MONOGRAFIA Z BADAŃ I ANALIZ KADROWYCH PRZEDSIĘBIORCÓW DOLNEGO ŚLĄSKA

Transkrypt

1 MONOGRAFIA Z BADAŃ I ANALIZ KADROWYCH PRZEDSIĘBIORCÓW DOLNEGO ŚLĄSKA Raport z badania ankietowego projektu Diagnostyka potrzeb kadrowych przedsiębiorców Dolnego Śląska projekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego Program Operacyjny Kapitał Ludzki Priorytet IX, Działanie 9.2 Dolnośląska Izba Gospodarcza Wrocław, grudzień 2010

2

3 Spis treści WSTĘP Opis projektu Zarys badania ankietowego Przedsiębiorstwa Dolnego Śląska Szkolnictwo zawodowe Dolnego Śląska Znaczenie szkolnego doradcy zawodowego Badanie ankietowe charakterystyka respondentów badanie - rezultaty ilościowe badanie - rezultaty jakościowe praktyki zawodowe uczniów Ranking zawodów deficytowych i nadwyżkowych Analiza ofert pracy dolnośląskich przedsiębiorców Podsumowanie... 89

4 4 Mon o g r a f i a z Ba d a ń i An a l i z Ka d r o w y c h Pr z e d s i ę b i o r c ó w Do l n e g o Śl ą s k a

5 5 Mon o g r a f i a z Ba d a ń i An a l i z Ka d r o w y c h Pr z e d s i ę b i o r c ó w Do l n e g o Śl ą s k a Wstęp W ostatnich latach w Polsce nastąpiły znaczące zmiany socjologiczne, które wyłoniły inny, nowy model własnej kariery zawodowej. Przyczyniły się one do zmian w myśleniu i postrzeganiu przez młodych ludzi własnej przyszłości związanej ze ścieżka zawodową. Ukończenie szkoły wyższej kojarzone jest z prestiżem, doskonałym startem do kariery zawodowej, wyższymi zarobkami oraz gwarancją pewnego startu w dorosłe życie. Zwiększająca się z roku na rok ilość prywatnych wyższych uczelni utwierdza, młodych ludzi w przekonaniu, że jedyną i słuszna drogą kariery zawodowej jest ukończenie studiów. Przez długi okres czasu osoby kończące szkoły zawodowe i technika przedstawiano jako te bezradne, bez ambicji co wykształtowało w opinii publicznej pogląd, że jak nie skończysz studiów wyższych jesteś nieudacznikiem i gorszym kandydatem do pracy. Powodów powstania tej sytuacji jest kilka. Jednym z nich jest wstyd, niedosyt, że ukończyłem jedynie szkołę zawodową, a nie studia wyższe i pomimo tego, że jestem wykwalifikowanym doświadczonym ślusarzem, krawcem to mój status w hierarchii społecznej jest niski, bez możliwości osiągnięcia sukcesu zawodowego. Opinia taka jest nieprawdziwa i krzywdząca, czego dowodem jest nasze badanie ankietowe.

6 6 Mon o g r a f i a z Ba d a ń i An a l i z Ka d r o w y c h Pr z e d s i ę b i o r c ó w Do l n e g o Śl ą s k a Wbrew negatywnym głosom w tej kwestii, przedsiębiorcy poszukują wyspecjalizowanych i wykwalifikowanych pracowników, dzięki którym ich firma zyska rangę i zaufanie klienta, a to przełoży się bezpośrednio na sukces finansowy i społeczny firmy. Kolejnym ważnym czynnikiem, który spowodował zmniejszenie ilości uczniów w szkołach zawodowych jest brak wsparcia w gimnazjach przez szkolnego doradcę zawodowego, który we właściwy sposób potrafi ukierunkować i wskazać dalszą ścieżkę zawodową na podstawie predyspozycji i zainteresowań gimnazjalisty. Spadek liczby uczniów szkół zawodowych spowodowany jest również niską elastycznością programu nauczania, który nie jest dostosowany do potrzeb regionu w poszczególnych zawodach, likwidacją szkół zawodowych oraz strukturalnego bezrobocia. Ponad 12% Polaków posiada wyższe wykształcenie, które jednak w dobie wysokiego bezrobocia nie gwarantuje zatrudnienia, a warunkiem niskiego bezrobocia i rozwoju gospodarczego jest właściwe wykształcenie (niekoniecznie wyższe) zgodne z potrzebami rynku pracy i regionu. W samym Wrocławiu na koniec września 2010 w Powiatowym Urzędzie Pracy we Wrocławiu zarejestrowanych było ponad osób z wykształceniem wyższym, w tym długotrwale bezrobotnych (zarejestrowanych powyżej 12 miesięcy) 762 osoby, natomiast do 25 roku życia z wyższym wykształceniem 394 osoby, bez doświadczenia zawodowego 1022 osoby (z wykształceniem wyższym bez podziału na wiek). Od 1995 sukcesywnie wzrasta ilość osób bezrobotnych z wykształceniem wyższym. W obecnych realiach rynku pracy zdecydowanie w lepszej sytuacji są wykwalifikowani pracownicy, dla których znalezienie pracy nie stanowi tak dużego problemu, tym bardziej, że uzupełnienie kwalifikacji np. kursem na wózki widłowe gwarantuje w 80% przypadków podjęcie stałego i dobrze płatnego zatrudnienia. W skali globalnej w dalszym ciągu najtrudniej jest o wykwa-

