dyrektoriatu (rządu) Ukraioskiej Republiki Ludowej

Transkrypt

1 1. Odrodzenie państwa polskiego 1.1. Powstanie władz centralnych Józef Piłsudski zostaje wypuszczony z więzienia w Magdeburgu Piłsudski powrócił do Polski Rada regencyjna włada Polską do Piłsudski obejmuje pełnię władzy Piłsudski powierzył Jędrzejowi Moraczewskiemu misję stworzenia rządu Piłsudski na mocy dekretu staje się Tymczasowym Naczelnikiem Państwa W Wyniku rozmów przedstawicieli Naczelnika z Narodową Demokracją dn r. powołano koalicyjny rząd Ignacego Jana Paderewskiego Wybory do Sejmu Ustawodawczego w styczniu 1919r. na terenach kontrolowanych przez rząd Paderewskiego 1.2. Powstanie wielkopolskie W 1918r. na terenie zaboru pruskiego nadal funkcjonowała administracja zaborcy. Stacjonowały tam także wojska niemieckie W listopadzie roku 1918r. w Wielkopolsce były tworzone Rady ludowe (głównie narodowi demokraci) Administracja tolerowała Rady Działalnością Rad kierowała naczelna rada ludowa w Poznaniu XII 1918 Paderewski odwiedza stolicę Wielkopolski Powstanie zbrojne, wynikłe z demonstracji na cześć gościa Powstańcy opanowują Poznań W styczniu 1919r. prawie cała Wielkopolska była wolna Walki przerwano 16 II 1919r Władzę przejmuje Naczelna Rada Ludowa 1.3. Konferencja pokojowa w sprawie Polski w roku 1919 w Paryżu Pracami delegacji polskiej kierował Roman Dmowski Postulaty Polski spotykają się z aprobatą ze strony Francji Delegacja angielska sprzyja Niemcom Obawia się wzmocnienia wpływów Francji Postanowienia traktatu wersalskiego, podpisanego 28 VI 1919r Przyznanie Polsce: Wielkopolski Części Pomorza Gdańskiego (bez Gdańska) Wolne Miasto Gdańsk Plebiscyty Górny Śląsk Warmia Mazury Niezadowolenie z powodu narzuconego nowopowstałym krajom Europy Środkowo- Wschodniej tzw. Małego traktatu wersalskiego Traktatu nie podpisały Niemcy Podjęto na konferencji decyzje w sprawie wschodniej granicy Polski Polska otrzymuje mandat Ligii Narodów (pełnomocnictwo), na zarządzanie wschodnią Galicją przez 25 lat Uchwalenie deklaracji, dopuszczającej organizowanie polskiej administracji jedynie na zachód od linii Bug-Kuźnica-Puńsk (później nazwana demarkacyjną linią Curzona 2 ) Postanowienie nie wchodzi w życie O granicy wschodniej decyduje wojna polsko-radziecka 1.4. Konflikt polsko-radziecki Kwiecień 1919r. ofensywa wojsk polskich w kierunku wschodnim Zajęcie Wilna i całej Białorusi, a także latem Galicji i Wołynia Jesienią ofensywa została wstrzymana Koncepcja Piłsudskiego, dotycząca sojuszu polsko-ukraińskiego i ofensywy na Ukrainie przed atakiem Armii Czerwonej 21 IV 1920r Podpisanie umowy z Semenem Petlurą Polska uznaje niepodległość Ukrainy IV 1920 Polska ofensywa w kierunku Kijowa V 1920 Wkroczenie oddziałów polskich do Kijowa 1 Traktat o ochronie praw mniejszości narodowych 2 Brytyjski minister spraw zagranicznych 3 Dowódca sił zbrojnych i przewodniczący dyrektoriatu (rządu) Ukraioskiej Republiki Ludowej

