Informacje techniczne. Informacje o szerokości strumienia. Oznakowanie rozpylaczy. Opryskiwanie cieczą o gęstości innej niż woda INFORMACJE TECHNICZNE

Transkrypt

1 Informacje techniczne Opryskiwanie cieczą o gęstości innej niż woda Ponieważ wszystkie wartości podawane w tabelach w tym katalogu są obliczane w oparciu o rozpylanie wody,, której litr waży 1 kg, w przypadku opryskiwania roztworami cieczy cięższych lub lżejszych od wody należy użyć współczynników przeliczeniowych. W celu określenia właściwego rozmiaru rozpylacza dla danego roztworu cieczy należy najpierw pomnożyć żądaną wartość wypływu w l/min lub dawkę w l/ha przez współczynnik przeliczeniowy dla wody. Następnie korzystając z nowej, przeliczonej wartości w l/min lub l/ha dokonać wyboru odpowiedniego rozpylacza. Przykład: Wymagana dawka opryskiwania wynosi 100 l/ha cieczy o gęstości 1,28 kg/l. Poprawną wielkość dyszy należy określić w następujący sposób: l/ha (cieczy innej niż woda) współczynnik przeliczeniowy = l/ha (z tabeli w katalogu) 100 l/ha (roztwór 1,28 kg/l) 1,13 = 113 l/ha (woda) Należy dobrać wielkość rozpylacza, który dostarczy 113 l/ha wody przy danym ciśnieniu. Ciężar właściwy kg/l 0,84 0,92 0,96 0,98 1,00 WODA 1,00 1,08 1,04 1,20 1,10 1,28 28% azotu Współczynnik przeliczeniowy 1,13 1,32 1,15 1,44 1,20 1,68 1,30 Informacje o szerokości strumienia Przedstawiona tabela zawiera teoretyczne wartości szerokości strumienia obliczone na podstawie kąta oprysku i odległości od dyszy. Wartości te obliczono przy założeniu, że kąt strumienia pozostaje taki sam na całej jego długości. W rzeczywistości, podane w tabeli wielkości kątów nie są stałe, szczególnie w przypadku długich odległości opryskiwania. Odległość opryskiwania Kąt strumienia Teoretyczna szerokość opryskiwanego pasa KĄT STRUMIENIA Teoretyczna szerokość pokrycia przy różnej wysokości opryskiwania (cm) 20 cm 30 cm 40 cm 50 cm 60 cm 70 cm 80 cm 90 cm 15 5,3 7,9 10,5 13,2 15,8 18,4 21,1 23,7 20 7,1 10,6 14,1 17,6 21,2 24,7 28,2 31,7 25 8,9 13,3 17,7 22,2 26,6 31,0 35,5 39, ,7 16,1 21,4 26,8 32,2 37,5 42,9 48, ,6 18,9 25,2 31,5 37,8 44,1 50,5 56, ,6 21,8 29,1 36,4 43,7 51,0 58,2 65, ,6 24,9 33,1 41,4 49,7 58,0 66,3 74, ,7 28,0 37,3 46,6 56,0 65,3 74,6 83, ,8 31,2 41,7 52,1 62,5 72,9 83,3 93, ,1 34,6 46,2 57,7 69,3 80,8 92, ,5 38,2 51,0 63,7 76,5 89, ,6 44,4 59,2 74,0 88, ,6 50,4 67,1 83, ,7 55,0 73,3 91, ,0 60,0 80, ,7 65,5 87, ,7 71,5 95, ,1 85, , , Oznakowanie rozpylaczy Oferta zawiera wiele typów rozpylaczy, o różnym natężeniu przepływu, kącie strumienia, wielkości kropel oraz kształtcie strumienia. Niektóre z tych charakterystyk są określone przez numer rozpylacza. Trzeba pamiętać, że podczas wymiany zużytych rozpylaczy należy kupić ten sam numer rozpylacza, co zapewni ponownie poprawne dozowanie opryskiwacza. Typ rozpylacza 110 kąt strumienia Nazwa markowa VisiFlo Materiał 1,5 l/min (0,4 galona) nominalne natężenie wypływu z dyszy przy ciśnieniu 2,8 bara (40 PSI) 174

2 Informacje o ciśnieniu opryskiwania Natężenie przepływu Natężenie przepływu w rozpylaczu zmienia się wraz z ciśnieniem opryskiwania. Ogólna zależność pomiędzy wartością natężenia przepływu w l/min i ciśnieniem jest następująca: l/min 1 = Ebar 1 l/min 2 Ebar 2 To równanie jest objaśnione na ilustracji z prawej strony. Mówiąc w skrócie, aby podwoić przepływ przez dyszę, należy czterokrotnie zwiększyć ciśnienie. Wyższe ciśnienie nie tylko zwiększa szybkość przepływu przez dyszę, ale wpływa również na wielkość kropli i stopień zużycia dyszy. W miarę wzrostu ciśnienia zmniejsza się wielkość kropli i zwiększa szybkość zużycia dyszy. Wartości podane w tabelach tego rozdziału wskazują najczęściej używane zakresy ciśnienia w odniesieniu do odpowiednich rozpylaczy. Jeśli potrzebne są informacje na temat wydajności rozpylaczy poza podanym zakresem ciśnienia, należy zwrócić się do działu rolnego firmy Spraying Systems Co.. Kąt strumienia i pokrycie W zależności od typu i wielkości rozpylacza ciśnienie robocze może mieć znaczny wpływ na wartość kąta strumienia i jakość rozpylenia cieczy. Jak przedstawiono poniżej dla rozpylacza o strumieniu płaskim 11002, zmniejszenie ciśnienia powoduje zmniejszenie kąta strumienia i pogorszenie pokrycia opryskiwanej powierzchni. Wartości w tabelach w tym katalogu dotyczą opryskiwania wodą. Generalnie, ciecze bardziej lepkie od wody tworzą stosunkowo mniejsze kąty strumienia, zaś ciecze z napięciem powierzchniowym mniejszym od wody wytwarzają szersze kąty strumienia. W sytuacji, gdy ważna jest równomierność oprysku, należy zwracać uwagę na to, aby rozpylacze pracowały w odpowiednim zakresie ciśnienia. Uwaga: Sugerowane minimalne wysokości opryskiwania dla belek opryskowych odnoszą się do rozpylaczy rozpylających wodę z nominalnym kątem strumienia. Spadek ciśnienia na wybranych podzespołach opryskiwacza Model dla 1,0 bara (15 PSI) 0,46 l/min (0,12 GPM) 46 cm (189) Model dla 1,0 bara (15 PSI) cm (369) Model dla 2,8 bara (40 PSI) Model dla 2,8 bara (40 PSI) 0,8 l/min (0,2 GPM) Numer elementu Typowy spadek ciśnienia (w barach) dla różnych wielkości przepływu (l/min) 10 l/min 18 l/min 26 l/min 30 l/min 34 l/min 38 l/min 56 l/min 68 l/min 120 l/min 46 cm (189) 110 AA2 GunJet AA18 GunJet 0,14 0,37 0,69 1,1 0,34 0,90 1,7 2,8 131 cm (529) AA30L GunJet 0,97 AA43 GunJet 0,69 0,14 AA143 GunJet 0,06 0,12 0,24 0,54 Zawór AA6B 0,10 0,17 0,24 0,28 0,34 0,79 1,1 Zawór AA17 0,10 0,17 0,24 0,28 0,34 0,79 1,1 Zawór AA144A 0,10 0,17 0,24 0,28 0,34 0,79 1,1 Zawór AA144A-1-3 0,34 Zawór AA145 0,34 Zawór 344BEC-24-C 0,34 Spadek ciśnienia dla różnych wielkości węży Przepływ w l/min 6,4 mm 9,5 mm 12,7 mm 19,0 mm 25,4 mm 1,9 0,1 9,6 1,4 3,8 4,8 Spadek ciśnienia na długości 3 m (108) bez połączeń bar kpa bar kpa bar kpa bar kpa bar kpa 5,8 0,1 9,6 2,8 7,7 0,2 16,5 4,1 9,6 0,2 23,4 0,1 6,2 11,5 0,1 8,3 15,4 0,1 13,8 19,2 0,2 20,0 2,8 23,1 0,3 27,6 4,1 30,8 0,1 6,2 2,1 38,5 0,1 9,6 2,8 175

3 Pomiar obszaru Ważna jest wiedza o przewidywanym obszarze do naniesienia środka ochrony roślin lub nawozu. Obszary darni do podania zabiegowi pielęgnacyjnemu, takie jak trawniki domowe i tereny zielone, pola początkowe i aleje na torach golfowych, należy mierzyć w metrach kwadratowych lub arach w zależności od wymaganych jednostek. Obszary okrągłe Obszary prostokątne Powierzchnia = π x średnica 2 (d) 4 π = 3,14159 Obszar = długość (l) x szerokość (w) Przykład: Jaka jest powierzchnia trawnika o długości 150 metrów i szerokości 75 metrów? Powierzchnia = 150 metrów 75 metrów = metrów kwadratowych Za pomocą następującego równania można określić powierzchnię w hektarach. Powierzchnia w hektarach = Powierzchnia w metrach kwadratowych metrów kwadratowych na hektar (Hektar ma powierzchnię metrów kwadratowych). Przykład: Przykład: Jaka jest powierzchnia trawnika o średnicy 15 metrów? π x (15 metrów) 2 3,14 x 2025 Powierzchnia = = 4 4 = 177 metrów kwadratowych Powierzchnia w hektarach Obszary nieregularne = 177 metrów kwadratowych metrów kwadratowych na hektar = 0,018 hectare Powierzchnia w hektarach metrów kwadratowych = metrów kwadratowych na hektar Obszary trójkątne Przykład: Powierzchnia = = 1,125 hektara Podstawa (b) x wysokość (h) Podstawa narożnej działki jest równa 120 metrów, a jej wysokość wynosi 50 metrów. Jaka jest powierzchnia działki? 120 metrów x 50 metrów Powierzchnia = 2 = 3000 metrów kwadratowych Powierzchnia w hektarach = metrów kwadratowych metrów kwadratowych na hektar = 0,30 hektara Dowolny obszar trawnika o nieregularnym kształcie można zazwyczaj sprowadzić do jednej lub większej liczby figur geometrycznych. Obliczana jest powierzchnia każdej figury, a następnie ich powierzchnie są sumowane dla uzyskania łącznej powierzchni. Przykład: Jaka jest łączna powierzchnia przedstawionego powyżej dołka Par-3? Obszar można podzielić na trójkąt (obszar 1), prostokąt (obszar 2) i koło (obszar 3). Następnie należy użyć podanych powyżej równań i określić obszary cząstkowe, a następnie obszar łączny. Obszar 1 = Obszar 2 = Obszar 3 = 15 metrów x 20 metrów = 150 metrów 2 kwadratowych 15 metrów x 150 metrów = 2250 metrów kwadratowych 3,14 x (20) 2 = 314 metrów 4 kwadratowych Obszar całkowity = = 2,714 metrów kwadratowych 2714 metrów kwadratowych = = 0, metrów kwadratowych na hektar hektara 176