7 7 Mon o g r a f i a z Ba d a ń i An a l i z Ka d r o w y c h Pr z e d s i ę b i o r c ó w Do l n e g o Śl ą s k a lifikowanych i doświadczonych robotników w zawodach: murarz, cukiernik, kelner, piekarz, szewc, mechanik pojazdów samochodowych etc. Badanie ankietowe pozwoliło zwrócić szczególną uwagę na tzw. zawody wymierające, które idą w niepamięć, nie tylko ze względu na brak zapotrzebowania na niektóre z nich (zduństwo, sitarstwo, repasacja, garncarstwo) i postępującą nowoczesną technologię produkcji, ale również na brak osób zainteresowanych nauką w tych zawodach. Przyszłość i odrodzenie się zawodów wymierających jest niepewna i stanowi niewiadomą w następnych latach. Społeczne zapotrzebowanie na usługi świadczone w tych zawodach było i będzie, chociażby ze względu na modny w ostatnich latach powrót do rzeczy naturalnych i zdrowych (być może, znowu ogórki będą kiszone w beczkach z drewna, a materiały, które degradują środowisko naturalne zostaną zastąpione ekologicznymi). Powrót do szkół zawodowych profesji niemodnych, wymierających jest ważne także, ze względu na możliwość przetrwania, niektórych umiejętności i zdolności (szewstwo), przy czym duże znaczenie ma tu rozbudzanie w młodzieży zainteresowań, aby w przyszłości wybrali ścieżkę zawodową, która oprócz korzyści finansowych przyniesie im zadowolenie i satysfakcję zawodową. W czasie realizacji projektu jeden z przedsiębiorców powiedział, że w jednym z miast dolnośląskich jest młody wykwalifikowany mechanik pojazdów samochodowych (po szkole zawodowej), na którego usługi czeka pół miasta, a terminy jego usług są odległe i bardzo kosztowne. Zatem., kwalifikacje i umiejętności są bardziej istotne, niż stopień wykształcenia. Pomysł powstania i realizacji projektu zrodził się właśnie na podstawie ww. przesłanek, wniosków ze współpracy Dolnośląskiej Izby Gospodarczej z przedsiębiorcami oraz dokumentów strategicznych takich jak: Plan Działania Program Operacyjny Kapitał Ludzki Priorytet IX Działanie 2, Krajowa Strategia Zatrudnienia

8 8 Mon o g r a f i a z Ba d a ń i An a l i z Ka d r o w y c h Pr z e d s i ę b i o r c ó w Do l n e g o Śl ą s k a Wyrażamy nadzieję, że przeprowadzone badanie ankietowe i opracowana Monografia stanie się przydatnym narzędziem zarówno dla Ministerstwa Edukacji Narodowej, Kuratorium Oświaty jak i uczniów szkół gimnazjalnych i zawodowych. Wyniki przeprowadzonego badania ankietowego zaskoczyły i wskazały wiele ważnych aspektów szkolnictwa zawodowego w tym: problemy młodzieży, trudności i bariery przedsiębiorców oraz niedopracowane programowo dolnośląskie szkolnictwo zawodowe. Realizacja projektu okazała się dla Zespołu Projektowego prawdziwym wyzwaniem ze względu na napotkane przeciwności. Dał się zauważyć zupełny brak zainteresowania respondentów (czasami wręcz wyraźna niechęć i wrogość) udziałem w badaniu, a w szczególności średnich i dużych przedsiębiorstw. Wydawałoby się, że te przedsiębiorstwa, w których ilość zatrudnianych pracowników stanowi duży odsetek i zapotrzebowanie w procesie rekrutacji jest największe, przyjmą zaproszenie do udziału w badaniu ankietowym pozytywnie i ze zrozumieniem (działania projektowe miały za zadanie m. in. ukierunkowanie absolwentów szkół gimnazjalnych w wyborze zawodu). Przedsiębiorcy odmawiali wypełnienia kwestionariusza podając różne przyczyny tej decyzji takie jak: tajemnica spółki, prezes nie wyraził zgody, brak czasu, a czasami bo nie, co sprawiło, że badanie ankietowe, które miało być zrealizowane internetowo zostało przeprowadzone w 75% osobiście przez doradców zawodowych projektu ( wysłano internetowych zaproszeń do udziału w badaniu, a zwrotnie na serwer projektu wróciło jedynie ponad 250 wypełnionych ankiet, przy czym w założeniu spodziewano się zwrotu ankiet, co stanowiło zaledwie 36% wysłanych kwestionariuszy). Doprowadzenie badania ankietowego do końca wymagało od Zespołu Projektowego uporu, cierpliwości, dużej odporności psychicznej i determinacji. Motywacją do pracy było przekonanie o słuszności i zasadności badanej tematyki, która jest szczegól-

