Protokół Nr 7/2014 z posiedzenia Komitetu Polityki Naukowej z dnia 22 września 2014 r.

Transkrypt

1 Protokół Nr 7/2014 z posiedzenia Komitetu Polityki Naukowej z dnia 22 września 2014 r. I. Uczestnicy W posiedzeniu uczestniczyło 10 osób: 9 członków Komitetu Polityki Naukowej, 1 pracownik MNiSW, plus 1 osoba przy wykorzystaniu telekonferencji. Lista obecności stanowi załącznik do protokołu. II. Porządek obrad. 1. Otwarcie posiedzenia i przyjęcie porządku obrad. III. Przebieg posiedzenia. 2. Sprawozdanie ze spotkania w dniu 17 września br. z Ministrem Markiem Ratajczakiem ws. uwag KPN do projektu rozporządzenia zmieniającego rozporządzenie Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego z dnia 5 listopada 2010 r. w sprawie kryteriów i trybu przyznawania i rozliczania środków finansowych na naukę na działalność statutową. 3. Przyjęcie protokołu z posiedzenia KPN w dniu 9 lipca 2014 r. 4. Dyskusja nad materiałami w sprawie wskaźników doskonałości. 5. Elektroniczny obieg dokumentów w procedurach recenzji awansowych (propozycja prof. Dariusza Jemielniaka). 6. Informacja dotycząca sposobu podejmowania decyzji przez NCBiR w sprawie strategicznego programu jądrowego (prof. Henryk Górecki). 7. Sprawy organizacyjne: powołanie nowej Przewodniczącej (proponowana prof. Beata Czarnacka- Chrobot) i wiceprzewodniczącej/wiceprzewodniczącego, zgłoszenie członka KPN do Polsko-Amerykańskiej Rady ds. Innowacji. 8. Zamknięcie posiedzenia. IV. Uwagi końcowe 1

2 III. Przebieg posiedzenia. Przewodniczący KPN powitał wszystkich zebranych i otworzył posiedzenie. Następnie podziękował członkom Komitetu za skuteczną i efektywną współpracę w przygotowaniu opinii prawnych oraz w przygotowaniu wskaźników doskonałości. 2. Sprawozdanie ze spotkania 17 września z Ministrem Markiem Ratajczakiem w sprawie uwag KPN do projektu rozporządzenia zmieniającego rozporządzenie Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego z dnia 5 listopada 2010 r. w sprawie kryteriów i trybu przyznawania i rozliczania środków finansowych na naukę na działalność statutową. 17 września br. odbyło się spotkanie z Ministrem Markiem Ratajczakiem, w którym udział wzięli: prof. Jerzy Duszyński, prof. Jarosław Górniak, prof. Janusz Bujnicki i prof. Beata Czarnacka-Chrobot (reprezentanci KPN), a także przedstawiciele KEJN, Rady Młodych Naukowców i przedstawiciele instytutów naukowych. Spotkanie było poświęcone uwagom do projektu rozporządzenia zmieniającego rozporządzenie w sprawie kryteriów i trybu przyznawania i rozliczania środków finansowych na naukę na działalność statutową. Minister Marek Ratajczak przedstawił powody, dla których rozporządzenie jest nowelizowane. Rozporządzenie to wprowadza fundamentalną zmianę w sposobie ustalania wysokości dotacji. Proponuje się likwidację stałej przeniesienia jako składnika algorytmu naliczania dotacji. Zmiany w rozporządzeniu wynikają z dążenia do utrzymania budżetu na badania na tym samym poziomie, a nawet nieco wyższym. Minister Marek Ratajczak w swoim wystąpieniu powiedział, iż uwagi KPN do rozporządzenia zostały w większej części uwzględnione. Zapowiedział dalsze prace nad tym aktem prawnym, w szczególności zostanie poddana analizie i symulacji Ocena Skutków Regulacji. 3. Przyjęcie protokołu z posiedzenia KPN w dniu 9 lipca 2014 r. Członkowie Komitetu nie zgłosili uwag i jednogłośnie przyjęli protokół nr 6/2014 z dnia 9 lipca 2014 r. 4. Dyskusja nad materiałami w sprawie wskaźników doskonałości. Profesor Jerzy Duszyński wyraził przekonanie, iż dla podniesienia jakości nauki polskiej konieczne jest stworzenie systemu oceny - wskaźników określających doskonałość prowadzonych prac badawczych. Wskaźniki mogłyby być wykorzystane w procesie parametryzacji jednostek naukowych oraz przy przyznawaniu statusu KNOW. W czasie formułowania stanowiska KPN zasięgnął opinii osób, wśród których znaleźli się laureaci grantów ERC, polscy eksperci biorący udział w ocenie grantów ERC, laureaci nagród za wybitne osiągniecia i odkrycia naukowe, Ich osiągniecia mogą być uznane za reprezentatywne dla przedstawicieli najlepszych uczonych w Polsce. Poproszono ich o wyrażenie stanowiska w sprawie wskaźników doskonałości w dorobku indywidualnych 2

