińskich studenci mogą za niewielką opłatą semestralną korzystać z całego bogactwa zajęć ruchowych: od wszelakich gier zespołowych, sztuk walki, wspinaczki, zajęć tanecznych i typu fitness po sporty zimowe i rekreację uprawianą w plenerze. Na polskich uczelniach oferta taka jest zdecydowanie uboższa, co może częściej popychać" studentów do szukania zaspokojenia potrzeby ruchu i aktywności fizycznej podczas uprawiania turystyki niż występuje to u studentów fińskich. Różnice kulturowe wyjaśniają także wyższy poziom motywacji zdrowotnej u Polaków. Finowie żyją na co dzień bardziej higienicznie, dlatego chęć poprawy zdrowia nie jest u nich determinantą podejmowania turystyki. Zdrowe nawyki są dla nich codziennością, więc nie muszą wprowadzać ich jedynie w czasie wypoczynku. Studenci polscy częściej też traktują turystykę jako ucieczkę od stresów i napięć. Wynik taki można przypisać temu, iż badani studenci z Polski przebywają podczas studiów w Warszawie, a więc w ponad półtora-milionowej stolicy, podczas gdy studenci fińscy mają szansę na bardziej sprzyjające warunki życia w mniejszym, zamieszkiwanym przez nieco ponad osiemdziesiąt tysięcy mieszkańców mieście Jyvaskyla. Poza tym Finowie żyją blisko przyrody. Przy podobnej powierzchni kraju Finlandię zamieszkuje około ośmiokrotnie mniej mieszkańców, a lasy stanowią około 70% powierzchni tego kraju. Finowie cenią sobie dodatkowo spokój i ciszę, żyją wolniej, w harmonii z naturą i bardziej dbają o higienę psychiczną, dlatego studenci fińscy mogą odczuwać słabszą potrzebę odprężenia psychicznego niż ich polscy koledzy. Wyższy poziom motywacji społecznej u Polaków można tłumaczyć różnicami kulturowymi między dwoma krajami. Polacy są na ogół otwarci i uważani przez osoby innych narodowości za naród sympatyczny, lubiących zabawę i wszelkie rozrywki. Jesteśmy również narodem dosyć kolektywistycznym i chętnie się organizujemy, poszukujemy wspólnych celów i dążymy do nich. Turystyka daje pole realizacji takim ambicjom. Finowie są natomiast uważani za nieśmiałych, zdystansowanych ludzi. Ich wyuczona reguła, że nie należy narzucać się z rozmową, znajduje odzwierciedlenie także w różnych dziedzinach życia towarzyskiego. Nawet podczas spotkań ze znajomymi wśród Finów często panuje cisza. Takie wymagania społeczne mogą wpływać na bardziej introwertyczny i indywidualistyczny charakter Finów, a co za tym idzie ich potrzeby afiliacyjne mogą być mniejsze [l, 2]. Pamiętać należy jednak i o tym, że ludzie różnią się pod względem motywacji także w obrębie tej samej kultury. Zachowanie człowieka dorosłego jest polimotywacyjne, co oznacza, że podejmuje on takie działania, które zaspokajają jak największą liczbę jak najbardziej istotnych motywów. Hierarchia motywów uprawiania turystyki przez studentów z Polski i Finlandii powstała na drodze uśrednienia wyników indywidualnych, stanowi więc jedynie byt" statystyczny. Poznanie specyfiki motywacji turystycznej obu narodów wymaga także prowadzenia badań o charakterze idiograficznym przy użyciu metod jakościowych. Na podstawie otrzymanych wyników można stwierdzić, iż studenci z Finlandii wyjeżdżają nieco częściej niż polscy studenci, mimo to studenci z obu badanych grup zgodnie deklarują chęć częstszych wyjazdów. Bariery w podejmowaniu turystyki pozostają również podobne. W większości jest to brak pieniędzy. Polacy nieco częściej niż Finowie wymieniają też brak czasu związany z ilością zajęć na uczelniach. Przy wyborze miejsca wypoczynku za granicą ważne są dla badanych studentów ceny oraz oferowane na miejscu atrakcje. Chętnie udaliby