9 9 Mon o g r a f i a z Ba d a ń i An a l i z Ka d r o w y c h Pr z e d s i ę b i o r c ó w Do l n e g o Śl ą s k a nie ważna dla młodzieży, szkół, przedsiębiorców i całego Dolnego Śląska. Dolnośląska Izba Gospodarcza i Zespół Projektowy dziękuje wszystkim dolnośląskim Przedsiębiorcom za udział w badaniu ankietowym. Bez Państwa pomocy i zaangażowania nie udałoby się zrealizować celów projektu. Mamy nadzieję, że opublikowane wyniki i rezultaty przeprowadzonego badania przyczynią się do pewnych zmian programowych w systemie szkolnictwa zawodowego na Dolnym Śląsku, młodzieży ułatwią wybór zawodu, a przedsiębiorcom dostarczą nowych uczniów-praktykantów oraz pracowników w pełni przygotowanych i wykwalifikowanych do wykonywania świadomie wybranego zawodu.

10

11 1

12 12 Mon o g r a f i a z Ba d a ń i An a l i z Ka d r o w y c h Pr z e d s i ę b i o r c ó w Do l n e g o Śl ą s k a

13 13 Mon o g r a f i a z Ba d a ń i An a l i z Ka d r o w y c h Pr z e d s i ę b i o r c ó w Do l n e g o Śl ą s k a Opis Projektu Dolnośląska Izba Gospodarcza zrealizowała projekt współfinansowany z Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego. Program Operacyjny Kapitał Ludzki Priorytet IX, Działanie 9.2 Diagnostyka potrzeb kadrowych przedsiębiorców Dolnego Śląska od do Celem głównym projektu było przeprowadzenie badania ankietowego wśród przedsiębiorców Dolnego Śląska w poszczególnych działach gospodarki narodowej, co miało umożliwić zdiagnozowanie ich potrzeb kadrowych, a także dostarczyć wiedzę, która pomoże dostosować program nauczania oraz ofertę edukacyjną szkolnictwa zawodowego do lokalnego rynku pracy w najbliższych latach. Kolejnym aspektem wygenerowanym w ramach realizacji projektu była próba wyeliminowania zawodów nadwyżkowych na dolnośląskim rynku pracy, a co za tym idzie pomoc w rozwoju zawodów deficytowych (zdiagnozowanie potrzeb kadrowych przedsiębiorców wyeliminuje kształcenie uczniów w zawodach, na które na rynku pracy nie ma zapotrzebowania). Celem szczegółowym projektu była chęć nawiązania współpracy szkół zawodowych z przedsiębiorcami, umożliwienie rozwoju szkół zawodowych na Dolnym Śląsku oraz pomoc przedsiębiorcom w przygotowaniu przyszłych wykwalifikowanych pracowników. Po-

14 14 Mon o g r a f i a z Ba d a ń i An a l i z Ka d r o w y c h Pr z e d s i ę b i o r c ó w Do l n e g o Śl ą s k a moc ta polegałaby na kształceniu uczniów na praktykach zawodowych w poszczególnych zawodach, które młodzież odbywałaby u przedsiębiorców, którzy wyrazili taką aprobatę. Takie działania miałyby być pomocne w konstruowaniu i opracowywaniu wieloletnich programów nauczania w oparciu o przeprowadzone badanie ankietowe wśród dolnośląskich przedsiębiorców. Badanie ankietowe miało także na celu, wskazanie młodzieży gimnazjalnej możliwości wyboru ścieżki zawodowej oraz pomóc w świadomym wyborze zawodu, który zagwarantuje im zatrudnienie i odbycie praktyk zawodowych. Na podstawie przeprowadzonego badania ankietowego (w tym również na podstawie analizy ogłoszeń prasowych, które zamieszczali przedsiębiorcy w czasie realizacji projektu oraz danych statystycznych dotyczących Dolnego Śląska) projekt przewidywał opracowanie i publikację: Monografii z badań i analiz kadrowych przedsiębiorców Dolnego Śląska oraz opracowanie baz danych: Baza przedsiębiorców praktyki zawodowe u przedsiębiorców Baza przedsiębiorców gotowych przyjąć młodzież szkół zawodowych na praktyki w swoich firmach ponadto: przeprowadzenie 2500 ankiet badawczych opracowanie bazy danych przedsiębiorców biorących udział w badaniu oraz rezultatów miękkich m.in.: zwiększenie świadomości młodzieży szkolnej w kwestii świadomego wyboru zawodu, zmniejszenia ryzyka błędu w trakcie konstruowania i wdrażania programu nauczania oraz oferty edukacyjnej w dolnośląskich szkołach zawodowych.