3 naukowców. Przy określaniu wskaźników doskonałości przyjęto zasadę podziału nauki na 24 obszary zdefiniowane przez ERC. Członkowie KPN wyrazili pogląd, iż dokument wymaga rozbudowania o kryteria wskaźników doskonałości dla poszczególnych obszarów, ocenę wybitności, kryterium interdyscyplinarności, mobilności oraz poprawek edycyjnych. Kończąc dyskusję profesor Jerzy Duszyński poprosił członków KPN o zgłoszenie uwag i propozycji oraz zaproponował, aby dalsza dyskusja nad dokumentem odbywała się drogą elektroniczną, zaś ostateczna wersja dokumentu zostanie uzgodniona poprzez głosowanie. 29 września 2014 r. stanowisko KPN w zakresie wskaźników doskonałości zostało przyjęte przez KPN i umieszczone na stronie internetowej MNiSW. 5. Elektroniczny obieg dokumentów w procedurach recenzji awansowych (propozycja prof. Dariusza Jemielniaka) Profesor Dariusz Jemielniak zwrócił się z propozycją przygotowania opinii odnośnie rozwiązań, które mają na celu przyspieszenie powstawania recenzji awansowych. Obecnie określone maksymalne terminy na ich napisanie są często przekraczane z przyczyn obiektywnych (wolny obieg dokumentów, długi czas powiadamiania recenzentów, oraz inne, równoległe, terminowe obowiązki naukowo-dydaktyczne). Część opóźnień dałoby się wyeliminować, gdyby można było skrócić czas obiegu samych dokumentów i informacji o wyznaczeniu recenzenta. Profesor proponuje, aby docelowo zaplanować stworzenie platformy elektronicznego obiegu dokumentacji awansowej (na bazie lub na wzór istniejących baz OSF, POLON, i in.), która będzie umożliwiała zarówno elektroniczny dostęp do publikacji i dokumentów osoby kandydującej przez zespół recenzentów i Komisję, jak i przeprowadzanie tajnego głosowania w przedmiotowej sprawie. Takie rozwiązanie skróci czas powstawania recenzji i podejmowania decyzji o co najmniej kilka tygodni. Do czasu stworzenia takiej platformy, proponuje, aby znowelizować rozporządzenie i w procedurze wyznaczania recenzentów uwzględnić obowiązek powiadomienia recenzenta także za pomocą poczty elektronicznej (o ile recenzent swój udostępnia na stronach zatrudniającej placówki naukowej), oraz nakazać przekazywanie mu wniosku wraz z załącznikami także za pośrednictwem poczty elektronicznej (z użyciem narzędzi do transferu dużych plików lub z wykorzystaniem tzw. dysków chmurowych), niezależnie od tradycyjnego, papierowego obiegu dokumentacji. Powyższe rozwiązanie (wykorzystanie poczty elektronicznej) jest powszechnie stosowane w krajach zachodnich w procedurach konkursowych i awansowych. Co również istotne, takie rozwiązanie skróci czas powstawania recenzji i podejmowania decyzji o co najmniej kilka tygodni oraz obniży koszty procedury nadawania stopni i tytułów naukowych. 3

