Błąd medyczny cz. II. dr Marek Koenner radca prawny

Transkrypt

1 Błąd medyczny cz. II dr Marek Koenner radca prawny

2 Błąd medyczny Rodzaje błędów: diagnostyczny polega na bądź na mylnym stwierdzeniu nieistniejącej choroby (błąd pozytywny), bądź częściej na nierozpoznaniu rzeczywistej choroby pacjenta, co prowadzi do pogorszenia jego zdrowia; terapeutyczny - w przypadku wyboru niewłaściwej metody lub wadliwego sposobu leczenia, nienależycie dokonanej operacji, poszerzenia pola operacyjnego bez takiej konieczności; techniczny polega na niewłaściwym wykonaniu zabiegu lub badania diagnostycznego; organizacyjny związany z funkcjonowaniem podmiotu leczniczego, a polega na wadliwym jego funkcjonowaniu z punktu widzenia obowiązujących w tym zakresie przepisów prawa.

3 Przesłanki odpowiedzialności deliktowej Zdarzenie Związek przyczynowy Szkoda

4 Pojęcie szkody (W. Czachórski) Szkoda to uszczerbek, jakiego doznaje poszkodowany we wszelkiego rodzaju dobrach przez prawo chronionych (życie, zdrowie, cześć, majątek itd.). 1) W nauce prawa i w orzecznictwie wiąże się pojęcie szkody z uszczerbkiem jedynie majątkowym. Naprawienie szkody określamy jako odszkodowanie. 2) Uszczerbek niemajątkowy określany jest terminem krzywda, niekiedy krzywda moralna. Naprawieniu takiej krzywdy służy zadośćuczynienie.

5 Pojęcie szkody (W. Czachórski) Zasada pełnego odszkodowania Art Zobowiązany do odszkodowania ponosi odpowiedzialność tylko za normalne następstwa działania lub zaniechania, z którego szkoda wynikła. 2. W powyższych granicach, w braku odmiennego przepisu ustawy lub postanowienia umowy, naprawienie szkody obejmuje straty, które poszkodowany poniósł, oraz korzyści, które mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono.

6 Pojęcie szkody (W. Czachórski) Szkoda jako uszczerbek o charakterze majątkowym może mieć postać dwojaką: a) może obejmować stratę, jakiej doznaje mienie poszkodowanego (damnum emergens), tzw. szkoda rzeczywista; b) może obejmować utratę korzyści, jakiej poszkodowany mógł się spodziewać, gdyby mu szkody nie wyrządzono (lucrum cessans).

7 Naprawienie szkody Odszkodowanie Art zd. 1 K.c. W razie uszkodzenia ciała lub wywołania rozstroju zdrowia naprawienie szkody obejmuje wszelkie wynikłe z tego powodu koszty.

8 Naprawienie szkody Szkodę majątkową stanowi różnica między obecnym stanem majątkowym poszkodowanego, a tym stanem, jaki by istniał, gdyby nie nastąpiło zdarzenie wywołujące szkodę. Zadaniem wynagrodzenia szkody jest wyrównanie tej różnicy.

9 Naprawienie szkody 1) Koszty leczenia 2) Koszty przygotowania do innego zawodu Art zd. 2 K.c. Na żądanie poszkodowanego zobowiązany do naprawienia szkody powinien wyłożyć z góry sumę potrzebną na koszty leczenia, a jeżeli poszkodowany stał się inwalidą, także sumę potrzebną na koszty przygotowania do innego zawodu.

10 Naprawienie szkody 3) Renta / renta tymczasowa Art. 444 K.c. 2. Jeżeli poszkodowany utracił całkowicie lub częściowo zdolność do pracy zarobkowej albo jeżeli zwiększyły się jego potrzeby lub zmniejszyły widoki powodzenia na przyszłość, może on żądać od zobowiązanego do naprawienia szkody odpowiedniej renty. 3. Jeżeli w chwili wydania wyroku szkody nie da się dokładnie ustalić, poszkodowanemu może być przyznana renta tymczasowa.