15 15 Mon o g r a f i a z Ba d a ń i An a l i z Ka d r o w y c h Pr z e d s i ę b i o r c ó w Do l n e g o Śl ą s k a Monografia z badań i analiz kadrowych przedsiębiorców Dolnego Śląska została rozesłana (mailowo oraz pocztą) do szkół gimnazjalnych, szkół zawodowych, techników, Kuratorium Oświaty, Ministerstwa Edukacji Narodowej oraz dolnośląskich przedsiębiorców, którzy wzięli udział w badaniu. Dane te udostępnione są również na stronie internetowej projektu oraz

16

17 2

18 18 Mon o g r a f i a z Ba d a ń i An a l i z Ka d r o w y c h Pr z e d s i ę b i o r c ó w Do l n e g o Śl ą s k a

19 19 Mon o g r a f i a z Ba d a ń i An a l i z Ka d r o w y c h Pr z e d s i ę b i o r c ó w Do l n e g o Śl ą s k a Zarys badania ankietowego Monografia powstała na podstawie dogłębnej analizy: wiedzy zdobytej w trakcie realizacji projektu, ankiet badawczych, wywiadów i ogłoszeń prasowych. Badanie miało charakter ilościowy i jakościowy, który osiągnięto poprzez specjalnie dobrane pytania, zgodne z założeniami projektu. Badanie ankietowe jest jednym z najbardziej znanych i prostych form pozyskania informacji od grupy, która będzie badana zgodnie z założeniami i celami, które chcemy osiągnąć. Jednym ze źródeł informacji (oprócz analizy anonsów prasowych przedsiębiorców poszukujących pracowników niskiej i średniej kadry) było badanie ankietowe przeprowadzone na celowo-losowej próbie 2052 przedsiębiorców (mikro, małych, średnich i dużych) Dolnego Śląska, głównie sektora prywatnego. W wyborze przyszłych respondentów znaczenie miał dział gospodarki narodowej, w którym prowadzona jest działalność (ze względu na wcześniejszą analizę struktury działalności podmiotów gospodarczych w regionie). Przeprowadzona analiza skupiała się głównie wokół działów gospodarki takich jak: budownictwo, transport, turystyka, górnictwo, handel itd. Największą grupę respondentów stanowili mikro przedsiębiorcy, którzy stanowią jedną z większych populacji

20 20 Mon o g r a f i a z Ba d a ń i An a l i z Ka d r o w y c h Pr z e d s i ę b i o r c ó w Do l n e g o Śl ą s k a potencjalnych pracodawców (zatrudniający ponad 40% ogółu pracowników). Projekt przewidywał przeprowadzenie badania empiryczno-diagnostycznego wśród przedsiębiorców Dolnego Śląska, którego przekrojowość i kompleksowość miała pozwolić na: zdiagnozowanie potrzeb kadrowych (wyłonić zawody nadwyżkowe i deficytowe) dolnośląskich przedsiębiorców na poziomie szkolnictwa zawodowego określenie faktycznej populacji uczniów-praktykantów odbywających praktyki zawodowe określenie zapotrzebowania na uczniów-praktykantów szkół zawodowych w latach następnych zdefiniowanie rodzaju umiejętności i kwalifikacji, których brakuje praktykantom szkół zawodowych podjęcie próby sprecyzowania rzędu wielkości przyszłego zatrudnienia u przedsiębiorców (najbliższe 5 lat). W konstruowaniu narzędzia badawczego, czyli kwestionariusza ankietowego Zespół Projektowy kierował się celami głównym i szczegółowymi, które zakładał projekt i zawierał: temat badania nazwę, adres firmy wielkość przedsiębiorstwa przynależność przedsiębiorcy do działu gospodarki narodowej strukturę wykształcenia pracowników (procentowy) zawód wiodący w przedsiębiorstwie zawody specjalistyczny-nietypowy plany w strukturze zatrudnienia (najbliższe 5 lat) na jakie stanowisko najtrudniej zrekrutować pracownika jakich umiejętności brakuje kandydatom do pracy zawody deficytowe zawody nadwyżkowe braki pracowników na dzień badania ankietowego czy odbywają się praktyki zawodowe uczniów szkół zawodo-