4 Profesor Jerzy Duszyński zaproponował, aby Profesor Beata Czarnacka-Chrobot przygotowała pod względem redakcyjnym stanowisko Komitetu dotyczące obiegu dokumentów w procedurach awansowych. Stanowisko to zostało przyjęte w dniu 15 października br. przekazane Kierownictwu MNiSW. 6. Informacja dotycząca sposobu podejmowania decyzji przez NCBiR w sprawie strategicznego programu jądrowego (prof. Henryk Górecki). Krajowy Program Badań opracowany przez Komitet Polityki Naukowej został przyjęty przez Radę Ministrów uchwałą w dniu 16 sierpnia 2011 r. W załączniku do uchwały nr 164/2011 przedstawiono KPB jako Założenia polityki naukowo-technicznej i innowacyjnej państwa. KPB obejmuje siedem strategicznych, interdyscyplinarnych kierunków badań naukowych i prac rozwojowych, w tym program Nowe technologie w zakresie energetyki. W programie tym założono, że ustalone zadania w tym zakresie muszą wspierać realizację Polskiej Polityki Energetycznej do roku 2030, przyjętej przez Radę Ministrów w dniu 10 listopada 2009 roku,jak również realizację celów polityki energetyczno-klimatycznej Unii Europejskiej. Założono również, że zadania badawcze w tym zakresie będą wspierać realizację formułowanego obecnie Narodowego Programu Rozwoju Gospodarki Niskoemisyjnej(NPRGN), którego głównym celem jest przestawienie gospodarki na gospodarkę niskoemisyjną. Może to nastąpić tylko przy zaangażowaniu w badania nad podstawowymi dla Polski źródłami energii, tradycyjną energetyką opartą o węgiel kamienny i gaz, w tym pozwoli utrzymanie przez Polskę kontaktu z najbardziej rozwiniętymi technologicznie krajami świata. KPB uznał również za celowe prowadzenie w tym kierunku prowadzenie badań interdyscyplinarnych, zakładając, że : Realizacja programu energetyki jądrowej stworzy zapotrzebowanie na badania m.in. w dziedzinach takich jak: technologie materiałowe, elektrotechnika, automatyka w odniesieniu do np. cyklu paliwowego, reaktorów IV generacji, czy rozwoju modeli probabilistycznych i oprogramowania. Badania prowadzone w zakresie energetyki jądrowej pozwolą na dotrzymanie zadeklarowanego przez polski Rząd w uchwale z dnia 13 stycznia 2009 r. terminu uruchomienia pierwszego bloku elektrowni jądrowej w 2020 roku. Ponadto, technologie nuklearne znajdą zastosowanie także w innych dziedzinach: w profilaktyce, w diagnostyce i terapii medycznej, w produkcji nowych materiałów, w petrochemii, rolnictwie, ochronie środowiska oraz gospodarce wodnej. Prace badawcze na rzecz rozwoju energetyki jądrowej na wniosek Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego zostały zorganizowane przez NCBR poprzez ustanowienie strategicznego projektu badawczego pn. Technologie wspomagające rozwój bezpiecznej energetyki jądrowej. Projekt ten ustanowiono w oparciu o art. 8 a, ust.5 ustawy o zasadach finansowania nauki z /Dz.U.169,1049/. Zakończenie i ewaluacja tego projektu nastąpi na przełomie 2014/2015 roku. Minister Gospodarki zwrócił się do Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego pismem z 8 maja2014 z prośbą o kontynuację projektu, argumentując, że 28 stycznia Rada Ministrów przyjęła Program Polskiej Energetyki Jądrowej/PPEJ/, w którym ustalono potrzebę wsparcia rozwoju tej nowej branży badaniami 4