4 Kalibrowanie opryskiwacza Opryskiwanie powierzchniowe Kalibracja opryskiwacza (1) jest przygotowaniem maszyny do pracy oraz (2) oceną stopnia zużycia rozpylaczy. Zapewnia to optymalne zastosowanie rozpylaczy TeeJet. Niezbędne wyposażenie: n Kontener kalibracyjny TeeJet n Kalkulator n Szczotka do czyszczenia TeeJet n Jeden nowy rozpylacz TeeJet tego samego rozmiaru co rozpylacze w opryskiwaczu n Stoper lub zegarek z sekundnikiem ETAP 1 Sprawdź prędkość traktora/opryskiwacza! Znajomość rzeczywistej prędkości opryskiwacza ma zasadnicze znaczenie dla dokładnego opryskiwania. Wskazania prędkościomierza i niektórych elektronicznych urządzeń pomiarowych mogą być niedokładne z powodu poślizgów kół. Sprawdź czas potrzebny do przejechania 30- lub 60-metrowego (100 lub 2008) odcinka po polu. Słupki w ogrodzeniu mogą służyć jako znaczniki stałe dystansu. Początkowy słupek powinien być wystarczająco daleko, aby umożliwić traktorowi/opryskiwaczowi osiągnięcie zaplanowanej prędkości w czasie zabiegu. Należy utrzymywać tę prędkość podczas całego przejazdu między znacznikami początek i koniec. Najdokładniejsze pomiary można uzyskać w odniesieniu do zbiornika oprysku zapełnionego do połowy. W celu obliczenia rzeczywistej szybkości należy się zapoznać z tabelą na stronie 173. Po ustaleniu poprawnego ustawienia obrotów silnika i biegu należy oznaczyć tachometr lub prędkościomierz, aby mieć możliwość kontrolowania prędkości roboczej w czasie opryskiwania. ETAP 2 Dane wyjściowe Przed rozpoczęciem opryskiwania należy zanotować następujące informacje: PRZYKŁAD Typ rozpylacza w opryskiwaczu TT11004 (Wszystkie rozpylacze muszą być jednakowe) rozpylacz płaskostrumieniowy Przykładowa dawka cieczy l/ha (Należy uwzględnić zalecenia z etykiety preparatu) Zmierzona prędkość opryskiwacza km/godz. Rozstaw rozpylaczy cm ETAP 3 Obliczanie wymaganej wydajności rozpylacza Wydajność rozpylacza w l/min można obliczyć za pomocą wzoru. l/ha x km/h x W WZÓR: l/min = PRZYKŁAD: l/min = ODPOWIEDŹ: 1,58 l/min ETAP x 10 x Ustawianie poprawnego ciśnienia Włącz opryskiwacz i sprawdź, czy nie ma wycieków lub zatkanych rozpylaczy. Sprawdź i w razie potrzeby wyczyść wszystkie dysze i filtry za pomocą szczotki TeeJet. Wymień jeden rozpylacz i filtr na identyczny nowy rozpylacz i filtr na belce opryskiwacza. Sprawdź odpowiednią tabelę wyboru rozpylacza i określ ciśnienie wymagane do zapewnianie wydajności wyjściowej dyszy obliczonej według wzoru podanego w etapie 3 w odniesieniu do nowej dyszy. Ponieważ wszystkie wartości w tabelach są oparte na rozpylaniu wody, należy użyć współczynników konwersji podczas opryskiwania roztworami cięższymi lub lżejszymi od wody (patrz strona 174). Przykład: (przy wykorzystaniu powyższych danych wejściowych) w tabeli TeeJet na stronie 9 można znaleźć rozpylacz o płaskim strumieniu TT W tabeli zostało podane, że ta dysza zapewnia uzyskanie wydajności 1,58 l/min (0,40 GPM) przy 3 barach (40 PSI). Włącz opryskiwacz i wyreguluj ciśnienie. Do pojemnika kalibracyjnego zbieraj przez minutę ciecz wylatującą z nowej dyszy i zmierz jej objętość. W razie potrzeby wyreguluj ciśnienie do chwili zebrania 1,58 l/min (0,40 GPM) w naczyniu pomiarowym. W ten sposób zostało ustawione odpowiednie ciśnienie opryskiwacza. Opryskiwacz, przy zachowaniu obliczonej prędkości roboczej, będzie pracował zgodnie z zaleceniami producenta środka ochrony roślin. ETAP 5 Sprawdzenie systemu Diagnostyka problemu: Teraz należy sprawdzić wielkość wypływu dla kilku rozpylaczy na każdej sekcji belki opryskowej. Jeśli wielkość wypływu w dowolnym rozpylaczu jest o 10 procent większa lub mniejsza niż nowo zainstalowanego rozpylacza, sprawdź ponownie wydajność z tej dyszy. Jeśli uszkodzony jest tylko jeden rozpylacz, zamień go oraz filtr na nowy, po czym system będzie gotowy do opryskiwania. Jeśli jednak wadliwy będzie drugi rozpylacz, należy wymienić wszystkie dysze na całej belce opryskowej. Może się to wydawać dziwne, ale praktyka wskazuje, że dwa zużyte rozpylacze na belce opryskowej są w pełni wystarczającym wskaźnikiem występowania uszkodzeń rozpylaczy w ogóle. Wymiana tylko pary zużytych rozpylaczy może stanowić potencjalne źródło poważnych problemów dla właściwego zastosowania środka ochrony. Zastosowania pasowe i kierunkowe Jedyną różnicą między powyższą procedurą i kalibracją w odniesieniu do zastosowań pasowych lub ukierunkowanych jest wartość W z wzoru podanego przy omawianiu etapu 3. Dla pojedynczego rozpylacza w opryskiwaniu pasowym: W = szerokość opryskiwanego pasa lub pokosu (w cm). Dla opryskiwania pasowego zespołem rozpylaczy: W = odstęp rzędów (w cm) podzielony przez liczbę dysz na rząd. 177

5 Akcesoria do kalibracji opryskiwacza Papier wrażliwy na wodę i olej Tego typu papiery ze specjalnym pokryciem służą do oceny równomierności opryskiwania, określenia szerokości pokosu, stopnia pokrycia i penetracjiłanu. Papier wrażliwy na wodę jest żółty i zmienia kolor na niebieski po opryskaniu go kroplami zawierającymi wodę. Biały papier czuły na olej zmienia kolor na czarny w miejscach styku z kroplami oleju. Aby uzyskać więcej informacji na temat papieru wrażliwego na wodę, należy zwrócić się o przysłanie arkusza informacyjnego 20301, a w przypadku papieru czułego na olej arkusza informacyjnego Papier wrażliwy na wodę i olej sprzedawany przez firmę Spraying Systems Co. Jego producentem jest firma Syngenta Crop Protection AG. Numer części N N N Papier wrażliwy na wodę Rozmiar papieru 76mm x 26mm 76mm x 52mm 500mm x 26mm Sztuk w opakowaniu 50 arkuszy 50 arkuszy 25 paski Tester rozpylacza TeeJet Tester rozpylaczy TeeJet pomaga szybko i łatwo zidentyfikować zużyte rozpylacze. Ten ręczny przepływomierz umożliwia sprawdzenie wszystkich rozpylaczy pod kątem jednolitego natężenia przepływu w ciągu kilku minut. Wystarczy podłączyć adapter do rozpylacza i odczytać przybliżoną szybkość przepływu na podwójnej skali pomiarowej. Dostarczany adapter pasuje do wszystkich typów konwencjonalnych kołpaków dysz i kołpaków dysz z szybkozłączami. Każdy tester rozpylacza ma szczotkę do czyszczenia dysz TeeJet umieszczoną we wbudowanej wnęce. Jak zamawiać: Określ numer części. Przykład: Stół rowkowy TeeJet do kontroli strumienia Efektywność oprysku zależy od jakości strumienia z rozpylaczy i poprawnej odległości belki od opryskiwanej powierzchni. Sprawdzenie wzoru opryskiwania TeeJet ułatwia ocenę, czy opryskiwacz jest poprawnie ustawiony dla zapewnienia równomiernego opryskiwania niezbędnego do bezpiecznego i skutecznego zwalczania chorób i szkodników. Przesuwając tester pod belką opryskiwacza podczas opryskiwania czystą wodą, można uzyskać natychmiastowe wskazanie rozkładu cieczy wzdłuż belki polowej. Jak zamawiać: Określ numer części. Przykład: Numer części Szczotka do czyszczenia rozpylaczy TeeJet Papier wrażliwy na olej Rozmiar papieru 76mm x 52mm Jak zamawiać: Określ numer części. Przykład: N Papier czuły na wodę Sztuk w opakowaniu 50 arkuszy Pojemnik kalibracyjny TeeJet Pojemnik kalibracyjny TeeJet ma pojemność 2,0 l (68 oz.) i podwójną skalę, zarówno w jednostkach amerykańskich, jak i metrycznych. Pojemnik j z polipropylenu jest wytrzymały i odporny na działanie środków chemicznych. Jak zamawiać: Przykład: CP24034A-PP (tylko pojemnik kalibracyjny) TeeJet Wiatromierz n Umożliwia pomiar prędkości wiatru w trzech skalach: n Beauforta, MPH (mile na godzinę) i m/s (metry na sekundę). n Duży zakres prędkości wiatru. n Zwarta i lekka budowa. n Łatwy w obsłudze i konserwacji. Jak zamawiać: Określ numer części. Przykład: Jak zamawiać: Określ numer części. Przykład: CP20016-NY 178