2 VI 1920 Wycofanie się wojsk z Kijowa Kontrofensywa Armii Czerwonej na Białorusi lipiec 1920r Dowódca natarcia Michał Tuchaczewski Sierpień 1920r. Armia Czerwona dociera na przedpola Warszawy Lipiec 1920 uformowanie po radzieckiej stronie frontu Komitetu Rewolucji Polski Miał on po zajęciu Warszawy przejąć władzę i utworzyć Polską Socjalistyczną republikę Radziecką VII 1920 Przekazanie części władzy przez sejm Radzie Obrony Państwa Polska zabiega o pomoc mocarstw zachodnich Udział premiera Grabskiego w konferencji państw Ententy w Spa w Belgii Lipiec Anglia i Francja zobowiązuje się do udzielenia pomocy dyplomatycznej i wojskowej pod pewnymi warunkami np. pod warunkiem uznania linii Curzona Postanowienia konferencji wywołują oburzenie wśród Polaków Grabski ustępuje z funkcji premiera Nowym premierem zostaje Wincenty Witos (PSL Piast ) Państwa Ententy wspierają Polskę, wysyłając sprzęt wojskowy W Polsce działa grupa oficerów z państw Ententy VIII 1920 Rozpoczęcie walk w rejonie Radzymina VIII 1920 Kontrofensywa wojsk polskich znad rzeki Wieprz Armia Czerwona zostaje otoczona Ponad czerwonoarmistów dostało się do niewoli, a śmierć poniosło około Wśród Polaków straty szacuje się między 2 000, a zabitych i rannych Odwrót Armii Czerwonej na całej linii frontu Wrzesień 1920r. Polacy przełamują obronę sił wroga nad rzeką Niemen Front ustabilizował się na linii dawnych okopów niemieckich 1.5. Pokój ryski Podjęcie rozmów pokojowych wrzesień 1920r Początkowo prowadzone w Mińsku, następnie w Rydze Ustalenie granicy wzdłuż linii Dzisna-Dokszyce-Słucz-Ostró-Zbrucz W skład Rzeczypospolitej weszły także Galicja i Wołyń Podpisany w Rydze dnia 18 III 1921r Granica z Czechosłowacją i Litwą Spór o Śląsk Cieszyński Formowanie Się polskich ośrodków władzy Inwazja Czechosłowacji na Śląsk Cieszyński Dokonanie podziału wzdłuż rzeki Olzy Granica z Litwą Spór o Wilno Sierpień 1920 zajęcie Wilna przez wojska litewskie Październik 1920 na Wileńszczyznę wkracza Dywizja Piechoty Litewsko-Białoruskiej Dowodzona przez Lucjana Żeligowskiego Utworzenie Litwy Środkowej r. Przyłączenie Wileńszczyzny do Rzeczypospolitej Litwa nie akceptuje graniczy 1923r Nawiązanie stosunków dyplomatycznych w 1938r Granica z Niemcami VII 1920 Plebiscyt na Powiślu, Warmii i Mazurach Za Polską opowiada się jedynie 3,4% głosujących Polsce przyznano 8 wsi Plebiscyt na Górnym Śląsku 20 III 1921r Ogromne napięcia Niemcy terroryzują Polaków Powstania śląskie I powstanie śląskie 16/17 VIII II powstanie śląskie 19/20 VIII III powstanie śląskie 2/3 V Gospodarcze i społeczne problemy odrodzonego państwa polskiego 2.1. Dziedzictwo zaborów Powierzchnia Polski: 388,6 tys. Km Liczba ludności: ok ludzi

3 Zerwanie silnych związków gospodarczych między Polską, a byłymi zaborcami Zacofanie gospodarcze % osób pracuje w przemyśle ⅔ gospodarstw ma charakter małorolny Duże majątki ziemskie stanowiły mniej niż 1% gospodarstw Nierówny podział gruntów wywołał niezadowolenie społeczne Na wschodzie miały one przede wszystkim charakter narodowościowy Wielką własność posiadali niemalże sami Polacy 2.2. Reforma rolna Idea reformy poparta przez lewicowców i ludowców Prawica uważała, że reforma osłabi polskość (wielkie majątki ziemskie należały do Polaków), a także doprowadzi do upadku zagospodarowanych majątków Sejm ustawodawczy w 1919r. uchwala podstawowe zasady reformy Parcelacja gruntów należących do państwa Wykup nadwyżek ziemi prywatnej Uchwała ustawy o wykonaniu reformy rolnej w 1920r Nie weszła w życie Nowa ustawa o reformie rolnej 1925r Dopuszczała zachowanie w rękach prywatnych części majątków Nakaz sprzedaży nadwyżki ziem, a nie odbieranie jej 2.3. Reforma walutowa Po odzyskaniu niepodległości w Polsce nadal były w obiegu pieniądze państw zaborczych, a także marka polska Marka miała się stać jedynym środkiem płatniczym w Polsce W kraju panuje zła sytuacja finansowa Niskie dochody państwa, duże wydatki Deficyt budżetowy