5 i rozwojem infrastruktury badawczej oraz wykształcenia specjalistycznej kadry. Pismo to popierało inicjatywę Instytutu Chemii i Techniki Jądrowej, który złożył formalny wniosek i projekt pn. Energetyka Jądrowa jako Ważny Element Krajowego Bilansu Energetycznego. Projekt ten poddano obowiązującej w NCBR procedurze i na posiedzeniu Rady NCBR w dniu po dyskusji uwzględniającej aspekty formalne oraz zabezpieczenia finansowe projekt ten nie uzyskał poparcia Rady. Problemem formalnym był brak zapisu w nowej ustawie o zasadach finansowania nauki z roku i ustawie o NCBR umożliwiającego ustanawianie strategicznych projektów badawczych jako mechanizmu finansowania badań naukowych i prac rozwojowych. W przyjętym przez Radę Ministrów PPEJ określono źródła finansowania wielu przedsięwzięć, w tym finansowanie kształcenia i szkolenia kadry /zad.2/ oraz rozwój infrastruktury badawczej /zad.7/ natomiast nie ustalono źródła finansowania projektów badawczych wspierających rozwój energetyki jądrowej, zakładając współdziałanie jednostek badawczych i przemysłu. W uchwale rządowej podkreślono, że Wdrożenie energetyki jądrowej nie oznacza bowiem jedynie budowy elektrowni jądrowych i uzupełnienie polskiego koszyka energetycznego o energię pochodząca z siłowni jądrowych. Będzie impulsem dla rozwoju gospodarczego, społecznego i regionalnego. Najwyższe wymogi i standardy obowiązujące w energetyce jądrowej będą miały również pozytywny wpływ na rozwój kultury technicznej polskiej energetyki i przemysłu. Dzięki budowie zaplecza naukowego i przemysłowego rozwinięta zostanie nowa branża, w której zatrudnienie znajdą specjaliści o najwyższych kwalifikacjach. W chwili obecnej Inwestor PGE EJ 1 sp. z o.o. wybrała Inżyniera Kontraktu (AMEC Nuclear UK Ltd.) w projekcie budowy pierwszej polskiej elektrowni jądrowej (1,3 mld PLN netto).wcześniej w roku 2013 podpisano umowę dotyczącą badań środowiskowych (WorleyParsons - 0,25 mld PLN netto). Tak jak wykazują doświadczenia takich krajów jak Czechy, Słowacja, Węgry etc duże zaangażowanie krajowego przemysłu i instytutów badawczych oraz uczelni, jest niezwykle ważne ze względu na rozwój technologiczno ekonomiczny kraju oraz późniejszą bezpieczną eksploatację bloków energetycznych. Niestety aktualny zakres działań dotyczący udziału polskiego przemysłu i nauki w realizacji PPEJ znacznie odbiega od obserwowanego u naszych sąsiadów (i innych krajów europejskich np. Wielkiej Brytanii), czy też znanych doświadczeń krajowych z czasów budowy EJ Żarnowiec. W zaistniałej sytuacji dużą szkodą byłoby przerwanie prac badawczo-rozwojowych ukierunkowanych na rozwój kompetencji potrzebnych do realizacji Programu Polskiej Energetyki Jądrowej. Brak finansowania tych spowodowałby nie tylko zahamowanie rozwoju zespołów eksperckich, ale wręcz ich rozpad i utratę kluczowego personelu. Program Polskiej Energetyki Jądrowej nakłada na MNiSW obowiązek realizacji Działania 7, którego celem jest utworzenie odpowiedniego zaplecza naukowo-badawczego pracującego na potrzeby energetyki jądrowej, co jest niezbędne dla wieloaspektowego, pełnego wykorzystania przez Polskę szans i możliwości związanych z wprowadzeniem energetyki jądrowej. KPN postuluje opracowanie przez MNiSW, we współpracy z Ministerstwem Gospodarki, kompleksowego planu realizacji tego działania wraz ze wskazaniem adekwatnych źródeł i instrumentów finansowania, uwzględniających ograniczenia formalne i realia budżetowe, a z drugiej strony wykorzystując szansę dostępu do funduszy strukturalnych. 5

6 Ponieważ opracowanie planu i jego wdrożenie może zająć od kilku do kilkunastu miesięcy, jako pilne działanie doraźne, niezbędne do zachowania ciągłości prac, KPN postuluje przedłużenie Projektu strategicznego energetyki jądrowej. Propozycja przedłużenia powinna zawierać ocenę dotychczas realizowanych zadań z rekomendacją ich zakończenia lub kontynuacji oraz listę nowych zadań. 7. Wolne wnioski, sprawy różne, planowanie harmonogramu dalszych spotkań. Profesor Jerzy Duszyński zwrócił się z prośbą o skrócenie kadencji przewodniczenia KPN i zgłosił kandydaturę Profesor Beaty Czarnackiej-Chrobot, która dziękując za zaufanie wyraziła zgodę na kandydowanie. Komitet jednogłośnie wybrał na Przewodniczącą Komitetu Polityki Naukowej Profesor Beatę Czarnacką-Chrobot, która będzie pełnić tę funkcję od 3 października 2014 r. do 3 kwietnia 2014 r. Profesor Beata Czarnacka-Chrobot zaproponowała na swojego zastępcę Profesora Janusza Bujnickiego - Komitet jednogłośnie zgodził się na tę kandydaturę. Profesor Jerzy Duszyński zgłosił kandydaturę nowo wybranej Przewodniczącej KPN do Polsko-Amerykańskiej Rady ds. Innowacji - Komitet jednogłośnie poparł wybór Profesor Czarnackiej-Chrobot. 8. Zamknięcie posiedzenia Profesor Jerzy Duszyński, Przewodniczący Komitetu Polityki Naukowej podziękował uczestnikom za merytoryczną dyskusję i aktywny udział w posiedzeniu i przypomniał, że zgodnie z wcześniej przyjętym planem pracy kolejne posiedzenie Komitetu odbędzie się 24 października br. IV. Uwagi końcowe Przebieg posiedzenia zarejestrowano na płycie CD, która jest przechowywana w Biurze Ministra w MNiSW. PRZEWODNICZĄCA KOMITETU POLITYKI NAUKOWEJ Dr hab. Beata Czarnacka-Chrobot, prof. SGH Warszawa, 24 października 2014 r. Protokół przygotowała: Anna Santorek-Fronczykowska Biuro Ministra 6