Temat: Walka o granice II Rzeczypospolitej

Transkrypt

1 Temat: Walka o granice II Rzeczypospolitej

2 Czynniki kształtujące polskie granice po I wojnie wiatowej Decyzje mocarstw na konferencji wersalskiej Walka zbrojna Polaków o prawo do decydowania o swojej przynale no ci państwowej

3 1. Walka o kształt granicy zachodniej. Powstanie wielkopolskie XII 1918 II 1919 r. wyzwoliło Wielkopolskę spod władzy niemieckiej O przebiegu granicy polskoniemieckiej zdecydować miała konferencja wersalska Sztandar powstańców wielkopolskich

4 1a. Walka o kształt granicy zachodniej. Traktat wersalski przyznawał Polsce obszar Wielkopolski nieco większy ni wywalczony przez powstańców oraz pas ziem pomorskich Gdańsk otrzymał status wolnego miasta O przynale no ci Górnego ląska, Warmii, Mazur i Powi la miały zdecydować plebiscyty przeprowadzone w ród ludno ci

5 1b. Walka o kształt granicy zachodniej. Warmia i Mazury. Plebiscyt przeprowadzono w VII 1920 r. Intensywna propaganda niemiecka (Polska państwem sezonowym) i terror wobec działaczy narodowych (zabójstwo B. Linki). W efekcie jedynie 3% głosujących opowiedziało się za przynale no cią do Polski. Ostatecznie do Polski przyłączono jedynie kilka przygranicznych gmin.

6 1c. Walka o kształt granicy zachodniej. Górny ląsk. Na sytuację Górnego ląska miały wpływ trzy powstania ląskie. I powstanie ląskie (VIII 1919 r.) niezadowolenie z powodu ogłoszenia decyzji o plebiscytach. II powstanie ląskie (VIII 1920 r.) sprzeciw wobec sposobu przygotowania plebiscytu. III powstanie ląskie (V 1921 r.) sprzeciw wobec zafałszowanych wyników plebiscytu z III 1921 r.

7 1c. Walka o kształt granicy zachodniej. Górny ląsk. Zawieszenie broni podpisano 5 VIII 1921 r. Rada Ambasadorów konferencji wersalskiej przyznała Polsce mniejszą czę ć obszaru Górnego ląska (29% obszaru plebiscytowego), były to jednak tereny najlepiej uprzemysłowione. Wojciech Korfanty, działacz narodowy na ląsku, przywódca powstań ląskich

8 2. Walka o kształt granicy południowej. W traktacie z Saint-Germain Austria zrzekła się wszystkich ziem monarchii austro - węgierskiej le ących poza swoimi nowymi granicami. Polska została upowa niona do zajęcia ziem Galicji Wschodniej a po rzekę Zbrucz. Spornym terenem między Polską Czechosłowacją stał się ląsk Cieszyński. a

9 2. Walka o kształt granicy południowej. Pomimo wcze niejszej umowy między władzami lokalnymi, w I 1919 r. wojska czeskie zajęły ląsk Cieszyński. W wyniku mediacji państw zachodnich podjęto decyzję o przeprowadzeniu plebiscytu. W VII 1920 r. z tego rozwiązania zrezygnowano. Rada Ambasadorów przyznała według ądań czeskich większo ć spornego terytorium Czechom (granicą rzeka Olza).

10 2. Walka o kształt granicy wschodniej. Koncepcje granicy wschodniej. Istniały dwie koncepcje granicy wschodniej: - koncepcja federacyjna - koncepcja inkorporacyjna dotyczące kształtu

11 Koncepcja federacyjna Autor Józef Piłsudski Powrót do granic przedrozbiorowych Nawiązanie do tradycji jagiellońskich i Rzeczpospolitej Obojga Narodów Stworzenie federacji państw razem z Litwą, Białorusią i Ukrainą

12 Koncepcja inkorporacyjna Autor Dmowski Roman Bezpo rednia inkorporacja do Polski m.in. Wileńszczyzny, zachodniej Białorusi i Ukrainy Stopniowa tych ziem polonizacja

13 2. Walka o kształt granicy wschodniej Na wschodnich Rzeczypospolitej starły tendencje: kresach się trzy dawnej sprzeczne dą enie Polski federacyjnego. realizacji programu do niepodległo ciowe dą enia Litwinów, Ukraińców i Białorusinów. ekspansjonistyczne dą enia bolszewików do szerzenia komunistycznej rewolucji.