państwo pokrywa poprzez drukowanie nowych pieniędzy Wzrost inflacji Powołanie rządu pozaparlamentarnego pod przewodnictwem ekonomisty Władysława Grabskiego Grabski pełnił jednocześnie funkcje premiera i ministra skarbu Wprowadzenie w wyniku reformy w 1924r. nowej waluty, którą był złoty Wartość złotego była równa wartości franka szwajcarskiego Wymiana w relacji marek polskich za 1 złotego Stabilizacja gospodarcza Druga inflacja w 1925r Emisja większej ilości bilonu Wojna celna z Niemcami Konflikt Grabskiego z prezesem Banku Polskiego Grabski podaje rząd do dymisji Wojna celna walka na cła między Polską, a Niemcami Przyczyny: Niemcy odmówiły importu węgla w z Polski Przestój kopalni na Górnym Śląsku Zamrożenie dużej sumy pieniędzy Rząd polski w odpowiedzi ograniczył import towarów z Niemiec Niemcy wstrzymują wymianę towarową z Polską Na niektóre towary nakładano wysokie cła Skutki: Duże problemy polskiej i niemieckiej gospodarki Polska bardzo szybko znalazła nowe rynki zbytu w innych państwach (np. Wielka Brytania) ze względu na silną i stabilną walutę 2.5. Działalność inwestycyjna r. pomysł budowy portu w Gdyni r. Uchwała pozwalająca na budowę portu r. rozpoczęcie budowy Lata trzydzieste port w Gdyni miał największy obrót towarowy w całej Europie Rozwój Gdyni Budowa połączenia kolejowego łączącego Gdynię z Górnym Śląskiem wybudowanie fabryki samochodów w Czechowicach pod Warszawą 2.6. COP Centralny Okręg Przemysłowy Budowany w latach Znajdował się w południowo-centralnej Polsce Miał na celu rozbudowę przemysłu ciężkiego w Polsce 3. Życie polityczne w II RP w latach

4 3.1. Józef Piłsudski (koncepcja federacyjna) Był socjalistą Założył i przez długi czas był przywódcą Polskiej Partii Socjalistycznej Wokół jego postaci kształtował się obóz polityczny, który określał się mianem piłsudczyków Jednymi z postulatów Piłsudskiego były: Włączenie ludności niepolskiej do pracy na rzecz państwa Możliwość autonomii dla części mniejszości narodowych Rozdział państwa i Kościoła Równouprawnienie wyznań 3.2. Roman Dmowski (koncepcja inkorporacyjna) Twórca i przywódca Narodowej Demokracji (endecji) Podkreślał związek między polskością, a Kościołem katolickim obrządku łacińskiego (rzymskokatolickim) Postulował uczynienie moralności katolickiej podstawą życia społecznego 3.3. Konstytucja marcowa (17 III 1921) Konstytucja liberalna Zapewniała swobody religijne Gwarantowała znaczne prawa dla mniejszości Wprowadzenie trójpodziału władz Parlament Wybierany w bezpośrednich wyborach co 5 lat i posiadał władzę ustawodawczą Sejm Senat (izba doradcza) Prezydent Stanowił władzę wykonawczą Wybierany na okres 7 lat Jego władza była bardzo osłabiona Podpis prezydenta wymagał kontr asygnacji 3.4. Wybór pierwszego prezydenta II RP XII 1922 Zwołanie Zgromadzenia Narodowego, w celu wybrania prezydenta Na prezydenta nie kandydował Piłsudski Wybrany został kandydat PSL Wyzwolenie Gabriel Narutowicz Wywołało to oburzenie Przeciwnicy uważali, że mniejszości narodowe nie mogą mieć decydującego wpływu na wybór prezydenta Mimo protestów Narutowicz został zaprzysiężony 11 XII 1922r XII 1922r. Eugeniusz Niewiadomski zastrzelił prezydenta Narutowicza Niewiadomski został skazany na śmierć W następnych wyborach wygrał Stanisław Wojciechowski Od grudnia 1922r, do maja 1926r. gabinety rządowe zmieniały się cztery razy 3.5. Utworzenie w 1924r. Korpusu Ochrony Pogranicza Poprawił on bezpieczeństwo na terenach