11 Naprawienie szkody 3) Renta / renta tymczasowa kapitalizacja Art. 447 K.c. Z ważnych powodów sąd może na żądanie poszkodowanego przyznać mu zamiast renty lub jej części odszkodowanie jednorazowe. Dotyczy to w szczególności wypadku, gdy poszkodowany stał się inwalidą, a przyznanie jednorazowego odszkodowania ułatwi mu wykonywanie nowego zawodu.

12 Naprawienie szkody Ius moderandi Art. 322 K.c. Jeżeli w sprawie o naprawienie szkody, o dochody, zwrot bezpodstawnego wzbogacenia lub o świadczenie z umowy o dożywocie sąd uzna, że ścisłe udowodnienie wysokości żądania jest niemożliwe lub nader utrudnione, może w wyroku zasądzić odpowiednią sumę według swej oceny, opartej na rozważeniu wszystkich okoliczności sprawy.

13 Naprawienie szkody Zadośćuczynienie Art K.c. W wypadkach przewidzianych w artykule poprzedzającym sąd może przyznać poszkodowanemu odpowiednią sumę tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę. Art K.c. Roszczenie o zadośćuczynienie przechodzi na spadkobierców tylko wtedy, gdy zostało uznane na piśmie albo gdy powództwo zostało wytoczone za życia poszkodowanego.

14 Naprawienie szkody Zadośćuczynienie pojęcie (1) - za wyrokiem SO w Lublinie z dnia r. (I C 213/04, Lex nr ) Przepis art k.c. określa, że Sąd tytułem zadośćuczynienia winien przyznać pokrzywdzonemu sumę odpowiednią i pozostawia określenie wysokości tego zadośćuczynienia swobodnemu uznaniu sędziowskiemu. Sformułowanie "suma odpowiednia" ma charakter niedookreślony, jednakże bogata judykatura z tego zakresu określa kryteria, którymi należy się kierować przy ustalaniu kwoty zadośćuczynienia.

15 Naprawienie szkody Zadośćuczynienie pojęcie (2) ( ) zadośćuczynienie ma charakter kompensacyjny, tak więc nie może stanowić zapłaty symbolicznej, lecz musi przedstawiać ekonomicznie odczuwalną wartość. Wartość ta nie może jednakże być nadmierna w stosunku do doznanej krzywdy, a jej odpowiedniość polega na utrzymaniu jej w rozsądnych granicach przy uwzględnieniu stopy życiowej społeczeństwa oraz jego aktualnym warunkom bytowym (wyrok SN z dnia 28 IX 2001 r., III CKN 427/00, LEX nr 52766).

16 Naprawienie szkody Zadośćuczynienie pojęcie (3) Nadto zadośćuczynienie z jednej strony ma służyć złagodzeniu doznanej krzywdy i jednocześnie nie prowadzić do nadmiernego wzbogacenia osoby uprawnionej do otrzymania zadośćuczynienia (wyrok SN z dnia 9 II 2000 r., III CKN 58/98). Podnieść także należy, iż zadośćuczynienie zgodnie z poglądami tak doktryny, jak i judykatury winno mieć charakter całościowy i obejmować wszelkie cierpienia fizyczne, jak i cierpienia psychiczne, również te możliwe do wystąpienia w przyszłości (...).

17 Naprawienie szkody Roszczenia w wypadku śmierci pacjenta (1) Art K.c. Jeżeli wskutek uszkodzenia ciała lub wywołania rozstroju zdrowia nastąpiła śmierć poszkodowanego, zobowiązany do naprawienia szkody powinien zwrócić koszty leczenia i pogrzebu temu, kto je poniósł.