6 Zużycie rozpylacza A Rozpylacze nie są wieczne! Istnieje dużo dowodów, że rozpylacze są najbardziej zaniedbanym komponentem w dzisiejszym rolnictwie. Nawet w krajach, gdzie atestacja opryskiwaczy jest obowiązkowa, rozpylacze są najczęściej wymienianą przyczyną złego wyniku w badaniu. Z drugiej strony są one jednymi z najbardziej krytycznych elementów wpływających na poprawne zastosowanie cennych rolniczych środków chemicznych. Na przykład przekroczenie o 10 procent dawki środka chemicznego na dwukrotnie opryskiwanym gospodarstwie 200-hektarowym może odpowiadać stracie USD przy obecnych inwestycjach chemicznych w kwocie 25,00 125,00 USD na hektar. Nie zostało tu uwzględnione potencjalnie możliwe uszkodzenie zbiorów. Ochrona rozpylacza to pierwszy krok do pomyślnego opryskiwania Efektywne oddziaływanie środka chemicznego na zbiory w dużym stopniu zależy od jego poprawnego zastosowania zgodnie z zaleceniami producenta środka chemicznego. Poprawny dobór i działanie rozpylaczy to bardzo ważne elementy dokładnej aplikacji środka chemicznego. Objętość oprysku przechodząca przez każdą dyszę oraz wielkość i jednorodność kropli oraz rozkład poprzeczny strumienia cieczy mają zasadniczneznaczenie przy zwalczaniu chorób i szkodników. Istotne znaczenie dla kontrolowania tych trzech czynników ma dysza rozpylacza. Do precyzyjnego wykonania każdej dyszy jest wymagana mistrzowska precyzja i staranność. Standardy europejskie, na przykład BBA, B Obszar zużycia i uszkodzeń powstałych w dyszy rozpylacza Chociaż zużycie może nie zostać wykryte podczas kontroli wzrokowej dyszy, można je zobaczyć, patrząc przez komparator optyczny. Brzegi zużytej dyszy (B) wyglądają na bardziej zaokrąglone niż brzegi nowej dyszy (A). Uszkodzenie dyszy (C) zostało spowodowane przez nieprawidłowe czyszczenie. Wyniki opryskiwania takimi rozpylaczami można zobaczyć na poniższych ilustracjach. wymagają bardzo małych tolerancji nowych dysz równej (±5%) przepływu nominalnego. Wiele typów i rozmiarów dysz TeeJet zostało już zatwierdzonych przez BBA, co potwierdza wysoką jakość marki dysz TeeJet. Jednak długie utrzymanie wysokiej jakości podczas opryskiwania spoczywa w rękach operatora zwłaszcza w zakresie ochrony i konserwacji. Na poniższej ilustracji porównano wyniki natryskiwania za pomocą dobrze konserwowanych i źle konserwowanych rozpylaczy. Można zapobiec złemu rozproszeniu strumienia oprysku. Wybór dłużej zużywających się materiałów rozpylaczy lub częsta ich wymiana z bardziej miękkich materiałów może wyeliminować nieprawidłowe zastosowania wiążące się ze zużytymi rozpylaczami. Dokładne oczyszczenie zatkanej dyszy może oznaczać różnicę między czystym polem i C Określanie zużycia rozpylacza Najlepszym sposobem określenia, czy rozpylacz jest nadmiernie zużyty, jest porównanie natężenia przepływu w używanym rozpylaczu i wielkości przepływu w nowym rozpylaczu tego samego rozmiaru i typu. Tabele w tym katalogu pokazują wartości natężenia przepływu w odniesieniu do nowych dysz. Sprawdź przepływ dla każdego rozpylacza za pomocą dokładnie wyskalowanego pojemnika kalibracyjnego, urządzenia do pomiaru czasu i dokładnego miernika ciśnienia zamontowanego bezpośrednio przy dyszy. Porównaj wielkości przepływu starego i nowego rozpylacza. Rozpylacze są uważane za nadmiernie zużyte i powinny zostać wymienione, gdy przepływ w nich przekracza przepływ w nowym rozpylaczu o 10%. Aby uzyskać więcej informacji, patrz strona 177. polem z pasmami chwastów. Rozpylacze z płaskim strumieniem mają precyzyjnie wykonane, cienkie brzegi wokół dyszy służące do sterowania strumieniem rozpylonej cieczy. Nawet najmniejsze uszkodzenie spowodowane nieprawidłowym czyszczeniem może spowodować zarówno zwiększenie przepływu, jak i zły rozkład cieczy. Należy przestrzegać stosowania odpowiednich filtrów w systemie cieczowym dla zminimalizowania ryzyka zatkania. Jeśli jednak rozpylacz się zatka, do jejgo oczyszczenia można użyć tylko szczotki z miękkim włosiem lub wykałaczki nigdy nie wolno używać metalowego przedmiotu. W przypadku miękkich materiałów końcówki, takich jak polimer, należy zachować najwyższą ostrożność. Doświadczenie pokazuje, że nawet drewniana wykałaczka może zniekształcić dyszę. NOWE ROZPYLACZE Zapewniają jrównomierny rozkład cieczy, prawidłowe nakładanie się strumieni. ZUŻYTE ROZPYLACZE Mają większą wydajność wyjściową z większą koncentracją cieczy pod każdym rozpylaczem. USZKODZONE ROZPYLACZE Wytwarzają bardzo nierównomierny rozkład cieczy z przedawkowaniem miejscowym lub niedostatecznym pokryciem. 179

7 Jakość dystrybucji rozpylanej cieczy Jednym z najczęściej pomijanych czynników, które mogą mieć znaczny wpływ na skuteczność danego środka chemicznego dla rolnictwa, jest rozkład cieczy na opryskiwanej powierzchni. Równomierność oprysku wzdłuż belki lub opryskiwanego pokosu jest ważnym czynnikiem uzyskania maksymalnej skuteczności chemicznej przy minimalnych kosztach i minimalnym skażeniu poza celem. Ma to więcej niż istotne znaczenie, jeśli stosowane są zalecane minimalne ilości nośnika i środka chemicznego. Istnieje wiele innych czynników wpływających na skuteczność środka chemicznego zbiorów produkcji roślinnej. Są to warunki pogodowe, termin zastosowania, dawki składników aktywnych, nasilenie chorób lub szkodników itp. Jednak operator musi znać jakość nanoszonego oprysku, jeśli chce uzyskać maksymalną skuteczność. Techniki pomiarowe Rozkład cieczy można mierzyć na różne sposoby. Firma Spraying Systems Co. i niektórzy producenci opryskiwaczy oraz inne stacje badania i testowania mają wzorniki pomiarowe (stoły rowkowe) zbierające oprysk z rozpylaczy części lub całości belki opryskowej. Te urządzenia mają wiele kanałów ustawionych prostopadle do strumienia oprysku. Rowki przenoszą natryskiwaną ciecz do naczyń w celu pomiaru i analizy (patrz zdjęcie z urządzeniem TeeJet). W kontrolowanych warunkach można przeprowadzić bardzo dokładne pomiary rozkładu cieczy na potrzeby oceny i projektowania dysz. Pomiary rozkładu można przeprowadzić również w odniesieniu do rzeczywistego opryskiwacza w gospodarstwie rolnym. W przypadku pomiarów statycznych wzdłuż belki opryskiwacza stosuje się takie same lub podobne stoły umieszczane pod belką w ustalonej pozycji, przy czym można również użyć mniejszego urządzenia i sprawdzić całą belkę etapami, do dowolnej szerokości np. 50 m. Zastosowane w niektórych rozwiązaniach systemy automatyczne umożliwiają elektroniczny pomiar ilości wody w każdym kanale/rowku i obliczenie wartości stopnia dokładności rozdziału cieczy na opryskiwana płaszczyznę. Test jakości rozkładu pozwala uzyskać ważne informacje o stanie dysz na belce. Jeśli wymagane są znacznie dokładniejsze informacje o jakości i pokryciu oprysku, można użyć systemu dynamicznego natryskującego barwnik. To samo można zrobić, jeśli chcemy poznać rozkład cieczy w poprzek pokosu. Obecnie tylko kilka jednostek testujących na świecie ma możliwość przeprowadzenia dynamicznego testu stacjonarnego z zachowaniem odpowiednich standardów pomiarowych. Te testy zazwyczaj obejmują potrząsanie lub poruszanie belką opryskiwacza w celu symulacji rzeczywistych warunków dla pola i warunków aplkacji. Większość urządzeń do pomiaru rozkładu umożliwia uzyskanie punktów danych reprezentujących równomierność nanoszenia cieczy belką opryskiwacza. Te punkty danych mogą być bardzo przydatne nawet tylko dzięki obserwacji wzrokowej. Jednak ze względu na wymagania powszechnie używa się metody statystycznej. Ta metoda to metoda współczynnika zmienności (Cv). Metoda Cv polega na zestawieniu wszystkich punktów danych z pomiaru z menzurek i podsumowaniu ich w postaci zwykłych wartości procentowych wskazujących odchylenie w ramach danego rozproszenia. W przypadku nadzwyczaj jednolitych rozproszeń w dokładnych warunkach wartość Cv może być 7%. W niektórych krajach europejskich rozpylacze muszą odpowiadać bardzo dokładnym specyfikacjom Cv, a w innych może być wymagane sprawdzanie rozkładu poprzecznego opryskiwacza co rok lub dwa lata. Te rodzaje wymagań podkreślają duże znaczenie jakości rozkładu i jego wpływ na jakość plonów. Czynniki wpływające na jakość rozkładu rozpylanej cieczy Istnieje wiele czynników wpływających na jakość rozkładu cieczy opryskiwacza i na wartość procentową Cv. Podczas pomiarów statycznych następujące czynniki mogą w istotny sposób wpłynąć na jakość rozkładu: K Rozpylacze: typ, ciśnienie, rozstaw, kąt strumienia, kąt przesunięcia, kształt strumienia, natężenie przepływu, nakładanie się strumieni, K odległość belki, K zużyte dysze, K spadek ciśnienia, K zanieczyszczone filtry, K zatkane dysze, K czynniki hydrauliczne wpływające na turbulencje cieczy w rozpylaczu. Dodatkowo na polu podczas opryskiwania lub podczas dynamicznego testu pomiaru rozkładu cieczy następujące czynniki mogą wpływać na jakość rozkładu cieczy: K stabilność belki: ruch pionowy (kołysanie), ruch poziomy (odchylenie), K warunki środowiska: prędkość wiatru, kierunek wiatru, K straty ciśnienia (system hydrauliczny opryskiwacza), K prędkość opryskiwacza oraz wynikowa turbulencja powietrza Wpływ równomierności rozkładu na skuteczność działania środka chemicznego może się zmieniać w różnych okolicznościach. Istotny wpływ na skuteczność ma rodzaj zastosowanego środka wybrany w sposób optymalny do warunków aplikacji. Przed opryskiwaniem zawsze należy zapoznać się z instrukcją i zaleceniami producenta środka chemicznego. 180