wschodnich 3.6. W Polsce narasta zniechęcenie do parlamentaryzmu 4. Kryzys demokracji parlamentarnej w Polsce 4.1. Przewrót majowy 12 V 1926r Piłsudski wycofuje się z życia politycznego, gdy do władzy dochodzą prawicowcy Osiada w Sulejówku V 1926r. dochodzi do walk wewnętrznych w stolicy między prezydentem Wojciechowskim, a Piłsudskim i wiernymi mu wojskami Pojawia się groźba wojny domowej /15 V 1926r. W celu zapobieżenia wojnie prezydent podaje się do dymisji, a w miejsce obecnego rządu zostanie sformowany nowy V 1926r. Zgromadzenie Narodowe wybrało Piłsudskiego na prezydenta. Jednakże nie przyjmuje godności prezydenta Ostatecznie na prezydenta wybrano Ignacego Mościckiego, który był uległy wobec Piłsudskiego VIII 1926r. uchwalenie noweli sierpniowej Zwiększenie uprawnień prezydenta 4.2. Rządy sanacji Piłsudski ma zamiar oczyścić państwo. Przejmuje on pełnię władzy Usunięcie przeciwników politycznych Sukces BBWR (bezpartyjny blok współpracy z rządem) Opozycja podejmuje próbę konsolidacji działań tworzy blok opozycyjny zwany Centrolewem W 1930r. prezydent rozwiązuje sejm i senat, następnie przeprowadza aresztowania przywódców opozycji. Więźniowie byli przetrzymywani w Brześciu

5 Pod nieobecność opozycji na Sali obrad (Opozycja demonstracyjnie opuściła salę) uchwalono nową konstytucję 4.3. Konstytucja kwietniowa 23 IV 1935r Największą władzę posiadał prezydent Odpowiadał on, zgodnie z konstytucją, tylko przed Bogiem i historią Prezydenta wybierało Zgromadzenie Elektorów Zalegalizowała w Polsce funkcjonowanie autorytaryzmu Wkrótce po uchwaleniu konstytucji umiera Józef Piłsudski dnia 12 V 1935r Opozycja antysanacyjna OWP (Obóz Wielkiej Polski) SN (Stronnictwo Narodowe) ONR (Obóz Narodowo-Radykalny SL (Stronnictwo Ludowe) Front Morges porozumienie o charakterze chrześcijańsko-demokratycznym Inicjatorem był Ignacy Jan Paderewski 5. Polska polityka w dwudziestoleciu międzywojennym 5.1. Sytuacja międzynarodowa Polski 5.2. Konflikty Polski z: Rosją Niemcami Litwą Czechosłowacją Dopiero w 1921 roku w Pradze podpisano układ o normalizacji stosunków między sąsiednimi krajami Sejm jednak go nie ratyfikował Układ regulujący wzajemne stosunki zawarty został dopiero w 1925 roku Państwo polskie pozostawało w dobrych stosunkach z Łotwą i Rumunią 5.4. Ważnym elementem polityki polskiej polityki zagranicznej był sojusz z Francją Układ podpisany w roku Znaczne rozluźnienie w stosunkach polsko-francuskich nastąpiło w roku W roku 1932 ministrem spraw zagranicznych w Polsce zostaje Józef Beck Pełnił funkcję ministra do roku Pakty o nieagresji: z Niemcami ze Związkiem radzieckim Pakt wschodni W roku 1934 ministrem spraw zagranicznych we Francji zostaje Jean Louis Barthou Barthou wysunął koncepcję wschodniego Locarno, czyli innymi słowy paktu wschodniego Pakt miał gwarantować wśród państw Europy Wschodniej nienaruszalność granic i wzajemną pomoc Uczestnikami paktu miały być: Polska, Niemcy, Czechosłowacja, ZSSR, Finlandia, Litwa, Łotwa, Estonia Niemcy odmówiły udziału w Pakcie Piłsudski nie chce przystąpienia Polski do paktu Kres koncepcji paktu nastał w roku 1934, gdy Barthou wywiad niemiecki zamordował ministra Barthou 5.8. Polska wobec kryzysu czechosłowackiego W roku 1938 polski rząd wysyła do Czechosłowacji notę domagając się przyznania Polsce Zaolzia Rząd przyjął polskie warunki 5.9. Przeddzień wojny Rząd Rzeszy domaga się od Polski aby przeprowadzona przez pomorze linia