18 Naprawienie szkody Roszczenia w wypadku śmierci pacjenta (2) Art zd. 1 K.c. Osoba, względem której ciążył na zmarłym ustawowy obowiązek alimentacyjny, może żądać od zobowiązanego do naprawienia szkody renty obliczonej stosownie do potrzeb poszkodowanego oraz do możliwości zarobkowych i majątkowych zmarłego przez czas prawdopodobnego trwania obowiązku alimentacyjnego.

19 Naprawienie szkody Roszczenia w wypadku śmierci pacjenta (3) Art zd. 2 K.c. Takiej samej renty mogą żądać inne osoby bliskie, którym zmarły dobrowolnie i stale dostarczał środków utrzymania, jeżeli z okoliczności wynika, że wymagają tego zasady współżycia społecznego.

20 Naprawienie szkody Roszczenia w wypadku śmierci pacjenta (4) Art K.c. Sąd może ponadto przyznać najbliższym członkom rodziny zmarłego stosowne odszkodowanie, jeżeli wskutek jego śmierci nastąpiło znaczne pogorszenie ich sytuacji życiowej.

21 Naprawienie szkody Roszczenia w wypadku śmierci pacjenta (5) Art K.c. Sąd może także przyznać najbliższym członkom rodziny zmarłego odpowiednią sumę tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę.

22 Naprawienie szkody Zadośćuczynienie kolejne roszczenie Art. 448 K.c. W razie naruszenia dobra osobistego sąd może przyznać temu, czyje dobro osobiste zostało naruszone, odpowiednią sumę tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę lub na jego żądanie zasądzić odpowiednią sumę pieniężną na wskazany przez niego cel społeczny, niezależnie od innych środków potrzebnych do usunięcia skutków naruszenia. Przepis art stosuje się.

23 Naprawienie szkody Roszczenia nasciturusa Art K.c. Z chwilą urodzenia dziecko może żądać naprawienia szkód doznanych przed urodzeniem.

24 Naprawienie szkody Zbywalność roszczeń Art. 449 K.c. Roszczenia przewidziane w art nie mogą być zbyte, chyba że są już wymagalne i że zostały uznane na piśmie albo przyznane prawomocnym orzeczeniem.

25 I. Wyrok Sądu Apelacyjnego w Rzeszowie z dnia 12 października 2006 r. (I ACa 377/06, Lex nr ) Żądanie: Działający imieniem całkowicie ubezwłasnowolnionej M.K. opiekun A.K. domagał się od Zespołu Opieki Zdrowotnej w K. Samodzielnego Publicznego ZOZ, D.M. i A.F. zasądzenia w ( ) kwoty zł z ustawowymi odsetkami oraz renty w wysokości po zł miesięcznie, ustalenie odpowiedzialności pozwanych za szkody, jakie mogą ujawnić się w przyszłości oraz zasądzenie kosztów procesu. Na dochodzone roszczenie składa się kwota zł stanowiąca zadośćuczynienie za doznaną krzywdę, kwota zł niezbędna na koszty leczenia i specjalistyczną opiekę medyczną.

26 Wyrok Sądu Apelacyjnego w Rzeszowie z dnia 12 października 2006 r. (I ACa 377/06, Lex nr ) Twierdzenie powoda: ( ) w dniu 2 czerwca 2003 r., w następstwie zastosowania w trakcie porodu znieczulenia zewnątrzoponowego, doszło do zatrzymania akcji serca, ustania oddechu, a mimo podjętej reanimacji powódka nie odzyskała dotąd przytomności. Było to wynikiem niewłaściwego nadzoru nad pacjentem placówki leczniczej, niedołożenia należytej staranności ze strony pozwanych lekarzy.