8 Wielkość kropli i informacje o znoszeniu Strumień rozpylonej cieczy z dyszy składa się z wielu kropli o różnej wielkości. Rozmiar kropli określany jest według jej średnicy. Ponieważ większość rozpylaczy ma dosyć szeroki zakres wielkości kropli (nazywany też widmem kropli), warto scharakteryzować go za pomocą analizy statystycznej. Najbardziej zaawansowane urządzenia do pomiaru średnicy kropli są zautomatyzowane, korzystają z komputerów i szybkich źródeł oświetlenia, takich jak lasery, do przeanalizowania tysięcy kropel w ciągu kilku sekund. Dzięki statystyce można zredukować te duże ilości danych do jednej liczby reprezentującej wielkości kropel w strumieniu, a następnie przypisać do klasy wielkości kropli. Tych klas (bardzo drobne, drobne, średnie, grube, bardzo grube i ekstremalnie grube) można następnie użyć do porównania dysz lepszego wyboru do warunków aplikacji. Należy zachować ostrożność podczas porównywania wielkości kropli z różnych rozpylaczy, ponieważ konkretna procedura testowania i przyrząd mogą wpływać na porównywalność wyników. Wielkość kropli mierzy się zazwyczaj w mikrometrach. Jeden mikrometr równa się 0,001 mm. Mikrometr jest przydatną jednostką miary, ponieważ jest on na tyle mały, że do pomiaru wielkości kropel można użyć liczb całkowitych. Większość rozpylaczy rolniczych można sklasyfikować jako wytwarzające drobne, średnie, grube lub bardzo grube krople. Rozpylacz z grubymi lub bardzo grubymi kroplami jest zazwyczaj wybierany dla minimalizacji znoszenia oprysku poza cel, a rozpylacz z drobnymi kroplami jest wymagany do uzyskania pokrycia maksymalnego pokrycia powierzchni rośliny. Aby porównać typy rozpylaczy, kąt strumienia, ciśnienie i natężenie przepływu, należy zapoznać się z klasami wielkości kropli w tabelach na stronach Innym rodzajem miary wielkości kropli przydatnym do określenia potencjału znoszenia dyszy jest wartość procentowa znoszonych drobnych kropel. Ponieważ mniejsze krople mają większą tendencję do znoszenia poza cel, warto określić, jaki procent małych kropel występuje w odniesieniu do konkretnej dyszy, co umożliwia zmniejszenie tej wartości w celu uniknięcia znoszenia. Krople poniżej 200 mikrometrów są uważane za potencjalnie podlegające znoszeniu. W poniższej tabeli zostało przedstawionych kilka typów rozpylaczy i oraz procentowy udział kropli podatnych na znoszenie. Firma Spraying Systems Co. wykorzystuje najbardziej zaawansowane przyrządy pomiarowe (PDPA i lasery Oxford) do scharakteryzowania parametrów rozpylanej cieczy i innych ważnych informacji. Najnowsze techniczne informacje o dyszach i wielkościach wytwarzanych kropel można uzyskać od najbliższego przedstawiciela firmy TeeJet. Krople podatne na znoszenie* Typ rozpylacza (przepływ 1,16 l/min) XR TeeJet 110 XR TeeJet 80 DG TeeJet 110 DG TeeJet 80 TT Turbo TeeJet TF Turbo FloodJet AI TeeJet 110 Przybliżony udział procentowy kropli mniejszych niż 200 mikrometrów w całkowitej objętości oprysku 1,5 bar 3 bar 14% 34% 2% 23% <1% 20% <1% 16% <1% 12% <1% <1% N/A <1% * Dane uzyskane podczas opryskiwania wodą w temperaturze pokojowej w warunkach laboratoryjnych. 181

9 Klasyfikacja wielkości kropli Wybór rozpylacza jest często oparty na wielkości kropli. Wielkość kropli z dyszy staje się bardzo ważna, gdy skuteczność konkretnego środka chemicznego ochrony roślin jest uzależniona od pokrycia lub, gdy priorytetem jest uniknięcie opryskiwania poza obszarem docelowym. Większość rozpylaczy używanych w rolnictwie można zaklasyfikować jako wytwarzające drobne, średnie, grube i bardzo grube krople. Rozpylacze wytwarzające drobne krople są zazwyczaj zalecane do zastosowań po wschodach roślin wymagających doskonałego pokrycia opryskiwanych powierzchni. W rolnictwie najczęściej znajdują zastosowanie rozpylacze wytwarzające krople średniej wielkości. Mogą być one stosowane do herbicydów o działaniu kontaktowym lub systemicznym, powierzchniowo nanoszonych herbicydów przed wschodami roślin, insektycydów i fungicydów. Przy wyborze odpowiedniego rozpylacza wytwarzającego krople o wielkości odpowiadającej jednej z sześciu kategorii należy pamiętać, że jedna dysza może wytwarzać krople o różnej wielkości przy różnych ciśnieniach. Rozpylacz może wytwarzać średnie krople przy niskim ciśnieniu a krople drobne przy wyższym ciśnieniu. Klasyfikacja wg wielkości kropel jest przedstawiona w poniższych tabelach i może być pomocna przy wyborze odpowiedniego rozpylacza. VF dzo drobne M Średnie VC dzo grube F Drobne C Grube XC Ekstremalnie grube Klasyfikacje wielkości kropel są oparte na specyfikacjach BCPC i są zgodne ze standardem S-572 ASAE w dniu druku tego dokumentu. Klasyfikacje mogą ulegać zmianom. Turbo TeeJet (TT) i Turbo TeeJet Duo (QJ90-2XTT) 1 1,5 2 2,5 3 3,5 4 4,5 5 5,5 6 TT11001 QJ90-2XTT11001 C M M M F F F F F F F TT QJ90-2XTT C C M M M M M F F F F TT11002 QJ90-2XTT11002 C C C M M M M M M M F TT QJ90-2XTT VC C C M M M M M M M M TT11003 QJ90-2XTT11003 VC C C C C M M M M M M TT11004 QJ90-2XTT11004 TT11005 QJ90-2XTT11005 TT11006 QJ90-2XTT11006 TT11008 QJ90-2XTT11008 XC VC C C C C C C M M M XC VC VC VC C C C C C M M XC VC VC VC C C C C C C M XC XC VC VC C C C C C C M AI TeeJet (AI) i AIC TeeJet (AIC) 2 2,5 3 3,5 4 4,5 5 5,5 6 6,5 7 8 AI VC VC VC VC C C C C C C C C AI11002 VC VC VC VC VC C C C C C C C AI XC VC VC VC VC VC VC C C C C C AI11003 XC XC VC VC VC VC VC VC C C C C AI11004 XC XC VC VC VC VC VC VC VC C C C AI11005 XC XC XC VC VC VC VC VC VC C C C AI11006 XC XC XC VC VC VC VC VC VC VC C C AI11008 XC XC XC XC VC VC VC VC VC VC C C AI11010 XC XC XC XC VC VC VC VC VC VC VC C Turbo TwinJet (TTJ60) Turbo TeeJet z napowietrzaniem (TTI) 1 1,5 2 2,5 3 3,5 4 4,5 5 5,5 6 TTJ VC C C C C M M M M M M TTJ XC VC C C C C C C M M M TTJ XC VC C C C C C C C M M TTJ XC VC C C C C C C C C M TTJ XC VC C C C C C C C C C TTJ XC XC VC C C C C C C C C 1 1,5 2 2,5 3 3,5 4 4,5 5 5,5 6 7 TTI XC XC XC XC XC XC XC XC XC XC XC XC TTI11002 XC XC XC XC XC XC XC XC XC XC XC XC TTI XC XC XC XC XC XC XC XC XC XC XC XC TTI11003 XC XC XC XC XC XC XC XC XC XC XC XC TTI11004 XC XC XC XC XC XC XC XC XC XC XC XC TTI11005 XC XC XC XC XC XC XC XC XC XC XC XC TTI11006 XC XC XC XC XC XC XC XC XC XC XC XC 182

10 XR TeeJet (XR) i XRC TeeJet (XRC) TeeJet (TP) 1 1,5 2 2,5 3 3,5 4 XR8001 M F F F F F F XR80015 M M F F F F F XR8002 M M M M F F F XR8003 M M M M M M M XR8004 C M M M M M M XR8005 C C C M M M M XR8006 C C C C C C C XR8008 VC VC C C C C C XR11001 F F F F F VF VF XR F F F F F F F XR11002 M F F F F F F XR M M F F F F F XR11003 M M F F F F F XR11004 M M M M M F F XR11005 C M M M M M M XR11006 C C M M M M M XR11008 C C C C M M M 2 2,5 3 3,5 4 TP8001 F F F F F TP80015 F F F F F TP8002 M M F F F TP8003 M M M M M TP8004 M M M M M TP8005 C M M M M TP8006 C C C C C TP8008 C C C C C TP11001 F F F VF VF TP F F F F F TP11002 F F F F F TP11003 F F F F F TP11004 M M M F F TP11005 M M M M M TP11006 M M M M M TP11008 C C M M M TurfJet (TTJ) Turbo FloodJet (TF) DG TwinJet (DG-TJ60) 2 3 3,5 4 4,5 1/4TTJ02-VS XC XC XC XC XC 1/4TTJ04-VS XC XC XC XC XC 1/4TTJ05-VS XC XC XC XC XC 1/4TTJ06-VS XC XC XC XC XC 1/4TTJ08-VS XC XC XC XC XC 1/4TTJ10-VS XC XC XC XC XC 1/4TTJ15-VS XC XC XC XC XC 1 1,5 2 2,5 3 TF-2 XC XC XC XC XC TF-2.5 XC XC XC XC XC TF-3 XC XC XC XC XC TF-4 XC XC XC XC XC TF-5 XC XC XC XC XC TF-7.5 XC XC XC XC XC TF-10 XC XC XC XC XC 2 2,5 3 3,5 4 DGTJ F F F F F DGTJ M M F F F DGTJ C M M M M DGTJ C C C C C DGTJ C C C C C DGTJ C C C C C TwinJet (TJ) DG TeeJet (DG E) 2 2,5 3 3,5 4 TJ F VF VF VF VF TJ F F F VF VF TJ F F F F F TJ M F F F F TJ M M M M F TJ M M M M M TJ C C M M M TJ VF VF VF VF VF TJ F F F F F TJ F F F F F TJ M M F F F TJ M M M F F TJ M M M M M TJ C M M M M TJ C C C M M TJ F VF VF VF VF TJ F F F F F TJ F F F F F TJ M M F F F TJ M M M F F TJ M M M M M TJ M M M M M DG TeeJet (DG) 2 2,5 3 3,5 4 DG95015E M M F F F DG9502E M M M M M DG9503E C M M M M DG9504E C C M M M DG9505E C C C M M 2 2,5 3 3,5 4 DG80015 M M M M F DG8002 C M M M M DG8003 C M M M M DG8004 C C M M M DG8005 C C C M M DG M F F F F DG11002 M M M M M DG11003 C M M M M DG11004 C C M M M DG11005 C C C M M 183