14 2. Walka o kształt granicy wschodniej. wschodnia została Ostatecznie granica ukształtowana w wyniku: - walk polsko-ukraińskich; - wojny polsko-radzieckiej ; - zajęcia Wileńszczyzny przez gen. eligowskiego;

15 2a. Sytuacja na Ukrainie. Od listopada 1918 r. toczyły się w Galicji Wschodniej walki z wojskami Zachodnioukraińskiej Republiki Ludowej. W obronie Lwowa walczyły Orlęta Lwowskie polscy uczniowie i studenci. Spo ród walczących 1421 nie miało ukończonych 17 lat. najmłodszy miał 9 lat;

16 2a. Sytuacja na Ukrainie. Do końca marca 1919 r. wyparto wojska ukraińskie za Zbrucz. Do początków wrze nia opanowano sytuację na Wołyniu zmuszając do zawieszenia broni wojska Ukraińskiej Republiki Ludowej pod dowództwem Symona Petlury. IV 1920 tajne porozumienie Piłsudskiego z Petlurą skierowane przeciwko bolszewickiej Rosji, uznające niepodległo ć Ukrainy.

17 2b. Wojna polsko-bolszewicka. Wobec postępów wojsk bolszewickich na Litwie i Białorusi w II 1919 r. wojska polskie podjęły skuteczną ofensywę zajmując m.in. Wilno. Po zawarciu porozumienia z Petlurą, w IV 1919 r. wojska Polskie podjęły ofensywę na Ukrainie zajmując Kijów. Kontrofensywa radziecka dociera w sierpniu na przedpola Warszawy.

18 2b. Wojna polsko-bolszewicka. Wobec ogromnego zagro enia konsolidacja społeczeństwa. następuje VIII 1920 r. bitwa warszawska i początek odwrotu armii radzieckiej IX bitwa nad Niemnem. 12 X rozejm i początek rozmów pokojowych w Rydze.

19

20 2c. Postanowienia traktatu ryskiego. Traktat pokojowy zawarto 18 III 1921 r. w Rydze. Granica polsko-radzieckiej na linii Dzisna Dokoszyce Słusz Ostróg Zbrucz. Zrzeczenie się na rzecz Rosji Radzieckiej pretensji do wschodniej czę ci Ukrainy i Białorusi fiasko programu federacyjnego.

21 2d. Zajęcie Wileńszczyzny. Na początku X 1920 r. na polecenie Piłsudskiego gen. Lucjan eligowski pozorując niesubordynację zajął będące w rękach państwa litewskiego Wilno. Przyłączenie Wileńszczyzny do Polski potwierdził zło ony z Polaków sejm wileński. Wydarzenia te stały się powodem bardzo złych stosunków polsko-litewskich. gen. Lucjan Żeligowski

22 Ostateczny kształt granic II Rzeczypospolitej

23 Zapamiętaj Granice II RP ukształtowały się w ostatecznie w latach w wyniku trzech procesów: konfliktów z sąsiadami ustaleń dyplomatycznych i przeprowadzonych plebiscytów na terenach spornych powstań narodowych.

24 Zapamiętaj Granica zachodnia została wytyczona w następstwie udanego powstania wielkopolskiego, plebiscytu na Górnym ląsku oraz trzech powstań ląskich. Na północy decyzją mocarstw Polsce zostało przyznane Pomorze Gdańskie, natomiast Warmia i Mazury, wskutek niekorzystnego dla Polski plebiscytu, pozostały w granicach Niemiec. Gdańsk otrzymał status wolnego miasta.

25 Zapamiętaj Na granicy południowej powstał konflikt polskoczeski o Zaolzie, które Polska musiała odstąpić Czechosłowacji. Traktat ryski z 1921 r. kończył wojnę polskobolszewicką i ustalał wschodnią granicę Polski.

26 Koniec