21 21 Mon o g r a f i a z Ba d a ń i An a l i z Ka d r o w y c h Pr z e d s i ę b i o r c ó w Do l n e g o Śl ą s k a wych i w jakich zawodach (ilość uczniów) czy w ramach współpracy ze szkołami zawodowymi przedsiębiorca jest zainteresowany przyjęciem na praktyki zawodowe uczniów (ilość i zawód) uwagi Ankieta badawcza zawierała pytania zamknięte i otwarte. W celu osiągnięcia odpowiedzi na główne pytanie badania w jakich zawodach brakuje w Państwa firmie pracowników ujęto je 3-krotnie, zmieniając jedynie formę zapytania (dodatkowo zapytano na jakie stanowisko najtrudniej zrekrutować pracownika i czy na dzień badania brakuje w Państwa firmie pracowników ). Jednorazowe użycie pytania czy brakuje w Państwa firmie pracowników w określonych zawodach nie gwarantowało oczekiwanej odpowiedzi. Na tak sformułowane pytanie większość odpowiedzi brzmiałaby nie, a pytając kilka razy o to samo, respondenci wymieniali braki pracowników w określonych zawodach, co pozwoliło na wyłonienie zawodów deficytowych. Badanie tej grupy respondentów opierało się na założeniu, że to właśnie oni posiadają największą wiedzę na temat potrzeb kadrowych i praktyk zawodowych, w które są bezpośrednio zaangażowani. Najlepszym źródłem informacji okazały się jednak nie same ankiety badawcze wypełnione internetowo (założenie projektu), ale wywiady, które przeprowadzano bezpośrednio z przedsiębiorcami w celu uzupełnienia kwestionariusza. Uzyskane odpowiedzi pozwoliły wyszczególnić zawody deficytowe i nadwyżkowe oraz uzyskać informacje dotyczące praktyk zawodowych u przedsiębiorców. Na tej podstawie po dogłębnym przeanalizowaniu formularzy badania ankietowego został opracowany materiał, który posłużył do powstania: Monografii z badań i analiz potrzeb kadrowych przedsiębiorców Dolnego Śląska, Baza przedsiębiorców praktyki zawodowe u przedsiębiorców oraz Baza przedsiębiorców gotowych przyjąć młodzież szkół zawodowych na praktyki w swoich firmach.

22 22 Mon o g r a f i a z Ba d a ń i An a l i z Ka d r o w y c h Pr z e d s i ę b i o r c ó w Do l n e g o Śl ą s k a Internetowe zaproszenia do udziału w badaniu ankietowym otrzymało przedsiębiorców z terenu Dolnego Śląska, uwzględniono wszystkie dolnośląskie powiaty oraz wzięto pod uwagę podział na działy gospodarki narodowej i branżę, w których prowadzona jest działalność. Informacje dotyczące realizowanego projektu i sama ankieta badawcza znajdowała się na stronie internetowej projektu Tabela ilościowa wysłanych zaproszeń do udziału w badaniu ankietowym Dział gospodarki Usługi Produkcja Handel Ilość wysłanych mailowych zaproszeń / ogółem/ budownictwo handel transport turystyka przemysł łączność górnictwo energetyka razem

23 23 Mon o g r a f i a z Ba d a ń i An a l i z Ka d r o w y c h Pr z e d s i ę b i o r c ó w Do l n e g o Śl ą s k a Przedsiębiorstwa działające w poszczególnych działach gospodarki narodowej, do których wysłano mailowe zaproszenia do udziału w badaniu ankietowym Z 7100 wysłanych zaproszeń do udziału w badaniu ankietowym, zwrot wypełnionych ankiet stanowił jedynie 3,9% (277), przy czym należy podkreślić, że większość z nich została wypełniona dopiero po ponownym wysłaniu maila lub telefonicznych prośbach doradców zawodowych. Stosunek zaproszeń wysłanych internetowo do zwrotu wypełnionych ankiet

24 24 Mon o g r a f i a z Ba d a ń i An a l i z Ka d r o w y c h Pr z e d s i ę b i o r c ó w Do l n e g o Śl ą s k a Brak możliwości technicznych spowodował, że mailowych zaproszeń do udziału w badaniu ankietowym nie rozesłano do przedsiębiorców działających w zawodach tzw. wymierających. Firmy te prowadzone są głównie przez osoby starsze, a w związku z tym wykluczone cyfrowo i nie posiadają adresów mailowych (zbyt późno w ich życiu pojawiła się technologia informatyczna). W takich przypadkach doradcy zawodowi przeprowadzili badaniewywiad telefonicznie, uzyskując wiele cennych informacji na temat problemów kadrowych i praktyk uczniowskich w zawodach: szewc, kaletnik, kowal itp.