11 Przyczyny i kontrolowanie znoszenia Rysunek 1. Ochrona roślin nie powinna tak wyglądać! Termin znoszenie oprysku odnosi się do tych kropli zawierających substancje aktywne, które nie zostaną umieszczone w obszarze docelowym podczas wykonywania zabiegów środkami ochrony roślin. Krople najbardziej wrażliwe na znoszenie mają zazwyczaj małe rozmiary, poniżej 200 µm średnicy, i są łatwo znoszone poza obszar docelowy przez wiatr lub inne czynniki klimatyczne. Znoszenie może prowadzić do umieszczenia środków chemicznych w niepożądanych obszarach, powodując poważne konsekwencje, takie jak: n uszkodzenie wrażliwych sąsiednich roślin, n zanieczyszczenie wód powierzchniowych, n zagrożenie dla zdrowia zwierząt i ludzi, n zanieczyszczenie opryskiwanych pól i obszarów sąsiednich lub możliwe przedawkowanie w ramach pola poddanego zabiegowi. Przyczyny znoszenia Wiele czynników przyczynia się do powstania zjawiska znoszenia; jest ono najczęściej spowodowane przez sprzęt opryskujący oraz czynniki meteorologiczne. n Wielkość kropli W systemach opryskiwania wielkość kropli jest czynnikiem mającym największy wpływ na znoszenie. Podczas opryskiwania pod określonym ciśnieniem roztwór cieczy jest dzielony na krople różnej wielkości: im mniejsza wielkość dyszy i większe ciśnienie, tym mniejsze są krople, a w konsekwencji zwiększa się udział znoszonych kropli. n Wysokość opryskiwania W miarę wzrostu odległości między dyszą i opryskiwana powierzchnią wzrasta wpływ prędkości wiatru na znoszenie. Wpływ wiatru może zwiększyć udział małych kropel zniesionych poza cel. Nie należy prowadzić oprysku z wysokości większych niż zalecane przez producenta rozpylaczy i jednocześnie nie należy umieszczać rozpylaczy poniżej minimalnej wysokości (optymalna wysokość opryskiwania wynosi 75 cm dla rozpylaczy o strumieniu 80 i 50 cm dla rozpylaczy 110 ). n Prędkość robocza Zwiększona prędkość robocza może powodować zawrócenie strumienia oprysku przez wznoszące prądy powietrza i wiry za opry- skiwaczem, które porywają małe krople i przyczyniają się do zwiększonego znoszenia. Środki chemicznej ochrony plonów należy stosować zgodnie z dobrymi zasadami praktyki rolniczej przy zalecanych prędkościach roboczych w zakresie od 6 do 8 km/h (4 6 MPH) (w przypadku rozpylaczy z napowietrzaniem do 10 km/h [6 MPH]). W miarę wzrostu prędkości wiatru należy zmniejszyć prędkość roboczą*. * Opryskiwanie nawozami płynnymi przy zastosowaniu rozpylaczy TeeJet z bardzo grubymi kroplami można wykonywać przy większych prędkościach jazdy. n Prędkość wiatru Spośród czynników meteorologicznych wpływających na znoszenie największy wpływ ma prędkość wiatru. Zwiększenie prędkości wiatru powoduje zwiększone znoszenie. Ogólnie wiadomo, że w większej części świata prędkość wiatru zmienia się w ciągu dnia (patrz rys. 2). W związku z tym ważne jest, aby opryskiwanie było prowadzone we względnie spokojnych godzinach dnia. Najspokojniej jest zazwyczaj wcześnie rano i wcześnie wieczorem. Zalecenia związane z prędkością wiatru znajdują się na etykiecie środka chemicznego. Podczas opryskiwania za pomocą technik tradycyjnych mają zastosowanie następujące reguły praktyczne: Przy małych prędkościach wiatru można wykonać opryskiwanie, uwzględniając zalecany zakres ciśnienia roboczego rozpylacza. Przy prędkościach wiatru do 3 m/s należy zmniejszyć ciśnienie opryskiwania i zwiększyć wielkość rozpylacza dla uzyskania większych kropli, mniej wrażliwych na znoszenie. Pomiar wiatru powinien być wykonywany podczas opryskiwania za pomocą miernika wiatru lub anemometru. Ponieważ zwiększa się niebezpieczeństwo zniesienia oprysku, bardzo ważny jest wybór większych kropli, mniej podatnych na znoszenie. Do zalecanych w tym przypadku rozpylaczy TeeJet należą: DG TeeJet, Turbo TeeJet, AI TeeJet, Turbo TeeJet z napowietrzaniem i AIXR TeeJet. Gdy prędkość wiatru przekracza 5 m/s, nie należy wykonywać opryskiwania. n Temperatura i wilgotność powietrza W temperaturze otoczenia przekraczającej 25 C/77 F i przy niskiej wilgotności względnej małe krople są szczególnie podatne na Prędkość wiatru Vw (m/s) Temperatura T ( C) Pora dnia znoszenie - straty są większe ze względu na parowanie. Wysoka temperatura podczas opryskiwania może wymusić zmianę rozpylaczy na wytwarzające grubsze krople, lub przełożenie opryskiwania na inny termin. n Środki ochrony roślin i dawki cieczy Przed opryskiwaniem należy przeczytać i postępować zgodnie z wszelkimi instrukcjami podanymi przez producenta środka ochrony roślin. Ponieważ małe objętości cieczy zwykle wymagają stosowania małych rozmiarów rozpylaczy, zwiększa się zagrożenie znoszeniem. Z tego względu w praktyce zaleca się stosowanie większych dawek cieczy. Kontrola znoszenia oprysku w regulacjach prawnych z zakresu opryskiwania W kilku krajach europejskich władze wprowadziły przepisy dotyczące opryskiwania w odniesieniu do aplikacji chemicznych środków ochrony roślin pod kątem ochrony środowiska. W celu ochrony wód powierzchniowych i obszarów buforowych na polach (z naturalnymi osłonami jak żywopłoty i obszary trawiaste pewnej szerokości) należy przestrzegać wymagań dotyczących minimalnej odległości w związku ze znoszeniem oprysku. W Unii Europejskiej (UE) istnieje dyrektywa dotycząca harmonizacji warunków aplikacji chemicznych środków ochrony roślin dla zapewnienia jednolitych warunków ochrony środowiska. Procedury wdrożone w Niemczech, Wielkiej Brytanii i Holandii zostaną w nadchodzących latach wprowadzone w innych krajach UE. Dla osiągnięcia celów ochrony środowiska środki zmniejszania znoszenia oprysku zostały połączone w centralny instrument praktyczny oceny ryzyka. Dzięki temu może zostać zmniejszona szerokość strefy buforowej, jeśli będą zastosowane pewne techniki opryskiwania lub urządzenia zatwierdzone i certyfikowane przez określone jednostki certyfikujące. Wiele typów rozpylaczy TeeJet zaprojektowanych do zredukowania znoszenia oprysku zostało zatwierdzonych i certyfikowanych w kilku krajach UE. Certyfikat w tych rejestrach odpowiada zaszeregowaniu znoszenia do poziomu 90%, 75% lub 50% (90/75/50) redukcji znoszenia. Ta klasyfikacja odnosi się do parametrów referencyjnego rozpylacza wielkości 03 wg standardu BCPC dla 3 barów (43,5 PSI). Wilgotność względna powietrza rh (%) Rysunek 2. Zmiany prędkości wiatru, temperatury powietrza i wilgotności względnej powietrza (przykład). Od: Malberg 184

12 10% VD (µm) Ciśnienie (bar): 1,5 3,0 5,0 1,5 3,0 5,0 1,5 3,0 5,0 Wielkość rozpylacza: Rozpylacz XR Rozpylacz DG Rozpylacz TT Kryza wstępna (zdejmowana) Rozpylacz DG Rozpylacz AI Rozpylacz TT Kryza wstępna (zdejmowana) Rozpylacz TTI Rozpylacz XR Rozpylacz AIXR Rysunek 4. Przekroje rozpylaczy XR, DG, TT, TTI, AI i AIXR Rozpylacze redukujące efekt znoszenia Potencjalne znoszenie można zminimalizować nawet w przypadku konieczności używania rozpylaczy małych rozmiarów dzięki wybraniu odpowiedniego ich typu. Takie rozpylacze, jak Turbo TeeJet (TT), eżektorowy TeeJet (AI) i niskoznoszeniowy TeeJet (DG), wytwarzają średnie lub grube krople nawet przy małych rozmiarach. Duże krople są znacznie mniej podatne na znoszenie, ale w niektórych przypadkach może ulec zmniejszeniu pokrycie opryskiem z powodu zmniejszenia liczby kropel. Należy to uwzględnić szczególnie w przypadku stosowania kontaktowych środków chemicznych ochrony roślin. Rozpylacze o płaskim strumieniu szerokokątnym z technologią kryzy wstępnej mogą pozwalać na uzyskanie większych wielkości kropel przy takim samym ciśnieniu bez ograniczania wielkości przepływu. W przypadku dysz DG, AI, TT, TTI i AIXR została zastosowana technologia kryzy wstępnej, która przede wszystkim spełnia funkcję wstępnego dozowania przepływu. Większe średnice dysz VMD (µm) 5 m/s 4 m/s 3 m/s 2 m/s Wartość ograniczająca 10% DV w odniesieniu do prędkości wiatru: Rysunek 3. 10% DV dla rozpylaczy XR, DG i TT z mniejszymi poziomami 10% DV w odniesieniu do różnych prędkości wiatru 10% DV XR11002 dla 2,5 bara (36 PSI). wylotowych zapewniają wtórne dozowanie i formowanie strumienia (patrz rys. 4). Rozpylacze z wbudowanymi zwężkami typu Venturi, takie jak AI, TTI i AIXR wykorzystują kryzę wstępną do tworzenia strumienia cieczy o dużej prędkości przepływu, a następnie wprowadzenia powietrza do strumienia przez specjalnie ukształtowane otwory. Mieszanina powietrza i cieczy wylatuje z niewielką prędkością wyjściową, wytwarzając bardzo duże krople zawierające powietrze. Jednak napowietrzone krople mogą występować tylko w przypadku środków chemicznych zawierających odpowiednie koncentracje środków powierzchniowo czynnych. Na rys. 5 została pokazana różnica wielkości kropel między dyszami TeeJet XR, DG i TT na podstawie średniej średnicy objętościowej DV0.5. Na podstawie analizy tych wyników można wyciągnąć następujące wnioski: K Wartości DV0.5 w przypadku rozpylaczy DG są o 30% większe w porównaniu z XR tych samych wielkości. Jednak w miarę wzrostu ciśnienia zmniejsza się różnica procentowa. K Wartości DV0.5 w przypadku rozpylaczy TT są o 10 20% większe niż w przypadku DG, przy takich samych ciśnieniach. 1 1,5 2 2,5 3 3,5 4 4,5 5 5,5 6 Ciśnienie (bar) K Wartości DV0.5 w przypadku rozpylaczy TT przy ciśnieniu 1,0 bara są o mniej więcej 70% wyższe niż w przypadku XR. Podsumowanie Znoszenie może być pomyślnie kontrolowane przy użyciu odpowiedniej wiedzy, sprzętu i czynników wpływających na to zjawisko. Każda aplikacja musi być zrównoważona pod względem kontroli znoszenia i zapewnienia skutecznej ochrony plonów. Poniżej została podana lista czynników, które należy uwzględnić dla zapewnienia bezpiecznego i precyzyjnego opryskiwania. K Ciśnienie robocze K Wymiar rozpylacza K Dawka cieczy K Wysokość od opryskiwanej powierzchni K Prędkość robocza K Prędkość wiatru K Temperatura i wilgotność względna powietrza K Strefy buforowe (bezpieczne odległości od wrażliwych obszarów) K Instrukcje i zalecenia producenta środka ochrony roślin Po uwzględnieniu wszystkich zmiennych, które mogą mieć wpływ na potencjalne znoszenie, nadal może być konieczne rozważenie użycia rozpylaczy kontrolujących znoszenie, takich jak AI, TTI lub AIXR. TT11005 TT11004 TT11003 DG11005 DG11004 XR11005 DG11003 XR11004 XR11003 Rysunek 5. Wartości średniej średnicy objętościowej VMD uzyskane z rozpylaczy XR, DG i TT w funkcji ciśnienia Warunki pomiaru: test laserem Dopplera, ciągły pomiar PDPA na całej szerokości strumienia, odległość 50 cm (209) (zmierzona wzdłuż osi rozpylacza), temperatura wody 21 C/77 F. 185