się oni w miejsca nowe, o ciekawej kulturze i ciepłym klimacie. Finowie częściej zwracają uwagę na infrastrukturę rekreacyjną oraz na to, aby odwiedzane miejsce było bogate w zabytki lub leżało w okolicach dużego miasta. Może to być spowodowane faktem, iż w Finlandii znajduje się stosunkowo mało miejsc historycznych i z racji małej liczby ludności i stosunkowo dużej powierzchni brakuje w nim dużych miast [1,9]. Finlandia obchodziła w 2007 roku dziewięćdziesięciolecie swojej niepodległości, a więc jest krajem stosunkowo młodym. Nawet w nielicznych miastach nie ma zbyt wielu zabytków, a te budynki, które istniały przed laty zostały

7 11 w większości spalone. Typowym składnikiem krajobrazu są tam lasy i jeziora, a nie imponujące i bogate historycznie miasta. Dlatego Finowie szukają w swoich podróżach, w większości zagranicznych, śladów bogatego dziedzictwa kulturowego, odmienności od kulturowej pustki, jakiej doświadczają w swojej ojczyźnie pozbawionej bogatej tradycji [9]. Niestety brak jest w literaturze podobnych badań porównujących motywację turystyczną dwóch badanych w tej pracy narodowości. Uzyskanych wyników nie da się więc odnieść do żadnych już istniejących. Z powodu zróżnicowanej liczebności badanych grup, braku jednorodności wieku badanych osób oraz możliwego niedostosowania polskiego narzędzia badawczego do standardów fińskich, wyników badań nie należy traktować jako reprezentatywnych dla populacji polskich i fińskich studentów. Można je potraktować jako badania wstępne, pilotażowe, poprzedzające właściwe badania psychologiczne. Otrzymane wyniki przybliżaj ą nam jednak obraz struktury motywacji turystycznej studentów polskich i fińskich. Przeprowadzone badania można podsumować następująco: 1. W strukturze motywacji turystycznej badanych studentów niezależnie od narodowości dominuj ą motywy emocjonalne i społeczne. 2. Studenci polscy odznaczają się wyższym poziomem motywacji aktywnościowej, katartycznej, zdrowotnej i społecznej niż studenci fińscy. 3. Występują pewne różnice w preferowanych przez studentów polskich i fińskich rodzajach turystyki. Wynikają one głównie z różnic kulturowych i różnic środowiska naturalnego, w których żyją badani. Bariery w uprawianiu turystyki przez studentów obu krajów pozostają podobne. Piśmiennictwo: 1. Alho O. 2006: A Gnidę to Finnish Customs and Manners. asp?intnwsaid=25001 ( ) 2. Berry M. Carbaugh D. Nurmikari-Barry M, 2004: Communicating Finnish Quietude: APedagogical Process for Discovering Implicit Cultural Meanings in Language. Language and Intercultural Communication 4(4): Franken R E. 2005; Psychologia motywacji. GWP, Gdańsk 4. Hidalgo N. 1993: Multicultural teacher introspection. W: Perry, T., Fraser, J. (red.) Freedoiris plow: Teaching in the multicultural classroom. Routledge,, New York, H ów to become a Finn, 6. Łukasik A. 1993: Struktura motywacji turystycznej. Folia Turistica 4: Łukaszewski W. 2000: Motywacja w najważniejszych systemach teoretycznych. W: Strelau J. (red.) Psychologia. Podręcznik akademicki. T. 2. GWP, Gdańsk, Pearce P. 1988: The Ulysses Factor, Springer-Yerlag, New York 9. White L. 2000: From Start To Finnish: a short course in Finnish, Finn Lectura OY AB 10. Winiarski R. 1988a: Motywacja turystyczna: struktura i społeczne uwarunkowania. Problemy Turystyki 2 (40): Winiarski R. 1988b: Kwestionariusz Motywacji Turystycznej /KTM/: konstrukcja i charakterystyka psychometryczna. Problemy Turystyki 2(40): Adres korespondencyjny: prof. dr hab. Monika Guszkowska Akademia Wychowania Fizycznego Zakiad Psychologii ul. Marymoncka Warszawa 45