25 3

26 26 Mon o g r a f i a z Ba d a ń i An a l i z Ka d r o w y c h Pr z e d s i ę b i o r c ó w Do l n e g o Śl ą s k a

27 27 Mon o g r a f i a z Ba d a ń i An a l i z Ka d r o w y c h Pr z e d s i ę b i o r c ó w Do l n e g o Śl ą s k a Przedsiębiorstwa Dolnego Śląska Województwo dolnośląskie to 26 powiatów ziemskich i 3 powiaty grodzkie (Jelenia Góra, Legnica, Wrocław), w tym 169 gmin (36 miejskich, 55 wiejsko-miejskich i 78 wiejskich). Dolny Śląsk to 91 miast i 2930 wsi. W miastach zamieszkuje 72% ludności (II miejsce w Polsce). Liczba mieszkańców to 7,6% ludności Polski (stan na 30 VI 2010 r ,1 tys. osób). W całym regionie zarejestrowanych jest ponad (dane z października 2010) 329,7 tys. podmiotów gospodarczych (bez indywidualnych gospodarstw rolnych, w tym ponad 300 tys. mikro, 10 tys. małych, 2 tys. średnich i 390 dużych przedsiębiorstw), dla których kształcenie wykwalifikowanych pracowników jest niezbędnym elementem prawidłowego rozwoju i funkcjonowania. Największą grupę stanowią mikro przedsiębiorcy zatrudniający do 9 osób, ale to właśnie oni stanowią największą grupę przedsiębiorców zatrudniających około 40% ogółu pracowników. Mikro, mała, średnia i duża przedsiębiorczość przynosi korzyści finansowo-ekonomiczne nie tylko osobom bezpośrednio w nią zaangażowanym, ale także samej gminie na której bezpośrednio funkcjonują.

28 28 Mon o g r a f i a z Ba d a ń i An a l i z Ka d r o w y c h Pr z e d s i ę b i o r c ó w Do l n e g o Śl ą s k a Sektor prywatny na Dolnym Śląsku obejmuje 95,5% wszystkich podmiotów gospodarczych, natomiast sektor publiczny zaledwie 4,5%. W rejestrze podmiotów gospodarczych dominują przedsiębiorstwa prowadzone przez osoby fizyczne (234,1 tys.), które stanowią 71,0% ogółu firm prowadzących działalność gospodarczą (571 to zagraniczne osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą). Najwięcej podmiotów gospodarczych koncentruje swoją działalność w sekcji handel, naprawa pojazdów samochodowych 88,1 tys. (26,7% ogółu). W budownictwie prowadzi działalność 39,3 tys. firm (11,9%) w obsłudze rynku nieruchomości 34,0 tys. (10,3%) oraz: przemysł 8,2% transport i gospodarka magazynowa 6,3% zakwaterowanie i gastronomia 3% informacja i komunikacja 2,3% pozostała działalność usługowa 5,9% Zdecydowana większość podmiotów działa na terenie miasta Wrocławia (30,6%) oraz w powiatach: wałbrzyskim (6,1%) świdnickim (5,4%) kłodzkim (5,4%) górowskim (0,8%) milickim (1,0%) W przemyśle przeciętne zatrudnienie w październiku br. wyniosło 207,6 tys. osób, co stanowiło 49,2% ogółu zatrudnionych w sektorze przedsiębiorstw.

29 29 Mon o g r a f i a z Ba d a ń i An a l i z Ka d r o w y c h Pr z e d s i ę b i o r c ó w Do l n e g o Śl ą s k a Podmioty Gospodarki Narodowej zarejestrowane w rejestrze REGON DOLNY ŚLĄSK Wyszczególnienie 2009 Październik 2010 OGÓŁEM Sektor publiczny Sektor prywatny OSOBY PRAWNE I JEDNOSTKI ORGANIZACYJNE NIE MAJĄCE OSOBOWOŚCI PRAWNEJ w tym: Spółki handlowe Spółki cywilne Przedsiębiorstwa państwowe = Spółdzielnie Fundacje Stowarzyszenia i organizacje społeczne Osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą Dane statystyczne październik Urząd Statystyczny we Wrocławiu