13 Systemy pomiaru znoszenia Dla spełnienia wymagania redukcji strefy buforowej w pewnych krajach europejskich, firma Spraying Systems Co. prowadzi rygorystyczne testy rozproszenia i znoszenia swojej linii rozpylaczy TeeJet przy współpracy znanych europejskich instytucji badawczych. Instytut Badawczy Silsoe w Wielkiej Brytanii i Federalne Centrum Badań Biologicznych dla Rolnictwa i Leśnictwa w Niemczech są dwoma niezależnymi instytucjami badawczymi, z którymi często współpracuje firma Spraying Systems Company. 1 Lokalna ocena zagrożenia środowiska w odniesieniu do pestycydów (LERAP, Local Environment Risk Assessments for Pesticides). Wymagania LERAP dotyczą możliwości zmniejszenia szerokości strefy buforowej przy zachowaniu na tym samym poziomie ochrony wód powierzchniowych przed zanieczyszczeniem środkami ochrony roślin, gdy wyniki lokalnej oceny zagrożenia wskazują, że można to zrobić bezpiecznie. Jednym z czynników uwzględnianych jako część oceny LERAP jest zastosowanie technicznych możliwości (operacyjnych i inżynieryjnych) dla uzyskania częściowej redukcji znoszenia w czasie opryskiwania - tak, aby mogłaby pozostać ona w środowisku lokalnym. Systemy opryskiwania, które wykazały takie cechy redukcji znoszenia, otrzymują oznaczenie LERAP-Low Drift Star Rating (gwiazdkowa klasyfikacja niskiego znoszenia) i można jej używać w procedurach oceny lokalnego zagrożenia znoszeniem. Gwiazdki klasyfikacji są przyznawane po porównaniu poziomów znoszenia z rozpylaczy TeeJet z odpowiednimi poziomami znoszenia z systemu odniesienia. Ocena znoszenia jest wykonywana w tunelu wiatrowym przy użyciu wody i roztworu 0,1% niejonizującego środka powierzchniowo czynnego zarówno dla rozpylaczy odniesienia, jak i testowych na wysokości 0,5 m. Rozpylacze TeeJet, które uzyskały akredytację, były testowane według zalecanego protokołu przez Instytut Badawczy Silsoe, Wrest Park, Silsoe, Bedford, MK45 4HS UK, a następnie zostały przesłane do akredytacji do innego zatwierdzonego laboratorium, w tym przypadku do Centralnego Laboratorium Naukowego, Sand Hutton, York, YO41 1LZ UK. Pełne informacje na temat LERAP i procedur akredytacji można uzyskać pod adresem Tabela 1 Definicja klasyfikacji gwiazdkowej niskiego poziomu znoszenia LERAP Federalne Centrum Badań Biologicznych dla Rolnictwa i Leśnictwa (BBA) Departament Produktów Ochrony Roślin i Technik Stosowania niemieckiego instytutu BBA. 2 W Niemczech strefy buforowe dla upraw polowych, sadów, winnic i plantacji chmielu zależą od warunków stosowania. Specjalny system mierzący potencjalny indeks znoszenia (DXI, Drift Potential Index) uwzględnia typ sąsiedniego zbiornika wody i roślinność na jego brzegach. Użyta technika stosowania ma podstawowy wpływ na szerokość strefy buforowej. Wraz z wnioskiem o certyfikat w odniesieniu do sprzętu zmniejszającego straty producent opryskiwacza musi dostarczyć wyniki testów dowodzące redukcji znoszenia. W przypadku zwykłych belek opryskowych wystarczą pomiary w tunelu wiatrowym dla pojedynczych dysz. Te testy są wykonywane przez instytut BBA na podstawie specjalnego protokołu. Rozpylacze TeeJet, które uzyskały akredytację, były testowane według zalecanego protokołu przez Departament Produktów Ochrony Roślin i Technik Stosowania, Biologische Bundesanstalt für Land-und Forstwirtschaft, Messeweg 11/12, D Braunschweig, Niemcy. Pełne informacje na temat instytutu BBA i procedur akredytacji można uzyskać pod adresem 2 Herbst, A Metoda określania potencjalnego znoszenia oprysku z rozpylaczy i jej związek z ograniczeniami strefy buforowej. Dokumenty spotkania ASAE Nr St. Joseph, Mich.: ASAE Terminologia Brak klasyfikacji małego znoszenia LERAP Niskie znoszenie LERAP jedna gwiazdka* Niskie znoszenie LERAP dwie gwiazdki** Niskie znoszenie LERAP trzy gwiazdki*** Skuteczność znoszenia (mierzona jako pozostałość na ziemi) Poziomy znoszenia większe niż 75% poziomu systemu referencyjnego. Poziomy znoszenia większe niż 50% i dochodzące do 75% poziomu systemu referencyjnego. Poziomy znoszenia większe niż 25% i dochodzące do 50% poziomu systemu referencyjnego. Poziomy znoszenia do 25% poziomu systemu referencyjnego. Zastrzeżenie: Te informacje mogą ulegać zmianom. 1 Dyrektoriat Bezpieczeństwa Pestycydów. 7 sierpnia cln_045/de/home/homepage node.html nnn=true 186

14 Systemy instalacyjne w opryskiwaczach Poniższe schematy instalacji cieczowych w opryskiwaczach zostały przytoczone jako wytyczne do celów poglądowych. Zawory sterowane ręcznie mogą być zastąpione zaworami elektrycznymi. Jednak kolejność występowania tych zaworów powinna pozostać bez zmian. Należy zwrócić uwagę, że jedną z najpowszechniejszych przyczyn przedwczesnych awarii zaworów jest ich nieprawidłowa instalacja. Pompy o stałym natężeniu wypływu Pompy tłokowe, wałeczkowe i membranowe zaliczają się do pomp wyporowych o stałym natężeniu wypływu. Oznacza to, że wypływ z pompy jest proporcjonalny do prędkości obrotowej i praktycznie nie zmienia się przy różnym ciśnieniu. Kluczowym składnikiem systemu z pompą wyporową jest zawór nadmiarowo-regulacyjny. Prawidłowe umieszczenie i wielkość zaworu regulacyjnego ma istotne znaczenie dla bezpieczeństwa i dokładności pracy pompy wyporowej o stałym wypływie. MIESZADŁO STRUMIENIOWE MIESZADŁO STRUMIENIOWE LINIA MIESZANIA ZAWÓR DŁAWIĄCY CIŚNIENIE W DYSZACH MIESZADŁA POMPA PRZEPONOWA ZAWÓR ZAMYKAJĄCY WYPŁYW Z ZBIORNIKA ZŁĄCZE DO MANOMETRU FILTR LINIOWY LINIA OBEJŚCIA -POWROTU DO URZĄDZENIA STERUJĄCEGO OPRYSKIWACZA ELEKTRYCZNE ZAWORY REGULACYJNE LINIA MIESZANIA ZAWÓR DŁAWIĄCY CIŚNIENIE W DYSZACH MIESZADŁA POMPA PRZEPONOWA ZAWÓR ZAMYKAJĄCY WYPŁYW Z ZBIORNIKA ZŁĄCZE DO MANOMETRU FILTR LINIOWY LINIA OBEJŚCIA -POWROTU DO URZĄDZENIA STERUJĄCEGO OPRYSKIWACZA ZAWÓR NADMIAROWO- REGULACYJNY ELEKTRYCZNE ZAWORY KULOWE 1 SEKCJA BELKI 2 SEKCJA BELKI 3 SEKCJA BELKI Schemat instalacji dwudrożny (stały wypływ z pompy) ZAWÓR NADMIAROWO- REGULACYJNY ELEKTRYCZNE ZAWORY REGULACYJNE LINIA OBEJŚCIA -POWROTU ELEKTRYCZNE ZAWORY KULOWE 1 SEKCJA BELKI 2 SEKCJA BELKI 3 SEKCJA BELKI Schemat instalacji trójdrożnej (stały wypływ z pompy) LINIA MIESZANIA ZAWÓR DŁAWIĄCY CIŚNIENIE W DYSZACH MIESZADŁA MIESZADŁO STRUMIENIOWE FILTR LINIOWY ZŁĄCZE DO MANOMETRU ZAWÓR TRÓJDROŻNY LINIA OBEJŚCIA -POWROTU ZAWÓR ZAMYKAJĄCY WYPŁYW Z ZBIORNIKA POMPA ODŚRODKOWA DO URZĄDZENIA STERUJĄCEGO OPRYSKIWACZA ELEKTRYCZNE ZAWORY REGULACYJNE Pompy wyporowe o zmiennym natężeniu wypływu Pompa odśrodkowa jest najczęściej spotykaną pompą wyporową o zmiennym wypływie. Wypływ z tego typu pompy zależy od wartości ciśnienia. Jest to doskonałe rozwiązanie do dostarczania dużych objętości cieczy przy niskich ciśnieniach. Kluczowym składnikiem pompy odśrodkowej jest zawór dławiący. Ręcznie sterowany zawór dławiący na linii głównego wylotu jest odpowiedzialny za dokładność działania pompy odśrodkowej. ZAWORY ELEKTROMAG- NETYCZNE 1 SEKCJA BELKI 2 SEKCJA BELKI 3 SEKCJA BELKI Schemat instalacji dwudrożny (zmienny wypływ z pompy) 187