27 Wyrok Sądu Apelacyjnego w Rzeszowie z dnia 12 października 2006 r. (I ACa 377/06, Lex nr ) Elementy stanu faktycznego: Poważnym błędem było po zakończonym porodzie pozostawienie powódki bez fachowego nadzoru, zwłaszcza wobec zastosowanego niedawno znieczulenia. W fazie ratowania pacjentki nie podjęto jednocześnie czynności sztucznej wentylacji płuc i masażu serca, akcję prowadził chirurg, a nie anestezjolog, zaś w momencie rozpoczęcia reanimacji zespół nie dysponował odpowiednim sprzętem, zamiast centralnego podania adrenaliny zastosowano dożylne, przez co nie uzyskano szybkiego, efektywnego działania względnie nastąpiło ono z opóźnieniem.

28 Wyrok Sądu Apelacyjnego w Rzeszowie z dnia 12 października 2006 r. (I ACa 377/06, Lex nr ) Wyrokiem z dnia 7 kwietnia 2006 r. Sąd Okręgowy w Tarnobrzegu zasądził od pozwanego Zespołu Opieki Zdrowotnej w K. Samodzielnego Publicznego ZOZ na rzecz powódki: kwotę zł z ustawowymi odsetkami od dnia 7 kwietnia 2006 r. tytułem zadośćuczynienia, kwotę zł z ustawowymi odsetkami, kwotę po zł miesięcznie, poczynając od miesiąca kwietnia 2006 r., płatną do 10-ego każdego następującego po sobie miesiąca z ustawowymi odsetkami na wypadek zwłoki którejkolwiek z rat, tytułem renty, ustalił odpowiedzialność pozwanego Zakładu Opieki Zdrowotnej za skutki wypadku mające ujawnić się w przyszłości, oddalił powództwo w pozostałej części w stosunku do pozwanego Zespołu Opieki Zdrowotnej, w całości w stosunku do D.M. i A.F. (...).

29 Wyrok Sądu Apelacyjnego w Rzeszowie z dnia 12 października 2006 r. (I ACa 377/06, Lex nr ) Uzasadnienie zasądzonych kwot: Analizując zarówno rozmiar cierpień i bólu, nieodwracalne skutki w stanie zdrowia powódki, młodej kobiety, która utraciła radość życia i macierzyństwa, to stosownym zadośćuczynieniem do doznanej krzywdy jest kwota zł, którą należało zasądzić z ustawowymi odsetkami od daty wyrokowania (art i art. 448 k.c.). Zsumowane wydatki związane z procesem leczenia wyniosły zł (...). Renta na przyszłość ustalona została w niewygórowanej kwocie zł miesięcznie.

30 Przedawnienie roszczeń Art K.c. 1. Roszczenie o naprawienie szkody wyrządzonej czynem niedozwolonym ulega przedawnieniu z upływem lat trzech od dnia, w którym poszkodowany dowiedział się o szkodzie i o osobie obowiązanej do jej naprawienia. Jednakże termin ten nie może być dłuższy niż dziesięć lat od dnia, w którym nastąpiło zdarzenie wywołujące szkodę. 2. Jeżeli szkoda wynikła ze zbrodni lub występku, roszczenie o naprawienie szkody ulega przedawnieniu z upływem lat dwudziestu od dnia popełnienia przestępstwa bez względu na to, kiedy poszkodowany dowiedział się o szkodzie i o osobie obowiązanej do jej naprawienia.

31 Przedawnienie roszczeń Art K.c. 3. W razie wyrządzenia szkody na osobie, przedawnienie nie może skończyć się wcześniej niż z upływem lat trzech od dnia, w którym poszkodowany dowiedział się o szkodzie i o osobie obowiązanej do jej naprawienia. 4. Przedawnienie roszczeń osoby małoletniej o naprawienie szkody na osobie nie może skończyć się wcześniej niż z upływem lat dwóch od uzyskania przez nią pełnoletności.