kolejowa i autostrada były eksterytorialne Rząd brytyjski udziela Polsce poparcia dnia 31 III 1939r Podobną deklarację składa Francja Hitler wypowiada deklarację o nieagresji dnia 28 IV 1939r Pakt Ribbentrop-Mołotow Joachim von Ribbentrop - minister spraw zagranicznych Rzeszy Wiaczesław Mołotow - komisarz ludowy spraw zagranicznych Pakt o nieagresji zawarty pomiędzy Niemcami, a ZSSR dnia 23 VIII 1939r Pakt zawierał tajny protokół, który dzielił Europę Wschodnią na strefę wpływów niemieckich i rosyjskich. Linia podziału miała przebiegać wzdłuż północnej granicy Litwy Dokonywał on także aktu rozbioru Polski Atak na Polskę zaplanowany był na dzień 26 VIII, jednakże dzień wcześniej tj. 25 VIII został podpisany układ o wzajemnej pomocy między Polską, a Wielką Brytanią W efekcie atak nastąpił 01 IX 6. Gospodarka i społeczeństwo II RP 6.1. W roku 1929r. w Polsce pojawiają się pierwsze oznaki kryzysu gospodarczego Następuje gwałtowny spadek cen artykułów rolnych 6.3. Centralny Okręg Przemysłowy W 1933r. władze próbują zwalczyć kryzys

6 W roku 1935r. rząd powierza kierownictwo polityki gospodarczej Eugeniuszowi Kwiatkowskiego Był on wicepremierem i ministrem skarbu W roku 1937 ogłoszono plan budowy COP Do 1939r. zbudowano ponad 100 zakładów przemysłowych 6.4. Problemy mniejszości narodowych Jednym z większych problemów kryzysu gospodarczego było pogorszenie relacji państwa z mniejszościami narodowymi Państwo odrodzone miało charakter unitarny Jedynie Śląski posiadał niewielką autonomię Stosunek mniejszości narodowych do Polski był raczej niechętny Przedmiotem sporów była chęć państwa do ujednolicenia systemu oświatowego o charakterze polskim 6.5. Napięcie w województwach południowowschodnich Utworzenie w 1929r. Organizacji Ukraińskich Nacjonalistów Jej celem była zbrojna walka o niepodległość Ukrainy W wyniku podjętych działań rozbito OUN Organizacja szybko się odradza OUN przeprowadza szereg zamachów W roku 1934 zostaje zabity minister Bronisław Pieracki 7. Kultura, sztuka i nauka w okresie międzywojennym w Polsce 7.1. Oświata W 1919r. Piłsudski podpisuje dekret o obowiązku szkolnym do ukończenia 14 roku życia Wprowadzenie jednolitego systemu szkolnictwa w 1932r Nauka Główne ośrodki akademickie Warszawa Kraków Lwów Lublin Wilno Poznań Polscy uczeni Stefan Banach (matematyk) Kazimierz Funk (biochemik) Ludwik Hirszfeld (twórca podstaw nauki o grupach krwi) 7.3. Literatura Utworzenie kabaretu literackiego w 1919r. Należeli do niego Julian Tuwim, Antoni Słonimski i Jarosław Iwaszkiewicz Zofia Nałkowska Tadeusz Boy-Żeleński Witold Gombrowicz (Ferdydurkę) i Bruno Schulz tworzyli rzeczywistość w groteskowy, tudzież oryniczny 4 sposób 7.4. Kultura Masowa Polskie Radio Cieszyło się dużą popularnością Rozwój filmu Wzrost zainteresowania teatrem Słynni aktorzy Jan Kiepura Stefan Jaracz W 1924r. Polska po raz pierwszy ma swoją reprezentację na olimpiadzie Sukcesy lotników Żwirki i Wigury 7.5. Plastyka, muzyka, architektura Tytus Czyżewski Koncepcja czystej formy Stworzona przez Stanisława Witkiewicza Struktura dzieł, pozbawiona niepotrzebnych treści, stanowi odpowiednik ludzkiej osobowości Styl art déco Konstruktywizm Władysław Strzemiński Stworzył kierunek malarski zwany unizmem Kubizm Tradycjonalizm Życie muzyczne Konkurs Pianistyczny im. F. Chopina Karol Szymanowski Ignacy Jan Paderewski 4 Przedstawianie literackiej rzeczywistości na wzór marzenia sennego, bądź koszmaru