15 Ogólnoświatowy katalog przedstawicieli STANY ZJEDNOCZONE KOLORADO, MINNESOTA, NOWY MEKSYK, PÓŁNOCNA DAKOTA, OKLAHOMA, POŁU- DNIOWA DAKOTA, TEKSAS, WISCONSIN, WYOMING TeeJet Sioux Falls P.O. Box 1145 Sioux Falls, SD Pytania dotyczące sprzedaży: (605) Pomoc techniczna dotycząca elektroniki i wskazówek: (217) Pomoc techniczna dotycząca rozpylaczy i akcesoriów: (630) Adres info.siouxfalls@teejet.com ARIZONA, KALIFORNIA, HAWAJE, IDAHO, NEWADA, OREGON, UTAH, WASZYNGTON TeeJet West North Ave. at Schmale Road P.O. Box 7900 Wheaton, IL Pytania dotyczące sprzedaży: (630) Pomoc techniczna dotycząca elektroniki i wskazówek: (217) Pomoc techniczna dotycząca rozpylaczy i akcesoriów: (630) Adres info.west@teejet.com CONNECTICUT, DELAWARE, DYSTRYKT KOLUMBII, INDIANA, KENTUCKY, MAINE, MARYLAND, MASSACHUSETTS, MICHI- GAN, NEW HAMPSHIRE, NEW JERSEY, NOWY JORK, PÓŁNOCNA KAROLINA, OHIO, PENSYLWANIA, RHODE ISLAND, VERMONT, WIRGINIA, ZACHODNIA WIRGINIA TeeJet Harrisburg 124A West Harrisburg Street Dillsburg, PA Sales and Technical Support: (717) Adres info.harrisburg@teejet.com ILLINOIS, IOWA, KANSAS, MISSOURI, NEBRASKA TeeJet Des Moines th Street Urbandale, IA Sales and Technical Support: (515) Adres info.desmoines@teejet.com KANADA ALBERTA, KOLUMBIA BRYTYJSKA, MANITOBA, SASKATCHEWAN TeeJet Saskatoon P.O. Box 698 Langham, Saskatchewan Canada S0K 2L0 Pytania dotyczące sprzedaży: (306) Pomoc techniczna dotycząca elektroniki i wskazówek: (217) Pomoc techniczna dotycząca rozpylaczy i akcesoriów: (630) Adres info.saskatoon@teejet.com NOWY BRUNSZWIK, NOWA FUND- LANDIA, NOWA SZKOCJA, ONTARIO, WYSPA PRINCE EDWARD, QUEBEC TeeJet Harrisburg 124A West Harrisburg Street Dillsburg, PA Sales and Technical Support: (717) Adres info.harrisburg@teejet.com ALABAMA, ARKANSAS, FLORYDA, GEOR- GIA, LUIZJANA, MISSISIPI, POŁUDNIOWA KAROLINA, TENNESSEE TeeJet Memphis P.O. Box 997 Collierville, TN Pytania dotyczące sprzedaży: (901) Pomoc techniczna dotycząca elektroniki i wskazówek: (217) Pomoc techniczna dotycząca rozpylaczy i akcesoriów: (630) Adres info.memphis@teejet.com ALASKA, MONTANA TeeJet Saskatoon P.O. Box 698 Langham, Saskatchewan Canada S0K 2L0 Pytania dotyczące sprzedaży: (306) Pomoc techniczna dotycząca elektroniki i wskazówek: (217) Pomoc techniczna dotycząca rozpylaczy i akcesoriów: (630) Adres info.saskatoon@teejet.com 188

16 MEKSYK, AMERYKA CENTRALNA I KARAIBY BELIZE, KOSTARYKA, REPUBLIKA DOMINI- KANY, SALWADOR, GWATEMALA, HAITI, HONDURAS, JAMAJKA, MEKSYK, NIKARA- GUA, PANAMA, PORTORYKO, WYSPY DZIEWICZE TeeJet Mexico, Central America, The Caribbean Acceso B No. 102 Parque Industrial Jurica Queretaro, Qro. Meksyk (52) Faks: (52) Adres info.mexico@teejet.com AMERYKA POŁUDNIOWA ARGENTYNA, BOLIWIA, BRAZYLIA, CHILE, KOLUMBIA, EKWADOR, GUJANA FRAN- CUSKA, GUJANA, PARAGWAJ, PERU, SURINAM, URUGWAJ, WENEZUELA TeeJet South America Avenida João Paulo Ablas, n 287 CEP: Cotia - São Paulo Brazylia Faks: Adres info.southamerica@teejet.com 189

17 Ogólnoświatowy katalog przedstawicieli EUROPA ALBANIA, BOŚNIA I HERCEGOWINA, BUŁGARIA, CHORWACJA, GRENLANDIA, ISLANDIA, IRLANDIA, MACEDONIA, HOLANDIA, SERBIA, CZARNOGÓRA, SŁOWENIA, WIELKA BRYTANIA TeeJet London Headley House, Headley Road Grayshott, Hindhead Surrey GU26 6UH Wielka Brytania +44 (0) Faks: +44 (0) Adres info.london@teejet.com DANIA, FINLANDIA, NORWEGIA, SZWECJA TeeJet Technologies Mølhavevej 2 DK 9440 Aabybro Dania Faks: Adres info.aabybro@teejet.com ANDORA, BELGIA, FRANCJA, GRECJA, WŁOCHY, LIECHTENSTEIN, LUKSEMBURG, MONAKO, PORTUGALIA, SZWAJCARIA, HISZPANIA TeeJet Orleans 431 Rue de la Bergeresse Olivet (Orleans) Francja +33 (0) Faks: +33 (0) Adres info.orleans@teejet.com AUSTRIA, NIEMCY TeeJet Bomlitz August-Wolff-Strasse 16 D Bomlitz Niemcy +49 (0) Faks: +49 (0) Adres info.bomlitz@teejet.com Armenia, AZERBEJDŻAN, BiAŁORUŚ, REPUBLIKA CZESKA, ESTONIA, GRUZJA, WĘGRY, KAZACHSTAN, KIRGISTAN, ŁOTWA, LITWA, MOŁDAWIA, POL- SKA, ROSJA, RUMUNIA, SŁOWACJA, TADŻYKISTAN, TURKMENISTAN, UKRAINA, UZBEKISTAN TeeJet Poland Ul. Mickiewicza Poznań Polska +48 (0) , Faks: +48 (0) Adres info.poland@teejet.com ŚRODKOWY WSCHÓD IZRAEL, JORDANIA, LIBAN, ARABIA SAUDYJSKA, SYRIA, TURCJA TeeJet Orleans 431 Rue de la Bergeresse Olivet (Orleans) Francja +33 (0) Faks: +33 (0) Adres info.orleans@teejet.com AFRYKA ALGIERIA, EGIPT, LIBIA, MAROKO, TUNEZJA TeeJet Orleans 431 Rue de la Bergeresse Olivet (Orleans) Francja +33 (0) Faks: +33 (0) Adres info.orleans@teejet.com AFRYKA POŁUDNIOWA Monitor Engineering Co. Pty. Ltd. 132 Main Reef Road, Benrose Johannesburg, 2094 South Africa Faks: Adres info.teejet@icon.co.za 190

18 AZJA/PACYFIK CHINY Spraying Systems (Shanghai) Co., Ltd. 21# Shulin Road (Songjiang Industry Zone New East Part) Songjiang District, Shanghai, Chiny Faks: Adres HONGKONG Spraying Systems Co. Ltd. Flat B3, 3/Floor, Tai Cheung Factory Building 3 Wing Ming Street, Cheung Sha Wan Kowloon, Hongkong (852) Faks: Adres info.teejet@spray.com.hk JAPONIA Spraying Systems Japan Co. (Head Office) TK Gotanda Building 8F 10-18, Higashi-Gotanda 5-Chome Shinagawa-ku Tokyo, Japan Faks: Adres info.teejet@spray.co.jp Spraying Systems Japan Co. (Osaka Office) Chome, Nagatanaka Higashi-Osaka City Osaka, Japan Faks: Adres info.teejet@spray.co.jp Spraying Systems Far East Co. 2-4 Midoridaira Sosa-City Chiba Prefecture, Japan Faks: Adres info.teejet@spray.co.jp KOREA Spraying Systems Co. Korea Room No. 112, Namdong Apartment Factory 151BL-6L, 722, Kojan-Dong, Namdong-Gu Incheon City, Korea ,9 Faks: Adres info.teejet@spray.co.kr SINGAPUR Spraying Systems Co. (Singapore) Pte Ltd 55 Toh Guan Road East #06-02 Uni-Tech Centre Singapur Faks: Adres info.teejet@spraying.com.sg TAJWAN Spraying Systems (Taiwan) Ltd. P.O. Box th Floor, Fortune Building 52, Sec. 2, Chang An East Road Taipei 104, Tajwan Faks: Adres info.teejet@spraytwn.com.tw AUSTRALIA I OCEANIA AUSTRALIA, PAPUA-NOWA GWINEA, NOWA ZELANDIA TeeJet Australasia Pty. Ltd. P.O. Box West Fyans St Newtown, Victoria 3220 Australia Faks: (61) Adres info.australia@teejet.com 191