32 Przedawnienie roszczeń Wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 26 lipca 2000 r. (I ACa 278/00, Lex nr 50092) Przy interpretacji art k.c. w sprawach o wynagrodzenie szkód wywołanych wadliwym leczeniem należy uwzględnić specyfikę tych szkód i czynnik subiektywny w postaci świadomości pacjenta. W świetle doświadczenia życiowego można przyjąć, że pacjenci z reguły nie wiążą dolegliwości odczuwanych po zabiegu z wadliwością tego zabiegu. Z reguły też nie są informowani, że zabieg nie powiódł się z winy lekarza, podobnie jak nie są informowani, że w czasie pobytu w placówce zastali zainfekowani wirusem z winy personelu medycznego.

33 Przykłady błędów 1) Wyrok Sądu Apelacyjnego w Lublinie z dnia 16 grudnia 2003 r. (I ACa 573/03, Lex nr ) 1. Zaniedbanie polegające na pozostawieniu po operacji w zaszytej ranie ciała obcego stanowi niedopełnienie ze strony chirurga zachowania należytej staranności. 2. Szpital ponosi odpowiedzialność za cierpienia pacjenta na skutek zakażenia spowodowanego zawinionym pozostawieniem gazika w stawie łokciowym, przeprowadzenia powtórnej operacji i za wydłużenie procesu leczenia.

34 Przykłady błędów 2) Wyrok Sądu Apelacyjnego w Lublinie z dnia 4 marca 2009 r. (I ACa 12/09, Lex nr ) 1. Jeżeli zabieg usunięcia kamieni nerkowych metodą PCNL spowodował poważne, nietypowe obrażenia, to konieczne było objęcie pacjentki specjalnym nadzorem pooperacyjnym. Zaniechanie potrzebnych badań USG, badań urograficznych i opóźnienie leczenia zachowawczego, co doprowadziło do usunięcia nerki, stanowi winę szpitala. ( )

35 Przykłady błędów 3) Wyrok Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 9 lutego 2000 r. (I ACa 69/00, Lex nr 50505) 1. Dowodzenie konkretnego zawinienia w "procesach lekarskich" łączy się z określonymi trudnościami dowodowymi co do ścisłego i pewnego wskazania zdarzenia, w wyniku którego organizm pacjenta został zainfekowany wirusem wzw typu "B". 2. Na gruncie tzw. dowodu prima facie ustalony przez sąd zespół okoliczności faktycznych, uzasadnia przyjęcie adekwatnego związku przyczynowego pomiędzy hospitalizacją pacjenta w szpitalu i niedołożeniem tam należytej staranności w przestrzeganiu reżimu sanitarnego, a późniejszym zachorowaniem na żółtaczkę.

36 Przykłady błędów 4) Wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z dnia 27 października 2004 r. (I ACa 575/04, Lex nr ) Błędem w sztuce lekarskiej było przepisanie pacjentce cierpiącej na astmę oskrzelową pyralginy w postaci iniekcyjnej do zastosowania w domu drogą doustną, bez przewidzenia możliwości wystąpienia wstrząsu anafilaktycznego i braku możliwości udzielenia fachowej pomocy medycznej.

37 Przykłady błędów 5) Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 6 maja 2010 r. (II CSK 580/09, Lex nr ) W przypadku czynu niedozwolonego polegającego na pozbawieniu matki dziecka możliwości podjęcia ewentualnej decyzji o przerwaniu ciąży z powodu ciężkiego i nieodwracalnego uszkodzenia płodu art k.c. nie ma zastosowania. Obojgu rodzicom kalekiego dziecka przysługuje natomiast roszczenie odszkodowawcze na podstawie art. 415 k.c.

38 Płaszczyzny odpowiedzialności lekarza Odpowiedzialność cywilna kodeks cywilny Ex delicto Art Kto z winy swej wyrządził drugiemu szkodę, obowiązany jest do jej naprawienia. Ex contractu Art Dłużnik obowiązany jest do naprawienia szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania, chyba że niewykonanie lub nienależyte wykonanie jest następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi. Art Do umów o świadczenie usług, które nie są uregulowane innymi przepisami, stosuje się odpowiednio przepisy o zleceniu.

39 Dziękuję za uwagę Dr Marek Koenner Radca prawny