30 30 Mon o g r a f i a z Ba d a ń i An a l i z Ka d r o w y c h Pr z e d s i ę b i o r c ó w Do l n e g o Śl ą s k a Podmioty gospodarki narodowej w podziale na sektory (Urząd Statystyczny Wrocław październik 2010) Podmioty gospodarki narodowej bez osobowości prawnej 2009 i 2010 rok (Urząd Statystyczny Wrocław październik 2010)

31 31 Mon o g r a f i a z Ba d a ń i An a l i z Ka d r o w y c h Pr z e d s i ę b i o r c ó w Do l n e g o Śl ą s k a Branżami o największym nasyceniu pracowników z wykształceniem zawodowym są: górnictwo, transport, turystyka, budownictwo, przetwórstwo przemysłowe, działalność usługowa oraz handel hurtowy i detaliczny. Województwo dolnośląskie zajmuje wysoką pozycję na tle innych regionów Polski pod względem podstawowych wskaźników obrazujących poziom przedsiębiorczości. Przekłada się to na ilość miejsc pracy i zapotrzebowanie na wykwalifikowanych pracowników w poszczególnych działach gospodarki narodowej. Kadra o kwalifikacjach zawodowych stanowi od 40 do 60% zatrudnionych w przedsiębiorstwach. Na Dolnym Śląsku każdego roku zmniejsza się ilość szkół zawodowych i absolwentów tych szkół. Sytuacja ta nie sprzyja i nie pomaga rynkowi zatrudnienia, który w chwili obecnej chłonny jest wykwalifikowanych robotników.

32

33 4

34 34 Mon o g r a f i a z Ba d a ń i An a l i z Ka d r o w y c h Pr z e d s i ę b i o r c ó w Do l n e g o Śl ą s k a

35 35 Mon o g r a f i a z Ba d a ń i An a l i z Ka d r o w y c h Pr z e d s i ę b i o r c ó w Do l n e g o Śl ą s k a Szkolnictwo Zawodowe Dolnego Śląska Największy odsetek szkół zawodowych na Dolnym Śląsku stanowią szkoły publiczne 65,6%. Rozkład na poszczególne typy szkół przedstawia tabela poniżej. Rodzaj szkoły publicznej Rok szkolny 2008/2009 Rok szkolny 2009/2010 Technikum Zasadnicza szkoła zawodowa Szkoły Policealne Technika uzupełniające razem

36 36 Mon o g r a f i a z Ba d a ń i An a l i z Ka d r o w y c h Pr z e d s i ę b i o r c ó w Do l n e g o Śl ą s k a Publiczne szkoły zawodowe na Dolnym Śląsku 2008/2009 i 2009/2010 Ponadto funkcjonują niepubliczne szkoły zawodowe, których w roku szkolnym 2008/2009 było 250, a w roku szkolnym 2009/2010 liczba ta zwiększona została do 252 szkół ( w tym technikum 9, zasadnicza szkoła zawodowa 8, technikum uzupełniające 14, a szkoła policealna 221). W tym przypadku zanotowano ich niewielki wzrost, ale jedynie o 0,8%. Rodzaj szkoły niepublicznej Rok szkolny 2008/2009 Rok szkolny 2009/2010 Technikum 5 9 Zasadnicza szkoła zawodowa 7 8 Szkoły Policealne Technika uzupełniające = razem Razem ilość szkół zawodowych publicznych i niepublicznych w roku szkolnym 2009/2010 zamyka się w ilości 636 szkół w tym: technikum 161, zasadnicze szkoły zawodowe 136, szkoły policealne 290, technika uzupełniające - 49.

37 37 Mon o g r a f i a z Ba d a ń i An a l i z Ka d r o w y c h Pr z e d s i ę b i o r c ó w Do l n e g o Śl ą s k a Niepubliczne szkoły zawodowe rok szkolny 2009/2010 Kształcenie odbywa się głównie poprzez: 1. Zasadnicze szkoły zawodowe prowadzące kształcenie uczniów w zawodach: mechanik pojazdów samochodowych, fryzjer, sprzedawca, cukiernik, stolarz, murarz, kucharz małej gastronomii. 2. Technika prowadzące kształcenie w zawodach: technik ekonomista, technik informatyk, technik mechanik, technik hotelarstwa, technik żywienia i gospodarstwa domowego, technik organizacji usług gastronomicznych. 3. Szkoły policealne kształcące: techników ekonomistów, techników informatyki, techników administracji, techników administracji i bezpieczeństwa pracy, techników usług kosmetycznych i techników usług turystycznych. Na dzień dzisiejszy województwo dolnośląskie dysponuje 195 placówkami prowadzącymi kształcenie zawodowe, w tym 37 placówek publicznych i 158 placówek niepublicznych (największy odsetek stanowią placówki kształcenia ustawicznego 153, a najmniej placówki kształcenia praktycznego 26 oraz ośrodki dokształcania i doskonalenia zawodowego 16). W tym zestawieniu dominują placówki niepubliczne (74%). Rolą kształcenia ustawicznego powinno być, szybkie dostosowanie kwalifikacji pracowników do lokalnego