19 Warunki i zasady sprzedaży Niewielki procent pozycji wymienionych w katalogu może nie być produkowany wg norm ISO. Dalsze informacje są dostępne u przedstawiciela handlowego. (1) MODYFIKACJA WARUNKÓW Przyjęcie zamówienia przez Sprzedawcę jest równoznaczne z wyrażeniem zgody przez Nabywcę na wszystkie warunki wymienione poniżej. Przyjmuje się, że otrzymanie przez Nabywcę niniejszego dokumentu i nie wyrażenie natychmiastowego pisemnego sprzeciwu lub akceptacja przez Nabywcę wszystkich lub części zamówionych produktów są jednoznaczne z wyrażeniem zgody przez Nabywcę na poniższe warunki. Jakakolwiek zmiana wymienionych warunków lub dodanie nowych nie będą dla Sprzedawcy wiążące, o ile nie zostana one pisemnie uzgodnione ze Sprzedawcą. Jeśli zamówienie Nabywcy lub inna część korespondencji będzie zawierać warunki niezgodne z warunkami wymienionymi poniżej lub też warunki, które nie zostały poniżej zawarte, przyjęcie zamówienia przez Sprzedawcę nie będzie oznaczało zgody na inne lub dodatkowe warunki oraz nie będzie równoznaczne z rezygnacją przez Sprzedawcę z któregokolwiek warunku. (2) CENA O ile nie uzgodniono inaczej: (a) wszystkie ceny, oferty, wysyłki oraz dostawy są realizowane przez Sprzedawcę na bazie FOB ze strony zakładu Sprzedawcy; (b) wszystkie ceny podstawowe wraz z dopłatami i upustami są cenami Sprzedawcy obowiązującymi w chwili wysyłki oraz (c) wszelkie opłaty transportowe i inne opłaty ponosi Nabywca z uwzględnieniem wzrostu lub obniżki opłat przed wysyłką. Płatność kwoty równej podanej cenie zostanie dokonana na adres podany w fakturze Sprzedawcy w ciągu 30 dni od daty podanej na fakturze Sprzedawcy. Od każdego salda zaległego o więcej niż 30 dni od daty faktury odsetki wynoszą 1,5% miesięcznie w stosunku do wszystkich sald nierozliczonych po trzydziestu dniach od daty znajdującej się na fakturze. (3) MINIMALNY RACHUNEK Skontaktuj się z przedstawicielem regionalnego biura firmy TeeJet w celu uzyskania informacji o wymaganym minimalnym zamówieniu. (4) GWARANCJE Sprzedający gwarantuje, że produkty i ich działanie będą zgodne ze specyfikacją produktów. Sprzedający gwarantuje, że produkty nie naruszają żadnych praw autorskich, patentów i znaków towarowych. POWYŻSZE GWARANCJE ZASTĘPUJĄ WSZYSTKIE INNE GWARANCJE JAWNE LUB DOROZUMIANE, A W SZCZEGÓLNOŚCI GWARANCJE DOTYCZĄCE PRZYDATNOŚCI HANDLOWEJ I UŻYTECZNOŚCI DO OKREŚLONEGO CELU. (5) OGRANICZENIE ODPOWIEDZIALNOŚCI W powodu trudności oceny i zmierzenia powstałych szkód w ramach niniejszej umowy ustalaa się, że za wyjątkiem roszczeń dotyczących uszkodzenia ciała, odpowiedzialność Sprzedawcy w stosunku do Nabywcy lub strony trzeciej z tytułu jakichkolwiek strat lub szkód, czy to bezpośrednich, czy też innych wynikających z zakupu produktu od Sprzedawcy przez Nabywcę, nie przekroczy łącznej kwoty zafakturowanej lub możliwej do zafakturowania dla kupującego za dane produkty. W ŻADNYM PRZYPADKU SPRZEDAWCA NIE BĘDZIE ODPOWIEDZIALNY ZA UTRATĘ ZYSKÓW LUB INNE STRATY SZCZEGÓLNE LUB WTÓRNE NAWET, JEŚLI SPRZEDAJWCA BYŁ POINFORMOWANY O MOŻLIWOŚCI POWSTANIA TAKICH STRAT. (6) ZAPEWNIENIE JAKOŚCI Sprzedwca nie jest zobowiązany do zapewnienia spełnienia przez produkty zakupione przez Nabywcę specjalnych wymagań Nabywcy, o ile takie specyfikacje i/lub inne wymagania nie zostaną konkretnie określone w zamówieniu Nabywcy i wyraźnie zaakceptowane przez Sprzedawcę. W przypadku gdy jakikolwiek towar dostarczony przez Sprzedawcę w związku z niniejszą umową zostanie ostatecznie użyty bez odpowiedniej specyfikacji i/lub innych wymagań określonych w zamówieniu Nabywcy i wyraźnie zaakceptowanych przez Sprzedawcę, Nabywca zagwarantuje rekompensatę i nie narazi Sprzedawcy na straty w związku odszkodowaniami lub roszczeniami z tytułu strat zgłaszanych przez dowolną osobę w związku z jakimikolwiek obrażeniami, śmiertelnymi lub nie, dowolnej osoby lub w przypadku jakiegokolwiek uszkodzenia mienia dowolnej osoby związanego lub wynikającego z takiego zastosowania. (7) ROSZCZENIA Roszczenia dotyczące stanu towarów, ich zgodności ze specyfikacją lub dowolnych innych kwestii wpływających na produkty wysłane do Nabywcy muszą zostać zgłoszone bezzwłocznie i, o ile nie zostało to inaczej uzgodnione na piśmie przez Sprzedawcę, w żadnym jednak przypadku nie później niż w ciągu jednego (1) roku od odebrania towarów przez Nabywcę. W żadnym przypadku jakiekolwiek towary nie mogą zostać zwrócone, przerobione lub rozbierane na części przez Nabywcę bez wyraźnej pisemnej zgody Sprzedawcy. (8) NIEWYWIĄZANIE SIĘ Z PŁATNOŚCI Jeśli Nabywca nie dokona płatności z tytułu jakiegokolwiek kontraktu między Nabywcą i Sprzedawcą zgodnie z warunkami sprzedającego, Sprzedawca, oprócz wszelkich innych dostępnych mu środków uzyskania rekompensaty, może według własnego uznania (a) odmówić dalszych dostaw do chwili dokonania takich płatności i ponownego ustalenia zadowalających warunków kredytowania lub (b) odwołać pozostałą część wysyłki związanej z zamówieniem. (9) POMOC TECHNICZNA O ile nie zostało to wyraźnie inaczej określone przez Sprzedawcę: (a) wszelkie porady techniczne zapewnione przez Sprzedawcę w związku z używaniem towarów dostarczonych Nabywcy będą bezpłatne, (b) Sprzedawca nie bierze na siebie żadnych zobowiązań lub odpowiedzialności za jakiekolwiek takie porady lub za jakiekolwiek wyniki będące wynikiem skorzystania z takiej porady oraz (c) Nabywca będzie wyłącznie odpowiedzialny za wybrór i podanie specyfikacji towarów zgodnych z zapotrzebowaniem. (10) ANULOWANIE ZAMÓWIEŃ SPECJALNYCH Zamówienia specjalne lub towary wyprodukowane specjalnie dla Nabywcy nie mogą zostać anulowane lub zmodyfikowane przez Nabywcę i ich wydanie nie może zostać wstrzymane przez Nabywcę po rozpoczęciu przetwarzania takich towarów z wyjątkiem uzyskania pisemnej zgody Sprzedawcy oraz przy spełnieniu uzgodnionych warunków zawierających między innymi ochronę Sprzedawcy przed poniesieniem jakiejkolwiek straty. (11) PATENTY Sprzedawca nie będzie odpowiedzialny za jakiekolwiek koszty lub szkody poniesione przez Nabywcę w wyniku jakiegokolwiek procesu lub postępowania prawnego wszczętego przeciwko Nabywcy, o ile będzie ono dotyczyło roszczeń (a) związanych z użyciem dowolnego produktu lub jakiejkolwiek jego części dostarczonych w ramach umowy w połączeniu z produktami niepochodzącymi od Sprzedawcy lub (b) dotyczącymi naruszenia, w sposób bezpośredni lub pośredni, patentu obowiązującego w Stanach Zjednoczonych podczas wytwarzania lub procesu przystosowania produktu lub jego części dostarczonej zgodnie z umową. Nabywca zapewnia Sprzedawcę o ochronie przed jakimikolwiek kosztami lub stratami wynikającymi z naruszenia patentów lub znaków handlowych, powstałymi w wyniku zgodności z projektami, specyfikacjami lub instrukcjami Nabywcy. (12) KOMPLETNOŚĆ UMOWY Wymienione warunki i zasady łącznie z wszystkimi innymi dokumentami uwzględnionymi tutaj jako referencje stanowią jedyną i całą umowę między Nabywcą i Sprzedawcą dotyczącą dowolnego zamówienia oraz zastępują wszystkie porozumienia ustne lub pisemne. Żadne inne dodatkowe lub zmienione warunki, zawarte na przykład w zamówieniu Nabywcy lub dokumencie wysyłki, nie będą obowiązywać Sprzedawcy, o ile nie zostało to uzgodnione pisemnie. (13) OBOWIĄZUJĄCE PRAWO Wszystkie zamówienia są przyjmowane przez Sprzedawcę pod adresem pocztowym w Wheaton, Illinois, i będą podlegać prawu stanu Illinois i będą interpretowane zgodnie z tym prawem. 192

20 Dlaczego jest nazwą cieszącą się największym zaufaniem w branży produktów do opryskiwania i systemów sterowania instalacjami. W firmie TeeJet Technologies koncentrujemy się wyłącznie na technologii zastosowań. Nasza firma i nasze produkty są obecne na rynku rolniczym już od chwili wprowadzenia pierwszych produktów do ochrony plonów w latach czterdziestych XX w. Nasze systemy sterowania wywodzą się od najwcześniejszych polowych zastosowań elektroniki w rolnictwie. To doświadczenie w dziedzinie opryskiwania, nawożenia i wysiewu oznacza, że nikt nie jest lepiej przygotowany do zapewnienia wysokiej jakości produktów i rozwiązań technicznych dla Państwa działalności. Innowacyjne, wyróżniające się w branży produkty właśnie tego oczekujecie od firmy TeeJet. W tym katalogu można znaleźć wiele z naszych najlepszych rozwiązań, jednak nasza firma to coś więcej niż tylko doskonałe produkty. Dysponujemy również wieloma informacjami o zastosowaniach i technologiach, które nie występują w katalogu produktów. Oto kilka przykładów: Ważenie dynamiczne To nasze innowacyjne rozwiązanie do mierzenia przepływu materiałów w czasie rzeczywistym zapewniające najdokładniejsze możliwe zastosowanie oraz dające bezpośrednie korzyści hodowcy i środowisku. Poziomowanie belki opryskiwacza Obecnie w opryskiwaczach polowych są wykorzystywane coraz szersze belki opryskowe dla zwiększenia wydajności i zminimalizowania uszkodzeń zbioru. Systemy TeeJet umożliwiają kontrolę wysokości coraz dłuższych belek opryskiwaczy, zmniejszając stres i obciążenie operatora przy jednoczesnym zapewnieniu skutecznego zastosowania zraszania. Zarządzanie znoszeniem przy opryskiwaniu Organizacje techniczne na całym świecie pracują nad ustaleniem standardów i zasad pomagających zapewnić dotarcie rozpylanych materiałów do celu. Nasi eksperci odgrywają istotną rolę w tych grupach, pomagając formułować jednolite standardy bezpiecznej i skutecznej ochrony plonów. Celcon jest znakiem handlowym firmy Hoechst Celanese Corp. Fairprene, Teflon i Viton są znakami handlowymi firmy E.I. DuPont de Nemours and Co. AirJet, Airmatic, BoomJet, CenterLine, ChemSaver, ConeJet, DG TeeJet, DirectoValve, FieldJet, FieldPilot, FloodJet, FullJet, GunJet, LP TeeJet, MeterJet, Mid-Tech, MultiJet, QJ, Quick FloodJet, Quick TeeJet, Spraying Systems Co., SprayLink, logo SSCo., StreamJet, TeeJet, TeeValve, TriggerJet, Turbo FloodJet, Turbo TeeJet, Turbo TurfJet, TwinJet, VeeJet, VisiFlo, WhirlJet i XR TeeJet są zarejestrowanymi znakami handlowymi firmy Spraying Systems Company i są chronione w wielu krajach na całym świecie.