38 38 Mon o g r a f i a z Ba d a ń i An a l i z Ka d r o w y c h Pr z e d s i ę b i o r c ó w Do l n e g o Śl ą s k a rynku pracy (doraźnie), a jego rozwój i stabilizacja stanowić ważny element w edukacji regionu. Placówki kształcenia zawodowego Dolny Śląsk Od ponad 5 lat odnotowuje się spadek ilości uczniów w szkołach zawodowych. W 2005 roku w województwie dolnośląskim do szkół zawodowych uczęszczało ponad 142 tys. uczniów, a trzy lata później niecałe 130 tys. (spadek 12 tys.) i liczba uczniów z roku na rok wciąż maleje. Innym problemem jest niski procent zdawalności egzaminów końcowych, który średnio wynosi około 64%. Najpopularniejsze kierunki, w których uczniowie przystępują do egzaminów końcowych (bez względu na typ szkoły zawodowej) to: technik ekonomista (1162) technik informatyk (799) technik mechanik (774) technik hotelarstwa (652) technik usług kosmetologicznych (504) sprzedawca (808) kucharz małej gastronomii (668) mechanik pojazdów samochodowych (361) ślusarz i murarz (tylko po 118 zdających) przedstawione dane dotyczą roku szkolnego 2008/2009.

39 39 Mon o g r a f i a z Ba d a ń i An a l i z Ka d r o w y c h Pr z e d s i ę b i o r c ó w Do l n e g o Śl ą s k a Najpopularniejsze kierunki szkół zawodowych Dolny Śląsk Strategia personalna firm nastawiona jest na pozyskanie i utrzymanie wyłącznie wysoko wykwalifikowanych pracowników, którzy są wizytówką firmy i decydują jednocześnie o jej sukcesie lub porażce. Wsparcie dla mocno rozwiniętej przedsiębiorczości stanowi zaplecze edukacyjne z elastycznym programem nauczania przystosowanym do potrzeb i specyfiki regionu. Średnio na 1 gminę przypadają: 4 szkoły działające w zakresie szkolnictwa zawodowego (publiczne i niepubliczne) 1 placówka kształcenia zawodowego. Stały wzrost przedsiębiorczości generuje zapotrzebowanie na pracowników wykwalifikowanych i rozwój szkolnictwa zawodowego w zawodach deklarowanych przez przedsiębiorców i regionalny rynek pracy.

40 40 Mon o g r a f i a z Ba d a ń i An a l i z Ka d r o w y c h Pr z e d s i ę b i o r c ó w Do l n e g o Śl ą s k a Dostosowanie programu nauczania do lokalnego rynku pracy i potrzeb rekrutacyjnych przedsiębiorców pozwoli na sukcesywne zmniejszanie ilości osób bezrobotnych oraz przyczyni się do wzrostu gospodarczego regionu opartego na wykwalifikowanych pracownikach. *W rozdziale wykorzystano dane statystyczne Urzędu Statystycznego we Wrocławiu, oraz opracowania Kuratorium Oświaty we Wrocławiu

41 5

42 42 Mon o g r a f i a z Ba d a ń i An a l i z Ka d r o w y c h Pr z e d s i ę b i o r c ó w Do l n e g o Śl ą s k a

43 43 Mon o g r a f i a z Ba d a ń i An a l i z Ka d r o w y c h Pr z e d s i ę b i o r c ó w Do l n e g o Śl ą s k a Znaczenie szkolnego doradcy zawodowego Zadaniem doradcy zawodowego w szkole jest przygotowanie i wspieranie uczniów w podejmowaniu decyzji edukacyjno-zawodowych, które w praktyce przekładają się na wybór zawodu, prowadzącej do niego ścieżki kształcenia, planowanie, rozwój i zarządzanie karierą zawodową. W perspektywie jest to z całą pewnością wychowanie młodzieży i przygotowanie jej do aktywnego udziału w życiu społecznym i gospodarczym, przygotowanie do radzenia sobie w trudnych sytuacjach, jaką jest bezrobocie lub zmiana społeczna, kształtowanie jednostek wartościowych społecznie, ukierunkowanych na rozwój osobisty i zawodowy, zmotywowanych do ciągłego kształcenia się, podnoszenia swoich kwalifikacji i kompetencji. Trafny wybór drogi zawodowej wymaga uwzględnienia wielu czynników. Należą do nich zainteresowania i preferencje, ogólny poziom intelektualny, różne zdolności szczegółowe, kompetencje